Duurste
filmacteur
debuteert voor
minimumloon
als regisseur
ROBERT
REDFORD
WIL GRAAG
HOREN
BIJZIJN
„ORDINARY
PEOPLE"
ér een interview met mi] verschijnt, lees Ik dingen
the mountain man", „Redford de eenzame". Kre-
afschilderen óf als een perfecte figuur, óf als een
type. Niemand zal schrijven dat ik ook wel
nachtmerrie heb, of dat ik in een slechte bui iemand
pijn kan doen." Woorden van Robert Redford (43),
Hollywoods duurst betaalde sterren, verafgood door
dames over de hele wereld, en een man die op een
eigen manier z'n weg vindt in het scandaleuze
van The Movies. Zijn laatste film is ook werkelijk zijn
Hij speelt er geen rol in, maar hij steekt er zijn nek
behoorlijk voor uit, want hij heeft hem geregisseerd
En die film gaat inderdaad voorbij aan alle
gaat over de titel zegt het al „Ordinary Peo-
mensen. En dat is Redford privé ten voeten uit.
dat ik me niet meer kan wenden of keren of ik zie
op de omslagen van tijdschriften, of ik hoor over
op radio en televisie. En, ongelogen, dat maakt me
wel eens geprobeerd rustig in een res-
Absoluut onmogelijk. Dat heet dan de prijs
zweer je dat ik er niet aan kan wennen,
riandp ooit nog eens als een gewoon mens te kunnen leven",
in ovfen loze klachten van een ster. Een man die sinds het
lat is
jrig vpicnt op ae omsi£
et is (ten op radio en t<
schflijk bang. Ik heb v
geert wat te eten. Absc
succes, maar ik z
Redford volgt met kritische blik de verrichtingen van een cameraman tij
opnamen van „Ordinary People".
succes van „Butch Cassidy and the Sundance
jaar geleden, aan de kassa van Hollywood z'n hand
jels Ihouden voor een miljoen dollar per film en voor z'n laat-
nadefofdrol als gevangenisdirecteur in „Brubaker" zelfs drie
laaktji dollar opstreek. Makkelijk klagen, denk je dan vanuit
minder gefortuneerde positie. Want zulke klaaglijke
hoor je wel meer in interviews met aanbeden acteurs
Vaak valt daar een stevige dosis hypocrisie niet
ontkennen. Want ondanks die klachten over aange-
aangeraakt en aangestaard worden bij elke stap in het
openbaar, zullen de klagers met sterrren-status er geen straat
je voor omlopen en er geen restaurant voor overslaan. Het
gekke is echter dat je bij een degelijke blik op het leven van
Robert Redford toch een uitzondering moet maken. Redford
geeft nauwelijks Interviews, en wanneer je ze onder ogen krijgt,
kan je niet anders concluderen dan dat dit een man is die blijk
baar meent wat hij zegt, die serieus genomen wil worden. Zijn
privé-leven wijst daar ook op. In het Hollywoodse uitgaansle
ven laat hij zich niet zien, films maakt hij in feite met mondjes
maat, alleen als hij er echt iets in ziet en zodra hij kan, vlucht
hij uit zijn filmomgeving weg naar vrouw en kinderen in zijn
huis in de ruwe natuur van de staat Utah. Zijn gezin daar, echt
genote Lola van Wagenen, dochters Shauna (19) en Amy (9) en
zoon James (17), komen in tegenstelling tot vele andere filmfa
milies zo goed als nooit in de publiciteit.
Rinkelende kassa's
Maar Redford is een beetje uit zijn schulp gekropen. De Ameri
kaanse bladen hebben vol gestaan met interviews met hem.
Reden: Redford moest wel. Hij heeft zijn filmcarrière een nieu
we draai gegeven. Hij heeft een film geregisseerd waarin hij nu
eens niet zijn gezicht laat zien dat goed is voor rinkelende kas
sa's. Een film die hijzelf gere
gisseerd, heeft en waarmee
hij het zich niet bij voorbaat
gemakkelijk heeft gemaakt.
Een film die tekenend is voor
Redford, de outsider, die zo
graag dat gewone leven wil
leiden, „Ordinary People".
Sterker nog: terwijl Redford
in de tijd dat hij aan zijn regie
bezig was enkele miljoenen
had kunnen incasseren voor
rollen in commercieel gehei-
dere filmprojecten, kreeg hij,
als nieuweling-regisseur, voor
„Ordinary People" het door
de vakbond gestelde mini
mum van 53.066 dollar. Zijn
eigen produktie-maatschappij
Wildwood Productions pro
duceerde de film en zal voor
de helft meedelen in de winst,
als die er is. En daar wringt
de schoen. Want of er winst
zou zijn, was vooralsnog de
grote vraag. Inmiddels heeft
Redfords film weliswaar drie
Golden Globes gekregen
voor hoofdrollen en regie,
maar een lichtvoetig onder
werpje heeft hij zeker niet
aangesneden. Vandaar dat
Redford uit zijn isolement
moest kruipen en met zijn ge
zicht in kranten en tijdschrif
ten het ontbreken van dat ge
zicht in de film zélf moest
goed maken.
„Ordinary People" is het ver
haal van een beter gesitueerd
gezin in de Amerikaanse up-
per-middle-class. Vader (Donald Sutherland) is een doorsnee
advocaat die z'n best doet om vooruit te komen en tegelijker
tijd een goed vader en echtgenoot te zijn. Moeder, gespeeld
door Mary Tyler Moore, is de status-huisvrouw, perfect ge
kleed, altijd alles onder controle, thuis zowel als daarbuiten.
Maar het drama slaat toe. De oudste zoon verdrinkt bij een
zeilpartij tijdens een storm. Hij is de oogappel van zijn ouders,
op en top de geslaagde jonge Amerikaan: een bolleboos op z'n
college en een held tijdens sportwedstrijden. Zijn dood wordt
een trauma voor de familie. Vader wordt opgezadeld met niet
terechte schuldgevoelens,
moeder is opeens al haar
zelfverzekerdheid kwijt en
kan het emotioneel niet meer
bolwerken. Er is een tweede
zoon die probeert zijn ouders
in evenwicht te houden, maar
er daardoor zelf onderdoor
dreigt te gaan.
„Ordinary People" is een film
over subtiele structuren bin
nen een gezin, de zwakke en
sterke kanten daarvan en
daarachter de wil samen als
een eenheid te overleven. Het
klinkt zwaar-op-de-hands,
maar Redford blijkt zich als
regisseur zo afgemeten ge
voelig op te stellen .dat de
Amerikaanse pers althans
van meet af aan juichend toe
keek. De kritieken logen er
niet om: „Integer, vol zuiver
medegevoel met zijn perso
nages"; „Buitengewoon";
"Een film die tot de toppers
van het jaar gaat behoren";
„Al zal hij niet veel opbren
gen, het blijft een meesterlijk
en bewogen portret van het wel en wee van een gezin".
Geen zuinige lof en des te opvallender omdat het juist Redford
is die zo'n film moest maken. Een acteur die zelf groot gewor
den Is vla rolprenten vol glamour en actie. Redford zelf denkt
er anders over: „Misschien een moeilijk onderwerp. Ja. Maar
voor mij was zo'n onderwerp de enige mogelijkheid om als re
gisseur mijn debuut te maken. Het zou al te gemakkelijk ge
weest zijn te starten met een hoop achtervolgingen, spannende
effecten en ander commercieel vuurwerk. Als acteur ben ik al
tijd gevoelig geweest voor gedrags- en gevoelspatronen. Daar
over gaat „Ordinary people". Het is een film over de onmacht
van mensen om met hun eigen gevoel overweg te kunnen.
Over jonge mensen die er voor willen vechten zichzelf te kun
nen zijn, en begrepen te worden. Het heeft met mijn eigen
Jeugd te maken. Ik had prima ouders, geen slecht woord over
ze, maar toch hoorde je buiten dat gezin de geluiden die je
wakker maakten, waarmee je thuis niet uit de voeten kon.
Want binnen de besloten eenheid van je gezin is er vaak een
emotionele contactgestoordheid als het om werkelijke emoties
gaat".
Redford blijkt een goede neus gehad te hebben bij de verfil
ming van „Ordinary People", een verhaal van de Amerikaanse
hulsvrouw Judith Guest. Redford, toch al gewend om voortdu
rend scenario's en boeken te lezen op zoek naar projecten
voor zichzelf, kreeg van dit boek de drukproeven onder ogen
en bleek meteen geïnteresseerd. Terecht naar achteraf bleek.
Donald Sutherland met
Redford.
Robert Redford met Mary Tyler Moore, een van de hoofdrolspeelsters in zijn eerste,
zelf geregisseerde film.
Paniek
Toch maakten al die ervaringen Redford stukje bij beetje ge
schikt voor de rol van regisseur. Redford: „Ik heb jarenlang
mijn ogen de kost gegeven. Toen ik met mijn vriend Sidney
Pollack aan „Jeremiah Johnson" werkte, toen ik met George
Roy Hill „The Sting" deed en met Michael Ritchie „The Candi
date" en „Downhill Racer". Regisseren was niet iets volkomen
vreemds. Maar Ik wilde het wel op m'n eigen manier doen. Niet
volgens het geleende procédé van een ander. Misschien arro
gant. maar ik had vooral het gevoel dat ik met acteurs overweg
kon. Zelf ben ik technisch een slecht acteur, maar ik heb ge
leerd mijn instinct te gebruiken, niet te letten op camera's of
aanwijzingen. En juist „Ordinary People" had dat soort acteren
nodig. Natuurlijk was Ik volkomen in paniek toen het moment
want Judith Guests eersteling werd In Amerika een bestseller.
Een even goede neus had Redford al eerder getoond te bezit
ten toen hij het verhaal over de Watergate-onthullingen kocht
van de Washington Post-journalisten Woodward en Bernstein
voordat zij begonnen waren er een boek over te maken. Dat
werd de film „All the Presidents Men", waarin Redford naast
Dustin Hoffman de hoofdrol speelde, maar waarvoor hij boven
dien optrad als producer. Redford: „Toen de film uitkwam, had
ik er zo intens aan gewerkt,
dat het succes ervan eigenlijk
aan me voorbij ging. Ik was
op. Bovendien kreeg ik een
sterk gevoel van betrekkelijk
heid wat het acteren betreft.
Ik had veel intenser geleefd
met de voorbereidingen van
dat project, waar ik zo'n drie
jaar aan bezig ben geweest,
dan ik meestal met acteren
zelf doe. Vandaar dat ik toen
besloot tijdelijk met spelen te
stoppen. Dat heeft drieënhalf
jaar geduurd".
Zonne-energie
Robert Redford ging intussen
doen wat hij gewend was te
doen tussen de opnames van
zijn films in: hij trok de woes
te natuur van de bergen in,
maar nu veel langer. Hij trok
op de rug van een paard drie
weken lang langs de route die
de vroegere Amerikaanse
pioniers reden door het Wilde
Westen en schreef er een his-
torlsch-ecologisch boek over,
„The Outlaw Trail". Hij bouw
de met zijn vrouw Lola en een
Hopi-lndiaan een huis in
Utah, dat naar zijn eerste
succesfilm „Sundance" werd
genoemd. Niet zomaar een
luxe villa, maar een riant
bouwwerk verwarmd door
zonne-energie. Een huis van
zeven slaapkamers, twee
badkamers, met een berg-
beekje langs de voordeur.
Redford had het land in de
Timpanagos Mountains in
Utah al in 1968 gekocht voor
tweeënhalf miljoen dollar. Hij
bouwde er een hoge ski-lift,
want skiën is een hobby van
Redford de Eenzame. Hij liet
zijn vaardigheid in die sport
trouwens nog kortgeleden op
de Nederlandse televisie zien
In Michel Ritchie's „Downhill
Racer". Redfords paradijs in
Utah, dat inmiddels vervijf-
dubbeld was in waarde, werd
in I977 plotseling bedreigd door project-ontwikkelaars die
rondom een goed geoutilleerd ski-centrum wilden bouwen, en
door plannen voor een krachtcentrale, gedreven door kolen.
Die zou duizenden arbeidsplaatsen opleveren voor een gebied
waar het werkeloosheidspercentage tot dan toe 27 procent
was. Redford begon op dat moment zijn kwaliteiten als zaken
man en milieu-activist te combineren. Hij pleitte hardgrondig
tegen die centrale en zei in lokale bladen: „Als ze deze centra
le gaan bouwen, komen er straks meer. En al die centrales zul
len een symbool worden voor wat wij met ons land en de waar
devolle stukken natuur aan
het doen zijn. We smijten ze
weg, we verpesten het milieu.
Ik maak me grote zorgen
over al die beslissingen die
de kwaliteit van ons leven
aantasten. Ze worden ge
maakt door technocraten die
blijkbaar geen menselijk
bloed meer In hun aderen
hebben". Redfords tirades
werden grote koppen in de
plaatselijke kranten, zijn acti-
vlstenrol bleef verborgen
voor Californië en New York,
maar hij had succes. De plan
nen gingen niet door. Red-
ford-de-activist kwam pas In
het openbaar toen hij een do
cumentaire van tien minuten
hielp maken over zijn hobby
zonne-energie, getiteld „The
Solar Film". Hij bood de
diensten van zijn eigen pro-
duktiemaatschappij Wild
wood Productions aan een
New Yorkse milieu-organisa
tie aan en de documentaire
had eenzelfde succes als de
Redford-speelfllms. In Amerika werd hij in het voorprogramma
van honderden theaters vertoond, en dat is daar een uitzonde
ring. Toch hield Redford zijn twijfels: „We wilden een film ma
ken die geen pure propaganda was. We wilden niet stellen dat
zonne-energie hét antwoord was, maar we wilden een mogelij
ke oplossing bieden. En zolang we dat niet doen, gebeurt er
niets. De media reageerden overigens lauw op onze film. Wat
moet een Hollywood-acteur nou met een film over zonne-ener
gie?, klonk het achterdochtig."
regisseur-producer Robert
er was dat ik het zelf moest doen. Al die generatoren, wagens,
mensen en camera's, ik schrok ongelooflijk. Allemaal voor mij,
dacht ik, en iedereen verwacht ook nog dat ik weet wat ik er
mee moet doen. Ik was nat van het zweet, maar toen de eerste
meters gedraaid waren, kreeg ik een gevoel van: dit is leuk, dit
is fiin".
Met „Ordinary People heeft Redford zich opeens een nieuwe
naam opgebouwd in filmland. Hij is intelligent genoeg daar
zorgvuldig mee om te sprin
gen. Tenslotte verwierf hij zijn
acteursfaam ook bij stukjes
en beetjes door op z'n minst
drie keer meer rollen te wei
geren dan hij aannam. Hij
werd gevraagd voor heel wat
films die niettemin, zonder
hem, toch een succes wer
den. Maar hij heeft nog altijd
een uitgesproken mening
over die projecten. Over
„Kramer versus Kramer" zegt
hij: „Te commercieel gemani
puleerde emoties". Over
„Love Story": „Sentimentele
rotzooi". Over „The Gradua
te": „Voor die rol zag ik er
echt te gezond uit".
Robert Redford is voorzich
tig. Een hoofstuk apart in
Hollywood. Van school geko
men als een veelbelovend at
leet, winnaar van een base
ball-scholarship (beurs) aan
de universiteit van Colorado,
maar al gauw „drop out" die
schilder wilde worden en
daartoe zonder een cent op
zak, op het randje van uit
hongeren, in Europa rond
zwierf. Een zoon van een
melkboer, die terug op het
thuishonk decors wilde gaan
ontwerpen, maar plotseling
een aanbieding kreeg voor
een piepklein bijrolletje op
Broadway. Uit die tijd dateer
de zijn kennismaking met
Lola van Wagenen, met wie
hij sinds 1958 getrouwd is.
Zijn carrière is sindsdien nog
al veranderd, maar hij heeft
nog dezelfde vrouw. Ook al
een opmerkelijk feit in de
Hollywoodse huwelijkswinkel
van Sinkel. Wat dat betreft
loopt Redfords privé-leven
parallel met de rollen die hij
speelt: een aantrekkelijke
vent, maar wel het type dat
niet van de ene vrouw naar
de andere hopst. Een „One
Woman Man" noemen de
Amerikanen dat. Redfords
vrijscènes zijn op de vingers
van één hand te tellen.
Redford: „Natuurlijk ben ik gevleid door die roem. Maar het is
ook ongemakkelijk. Die belangstelling is prachtig, maar over
schaduwt wel al het andere. Ik mis het allermeeste het gewone
zitten in bars of café's en naar mensen kijken. Als een comple
te vreemde door een stad lopen die je niet kent. Als een dood
gewoon mens tegen iemand kunnen zeggen: „Ga je mee een
biertje pakken?". Beroemdheid maakt een object van je, en zo
word je dan ook behandeld. Mijn verhouding tot Hollywood is
dan ook een beetje merkwaardig. Ik vergelijk het zelf vaak met
een oorlogsmissie achter vijandelijke linies. Je wordt per para
chute gedropt, je zet je explosieven ergens neer, en je zorgt
weer als de wiedeweerga dat je weg bent voor ze echt af
gaan".
BERT JANSMA
