gegijzelden werden geestelijk
^n lichamelijk gemarteld
p
Zelfs de tv-giganten
kwamen handen tekort
jmilieleden
^$orbereid op
•«jiotionele
Tctepreniging
I
„ZO'N GEKKENHUIS NOG NOOIT MEEGEMAAKT'
Relaas ex-
gegijzelde
Richard Queen
Iran huldigt en bedankt
bezetters ambassade
fENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 22 JANUARI 1981 PAGINA 11
BADEN De 52 Ame
len die zo lang in Iran
i vastgehouden waren
J het onderwerp van
llijke en lichamelijke
ling, in een veel ernsti-
ate dan tot nu toe be-
ivas. Zo werden ze her-
lelijk bedreigd door
tve executiepelotons".
Iidien werden ze
)ft voor de mislukte
reddingspoging
3pril vorig jaar.
'bekend geworden tijdens
iezoek dat ex-president
y kr Carter gisteravond laat
|e Amerikaanse diploma-
Ï(i Wiesbaden bracht. In
(corte toespraak op de
laven van Frankfort,
hadat hij de voormalige
ars had ontmoet, zei
dat „duidelijk is gewor-
öat de Amerikanen in
gem^ee] slechter zijn behan-
drop dan tot nu toe bekend
Ie afuQe daden van onmense-
rkeer^d. begaan door Iran te-
■egen ,nze landgenoten, zullen
iffeurs^ynnen worden geduld,
tuur. zo voegde hij eraan toe,
VenloJ beden die in Iran ver-
s een [ordelijk waren voor
en aaim'sdaden, moeten naar
n vracrnen'n& worden veroor-
hun b door allen die de wet
eze ff^'Sen en door alle fat-
:aar rnensen op deze we-
lnautore hebben onder afschu-
s nietfe omstandigheden moe-
nden ven d'e nooit zullen wor-
ergeten", aldus Carter,
t Amerikaanse militaire
aal in Wiesbaden had-
iav<
den de ex-gijzelaars Jimmy
Carter even enthousiast ver
welkomd als ze zelf een aantal
uren tevoren waren verwel
komd. De ontmoeting was zo
emotioneel met veel han
denschudden, omhelzingen en
tranen dat Carter twee
maal zo lang bleef dan aan
vankelijk was voorgenomen.
„Mijn eerste daad was elke
vrijgelaten Amerikaan afzon
derlijk de hand te schudden en
te omhelzen met diepe emo
ties", aldus Carter voordat hij
terugvloog naar huis. „Ik ver
telde hun dat de gedachten
van het Amerikaanse volk
naar hen waren uitgegaan, dat
ons land verenigd was als
nooit tevoren in de geschiede
nis, vanaf hun gevangenne-,
ming door de Iraanse terroris
ten en de hele tijd gedurende
deze verachtelijke daad van
barbaarsheid". Volgens woord
voerder Jody Powell waren er
tranen in Carters ogen tijdens
de gesprekken met de ex-gij
zelaars.
Geestdriftig
Dezen hadden Carter een
geestdriftig welkom bereid
vanaf de balkons van het hos
pitaal in de vrieskou. Enthou
siast hadden ze hem toege
juicht toen hij aankwam in het
gezelschap van ex-vice-presi-
dent Walter Mondale, van de
voormalige ministers van bui
tenlandse zaken Edmund Mus-
kie en Cyrus Vance en nog en
kele voormalige functionaris
sen. „Dank aan God en Jimmy
dat ze thuis zijn" stond te lezen
op één van de spandoeken die
de menigte buiten bij zich
droeg. „We houden nog steeds
van je, meneer Carter", was
een ander opschrift. De voor
malige Amerikaanse president
bracht speciaal dank aan de
Westduitse bondskanselier
Helmut Schmidt en andere
Westduitse functionarissen,
die, zo zei hij, „ons hebben ge
holpen op een wijze die ik
nooit aan de wereld zal kun
nen onthullen". Schmidt had
Carter op het vliegveld van:
Frankfort opgewacht en was
met hem naar en van het hos
pitaal gereden.
Ondanks het grote enthousias
me en de ontmoeting met Car
ter, was het voor de Amerika
nen op de eerste dag van vrij
heid een dag om bij te komen,
om in bed te liggen, om hun
Zeker vier van de 52 uit Iran vrijgelaten Amerikaanse gijzelaars
hebben verklaard, tijdens hun gevangenschap te zijn mishan
deld. Van links naar rechts Duane Gillette, Leiand Holland, Mal
colm Kalp en John McKeel vertelden in telefoongesprekken met
familie in de Verenigde Staten, dat het zwak uitgedrukt is de Ira-
niërs „barabaren" te noemen.
familie te bellen. Enkelen
spraken ervan geslagen te zijn
of maandenlang in eenzame
opsluiting te hebben doorge
bracht. Allen hadden het, om
met één van hen te spreken,
„groots gevonden om weg te
komen uit de waanzin van
Iran".
Van bezoekers aan de ex-gijze-
laars in Wiesbaden werd ver
nomen dat zij waren gestraft
voor de situatie in de woestijn
geestelijk gestraft. „Met de
situatie in de woestijn werd
bedoeld de mislukte Ameri
kaanse reddingsactie van april
vorig jaar, waarbij in een
Iraans woestijngebied acht
Amerikanen de dood vonden,
lang voordat ze Teheran had
den moeten bereiken. Enkele
gijzelaars kregen te horen dat
ze elke keer zouden worden
gestraft als de Amerikanen
iets positiefs voor hen zouden
doen".
Oud-minister Edmund Muskie
vertelde in Frankfort desge
vraagd, dat er ook na de ver
klaringen over martelingen
van de gijzelaars „geen sprake
van is dat de Verenigde Staten
terugkomen van de akkoorden
die ze hebben getekend om de
vrijlating te verkrijgen. De
Verenigde Staten achten zich
gebonden aan dit internationa
le akkoord", aldus Muskie.
Lloyd Cutler, voormalig juri
disch adviseur van het Witte
Huis, voegde daaraan toe:
„Elke regering die van dit ak
koord terugkomt, zou haar in
ternationale verplichtingen
schenden".
m
>ol
ien"
vondc
sgekol
inderr
te ovtj
Hogei
noede« onze correspondent Dick Toet)
eloopM
1 de, HINGTON "Als de gemeen-
?mers I hier alles gaat doen, wat ze in
>p var! hebben, zal onze zoon hier nog
en. Dj moeten zitten". De ouders van
n vieant Subic in Redford (Michigan)
[e opleiiiet de enige familieleden van de
amensivrijde Amerikanen, die met nog-
wordefnengde gevoelens naar de naaste
n verpnst kijken. Na de eerste onpeil-
xamen vreugde beginnen de meesten
n vahen zich op de ongetwijfeld emo-
dverkUe hereniging voor te bereiden.
2 studte Kennedy, echtgenote van eco-
rschillt Moorhead Kennedy, die tijdens
'tijd dechts drie maanden durende eco-
e dagsche missie in de voormalige
tfkaanse ambasade door de ge
lenissen werd overvallen, denkt
je hereniging niet zonder proble-
intvanjzal verlopen. "Het is allemaal zo
tusserWstelbaar. Allemaal hebben we
DO uu|i en dan gewankeld. Het zal wel
07"hduren voordat we weer helemaal
ir spet been zijn", aldus mevrouw Ken-
word^ die de afgelopen veertien maan-
og navaak als woordvoerster van de
p familieleden is opgetreden.
irine Keough, wier echtgenoot on-
ijzer was aan de Amerikaanse
II in Teheran en die tijdens een be-
e aan de ambassade door de bezet-
verd verrast: "Ik heb vijftien maan-
voortdurend geprobeerd mijn emo-
[nder controle te houden. Ik weet
^g niet hoe ik die opgekropte gevoe-
ïoet ontladen".
erst wat ik zal doen als ik Richard
•eken krijg?", zegt Dorothea More-
"ik denk dat ik vijf minuten zal
en dan 24 uur aan een stuk zal
Margarite German, wier echtge-
•as vijf weken als financieel expert
ambassade werkte toen de overval
oltrok, gelooft dat het het beste
iedereen zou zijn, zo snel mogelijk
I naar het normale leven terug te
p. De meeste deskundigen geven
gelijk.
Links: In Chi
cago werden
uit vreugde
over de afloop
van de gijze
ling 10.000
gele balonnen
in de lucht ge
laten. Gisteren
was het in Chi
cago de
„Dankdag
voor de vrijla
ting van de gij
zelaars".
Rechts boven:
Op de Lucht
haven van
Frankfort werd
Jimmy Carter
onder meer
ontvangen
door Bonds
kanselier Hel
mut Schmidt.
Rechts: Grote
vreugde in de
gezinnen van
de gijzelaars.
Door de aan
wezigheid van
omroepen in
huiskamers
van familiele
den van gijze
laars konden
miljoenen kij
kers hun blijd
schap meebe
leven.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiim iiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiii
blo
find op de ervaringen van de 82 be-
iiingsleden van het Amerikaanse
heschip Pueblo, die 13 jaar geleden
laanden in Noordkoreaanse gevan-
thap verbleven, staan de 52 Ameri-
n flinke problemen te wachten. Een
I aantal wist de beproeving in
1-Korea goed te verwerken, som-
zeggen zelfs er een grotere inner-
kracht aan overgehouden te heb-
Een aantal kampt na dertien jaar
iteeds met grote problemen. Bijna
aal hebben ze gezegd, dat hun le-
na de elf bittere maanden nooit
hetzelfde is geweest. De meesten
;n hun marinepakken na korte of
fere tijd defintief aan de kapstok ge
en. Enkele van de bemanningsle-
hebben de gegroeide verbittering
meer van zich af kunnen zetten,
ivan hen pleegde niet lang na zijn
jding zelfmoord.
ïste remedie voor de 52 ex-gegijzel-
volgens een van de Pueblo-men-
lat zij zo snel mogelijk terugkeren
leen normaal leven en de druk van
jubliciteit trachten te ontlopen. "Ik
pf dat als wij die kans gehad hadden,
pllemaal beter af zouden zijn ge
it", aldus Bucher.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
WASHINGTON Op de dag dat
het grootste Amerikaanse drama
sinds Vietnam en Watergate tot
een einde kwam en tezelfdertijd
een kerverse president met de be
lofte van „een tijdperk van natio
nale vernieuwing" een glimpje
hoop op een zonniger toekomst
verschafte, kwamen zelfs de gro
te Amerikaanse tv-bedrijven
manschappen en materiaal te
kort. Met technici en verslagge
vers in Algiers, Wiesbaden en bij
zeker twintig van de families van
de gegijzelden, met een leger van
2.000 man op de been om de inhul-
digingsacti viteiten centimeter
voor centimeter te verslaan, met
ploegen die met oud-president
Carter meereisden naar Plains,
en een ploeg op elk van de acht
Reagan-galabals, raakte ook het
onuitputtelijk lijkende arsenaal
van ABC, CBS en NBC uitgeput.
Slechts door te woekeren met
mensen en materiaal bleven de
networks op de been maar, zo
verzuchtten ook de meest geharde
veteranen: „Zo'n gekkenhuis heb
ik mijn hele leven nog niet mee
gemaakt".
In Europese ogen nog al eens over
dreven patriottisme is de Amerika
nen over het algemeen niet vreemd.
Ze mogen er dan niet dagelijks mee
te koop lopen, maar als ze de gele
genheid wordt geboden komt de
liefde voor vlag en vaderland er
met grote golven uit. Dinsdag 21 ja
nuari was wat dat betreft voor mil
joenen Amerikanen een dag om
nooit te vergeten. Tegen de achter
grond van hun eigen muziek, don
derende saluutschoten, galmende
kerkklokken en met de al zo ver
trouwd geworden veelbelovende re
toriek van de nieuwe president in
de oren, lieten de Amerikanen de
zorgen van alle dag van zich af val
len. „Ik ben er Jrots op Amerikaan
te zijn", lieten ontelbare Amerika
nen weten.
Ronald Reagan kon zich geen bete
re start wensen. Opeens leken de
overdadige festiviteiten, de inhuldi
gingsgarderobe van 25.000 dollar
van first lady Nancy en de aanvoer
van met goudbehangen sterren uit
Hollywood en Las Vegas heel ge
past. Jimmy Carter, mede door de
gijzelingsaffaire het mikpunt ge
worden van vaak bijtende kritiek,
kreeg op een dag meer loftuitingen
te verwerken dan in de 1.461 dagen
ervoor.
De vreugde was overigens niet ge
heel onverdeeld. Sommigen Ameri
kanen zeiden in de eerste plaats
kwaad te zijn over de door de Ira-,
nezen opgelegde beproeving. Hier
en daar weerklonk zelfs de oproep
om die barbaren er ook nog flink
van langs te geven.
Er waren natuurlijk ook de meer
praktische verontwaardigingen.
Zoals van de man die bij het Ken
nedy-centrum in Washington arri
veerde temidden van een hevig op
getutte familie om daar zijn kaartjes
voor een van de galabals af te ha
len. Al weken geleden had de man
2.000 dollar voor dat doel overge
maakt. De kaartjes waren er niet,
de zaal was al overvol en met de be
lofte dat zijn geld zou worden terug
gestuurd kon hij vertrekken. De
boze man stelde er een andere be
lofte tegenover: „Als jullie maar
niet denken dat ik ooit nog op Rea
gan stem".
En er waren zelfs Amerikanen, die
geen enkele opwinding voelden op
wellen. „Ik ben wel blij, maar opge
wonden kan ik er niet van worden.
Die hele zaak is van het begin af
aan verkeerd behandeld", zei er
een. En een hotelmanager in Was
hington zei: „Het is fantastisch hoor,
maar het is zeker niet zoals het ein
de van een Tweede Wereldoorlog.
Toen ging iedereen de straat op,
werd overal champagne gedronken,
mensen omhelsden elkaar. De men
sen zijn nu in een veel rustiger ju
belstemming".
Weer andere waren in de eerste
plaats bezorgd. „Ik hoop dat ze die
arme mensen en hun familie een
beetje met rust laten. Zoals de tele
visie elke emotie van sommige fa
milieleden registreerden. Onsmake
lijk", zei een oudere Washingtonse
dame. De verleiding voor de ex-ge
gijzelden zal groot worden. Contrac
ten van uitgevers tot bedragen met
vijf nullen liggen al gereeed. Zelfs
Hollywood heeft hier en daar al de
voelhorens uitgestoken. Zei een
broer van een van de bevrijde mari-
niers:„Als mijn broer wil, kan hij
voor de rest van zijn leven op va
kantie gaan
Richard Queen, die al vorig jaar wegens ernstige ziekte uit
de Amerikaanse ambassade in Teheran was vrijgelaten - hij
heeft 250 dagen in gijzeling gezeten - tezamen met zijn
moeder voor hun huis in Lincolnsville.
NEW YORK Bijna vijf maanden van hun gevangen
schap in Iran hebben Richard Queen en enkele andere
Amerikaanse gijzelaars opgesloten gezeten in een kel
derruimte zonder ramen. Zij mochten niet praten en
kregen slechts 20 minuten per week frisse lucht.
In een vraaggesprek voor de televisiemaatschappij
CBS deed Queen voor het eerst sinds zijn vrijlating in
juli relaas van zijn 250 dagen durende gevangenschap.
Queen werd de vorige zomer vrijgelaten nadat bij hem
multiple sclerosis was ontdekt, een ziekte die het ze
nuwstelsel aantast.
Ondermeer vertelde hij van een bizarre nacht in de kel
dergevangenis, die de gijzelaars later als „de nacht van de
Gestapo-inval" aanduidden. De inval deed zich begin fe
bruari voor rond een uur of een in de morgen.
„Eerst sloten zij de metalen deur af die de ene groep van
de andere scheidde. Vervolgens openden zij de deur en
kwamen zij met witte maskers op binnen. Zij droegen ge-
vechtskleding en wapens, automatische geweren". Bevelen
schreeuwend, duwden de bewakers de gijzelaars in een
grote ruimte, waar zij tegen enkele muren werden opge
steld. „Toen zij de eerste groep naar binnen duwden, moest
iedereen op de grond gaan liggen, maar een van ons, Do
nald Sharer, riep: „Mij zal je staande moeten neerschieten,
niet liggend". En hij vertikte het om te gaan liggen
Ook Queen dacht dat zijn laatste uur had geslagen. „Het
was doodstil en toen hoorde ik het metalige geluid van het
ontgrendelen van de geweren ik begon een schietgebed.
De gijzelaars werden een voor een naar een kleine kamer
gebracht, waar zij tot op hun ondergoed werden uitgekleed
en gefouilleerd, terwijl een andere groep naar onze kamers
ging en daar alles vernielde. Vervolgens werden wij een
voor een naar onze kamers teruggebracht". Queen zei
nooit aan de weet te zijn gekomen wie de indringers wa
ren, noch de reden voor de inval. „Het was misschien al
leen maar een terreurtaktiek".
Opgesloten
De eerste vijf dagen werd Queen in de ambtswoning van
de ambassadeur vastgehouden. „Er waren toiletten, je
moest toestemming vragen om naar het toilet te gaan.
Maar toen waren wij aan stoelen vastgebonden. Met het
gezicht naar de muur. Op een nacht werd ik met enkele
anderen opgehaald en naar het consulaat teruggebracht".
Daar werd hij met 25 tot 30 anderen in een grote ruimte
opgesloten. „Er waren geen stoelen en de eerste paar dagen
hadden wij geen bed. We sliepen gewoon op de vloer. La
ter werden matrassen gebracht". De handen van de gijze
laars waren geboeid en er mocht niet gepraat worden. „Wij
kregen een paar boeken en dat was onze - althans mijn
redding". Eind november 1979 werd Queen overgebracht
naar de kelder, door de gijzelaars later „Mushroom inn"
(champignonkelder) genoemd. Hij bleef daar tot half maart
1980. „Er waren geen ramen. Het was alsof je in een graf
kelder zat. Je wist volstrekt niet wat er gebeurde". Of
schoon praten verboden was, zei Queen op fluistertoon ge
sprekken te hebben gevoerd met zijn kamergenoot Joe
Hall. Om de drie dagen mochten de gevangenen een
douche nemen.
„Wij werden ongeveer eens per week gelucht. Wij werden
naar een zeer klein erf naast de ambassadeurswoning ge
bracht en mochten daar ongeveer 20 minuten per week oe
feningen doen en de zon zien en het verkeer horen en de
vogels". Alhoewel hij aanvankelijk vol vertrouwen was dat
zijn gevangenschap slechts korte tijd zou duren, zei Queen
dat zijn moreel na een maand inzakte en „zeer diep" zonk.
Kerstmis bracht echter nieuwe hoop toen hij van bezoe
kende geestelijken hoorde dat het Amerikaanse volk bij
duizenden kaarten naar de gijzelaars stuurde. „Ofschoon ik
er nooit een heb ontvangen betekende de wetenschap
dat al deze kerstkaarten werden gezonden veel", zei
Queen. „Later kreeg ik wat posten men zei dat dit de
eerste keer was dat de Amerikanen zo verenigd leken
sinds Pearl Harbor". Volgens hem heeft de 444 dagen du
rende gijzelingscrisis tenminste een goed ding opgeleverd:
„Dat het land als een volledig eensgezinde groep optreedt.
Ik denk dat dat voor mij de 250 dagen die ik in Teheran
heb doorgemaakt meer dan goed maakt".
LONDEN De voorzitter van het Iraanse parlement,
Rafsanjani, heeft gisteren de militante studenten die
de Amerikaanse diplomaten 444 dagen in gijzeling
hebben gehouden, bedankt voor hun actie. Radio Tehe
ran sprak in dit verband over een „keerpunt" in de
Iraanse geschiedenis. De meeste lof was echter wegge
legd voor ayatollah Khomeiny, in wiens naam de gij
zeling werd uitgevoerd. Volgens radio Teheran heeft
Khomeiny „als een wereldleider gehandeld met zijn
begeleiding van en aanwijzingen voor de moslimstu
denten, het Iraanse volk en het Iraanse parlement".
Het bureau van de Iraanse president Bani-Sadr gaf intus
sen een verklaring uit, waarin werd ontkend dat de presi
dent in de laatste fase van de onderhandelingen over de
vrijlating van de gijzelaars aan de gesprekken heeft deel
genomen. Eerder had de Iraanse onderhandelaar Nabavi
zich in deze zin uitgelaten. Nabavi sprak verder over de
afloop van de gijzelingszaak als „een Iraanse overwin
ning". Hij zei dat de VS, dat door Iran altijd als aartsvijand
beschouwd zal blijven worden, „op de knieën is gegaan".
Ayatollah Khomeiny, die gisteren een oproep tot eenheid
aan zijn landgenoten deed, heeft met geen woord over de
afloop van de gijzelingszaak gerept.
