Permanente
aanwezigheid van
de moeder is
onontbeerlijk
voor geestelijk
groeiproces baby
'Wijnen Wijngaard,
een vakblad
voorgenieters
De wind heeft vrij spel In heti
land rond Drogteropslagen, el
hucht In de buurt van het Ovet\
Dedemsvaart. In al zijn wlntersl
held een oord, dat Je doet vel
naar Glühwein of nog liever eeJ
derlge Bourgogne, als het evj
bij een hoogoplaalend haardvv
Juiste adres voor zo'n „SA
wens, Is niet ver weg. Temldd
die eenzaamheid woont ll
smaakvol verbouwde boerde\
van onze vaderlandse wljnsch
Karei Koolhoven. Samen m\
vrouw Anneke verzorgt hij hei
maandelijkse onafhankelijke v|
voor genieters „Wijn en Wijng\
„Er bestond In ons land gee\
blad van enige allure", legt h
ven uit. „WIJ dachten zo, dat i
mensen moesten zijn die het l
sant zouden vinden om over
en ook andere dranken te lei
vonden we het wel gek dat ej
een uitgever op die gedachte m
komen. We hebben zeker an,
Jaar gedubd en gewogen voor
besloten om met „Wijn en
gaard" op de tljdschriftenmi
komen".
„Een houvast hadden we aan
gende belangstelling voor u
maak voor een bepaalde slijten
het blad „Plalslr du vin", dat
aan de klanten wordt gegev
staat elke maand een puzzel
daar krijg Je werkelijk stapels
dingen van. Ook de wijncursus
voor de Stichting Vakopleiding r-r"!
ca heb samengesteld, werd en fctl
nog door honderden mense^K. r
volgd. Andere Instellingen zijn tN L
met succes met wljncursussLr.r-.
start. Bovendien, en dat was /ON
lijk ook een pluspunt bij onze o[
gingen, Is de wijnverkoop de |Q(j[
tien jaar vervijfvoudigd. Je ku
ronduit spectaculair noemen, tJ CM
Is geen enkel produkt op conf-1-'*
tiet gebied dat zo'n sterke ont
ling gekend heeft. Wat de reder
van is, weet niemand precies. fP ,an8
hebt uiteraard wel zo Je vermo 9e v<
De stijgende welstand heeft /Ju'n Vï
speeld. Mensen zijn meer nê 9eW€
buitenland gegaan waar ze wij) puist
ben leren waarderen. Ook de vit zee,
Is In kwaliteit gestegen. Je kunnn
gens aan het soort wijn dat gpieerd
ken wordt zien In hoeverre de aer vai
zich ontwikkelUNog niet zo /anfljjke 2
den dronken de Nederlanderzere, c
hoeveelheden medium-dry j^st vai
Een behoorlijk aangezoete wijrne jn
Maar nu stijgt het gebruik van hemoi;
Met de champagne gaat heLt[f,n
dito. In- Nederland werd erf.. |j_
„demi sec" verkocht, halfr
champagne, maar in feite zoet}
nagaat dat in Frankrijk nog ge#r8'ag
cent „demi sec" wordt omga*0**0
dat wel tekenend voor de il8,er y
Maar inmiddels schakelt men od® te r
over op „brut". w *re'<
meer
Geen vakjargon
Koolhoven bladert bedachtzaaj
zijn vakblad voor genieters.
formule? We willen mikken ol
sen met meer dan globale belsLHi
ling voor wijn. Een „high-browhoyJen
zal het overigens nooit word[n Brjt
vermijden ook zoveel mogelijk aren d'
gon. Wijnsnobs of mensen d\ie de
tenderen alles van wijn te wefe^ver d)
nen zich misschien maar beter ^men
„Wijnen Wijngaard" abonneren 0i
ons steeds voor ogen staat is t\ onve
ken van een prettig leesbaar z\-, t(
Bepaalde uitdrukkingen, waar Ifijj^Q s
omheen kunt of wilt, worden d{, over
steeds uitgelegd. B VjS,
Een vaste rubriek In „Wijn e/ijn hui
gaard" Is het nieuws uit de wi^ 2
den. Daarvoor bedient het dud gnoe
hoven zich van vaste correspL hor
ten, wijnboeren of handelaars, |w'e ha
strikte consigne hebben mee^ree\
gen om niet voor eigen paro^en he
preken". ijke ee
ih doo
Proefpanel ^aekk
„Uiteraard blijven we verder i
naar verbeteringen. Zowel qua hogesc
(over de huidige opzet wordt kwaï
verschillend geoordeeld) als (j<ers, d
houd. Wat ik er nog in mis, is fttappei
beeld een proefpanel. Nu peefiers er
leen mijn persoonlijke meninjjs, voo
bepaalde wijnen. En al Is die> huifki
zaam glimlachtendbest waae knol
het lijkt me toch nog zinvoller [ere e
mening van een groep proevkantiec
horen. Zo'n proefpanel komt er
al vergt dat wel een hele organ at grc
Je zit bijvoorbeeld met een gde zi<
probleem. Je wilt bijvoorbeelden
Saint Emilions '76 die er in Nedng ook
In de handel zijn, proeven 01 Amsl
soort ranglijst op te kunnen hje-ste
Hoeveel honderden zijn dat eJe Por
Per proeverij kun Je er hoognor ge:
aan. Dat Is het normaal aanvalgestro<
maximum wat ie direct na elkatndleidc
proeven. Voor honderd wijnen ia" in f
dan tien sessies nodig. Een dl merki
dus. We zijn nu bezig om oploier glirr
voor dit probleem te zoeken. Ith betr<
voorronden, waar een grove «r een
lectle kan worden gemaakt dojn atter
groepjes uit het totale panel ros- A
enorme organisatie, maar het di.
komen. Dat staat als een paa/pduizei
water". uwing
FRANS VAN DEA/Uera'
gaan 1
g wo
Iken e
gedubd en gewogen.
Nu het tijdperk op doorbreken lijkt te
etaan van deeltijdbanen waarbij de huis
houdelijke taken gelijkelijk over man en
vrouw zijn verdeeld, zullen oudera en
toekomstige ouders zich geconfronteerd
zien met de consequenties van een ont
dekking die nog maar in kleine kring be
kendheid geniet domweg omdat zij zo
jong is. Het komt erop neer dat de per
manente aanwezigheid van de moeder
gedurende de eerste drie levensmaan
den van een baby dringend gewenst is,
wil het kind zich later geestelijk gezond
kunnen ontwikkelen. Ook daarna, onge
veer tot het derde jaar, zou het de ideale
situatie zijn als de moeder de vaste be
geleidster Is bij het geestelijke groeipro
ces van haar baby. In die periode echter
kan de man haar daarbij afwisselen of
vervangen, mits hij de lichaamstaal
spreekt en verstaat
Lichaamstaal, daar gaat het om. Commu
nicatie met en door de baby In de eerste
drie maanden van zijn leven Is bepalend
gebleken voor zijn toekomstige emotionele
ontwikkeling. Als in die periode de com
municatie niet op gang komt, is de kans
op latere emotionele stoornissen groot. De
vraag Is, hoe communiceer Je met een
hoopje mens dat geen woord spreekt of
verstaat en dat met ogen, groot van op
perste verbazing, de voor hem Immense,
onbegrijpelijke, bedreigende wereld buiten
de moederschoot aankijkt? Het antwoord,
zo hebben wetenschappers kortelings ont
dekt, is van alle eeuwen en luidt: via li
chaamstaal.
Hiermee lijkt een nieuw begrip toegevoegd
aan het moeilijke vakjargon der psycholo
gen, maar In wezen gaat het om een sim
pele zaak waarmee alle mensen onbewust
vertrouwd zijn.
Om met de wereld der volwassenen te be
ginnen. Drs. Harry Biemans, als psycho
loog verbonden aan het instituut voor
emotioneel gestoorde kinderen „De Wid-
donck" bij Roermond, waar de jonge in
zichten betreffende lichaamstaal aan de
praktijk worden getoetst, formuleert het
aldus: „Onze grote ontdekkingsreizigers
konden nieuwe landen en continenten
openleggen dank zij de lichaamstaal. Ze
wisten zich er bij de meest primitieve
volksstammen mee te redden, want de li
chaamstaal Is internationaal en universeel.
Omgangsrituelen zijn overal hetzelfde. Zo
heeft onderzoek uitgewezen dat alle men
sen ter wereld die elkaar vriendelijk be
groeten, heel even, In een flits, hun wenk
brauwen optrekken. Als je je aan het ritu
eel van de vriendelijke begroeting houdt,
hoef je de taal niet te spreken. De ontdek
kingsreizigers die in de soep zijn gestopt,
beheersten dat ritueel waarschijnlijk niet".
Verbluffend staaltje
Wie de prachtige televisieserie „Het Leven
op Aarde" van de bioloog en schrijver Da
vid Attenborough heeft gevolgd, is in de
laatste aflevering getuige geweest van een
verbluffend staaltje van lichaamstaal. Men
keek toen als het ware door de tunnel van
de tijd terug naar de manier waarop Co
lumbus of Vasco da Gama het vijf eeuwen
geleden gedaan moet hebben. Attenbo
rough had het geluk deel te kunnen nemen
aan een expeditie naar een stam In de be
boste bergen bij de Sepik-rlvier op Nieuw
Guinea die nog nooit met andere aardbe
woners In aanraking was geweest. Deze
Biaml's spreken uiteraard geen enkele an
dere taal dan de hunne, hadden zelfs nog
nooit andere menselijke klanken gehoord.
Dus trad de lichaamstaal in werking. „We
glimlachten en de Biaml's glimlachten te
rug", aldus Attenborough. „Dit gebaar lijkt
nogal vreemd als het erom gaat vriende
lijkheid aan te dulden en wel omdat het de
aandacht richt op de tanden, een van de
verdedigingswapens in de dierenwereld.
Het gaat echter niet om de tanden, maar
om de beweging van de lippen. Bij andere
primaten Is dit een verzoeningsgebaar.
Een jonge mannelijke chimpansee bedient
zich ervan als hij een dominant mannetje
duidelijk wil maken dat hij zijn gezag niet
betwist. Bij de mens is het gebaar iets an
ders. De mondhoeken worden licht om
hoog gekruld en hiermee drukken we ge-
npegen en verwelkoming uit. WIJ zijn er ze-
kef van dat deze uitdrukking niet geheel
geleerd Is, maar ook ten dele aangeboren.
Doof en blind geboren baby's lachen na
melijk ook als ze voor het voeden opgeno
men worden".
Levendig gesprek
Attenborough beschrijft vervolgens hoe
zich tussen de expeditie en de Biaml's een
levendig gesprek ontspon, gevoerd in li
chaamstaal. „We wezen op de zak met
voedsel en trokken vragend onze wenk
brauwen op. De Biaml's begrepen dat on
middellijk en haalden er wat tarowortels
en groente uit. Het onderhandelen begon.
Het ergens naar wijzen, het met de vingers
aanduiden van getallen, het bevestigend
met het hoofd knikken, al deze gebaren
werden onmiddellijk begrepen. Zowel zij
als wij maakten veel gebruik van de wenk
brauwen. Deze kunnen vele verschillende
bewegingen maken. Het is mogelijk dat
hun functie is het voorhoofdszweet te be
letten in de ogen te lopen, zoals tot dusver
werd aangenomen, maar hiermee wordt
niet hun grote beweeglijkheid verklaard.
Wenkbrauwen dienen ontegenzeglijk ook
voor het geven van signalen".
Het optrekken van de wenkbrauwen wordt
overal ter wereld gebruikt, heeft Attenbo
rough tijdens zijn vele, verre reizen kunnen
vaststellen. Het werkt net zo goed op een
markt op de Fiji Eilanden als In een Japan
se winkel, bij Indianen midden in het Bra
ziliaanse oerwoud als in een Nederlands
cafó. Dergelijke signalen zijn zo wijdver
breid en worden door zulke verschillende
groepen gebruikt dat dit een sterke aan
wijzing Is dat de mensheid als geheel ze
heeft geërfd van zijn voorouders. Ze kun
nen al door onze vroegste voorouders, in
een prehistorie toen de eerste verstaanba
re klanken nog moesten ontstaan, ge
bruikt zijn bij het plannen maken voor de
Jacht, bij het groeten van vrienden en het
afwijzen van vijanden, bij de gemeen
schappelijke jacht zelf (die soms Ingewik
kelde samenwerking kon vereisen zonder
dat de jagërs over de mogelijkheid be
schikten elkaar mondelinge aanwijzingen
te geven) en bij het verwerken van de
prooi.
Gelaatsspieren
Mensen bezitten van alle schepselen die
ooit de aarde bevolkt hebben, de meeste
gelaatsspieren. Daardoor kunnen ze met
hun lippen en andere delen van het ge
zicht meer tot uitdrukking brengen dan
welk ander levend wezen ook. Daarom
denken de moderne wetenschappers, dat
het gelaat In de gebarentaal van onze
spraakloze voorouders een belangrijke
plaats heeft Ingenomen. Tot de belangrijk
ste Informatie die het gelaat ons verschaft,
behoort bovendien de identiteit van de ei
genaar. Individuen die samenwerken in
een groep waarbij elk een eigen taak
heeft, moeten elkaar kunnen herkennen,
wil de samenwerking niet ontaarden In
chaos. Bij veel in groepen levende soor
ten, zoals hyena's en wolven, gebeurt dit
door middel van de reuk. Bij mensen ech
ter Is het gezichtsvermogen belangrijker
dan het reukvermogen en daarom herkent
men elkaar niet aan de geur, maar aan het
gelaat.
Wetenschappers als Lorenz, Tinbergen,
Morris en Ardrey hebben reeds geruime
tijd Indrukwekkende studies gemaakt van
de communicatie tussen dieren. Nico Tin
bergen durfde In 1972 de brug naar de
mens te slaan en opperde bijvoorbeeld
dat emotioneel gestoorde personen, zoals
autistische kinderen, de lichaamstaal niet
beheersen. Toen vonden psychiaters en
psychologen nog dat hij zich maar bij zijn
befaamde meeuwen moest houden, ook al
werden zijn ontdekkingen met een Nobel
prijs beloond. Inmiddels echter beginnen
zijn inzichten baan te breken en weten
schappelijk toepassing te vinden. Waar
mee we terug zijn bij de aanvang van dit
verhgal. „De moesten van ons zijn zich
weinig bewust van de lichaamstaal die we
spreken, maar we hebben er wel degelijk
een opleiding in gehad", stelt drs. Bie
mans. „De eerste twee levensjaren, voor
dat we kunnen praten, is lichaamstaal de
enige manier waarop we kunnen commu
niceren. En dat gaat voortreffelijk. De
meeste moeders weten drommels goed
wat hun baby wil, ook al kan het kind geen
woord uitbrengen".
Agressief of verlegen
Drs. Biemans en zijn collega Saskla van
Rees hebben een uitvoerige studie ge
maakt van lichaamsgesprekken tussen
moeders en baby's. Zo bleek dat geduren
de de eerste levensweken het initiatief tot
het „gesprek" van de baby^ uitgaat. Al di
rect na de geboorte wendt het kind zijn
gezicht naar de stem van de moeder. Als
er een vreemde komt kijken, doet het dat
Juist niet. Wil de baby iets zeggen, dan
gaat hij opgewonden bewegen, trekt ge
zichten, steekt de tong uit en heft soms al
een vertellend vingertje op. De moeder
reageert daarop door de bewegingen en
uitdrukkingen na te doen. Aan het eind
van het gesprek gaapt de baby en vervol
gens de moeder ook. Dan lachen ze sa
men.
„Als de moeder in zo'n situatie een minuut
of langer haar gezicht stil houdt en niet
reageert, begrijpt de baby dat niet", heeft
drs. Biemans ontdekt. „Het kind wordt
angstig en begint te huilen. Zou een moe
der nooit reageren, dan raakt de baby
emotioneel gestoord. Het leert zijn aange
boren lichaamstaal niet beheersen en
wordt daardoor ofwel heel agressief ofwel
heel erg verlegen". In de loop van de
tweede levensmaand wordt vervolgens de
glimlach onderdeel van de lichaamstaal.
Vooral de glimlach, gecombineerd met
oogcontact, maakt grote indruk op de
baby. Het samengaan van een glimlach,
een opzij gebogen hoofd en een uitge
strekte hand met de palm naar boven
het vraaggebaar is oen van de sterkste
signalen van plezierig contact. Drs. Bie
mans: „De baby die deze tekens In con
tact met de moeder heeft leren gebruiken.
zal In een 'verder stadium ook contact kun
nen leggen en onderhouden met vertrouw
de personen en leeftijdgenoten en heeft
plezier In dat contact. Bij het ontbreken
van zo'n communicatie wordt het plezier in
contact bij de baby minder en kunnen er
stoornissen optreden. Het agressieve kind
beheerst bijvoorbeeld het vraaggebaar
niet en zal bijgevolg dingen die het van an
dere kinderen wil hebben, afpakken
met alie ruzie en huilbuien van dien".
„Huisman"
Wanneer het plezierige contact vla de li
chaamstaal in de eerste drie levensmaan
den ontbreekt, vertonen baby's al met
acht tot tien maanden duidelijke afwijkin
gen, stelt drs. Biemans. Nu is het kind
voor de lichaamstaal in die periode erg af
hankelijk van de vaste verzorgster waar
mee het in de dagelijkse omvang te maken
heeft, een verzorgster met een voorspel
baar gedrag dat rust geeft en vertrouwen
wekt. De baby is er de eerste drie maan
den Intensief op gericht één bepaalde per
soon goed te leren kennen; pas daarna
heeft het kind voldoende communicatie-
ervaring opgedaan om zich via de li
chaamstaal ook op anderen te gaan rich
ten, een stadium dat voortduurt tot het
derde levensjaar wanneer het de spreek
taal gaat beheersen.
Voor een gezonde geestelijke ontwikkeling
In de eerste drie maanden van de baby
acht drs. Biemans dus de voortdurende
aanwezigheid van de moeder zeer belang
rijk. De vraag of het moderne verschijnsel
„huisman" die taak over- kan nemen, doet
hem aarzelen. Zijn onderzoek heeft uitge
wezen dat baby's een natuurlijke voorkeur
hebben voor hoge, zangerige klanken en
vraag-intonaties, voor vloeiende, ronde-
bewegingen pok. Voor de stem en de ge
baren van de moeder, kortom. Vaders zul
len minder geneigd zijn hoog, zangerig en
op een vragende toon te praten. Hun be
wegingen zijn veel meer hoekig. De baby
zal zich minder uitgenodigd voelen tot
communicatie vla lichaamstaal of er min
der plezier aan beleven. In elk geval zal
het nodig zijn dat de „huisman" het ge
duld en de tederheid kan opbrengen die
de lichaamstaal vergt.
Allemaal nuttige wetenswaardigheden
voor echtparen die een andere rolverde
ling nastreven dan de traditionele. Ze kun
nen voortaan de ontdekkingen op h6t ge
bied van de lichaamstaal bij hun overwe
gingen betrekken. Een emotioneel gezond
kind zal hun loon zijn,,
PIET SNOEREN
Lichaamsgesprekken tussen moeder en baby.
