6?"
Kondrasjin aan
hartaanval overleden
1&
fkg
fkg Ikg
X?° 9*>
SOOgr
Hou contact met deelgemeenten
W,
ÏTÏ»
Veiling verdient zich meel
in bevordering verkoop
CC boeken
[DINSDAG en WOENSDAG
Mgr. Bluyssen: herindeling bisdommen bevoegdheid paus
Vastenactie: geen
procedure tegen
deken Gelissen
„Lust tot nuanceren is mij vergaan'
Zieke Lefebvre bleef weg uit Rotterdam en Maastricht
Hervormde synodr
heropent debat j«;
over kernenergie
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 9 MAART 1981 PA!
verslagenheid hebben
den van het Concertgebouw*
orkest en de bezoekers van
de zondagmiddagmatinee
van zakelijk leider A.E. van
Dantzig vernomen, dat de
67-jarige Kirill Kondrads*
jin, naast chef-dirigent Hai-
tink de vaste dirigent van
het Amsterdamse ensemble,
zaterdagavond aan een hart
aanval was overleden. Zater
dagmorgen nog had Kon
drasjin de repetitie van zijn
orkest bijgewoond omdat
hij de Amerikaanse zangso
liste in de vierde symfonie
van Mahler wilde horen, 's
Middags sprong hij te elfder
ure in voor zijn ziek gewor
den collega Klaus Ten
nstedt, die niet in staat was
de VAR A-matinee op de
vrije zaterdag te leiden. Met
veel succes dirigeerde Kon-
drasjin toen onder meer de
eerste symfonie van Mahler.
Mogelijk heeft dat te veel
van zijn krachten gevergd,
want toen hij zich 's avonds
in zijn Amsterdamse wo
ning bezighield met een ge
zelschapsspelletje, werd hij
door de dood verrast
Kondrasjin heeft reeds in het
muziekleven van zijn Russi
sche vaderland tijdens, maar
vooral na de laatste Wereld
oorlog een grote rol gespeeld,
als leider van het Moskous
Philharmonisch Orkest en ook
als leider van het vermaarde
Bolsjoi-theater. Hij was niet zo
iong meer toen hij de kans
kreeg regelmatig in net westen
op te treden. Er deed zich ech
ter de gelegenheid voor hem
als vaste gast aan het Concert
gebouworkest te verbinden en
die kans werd door de leiding
terstond aangegrepen. Kon
drasjin was namelijk niet al
leen een heel groot vertolker
van het Russische repertoire
in het bijzonder en het roman
tische repertoire in het alge
meen, maar hij was ook een
orkesttrainer en een nauwge
zet repetitor bij uitnemend
heid. Dat hebben de leerlingen
van de dirigentencursus van
de NOS ervaren als hij deze
jaarlijkse cursus onder zijn
noede nam, wat komende zo
mer opnieuw het geval zou
zijn geweest.
In 1978 gaf Kondrasjin na een
gastdirectie in Amsterdam te
kennen dat hij niet naar zijn
vaderland wilde terugkeren,
omdat hij behoefte had aan
meer artistieke vrijheid zoals
hij die in het westen had leren
kennen. Hij verkreeg daarvoor
de vereiste toestemming, werd
toen ook als vaste eerste diri
gent naast Haitink aan het
Concertgebouworkest verbon
den en vestigde zich in de Ne
derlandse hoofdstad. Deze
week zou hij met het nieuwe
Concertgebouwkoor een uit
voering geven van een hier
weinig bekend werk van
Rachmaninow: „The Bells".
Ook de Nederlandse Opera re
kende erop dat Kondrasjin
weldra opvoeringen van Puc
cini's „Turandot" zou dirige
ren. Zondagmiddag is Kon
drasjin herdacht met een uit
voering van de „Verklörte
Nacht" van Schönberg.
Een tragische bijzonderheid bij
dit overlijden is, dat de nog
pas 55-jarige Klaus Tennstedt,
voor wie Kondrasjin zaterdag
middag inviel, verstek moest
laten gaan omdat ook hij een
hartaanval had gekregen, naar
het schijnt vanwege een min
der prettige bejegiging door
het Parijse publiek na een op
treden in de Franse hoofdstad.
Tennstedt, die al in 1978 bij
het Rotterdams Philharmo
nisch Orkest furore maakte,
was afkomstig uit Oost-Duits-
land. Toen hij in 1971 artistiek
leider en eerste dirigent werd
van de Opera van Kiel was hij
in het westen vrijwel onbe
kend. Na een sensationeel de
buut in 1974 met het Boston
Symfonie Orkest maakte hij in
de Verenigde Staten zo'n grote
naam, dat hij overal werd ge
vraagd. Waarom hij nu in Pa
rijs zou zijn uitgefloten is hier
tot op heden onbekend. Het is
te hopen dat Tennstedt spoe
dig en volledig herstelt
Afgezien van de verslagenheid
die in muzikaal Amsterdam
over het plotselinge heengaan
van Kondrasjin heerst, zal op
korte termijn naar oplossingen
gezocht moeten worden voor
de concerten die hij de komen
de weken zou gaan dirigeren.
KASANDER
Kirill Kondrasjin.
^maar j
1 Bovei
fellenl;
in da
met
ling 1
zittei
i na. H
(vochti
fortuii
js een
wel worden gebracht.
teveel voorbeelden va,;;n ve
dukten, waarvan op r
twee- tot driemaal
worden aangevoerd t
donderdag. De vrijdag" j
duurt dan zo lang. c
winkeliers die graag zé®,
pen, het te laat v»nazeeD
vroegtijdig uit de bank p
Dat is niet alleen t
voor die produkten dil
teraan worden geveildr_°
ook voor de klanten v.
winkelier, want hij 1
minder variëteiten te
De marketing leert di.
optimaal aanbod tot eer.,,
male vraag leidt. De
landse markt met 25 j
procent van de totale i ve
gomzet is er belangrij
noeg voor! Dus samen
keting "zo luidt de oj
king van de CCWS. De
ling Marketing houdi®
momenteel bezig met ee
penproject, waarvan dj.
voer gedurende januarCjerGn<
met 50 procent is toegerP.
tegenover vorig jaar, li
tulpen nog onderverj
woordigd waren aanl
veiling. Nagegaan woif
situatie met de geimpo
de trosanjers hoe
was en hoe hoog de prif
de Nederlandse- en M I
sche anjers. Er mag dus
den gesteld, dat g<
wordt naar wegen, o|
een gezamenlijke aanpal
de problemen te komen
Keten van kansen
Het lijkt allemaal op een wei-
georganiseerde misdaden-
reeks: in de nieuw uitgekomen
pocket „Keten van kansen"
van de hand van Stanislaw
Lem, sterft een aantal mensen
onder zeer verdachte omstan-
middelbare leeftijd (plm 50
jaar), met een neiging tot kaal
worden en veruit de meesten
moesten op doktersadvies ba
den in zwavelhoudende bron
nen bij Napels. Bovendien
reisden zij alleen, zonder gezin
of familie, voorzover zij die
tenminste hadden.
Een gesjeesde ruimtevaarder
wordt op het raadsel afge
stuurd. Hij volgt precies de
weg van een van de slachtof
fers met als enige resultaat,
dat hij, per toeval, betrokken
wordt bij een aanslag op het
vliegveld van Rome.
Niettemin wordt het raadsel,
mede door die aanslag, met
veel moeite ontsluierd. De be
trokken slachtoffers waren,
door hun levensomstandighe
den, als het ware voorbeschikt
om, als gevolg van een keten
van kansen, besmet te worden
met de gifcombinatie, die leid
de tot een vorm van vervol
gingswaanzin en daaropvol
gende zelfvernietiging. Een in
genieus opgezet verhaal, dat
enige reden tot nadenken
geeft, gezien het feit, dat lucht
en grond volgestouwd zijn met
ongerechtigheden van allerlei
aard.
Stanislaw Lem: „Een keten
van kansen". Uitg. Luitingh
BV Laren. Prijs f 9,90.
10 EN 11 MAART
KARBONADE
voor de boterham
LEVER
WORST
1 C? 1 1 er
HONSELERSDIJK De
Coop. Centrale Westlandse
Sierteeltveiling (C.C.W.S.)
te Honselersdijk bezit
sinds enkele maanden een
speciale afdeling ten behoe
ve van de marketing. Dat
wil zeggen, de afdeling
houdt zich in het bijzonder
bezig met wenselijkheden
en eisen tot bevordering
van de verkoop van het
produkt.
Het is opvallend dat ook in
een te Aalsmeer gehouden
vergadering van het bestuur
van het Bedrijfschap voor de
Groothandel in Bloemkwe-
kerijprodukten, onlangs de
noodzakelijkheid werd uitge
sproken tot beter overleg met
de bloemenveilingen, met
vrijwel hetzelfde doel.
Het is waarschijnlijk ten ge
volge van de nog steeds aan-
zwellende stroom van bloe
men en planten, plus de toe
nemende concurrentie door
andere landen, dat gezamen
lijk in dezelfde richting
wordt gedacht.
Er kan niet worden gezegd
dat tot dusver het terrein van
de „marketing" werd ver
waarloosd. Er wordt onder
meer door het Bloemenbu
reau Holland al aardig wat
gedaan, bijzonder in het bui
tenland en daar is niet voor
niets zo'n kleine tien miljoen
gulden ten behoeve van pro
paganda in 1981 beschikbaar
gesteld. Maar ook „van-huis-
uit" wil men er meer aan
doen hetgeen ook blijkt uit
het initiatief van de CCWS.
Genoemd Bedrijfschap stelde
dat de ondernemers in de ex
port en binnenland werk
zaam, te weinig contacten on
derhouden. Er is dan ook
reeds een nota samengesteld
door secretaris mr. H. L.
Sprenger, om tot het gewen
ste doel van nauwer samen-
werking te komen. Er zijn in
de nota weliswaar geen aan
bevelingen gedaan, maar er
is wel een analyse getrokken
met genoemde conclusie.
De aanvoer van bloemen en
planten wordt steeds groter,
zo wordt geconstateerd. In
kwekersland is zo langza
merhand een „industriële re
volutie" aangebroken. De be
langen van handel en veiling
schijnen evenwel nogal eens
te verschillen. Ook hier dus
een duidelijk geluid!
Verpakking
Maar de veiling wil niet ach
ter bliven en in het contac
torgaan van de CCWS wekt
het bestuur de leden daartoe
op. Er is dus een afdeling
Marketing ingesteld, die zich
met allerlei vraagstukken be
zig houdt. Die betreffen on
der meer verpakking, goede
renindustrie, promotie, pro-
duktinformatie en prijsvor
ming. Wat dit laatste betreft,
maandelijks vindt een prijs
vergelijking plaats tussen die
aan de CCWS en andere vei
lingen. Meegedeeld wordt dat
de gemiddelde prijzen aan de
CCWS in vergelijking met
die aan een andere belangrij
ke bloemenveiling het hoogst
waren. Voor slechts twee
soorten waren zij lager. Van
uit standsorganisaties en
N.T.S. worden landelijk Mar-
ketingcursussen georgani
seerd. Vastgesteld is dat het
verbruikscijfer in Nederland
voor bloemen en planten tot
het hoogste in Europa kan
worden gerekend. Het is ge
bleken dat de binnenlandse
handel zijn inkooppiek op
donderdag heeft. Die middag
en vrijdagmorgen worden de
winkels en andere verkoop
plaatsen het meest voorzien.
Gezamenlijk
„We moeten er met z'n allen
voor oppassen dat de Neder
landers die zo vaak een bloe
metje meenemen, op' vrijdag
kunnen kiezen uit het totale
fiakket snijbloemen. We zul-
en er dan gezamenlijk voor
moeten zorgen dat op don
derdag alles in voldoende
mate aan de veiling te koop
is", aldus genoemd contactor
gaan. Dan is veertien procent
van de weekaanvoer zoals
dat het geval is, te weinig.
Dit geldt temeer omdat een
aantal variëteiten gewoon
niet op de veiling zijn, omdat
al de bloemen die op donder
dag niet komen, op vrijdag
Mgr. J. Bluyssen van 's-Hertogenbosch heeft vrijdag
met zijn staf en naaste medewerk(st)ers de ontwik
kelingen in de kerk van Nederland en in zijn bisdom
besproken. Daarbij kwam ook de eventuele herver
deling van het bisdom aan de orde, waar de bisschop
tegen is en waarvan zijn naaste medewerk(st)ers zei
den dat zij heilloos is. Mgr. Bluyssen verklaarde dat
de argumenten tegen verdeling uit 1969 nog steeds
op gaan en dat hij die aan de commissie voor studie
van herverdeling van bisdommen bekend zal ma
ken. Hij kondigde aan dat een uitvoerige discussieno
ta over het nut van een onverdeeld bisdom in de
maak is. Deze nota wil hij bespreken met alle in
spraakorganen van het bisdom, zoals in het verleden
met alle beleidsstukken is gebeurd. De bevoegdheid
rond herverdeling van bisdommen ligt echter uitein
delijk bij de paus en diens medewerkers.
De kwestie van een eventuele herverdeling hangt
volgens de bisschop en diens medewerk(st)ers nauw
samen met het beleid dat Mgr. Bluyssen in de afgelo
pen 15 jaar heeft gevoerd. Op een studiedag op 7 mei
voor de staf en naaste medewerk(st)ers van het bis
dom zal het gevoerde beleid worden geëvalueerd en
het beleid voor de komende jaren worden besproken.
Een eventuele ontwerpnota inzake het beleid in de
toekomst wil mgr. Bluyssen wederom bespreken met
de geloofsgemeenschap in zijn bisdom. Het beraad
van vrijdag was een vervolg op een eerdere bijeqen tei
komst van 12 februari, waar soortgelijke vragen f" ^aar
sprake kwamen. Deelnemers waren naast de b['
schop, diens vicaris-generaal en territoriale vicarje.aca(j
sen, alsmede de bisschoppelijk gedelegeerden va nog
oecumene, religieuzen en catechese en de hoofd|emt. f
van de verschillende bisdommelijke diensten en rilden 1
naaste medewerk(st)ers. ze 30
vfeest.
De landelijke Bisschoppelijke Vastenactie zal geen pro
cedure beginnen tegen de deken van Gennep, dr. G. Ge-
lissen, die onlangs een aanval heeft gedaan op de lande
lijke vastenactie en de rooms-katholieken van Neder
land heeft opgeroepen om de Limburgse Vastenactie
van bisschop Gijsen te steunen.
Dit heeft de voorzitter van de landelijke vastenactie, drs. J.
Steegmans, zaterdagavond via de Regionale Omroep Zuid
laten weten naar aanleiding van een verzoek van vijftig
Limburgse priesters om tegen deken Gelissen van Gennep
een procedure aan te spannen. Onder meer, aldus deze
priesters, vanwege zijn uitlatingen als zou de landelijke vas
tenactie „communistisch en marxistisch getint zijn".
Het bestuur van de landelijke vastenactie van alle bisschop
pen uitgezonderd monseigneur dr. J. Gijsen van Roermond,
die een eigen actie voert, heeft besloten, aldus Steegmans,
geen procedure te beginnen. Vooreerst niet omdat dit niet
zinvol is en vervolgens niet omdat het onzeker is of zo'n
procedure wel haalbaar is. De Limburgse priesters hadden
namelijk om een kort geding gevraagd.
Wel zal de landelijke vastenactie maandag in een folder die
aan 50.000 rooms-katholieken wordt toegezonden, waardig
protesteren tegen de aanval van deken Gelissen. Steegmans
zei te hopen dat daarmee een eind komt aan al het geruzie
rond de twee vastenacties.
BRIEF AAN HERVORMDE KERKENRADEN:
De hervormde kerkenraden moeten vol
harden in het gesprek met minderheids
groepen binnen een gemeente. Dat komt
in een brief te staan die de Nederlandse
Hervormde Kerk aan hun gemeenten gaat
sturen. Tot het schrijven van die brief be
sloot de geenerale synode van de Neder
landse Hervormde Kerk vrijdag in Doorn
met kleine meerderheid.
Aanleiding is het overzicht van het kerkelijk
en geestelijk leven van 1975 tot 1979 van de
visitatoren-generaal in de Nederlandse Her
vormde Kerk. Dat college is belast met het
onderzoek naar het reilen en zeilen van de
hervormde gemeenten. In dat overzicht staat
dat tussen de kerkenraad van een gerefor
meerde bondsgemeente en die van de deelge
meente in dezelfde plaats vaak ieder contact
ontbreekt. „Alsof men niet tot dezelfde kerk
behoort". Een deelgemeente is een minder
heidsgemeente van een andere dan de heer
sende plaatselijke modaliteit.
In de brief aan de hervormde gemeenten
wordt de kerkenraden verder gevraagd nieu
we vormen van gemeenten zoals basisgroe
pen kritische gemeenten, actiegroepen en oe
cumenische gemeenten niet af te stoten, maar
„de discussie levendig te houden tot voordeel
van de gemeente en van bedoelde groepen".
Tenslotte zal de kerkenraden onder meer ge
vraagd worden de inhoud en de functie van
de prediking eens ter discussie te stellen, at
tent te zijn op het houden van diensten voor
gehandicapten, meer te doen aan jeugdwerk
en uit te zoeken waarom jongeren „afhaken".
Synode-adviseur dr. W. E. Verdonk, kerke
lijk hoogleraar te Leiden, sprak zich uit tegen
het sturen van een brief aan de kerkenraden
omdat die volgens hem verwarring zou stich-
s luim
;riem 1
erelid
jeugd
I knop
It ze.
ien g<
Instil
DS. ROOS OVER ZUID-AFRIKA:
„De lust tot nuanceren is mij vergaan
toen we in aanraking kwamen met de
zogenaamde thuislanden van de niet-
blanke bevolking in Zuid-Afrika. Het is
om te huilen dat in zo'n rijk land waar
gen dit verslag ter sprake.
Balke, die vorig jaar ook in Zuid-Afrika
is geweest, noemde de situatie daar ge
nuanceerder dan hij van tevoren had ge
dacht. De tegenstellingen in Zuid-Afrika
de blanken zo welvarend leven de niet- zijn niet alleen het gevolg van etnische
blanken gedeporteerd worden naar ver-
laten gebieden, die je in de Sahel ver
wacht". Zo reageerde synode-praeses ds.
factoren, zei hij. Hij riep de Jlervormde
Kerk op met alle groei
in gesprek te blijven.
C. B. Roos (Amsterdam) op de kritiek
van ds. W. Balke (Den Ham) op het ver- Ds. Roos verwees in zijn antwoord naar
slag van de reis die Roos vorig jaar okto
ber met zijn gereformeerde collega C.
Mak naar Zuid-Afrika had gemaakt. Za
terdag kwam op de synode te Drieber-
het synodebesluit van februari 1978, dat
de solidariteit met de niet-blanke kerken
bepalend moet zijn voor de betrekkingen
met de christelijke groepen in Zuid-Afri
ka. Het is de stellige indruk, aldus het
verslag, dat de broederkring de „meest
zuivere gesprekspartner" voor de Her
vormde Kerk is. Hierin hebben predi
kanten uit verschillende Zuidafrikaanse
kerken elkaar gevonden in hun afwij
zing van de apartheid en in hun moed
om hiervan de financiële consequenties
te dragen, zo zei ds. Roos. Zij willen
„ernst maken met de profetische taak
van de kerk ten opzichte van de onder
drukkende structuren en wetten in
Zuid-Afrika", aldus de beginselverkla
ring van de Broederkring.
Rond 250 aanhangers van de uit zijn ambt Schmidberger met assistentie van een an-
gezette rooms-katholieke aartsbisschop dere Duitse priester en een diaken de mis
Marcel Lefebvre hebben zaterdagmiddag op.
in het Rotterdamse restaurant Engels een Schmidberger zei dat mgr. Lefebvre nog dit
mis bijgewoond volgens de oude ritus van jaar naar Nederland hoopt te komen, „omdat
voor het Tweede Vaticaans Concilie. Een nier de nood onder de rooms-katholieken het
ongeveer gelijk aantal woonde de mis bij grootst is". Vele bisschoppen zijn in verwar-
die zondagmiddag werd opgedragen in een ring, aldus pater Schmidberger die zijn pries-
daan maar hij is niet consequent en ziet niet ruim honderd. Zij zijn verenigd in de Pius X-
in dat gehoorzaamheid aan God boven die broederschap die in Nederland nog geen af-
aan kerkelijke leiders gaat, aldus pater deling telt. Volgens pater Schmidberger ligt
Schmidberger. Hij zei ook vurig te hopen dat het in de bedoeling ook in ons land binnen
de verzoening tussen aartsbisschop Lefebvre twee jaar een afdeling van deze broederschap
en de huidige paus, Johannes-Paulus II niet op te richten.
lang op zich zal laten wachten. Er was al Alvorens de mis volgens de oude ritus begon,
sprake van enige toenadering van de zomer namen diverse aanwezigen deel aan de privé-
zaal van het Maaspaviljoen in Maastricht, terstudies heeft gedaan aan één van de vijf maar bepaalde curie-kardinalen in Rome biecht. Tot de aanwezigen behoorden niet al-
T" com,'n";M -»»i hebben dit weten te verijdelen, zo verklaarde leen Nederlanders maar ook Belgen en Duit-
In beide gevallen kon de aartsbisschop seminaries oude stiil die door aartsbisschop
zelf niet aanwezig zijn vanwege een Ion- Lefebvre zijn gesticht
gontsteking, waarvoor hij veertien dagen De bisschop van Roermond, mgr. dr. J. Gij-
Eeleden werd opgenomen in het zieken- sen, die zijn gelovigen had opgeroepen niet
uig van het Zwitserse Sierre. in zijn aan deze dienst deel te nemen, is net als
plaats droeg de Duitse pater Ferdinand aartsbisschop Lefebvre de ware rk-leer toege-
Schmidberger. Mgr. Lefebvre heeft tijdens sers. Het aantal jongeren was zeer gering. En-
zijn recent verblijf in Mexico, waar hij 2.500 kele jongeren, onder meer studenten van rk-
rooms-katholieken het vormsel heeft toege- theologische hogescholen, lieten tijdens de
diend, een dubbele longontsteking opgelopen, discussies merken het niet eens te zijn met de
Het aantal priesters dat hem volgt bedraagt opvattingen van aartsbisschop Lefebvre.
ten in de gemeenten. Hij vond dat het ove/
zicht van de visitatoren-generaal voorbij gin
aan bijvoorbeeld de problemen van onvoll^nen"
dige gezinnen, drugsverslaafden, krakers et Yfr
een probleem als werkloosheid. „Dit rappor,
had net zo goed in 1960 geschreven kunnei^aa j
worden", aldus Verdonk. Dunde
De synode besloot de visitatoren-generaal ^aaier
vragen voortaan meer aandacht te bestede;00*
aan net vele pastorale en diaconale bezoek
werk dat zieken- en bejaardenbezoekers, at
tieve vrouwengroepen en de hervormd
vrouwendiensten verrichten.
Jdspeci
De Hervormde synode heeft zaterdag de discussie over Hemaal
(kern)energievraagstuk heropend, die donderdagavojien. I
abrupt was afgebroken na aanvaarding van het ordevoorsi Uitg.l
van ds. S. Meijers (Leiden). De synode besloot toen het deliwer zi
te schorsen tot de volgende zitting (in juni), waar vooral jl 6,9ï
zedelijke achtergronden van het energievraagstuk bespitonen
ken zullen worden. Zowel ds. R. Mooi (secretaris-generidjelief
van de Nederlandse Hervormde Kerk) als ds. J. E. van Veiwat h
(secretaris van de Raad voor Overheid en Samenlevirfderen
toonden zich toen teleurgesteld over de vertraging die hitiebewv
door zou ontstaan. drage
Op voorstel van het moderamen besloot de synode zaterdren die
de volgende punten: jocht d
1.) Via de kerkeraden de gemeenteleden op te roepen tie nek
deelneming aan de brede maatschappelijke discussie ovt kunn
(kern-)energie, waarbij zij grote aandacht dienen te bestedk vol
aan de ethische aspecten van de zaak. Ter voorbereidijr de k
daarvan wordt de brochure „Energie, de toekomst on(t2) zit
ogen zien" beschikbaar gesteld- hoe
2.) Het breed moderamen zal van een overleg met de Ra# restai
voor Overheid en Samenleving een nota opstellen over Old) vc
eigen inbreng van de kerk en de ethische kanten van li maar
energievraagstuk. Deze nota komt op een volgende verga<ffeestju
ring in behandeling. feen wai
3.) Op grond van deze nota zal de synode in een brief aanjÊ bandj
gemeenten een inhoudelijke bijdrage leveren. op te
4.) De provinciale kerkvergaderingen in classes wordt rf'
vraagd de gemeenteleden bij te staan aan de brede ma^_
schappelijke discussie. PBHI
