Ooof PvdA en CDA niet zo diep
Van Besouw
en de keerzijde
van katoenen
tapijt.
lians op interventie door leger
:uurt onverminderd voort
LitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnénhofbuitensteBinrien:
litensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinneri
STRIJDPUNTEN" MEER VOOR EIGEN ACHTERBAN
1 -
Getekend:
Van Besouw
Storckvan Besouw interior
JNENLAND
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 7 MAART 1961 PAGINA 7
\men l
ijk was het dan
Het Tweede-
'lid Nell Ginjaar-
(VVD), de echt-
onze minis-
olksgezond-
•n milieuhygiëne
I door een ver
kamerlid ooit
•erd aangespro-
iet „de heer Gin-
aasmocht deze
ook eens achter
'ringstafel zitten.
naSeldt in de VVD-
uitf al jaren als on-
Eeisdeskundige en
ui te hoedanigheid
enige tijd gele-
laijeif een wetsont-
tpgesteld, waarin
toleidingen voor
'igfcten werden ge-
Zi Dinsdagavond
Nell haar initia-
tsontwerp in de
Kamer verdedigen en
zodoende was het haar
vergund, plaats te ne
men op de zetel waarin
haar echtgenoot al zo
menigmaal woorden
als Lekkerkerk
„abortus" en polych-
loorbifenylenover
zich heen had laten ko-
Uiterlijk onbewogen
luisterde Nell naar de
kritiek die het PvdA-
Kamerlid Martin Ko-
nings op haar initiatief-
ontwerp spuide. Zij
wist immers al. dat
haar eigen fractie en
die van het CDA haar
wetsontwerp zouden
steunen: het zou dus in
elk geval aangenomen
worden.
Een jaar geleden, zo
bedacht ze. zat Konings
zelf nog achter de rege
ringstafel. Hij verde
digde toen een initia
tief-wetsontwerp van
zijn hand over het af
schaffen van de drieja
rige mavo. Nell herin
nerde zich nog heel
goed hoe zij, toen het
wetsontwerp van Ko
nings was aangenomen,
een bos bloemen aan
haar baardige PvdA-
collega had gegeven.
Aha, daar zou ze Mar
tin straks eens fijntjes
aan herinneren! Deze
gedachten moeten Nell
door het hoofd hebben
gespeeld toen zij zich,
vlijtig aantekeningen
makend, voorbereidde
op haar antwoord aan
Konings. Want toen zij
na een uurtje, staande
achter de „regerings
microfoon" haar oppo
nent van repliek dien
de. gebeurde het vol
gende.
Bloemen 2
„De heer Konings ad
viseerde mij de wet in
te trekken, maar het
zal hem niet verbazen
dat ik dat niet doe", zo
zei Nell vastberaden.
En met een nauwelijks
verholen lach in de
richting van de PvdA-
bankjes liet zij erop
volgen: „Overigens zou
ik het best aardig heb
ben gevonden als ik
van hem een bloemetje
had gekregen
Konings gaf onmiddel
lijk gehoor. „Als uw
ini tia tief-voorstel
wordt aangenomen!",
beloofde hij goedmoe
dig. Direct daarop snel
de VVD-woordvoerder
Albert-Jan Evenhuis
naar de interruptiemi
crofoon: „Dan krijg je
van mij rozen!", riep
hij zijn fractiegenote
toe. Nell knikte ver
heugd bij deze twee
toezeggingen en zei:
„Ik wacht dat wel af".
Even later reageerde
ze op de lovende woor
den die Even huis eer
der over haar wets
voorstel had uitgestort.
De indienster zei dan
ook: „Ik dank collega
Even hu is zeer hartelijk
voor zijn vriendelijke
woordenhetgeen de
socialist Kees Van den
Anker pesterig deed
opmerken: „Maar zon
der bloemetje!". „Ja in
derdaad. maar dal
komt nog, heb ik be
grepen sprak Nell
met een schuin oog in
de richting van de hef
tig ja-knikkende Even
huis.
Twee dagen later \vera
het wetsontwerp, zoals
verwacht, aangeno
men. De eerste die Neh
feliciteerde was Albert-
Jan Even hu is, die
breed zwaaiend mei
een bos rode rozen uil
zijn bankje was geko
men. En ziet, wie
drong zich daar even
later met een boekei
felrode tulpen tussen
de CDA- en VVD-ka-
merleden die Nell kus
send gelukwensten
Juist. Ook Martin Ko
nings had woord ge
houden, ook al had zijn
fractie tegengestemd.
De verraste kreet van
Nell werd gesmoord in
de baard van de socia
list, die haar in navol
ging van de anderen
eveneens op een zoen
onthaalde. Een bloem
rijk schouwspel.
Nell, daags na de rui-
kerhulde: „De mensen
denken zo vaak dat. als
je elkaar in de politiek
bij wijze van spreken
naar het leven staat, de
persoonlijke verhou
dingen ook wel slecht
zullen zijn. Nou, je zag
nu eens duidelijk dat
dat niet altijd het geval
hoeft te zijn. Martin en
ik zijn het vaak niet
met elkaar eens, maar
we hebben een zeer
vriendschappelijke re
latie".
Op 't randje
Twee weken geleden
schreven wij op deze
plaats over het onpar
lementaire taalgebruik
van kamerleden en de
reacties van voorzitter
Dolman daarop. Wat
mag je in 's lands ver
gaderzaal tegen elkaar
zeggen en wat niet? We
zijn er eens goed op
gaan letten. Onze ge
spitste oren vingen
deze week twee uit
drukkingen op, die op
het randje van het par
lementaire taalgebruik
balanceerden. Althans,
dat vond Dolman.
In het debat over de
huurverhogingen voor
dit jaar kruisten zoals
gewoonlijk de heren
Marcel Van Dam
(PvdA) en Pam Corne
lissen (CDA) weer eens
op fikse wijze de de
gens. In het heetst van
de strijd riep Van Dam
zijn tegenspeler toe:
„Wat bent u toch een
ontzettende zeur!".
Dolman keek bedenke-
Ijk, maar zei niets. En
Van Dam ging gewoorr
door. Hij wilde nog wel
even uitleggen ook.
waarom hij Cornelissen
een zeur vond. „U
houdt zich dom, mijn
heer Cornelissen. Dat
gaat u zo gemakkelijk
af en u raakt daar zo
aan gewend, dat ik zo
langzamerhand die
conclusie wel moet
trekken
Op dat moment werd
het Dolman iets te gor
tig. „Ik verzoek de
heer Van Dam, zich
toch enigszins in acht
te nemen sprak hij op
vermanende toon.
Dankbaar keek Corne
lissen in de richting
van de voorzittersstoel
en zei toen, op een ma
nier die deed denken
aan de schooljongen
die het krijtje opraapt
dat de meester zojuist
naar een ongehoor
zaam klasgenootje had
geworpen: „Het is heel
gemakkelijk, elkaar al
lerlei badinerende op
merkingen toe te voe
gen, maar ik meen dat
de mensen in het land
daar niet mee zijn ge
diend". De mensen in
het land! Ontwaarden
wij daar niet even de
geest van Wiegel? En ja
hoor, ook Van Dam
had hem opgemerkt.
„Spreekt u nu ook al
van de mensen in het
land?" kaatste hij te
rug. Niemand in de
zaal, zelfs Cornelissen
niet, kon een glimlach
onderdrukken. Dit
bleek nou net de be
vrijdende opmerking te
zijn die het debat weer
in zijn gewone loop
bracht. Verdere ingre
pen van Dolman waren
niet nodig.
DICK VAN RIET
SCHOTEN
ui
ij
ie- HAAG Premier Van Agt trok het ge
in de plooi die bezorgdheid aanduidt, toen
deze week gevraagd werd wat hij vond
tij-het PvdA-congres. Er gaapte nu een kloof
ern de visies van de twee grootste politieke
•orjen; alle kans derhalve dat er geen grote
antie mogelijk was, zo zei de CDA-lijsttrek-
ietZijn woorden kregen nog meer gewicht,
ieijlat mr. Jaap Burger, zo langzamerhand de
er*r onder de sociaal-democraten, dezelfde
ing bleek toegedaan,
da
ende driedaagse bijeenkomst in de RAI zelf
-s- meegemaakt, denkt er echter iets anders
n-Want al wapperden buiten fier de rode vlag-
eJ binnen kregen revolutionaire heethoofden
ntbeen aan de grond, hooguit een teen en dan
in|en kleintje. In perfecte harmonie met de lijst
er smoorde het partijbestuur vrijwel elk ini-
vanuit de zaal. „Het democratisch socialisme
beweging van kleine stapperi. Niet omdat
at per se willen, maar omdat wij machten op
te weg tegenkomen, die ons tegenhouden", zo
Je voorzitter Max van den Berg uit aan de on-
isldig^n onder de ruim duizend afgevaardigden.
oi atiek
^nlr vanwaar dan die fanatieke uitstraling van dit
riezingscongres? Dat had te maken met het
ït van vele afdelingen tegen het dreigement
Den Uyl dat hij onder bepaalde omstandighe-
pou terugtreden als lijsttrekker. Uit angst dat
i songres toch nog in de fout zou gaan en de par-
lel
>g.
tij zonder leider en met een voor niemand aan
vaardbaar programma de verkiezingen in zou
moeten, had de top zich in vreemde bochten ge
wrongen. Zo was vice-fractievoorzitter Ed van
Thijn op het idee gekomen de PvdA met „strijd
punten" de verkiezingen in te laten gaan. Dat
klonk mooi militant. En natuurlijk zouden de vu
rigste wensen van de achterban tot strijdpunt wor
den verheven: de sluiting van de kerncentrales en
het weren van de NAVO-kruisraketten van de va
derlandse bodem.
Wat het eerste betreft had het PB (PvdA-jargon
voor partijbestuur) een tekst opgesteld voor het
verkiezingsprogram, die er niet om loog. „De be
staande kerncentrales in Nederland worden, zo
spoedig als technisch mogelijk is, gesloten". Geen
tweeërlei uitleg mogelijk, nietwaar? En wat de
Cruise Missiles betreft stond er geschreven, dat ons
land „vier a vijf nucleaire taken afstoot in de ko
mende regeringsperiode, op de weg naar een kern-
wapenvrij Nederland, maar zodanig dat dit een
kernwapenvrij Europa naderbij brengt en dat dit
het moderniseren van kernwapens of het plaatsen
van nieuwe kernraketten op Nederlandse bodem
volstrekt uitsluit". Niet zo helder, maar de laatste
twee woorden klonken toch ook erg radicaal.
In essentie
Dit soort felle taal had maar één doel: zand in de
ogen te strooien van de anti-atoom-lobby. Merk
waardig genoeg gelukte dat nog ook, want het con
gres slikte het voor zoete koek, dat alles in het pro
gramma te veranderen was behalve de toelichting
op de partijpolitieke strategie. Daar school nu juist
de adder onder het gras. Het partijbestuur gaf als
zijn mening dat de PvdA, uit het oogpunt van dui
delijkheid naar de kiezers, tijdens de formatie zes
strijdpunten „in essentie" zou dienen te regelen.
Volgens ingewijden zit het venijn in die twee
woordjes „in essentie". Het PB zegt daar zelf onder
meer het volgende van: De essentie van de strijd
punten wordt aangetast als bijvoorbeeld „de kern
centrales in de komende kabinetsperiode niet wor
den gesloten". Iets geheel anders dus dan een slui
ting zo gauw als dat technisch mogelijk is. In feite
dus een tamelijk vrijblijvend standpunt, temeer
omdat de Brede Maatschappelijke Discussie, als er
niets bijzonders gebeurt, vrijwel zeker zal uitmon
den in een „neen" tegen kernenergie.
Lezen we nog even verder in de toelichting: „Als
we de plaatsing van de nieuwe kernraketten uit
sluiten, bedoelen we dat precies zoals het er staat".
Ingewijden beweren echter alweer hardnekkig dat
zelfs dit punt voor onderhandeling vatbaar is. De
PvdA zal, zo zeggen zij, tijdens eventuele formatie-
besprekingen met het CDA, op dit punt als enige
eis stellen dat de kruisraketten in principe worden
afgewezen. In het regeerakkoord zou dan moeten
komen te staan, dat het CDA dit principe respec
teert, maar dat het zelf niet beslist voor eind 1981,
wanneer de NAVO op de hoogte moet worden ge
steld. Kenners van de oorlogsindustrie menen ove
rigens dat „eind 1981" weieens „ergens in 1982"
zou kunnen worden, omdat er problemen zijn met
de ontwikkeling van de kruisraket.
Of dit laatste scenario nu klopt of niet ertegen
pleit dat Max van den Berg en Joop den Uyl de
nek wel erg ver hebben uitgestoken is niet zo
belangrijk. Het gaat om de sfeer die eruit spreekt.
In de hoogste echelons van de PvdA heeft men
klaarblijkelijk nog zo'n kater van de formatie in
1977, dat er nog maar één gedachte overheerst: De
partij mag zich nooit meer zo star opstellen dat zij
daarom bulten de regering gehouden kan worden.
Koopkracht
Okee, okee. Maar het congres heeft de top toch
maar een stok tussen de benen gestoken met haar
uitspraak dat de koopkracht van de minimumin
komens behouden moet worden. Dat kost vele mil
jarden en dat zal toch nooit aanvaard worden door
eventuele coalitiepartners? Inderdaad, die uit
spraak ligt er. Maar met een parafrase op de ge
vleugelde uitdrukking van minister Vredeling,
moet er onmiddellijk aan worden toegevoegd: con
gressen garanderen geen koopkracht! Een commu
niqué van het PB maakte dat ook onmiddellijk
duidelijk. Als de economie met 2,25 procent gaat
groeien, zoals de PvdA wil bewerkstelligen, is er
het geld om die koopkracht te garanderen. Zo niet,
„dan wordt de partij opnieuw geraadpleegd". Vol
gens een lid van het PB zal het congres dan niet
anders kunnen dan bezwijken voor het argument
dat allereerst de werkgelegenheid moet worden
gestimuleerd.
Op ongeveer dezelfde wijze uitte Den Uyl zich in
zijn slotrede over de sociale voorzieningen. Hij
sprong in de bres, die CDA en VVD volgens hem
aan het slaan zijn, maar zei ook: „Natuurlijk, de
beste methode om de groei van de sociale uitkerin
gen te beperken, is meer mensen werk te geven.
Maar dat kan niet van de ene dag op de andere.
Daarom zal ook de PvdA bereid moeten zijn ons
stelsel van sociale zekerheid te toetsen op doelma
tigheid en rechtvaardigheid". Een goed verstaan
der heeft maar een half woord nodig.
<gfüj
Brug
De kloof tussen de PvdA en het CDA moge diep
zijn, er wordt aan tenminste één kant druk getim
merd aan een brug. Als de socialisten wederom de
oversteek niet kunnen maken, dan zal de oorzaak
deze keer niet bij hen liggen, hebben zij zich voor
genomen. Met het eigen congres achter de rug zijn
zij nog maar voor één ding bang, namelijk dat de
kiezers CDA en VVD in staat stellen hun kabinet
te prolongeren. „Van Agt wil doorgaan met Wie
gel, al is het met 75 zetels in de Kamer en met
steun van DS'70 en een boer uit Bennekom", aldus
Max van den Berg. De pot verwijt de ketel dat hij
zwart ziet, noemt men dat. De PvdA-voorzitter is
immers een warm voorstander van een progressief
kabinet, desnoods beschikkend over nog minder
dan 75 zetels.
Het een noch het ander is echter waarschijnlijk.
De jongste enquêtes wijzen uit dat PvdA en CDA
in eikaars armen worden gedreven. Joop den Uyl
doet zijn best om beide handen te kunnen gebrui
ken bij zo'n vrijage. Misschien was het daarom dat
Dries van Agt zo bezorgd keek.
RIK IN 'T HOUT
ANJE'S POKERSPEL MET DE DEMOCRATIE
it
I HAAG MADRID „Leve de
ng", riepen de Spaanse communis-
die vorige week vrijdag voorop lie-
t in de grootste demonstratie ten
-jte van de democratie die Spanje
erschijnlijk ooit heeft gekend.
1 imzwaai van uitgerekend de com-
- isten die samen met de socialisten
r eiste kritiek hadden op herinvoe-
- van de monarchie in Spanje in
- mag veelbetekenend heten voor
rositie die de huidige Spaanse ko-
-Juan Carlos op het ogenblik in-
l iniet zo lang geleden werd Juan Car-
i |oor veel Spanjaarden die de monar-
niet welgezind waren, als een 'tonto'
t nouwd, een dwaas die niet veel in zijn
- j had. Nu wordt hij op handen gedra-
-1zelfs door degenen die gisteren nog
lelste vijanden waren.
-1 was de reputatie van de Spaanse ko-
al voor de mislukte staatsgreep op-
elijk sterk gestegen. Het eerste offi-
bezoek aan het Baskenland vorige
ld. waarin Juan Carlos zich vastbera-
had getoond tegenover de Baskische
atisten. die hem in Guernica het
een hadden belet, had daar niet op de
le plaats toe bijgedragen.
L VAN JUAN CARLOS
1 moment van dat koninklijk bezoek,
ijkt achteraf, was trouwens niet wil-
.Jirig gekozen. Bij de politieke top en
Q lof moet het toen al duidelijk zijn ge-
dat er in het leger onrust bestond
ian samenzweringen werd gedacht. De
J nse koning heeft toen kennelijk zijn
|g willen laten gelden in het meest be-
e deel van Spanje, het Baskenland,
er daarbij overigens te willen tornen
Het in legerkringen zo betwiste, maar
de Spaanse Cortes goedgekeurde ge-
ilijke bestuur van Baskenland,
ingsverschillen over de wenselijkheid
een dergelijk bezoek in verband met
eactie van het leger daarop zouden
Aftreden van premier Suarez eind ja-
hebben verhaast. Maar dat is* niet
enige. De bezorgdheid van Suarez zou
nauwste samen gehangen hebben met
feit dat hij wist dat er geconspireerd
het leger. Suarez zou zijn ontslag
>en ingediend in de hoop politiek
on schip te maken en daarmee een
elijk motief tot interventie aan het le-
hebben willen ontnemen,
alles mocht niet baten, want er bleek
et leger op vele manieren tegen de re-
ng te worden samengezworen.
De politici warén verrast door de brede
steun die de coup in het leger ondervond.
De donquichoteske poging van kolonel
Tejero bleek slechts het topje van een ijs
berg te zijn. Een lid van de Centrumpartij
UCD uit Catalonië viel na afloop van de
gijzeling generaal Alfonso Armada in de
armen om hem te bedanken voor zijn be
middeling om hen vrij te krijgen. Onge
twijfeld wist het betreffende parlements
lid toen nog niet dat de generaal dubbel
spel speelde en de leider was van het mili
taire complot...
POLITICI VERDEELD
De politici geven er, nu de omvang van
het complot is duidelijk geworden, open
lijk blijk van zich door het militaire appa
raat bedreigd te voelen, maar zij blijken in
die situatie niet in staat te zijn een ge
meenschappelijk front te vormen. De
nieuwe Spaanse premier, Calvo Sotelo,
gaf er de voorkeur aan een kabinet te
vormen dat vrijwel een copie was van het
kabinet van Suarez. Veel leden van zijn
partij, de UCD, waren weliswaar enthou
siast over het voorstel van socialistenlei-
der Felipe Gonzalez om een nationaal ka
binet te vormen onder leiding van Calvo
Sotelo, maar zij gaven echter niet thuis op
het moment dat dit voorstel in de Cortes
moest worden ondersteund.
Officieel heeft de partij van Calvo Sotelo
de aandrang van vrijwel alle overige par
tijen om een nationaal kabinet te vormen
afgewezen met het argument dat het leger
een regering op brede basis niet zal accep
teren. Daarmee wordt duidelijk dat de
strijd met de rechtse elementen in het le
ger die de centrumregering van Suarez
vijf jaar lang in het geheim voerde, nu in
het volle daglicht komt. Het is ook niet
langer aan twijfel onderhevig wie buigt
voor wie. Tot nu toe leek dat het leger, nu
zijn het de centrumpolitici.
Sommigen interpreteren de weigering
van Calvo Sotelo om met de andere, me
rendeels linkse partijen samen te werken
als een poging om de gelederen binnen de
zwaar verdeelde centrumpartij te sluiten.
Dat neemt echter niet weg dat de Spaanse
politici op verschillende fronten en allen
op hun eigen manier bezig zijn om de
Spaanse democratie te „redden De socia
listen door hun voorstel om een regering
van nationale eenheid te vormen, de com
munisten door de regering een van hun
kant ongedachte matiging voor te stellen.
Communistenleider Santiago Carrillo ont
vouwde namelijk deze week het plan om
de gewestelijke regeringen van het Bas
kenland, Catalonië en Galicië terug te
draaien. Hij kwam daarmee in feite tege
moet aan een eis van het leger, yoor wie
het zelfbestuur in deze streken het spook
beeld oproept dat Spanje eens uit elkaar
zal vallen.
LEGER ZWEERT SAMEN
In scherp contrast met het beeld dat de
Spaanse politici opleveren staan de strijd
krachten ervoor. Na de aanvankelijke
ontgoocheling en verwarring, blijkt de
sfeer in het leger ruim anderhalve week
na de coup duidelijk te zijn omgeslagen.
De hoofdrolspelers blijken ondanks het
arrest dat tegen hen is uitgevaardigd wel
haast te genieten van een onbeperkte vrij
heid. De generaals Milans del Bosch, Al
fonso Armada en Torres Rojas kunnen ie
dereen ontvangen die zij maar wensen. In
feite verschilt hun situatie niet aanzienlijk
van voor de mislukte staatsgreep. Zij kun
nen onbeperkt confereren, lees: samen
zweren.
Kolonel Tejero wordt door velen binnen
het leger openlijk als een held beschouwd.
Hij heeft kunnen onderhandelen over een
overgave „waarbij de eer zou worden ge
red". Op de muren van Madrid en andere
steden worden hier en daar de „heldenda
den" van Tejeros en Milans del Bosch
door anonieme verfspuiters verheerlijkt.
Geen wonder dan ook dat deze week de
Catalaanse gouverneur Pujol en de voor
malige commandant van de Guardia Civil
de regering waarschuwden dat in een der
gelijk klimaat de kans op een tweede
coup-poging groot is. De centrumregering
twijfelt wat zij zal doen.
Onbekend is de toekomstige rol vari ko
ning Juan Carlos die zich tot nu toe op
een onverwacht krachtige wijze heeft ge
kweten van zijn constitutionele rol. Feit is
dat wanneer de koning bij de Spaanse po
litici en burgers misschien het toppunt
van aanzien heeft bereikt, zijn gezag bij
veel militairen is gedaald. Hij heeft laten
blijken dat hij niet sympathiseert met de
rechtse generaals 'en militairen. Het voor
deel daarvan zou kunnen zijn dat zij zich
bij een volgende poging tot staatsgreep
niet meer als redders van de monarchie
kunnen ontpoppen, hetgeen een dergelij
ke onderneming er niet gemakkelijker op
maakt. Maar zoals een Spaanse journalist
dezer dagen opmerkte: „Deze keer hebben
de militairen geprobeerd de koning met
zich mee te krijgen, maar wat let hen de
koning de volgende keer gewoon het land
uit te zetten?"
PAUL VAN VELTHOVEN
'CW.
Om verwarring met andere fabrikaten uit te sluiten, draagt
Van Besouw katoenen tapijt voortaan het Van Besouw-merk op
de rug. Neem dus even de keerzijde in ogenschouw als u er lang
plezier van wilt hebben.
Van Besouw is de uitvinder van katoenen tapijt. Heeft, als enige,
tien jaar ervaring in produktie en kwaliteitstests. En weet dan ook
met welke bijzondere aandacht juist dit tapijt gemaakt moet
worden.
Van Besouw wordt aangeboden via een kring van geselec
teerde woninginrichters. Een adressenlijst wordt u graag
toegezonden als u even belt: 013-346161.
Van Besouw: tapijt
(wol, katoen, linnen),
gordijn
en meubelstoffen.
