Cv)
Zend-amateur
sprak vlak voor
de moord met
An ja de Wit
Hartchirurgie voor Sint Ba vo
J\
Sluiting Dodewaard
kost 500 miljoen
Nederlands project ter
voorkoming van polio
Deelnemers
eerste
China-fietstocht
zijn vertrokken
Kamer (CA
houdt
weer debi
over 5 me
'V
VOORARREST KRAKER
HENKIE B. GESCHORST
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 21 JANUARI 1981 PAGINABINT
DEN HAAG In het
kader van het Interna
tionaal Jaar van Ge
handicapten waar
toe 1981 door de Vere
nigde Naties is uitge
roepen zal Neder
land in de Derde We
reld een groot project
beginnen ter voorko
ming van kinderver
lamming.
In ontwikkelingslanden is
ongeveer de helft van het
aantal lichamelijk gehandi
capten het slachtoffer van
polio. Door het Rijksinstituut
voor de Volksgezondheid in
Bilthoven is enkele jaren ge
leden een polio-vaccin ont
wikkeld dat iemand die daar
mee is ingeënt, levenslang
immuun maakt voor deze
ziekte. Nederland wil nu, in
Internationaal
Jaar van Gehandicapten
1981
samenwerking met de We
reld Gezondheids Organisatie
(WHO) in een of meer ont
wikkelingslanden iedereen
gaan inenten met dit vaccin.
Het Rijksinstituut heeft daar
voor al een grote hoeveelheid
van het vaccin gereserveerd
en het Prinses Beatrix Fonds
heeft financiële steun toege
zegd. Het is de bedoeling dat
deze actie van de Nationale
Commissie van het Jaar van
de Gehandicapten een aanzet
wordt tot een wereldwijde
actie ter bestrijding van polio
en derhalve van het voorkó
men van de groei van het
aantal gehandicapten.
De Nationale Commissie, on
der voorzitterschap van dr.
L. Stuyt, maakte dit gisteren
in Den Haag bekend bij de
presentatie van het program
ma van activiteiten dat de
commissie voor dit jaar heeft
opgesteld. Een van de doel
stellingen is bij de Neder
landse bevolking een menta
liteitsverandering ten aan
zien van gehandicapten te
bewerkstelligen. Om dat ge
daan te krijgen staat een
groot aantal activiteiten op
het programma.
Voordat de twee fiet
sers in het vliegtuig
stapten, moesten hun
fietsen in kartonnen
dozen worden gestopt.
SCHIPHOL Ondanks
alle dreigende taal van
China aan het adres van
Nederland gedurende de
afgelopen dagen zijn Gijs-
bert Valstar en Cobi
Haartsen, de drijvende
krachten achter Bikecen-
tennial Holland, een
„Stichting voor interna
tionale fietstoers", gister
middag vanaf Schiphol
vertrokken naar Hong
kong. Het komend week
einde reizen zij samen
met 25 Amerikanen ver
der naar Kanton in Zuid-
China, om daar tot 9 fe
bruari deel te nemen aan
de allereerste fietsvakan
tie door de Chinese
Volksrepubliek.
De fietsvakantie van Gijs-
bert Valstar en Cobi
Haartsen dient als voorbe
reiding voor de twee va
kanties die Bikecentennial
Holland zelf het komend
najaar in China wil houden.
De plannen hiervoor zijn in
principe rond er is al
een groot aantal belang
stellenden, maar het is niet
duidelijk in hoeverre de
verslechtering van de di
plomatieke betrekkingen
tussen Nederland en de
Volksrepubliek roet in het
eten kan gooien. Een
woordvoerder van de Chi
nese ambassade in Den
Haag verklaarde afgelopen
dinsdag desgevraagd, dat
alle Nederlanders „op dit
moment" nog welkom zijn
in China.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG
Tweede Kamer zal v
gende week een del
houden over het ka
netsbesluit om 5 n
weer jaarlijks als nat en H
nale feestdag te ga »rlopi
vieren. Het PvdA-Tw m de
de-Kamerlid W de.
Meijer heeft gisteren i
dit debat gevraagd. engst
S in 1
De PvdA is niet tevreden iaarvo<
de regeling die het kabi
heeft voorgesteld. Die regel
houdt in, dat de vijfde iw«,
geen officiële vrije dag woiefsver
in dan
prate
maar dat iedereen voortaan
5 mei vrijwillig een snippert
moet opnemen. Het kabi otie v;
kwam tot dit besluit naar a
leiding van een eind vorig jt
door de Tweede Kamer aan'
nomen motie, waarin w
aangedrongen op wederinv*—>i
ring van de jaarlijkse vier
van bevrijdingsdag.
DA, g
8 Blij
iNDI
Maximum
snelheid
van 50 naar VV
30 km per uui
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De
mumsnelheid moet,
waar mogelijk, verlaa
worden van vijftig naar d
tig kilometer per uur. IEEUV
motie van deze strekki oofdof
ingediend door D'66, is gi< eeuwa
ren door de Tweede Kanjeen st
aangenomen.
De Tweede Kamer wil vi
dat de actiegroep Stop de
dermoord een vaste subsifj
van het rijk krijgt, dat
energiebesparing in het v
keer nog meer wordt gestin31
leerd en dat de regering
jaar een miljoen gulden ex
uittrekt voor de verbeter
van gevaarlijke verkeersp
ten. Bovendien wil de Kar
dat er dit jaar drie miljoen
den extra voor de aanleg
fietspaden en nog eens zev
tien miljoen meer voor de
leg van de Schiphollijn.
nnen
jbrani
"viezei
ilfdodi
olgens
et ond>
inknop
erd oir
:htelie<
;3o]
Tweehonder
stratenmake
werkten zwarl
ALMELO Een si™ 11
ciaal rechercheteam
de Almelose politie
de rijkspolitie is eft niet
groot aantal zwartwyogelij
kers op het spoor, fi
gzztom een groep vjjf
tweehonderd man, vo< j
namelijk stratenmake /rkïaar
uit Almelo en omgevii adennp
Tal van hen hebben vijf tot ;^aP 1
jaar een clandestien inkoraH-1 ^er
gehad. Het gaat volgens de «domz
litie om zeer grote bedragerr
Het fraudeteam heeft bijnaln
derhalf jaar aan deze zaak
werkt
'ijsstijg
POLITIE: WIÉ HAD CONTACT MET 'ZILVERVOS'
APELDOORN De politie van Apel
doorn zoekt de zendamateur (-trice)
die nog radio-contact met Anja de Wit
had, vlak voor zij maandagmiddag in
haar Apeldoornse flat zo zwaar werd
mishandeld, dat ze kort daarna aan de
gevolgen ervan overleed.
Anja de Wit was zelf een verwoed zend-amatri
ce, die uitzond onder de codenaam „Zilvervos".
Dat iemand nog over de radio met „Zilvervos"
sprak, voor het 19-jarige meisje op afschuwelij
ke wijze om het leven werd gebracht, is komen
vast te staan uit het onderzoek, dat het Gelder
se rechercheteam naar het drama instelt.
Anja de Wit, die samenwoonde met de 21-jarige
betonwerker A. van W., werd maandagmiddag,
afzichtelijk verminkt, door haar vader gevon
den. Zij overleed later in het ziekenhuis. Het
Gelderse rechercheteam heeft gisteren 150 ge
zinnen, die in de directe omgeving van het ver
moorde meisje woonden, aan een kort verhoor
onderworpen. Dr. J. Zeldenrust heeft sectie
verricht op het lichaam. Over het resultaat van
een en ander wil de politie nog geen medede
lingen doen.
Koningin ontvangt ridders Willemsorde
Koningin Beatrix heeft gisteren in haar hoedanigheid als grootmeester van de Militai
re Willemsorde de ridders van deze orde op paleis Lange Voorhout ontvangen. Prins
Claus was bij de ontvangst aanwezig. De Willemsorde is de hoogste nationale onder
scheiding voor dapperheid.
Vijfhonderd
ontsmettings-
banen
op de tocht
NAALDWIJK „Als het
ministerie van landbouw en
visserij deze week geen ont
heffing verleent voor het
werken met methylbromide,
zal dat fatale gevolgen heb
ben voor vier a vijfhonderd
banen bij de ontsmettingsbe-
drijven". Aldus gisteren de
secretaris van de bond van
grondontsmetters, G. Per
soon.
AMSTERDAM De Amsterdamse rechtbank heeft giste
ren op verzoek van de raadsman de voorlopige hechtenis
van kraker Henkie B. geschorst. Henkie zat sinds de metro-
rellen op 10 oktober j.l. vast op verdenking van zware mis
handeling.
De strafzaak tegen hem zal op 31 maart worden behandeld. Om
dat echter de termijn van 102 dagen, waarop elke verdachte het
recht heeft op een proces, gisteren was verlopen, werd de zaak
„pro forma" voorgedragen en onmiddellijk daarop verdaagd. De
verdediger vroeg daarop schorsing van het voorarrest. Henkie
B. wordt ervan verdacht tijdens de metrorellen opzettelijk een
brandbom te hebben gegooid naar een persfotograaf.
MILIEUFEDERATIE GRONINGEN: „ONJUIST BEELD"
ARNHEM Sluiting van
de kerncentrale in Dode
waard kost minstens vijf
honderd miljoen gulden. Dat
staat in een concept-nota
van de directie van de Ge
meenschappelijke Kernener
giecentrale Nederland
(GKN) in Arnhem.
Wanneer de elf aandeelhou
ders beslissen de kerncentrale
te sluiten, moeten zij zelf dat
bedrag opbrengen, aldus
GKN-directeur Van Erpers
Rooyaards. Dat kost de ge
meente Amsterdam, die in de
volgende vergadering van
aandeelhouders zal pleiten
voor sluiting, vijftig miljoen
gulden. In de nota staat, dat
250 miljoen gulden nodig is
voor extra kosten bij het ge
bruik van andere brandstof.
Volgens de Milieufederatie
Groningen, die zich in de cij
fers heeft verdiept, geeft de
nota geen juist beeld, omdat de
kosten voor opwerking en op
slag van uranium niet bij de
berekening zijn betrokken. In
de nota worden de kosten voor
uranium op 2,6 en voor olie op
9,9 cent per kilowattuur becij
ferd. Volgens de Milieufedera
tie is dat cijfer voor uranium
echter te laag. Als voor urani
um de kosten voor opwerking
en opslag worden meegere
kend, komt de prijs op 14 cent.
HAARLEM Eind 1979 viel een
stenen kruisbloem van een der pi
nakels naar beneden en verpletter
de dertig meter lager een openbar
toilet dat tegen de Grote of Sint Ba-
vokerk te Haarlem was gebouwd.
En tijdens de kerstnachtviering in
datzelfde jaar stortte een brok
steen ter grootte van een volwassen
vuist pardoes neer tussen de 3.000
aanwezige gelovigen. In geen van
beide gevallen liep iemand letsel
op, maar het signaal was overdui
delijk: het bijna 600 jaar oude
Godshuis behoefde dringend res
tauratie.
Daarmee is nu een aanvang gemaakt.
De ambachtslieden die de Nieuwe
Kerk van Amsterdam juist bijtijds
klaar hadden gekregen voor de inhul
diging van koningin Beatrix, kunnen,
na even uitblazen, meteen in Haarlem
aan de slag en zijn weer voor vijf jaar
verzekerd van werk, want zo lang
gaat de opknapbeurt duren. Twintig
miljoen inflatoire guldens zal het kar
wei uiteindelijk vergen.
Maar Haarlem en zijn vrienden uit de
verre omtrek kunnen, de aderlating
ten spijt, weer opgelucht ademhalen.
De Sint Bavo, reeds door het meester-
penseel van Ruysdael vereeuwigd als
het hart van de stad, zal geen dood
hart meer zijn. Dat was het bedehuis
sinds die vermaledeide stenenregen
namelijk geworden. Architecten en
ingenieurs vonden het niet langer
verantwoord dat het publiek de kerk
betrad, dus sloot de kerkvoogdij in
maart van het vorige jaar de deuren.
Geen erediensten meer, hoewel de
Grote Sint Bavo nog steeds in de eer
ste plaats als Godshuis fungeert; dit in
tegenstelling tot honderden andere
kerken in Nederland die als gevolg
van de ontkerstening meer wereldse
bestemmingen hebben gekregen.
Geen orgelconcerten meer zoals die
tot ver over de landsgrenzen befaamd
zijn gemaakt door de stadsorganisten
Piet Kee en Albert de Klerk. Geen
toeristen meer, hetgeen toch even
50.000 betalende bezoekers per jaar
scheelde. Een religieus, cultureel en
financieel rampje, die sluiting.
Touwtrekkerij
De voorgeschiedenis was evenmin
vrolijk. De stenen van 1979 hoefden
nauwelijks neer te storten om de ogen
van de kerkvoogdij te openen voor de
dwingende noodzaak van restauratie;
men wist al langer dan tien jaar hoe
zeer de Bavo bouwvallig dreigde te
worden. Maar het vraagstuk van de
subsidie leverde zoveel touwtrekkerij
en gekrakeel op (tot voor de Raad van
State toe) dat de werkzaamheden keer
op keer moesten worden uitgesteld.
Pas vorig jaar, nadat het Rijk de res
tauratiekosten met 5 miljoen had af
geslankt tot 20 miljoen, vond men een
verdeelsleutel: 30 procent voor de ge
meente, 10 procent voor de provincie
en 60 procent voor de rent- en reken
meesters in Den Haag.
Reeds eerder in zijn historie had de
Grote Sint Bavo gekraakt. Dat was in
1520 toen men het bouwwerk wilde
bekronen met een stenen dakruiter.
Hij bleek te zwaar; men hoorde de pi
laren kreunen. Dus verving men de
stenen aanzet door een houten ge
raamte (als bij een molen) dat bedekt
werd met lood.
Vanuit dit bouwkunstige compromis
klepperen nog dagelijks van 9 uur tot
half 10 's avonds de twee damiaantjes,
de klokken die werden gegoten ter
herinnering aan het feit dat Haarlem
se poorters onder aanvoering van
kruisvaarder Willem I van' Holland
in 1219 de Egyptische stad Damiate
aan de Nijl (nu Doemjat) mee hielpen
veroveren op de Saracenen. De eerste
bisschop van Haarlem kreeg ze in
1562 ten geschenke, want met zijn
komst werd de Sint Bavo, oorspronke
lijk opgezet als gewone parochiekerk,
gepromoveerd tot kathedraal en dat
wil men tot op heden weten, al ging
het Godshuis nauwelijks 15 jaar later
over in protestantse handen, waar het
sindsdien is gebleven.
De Bavo was aanvankelijk, net als de
nog oudere kerk op dezelfde plaats,
toegewijd aan Maria. Rond 1500 ech
ter keerde het gebeente van een ver
maarde stadsgenoot uit de zevende
eeuw naar Haarlem terug: de ridder
Allowinus, bijgenaamd Bavo, die een
wulps leven leidde, maar door de
dood van zijn vrouw en dochter tot
inkeer werd gebracht, zijn bezittingen
onder de armen verdeelde en zich als
kluizenaar in het Vlaamse vestigde.
Rond datzelfde jaar 1500 verhuisde
ook de Gentse lakenindustrie naar
Haarlem, een bron van grote welvaart
vormend, en uit dank voor dat aan
Sint Bavo toegeschreven wonder ver
anderde de kerk van naam. De pro
testanten hebben het wijselijk zo gela
ten.
Orgel
Een hoofdstuk apart vormt het orgel
van de Grote Sint Bavo. Zelfs Mozart
heeft het bespeeld toen hij in 1763 als
zeven-jarig wonderkind op een con
certreis Haarlem aandeed. Hij han
teerde het gevaarte met een gemak
alsof het een clavecimbel gold, herin
nerden tijdgenoten zich, en toonde
zich verrukt over de kwaliteit van de
klank. Dit orgel werd in 1738 door
Christiaan Muller gebouwd en is tot
in onze tijd het middelpunt gebleven
van grote internationale orgelcon
coursen. Nu moet het noodgedwongen
zwijgen, hoewel het reeds een restau
ratiebeurt heeft ondergaan, want de
herstelwerkzaamheden aan de Sint
Bavo brengen dikke wolken stof en
gruis met zich mee en daartegen zal
het kostbare instrument zorgvuldig
afgeschermd dienen te worden.
Maar over twee jaar klinkt het weer
en kunnen de concertbezoekers toe
stromen. Dan zal namelijk de restau
ratie van het schip van de kerk vol
tooid zijn en wordt althans dit deel
van de Sint Bavo weer voor het pu
bliek opengesteld.
Pilaarbijter
Nog eens drie jaar later zal heel de
klus zijn geklaard en kunnen de gelo
vigen ter kerkdienst tijgen zonder be-
-vreesd te hoeven zijn dat ze een ste
nen kruisbloem op hun hoofd krijgen.
Met gepaste trots kunnen ze dan om
zich heen kijken, want ook de meer
dan 3.000 leden tellende kring
„Vrienden van de Grote Kerk" heeft
met contributie en giften de nodige
steentjes voor het herstel bijgedragen.
Pikant detail in de Sint Bavo is altijd
de „pilaarbijter" onder aan het koor
hek geweest: een gebeeldhouwde
monnik die in een pilaar bijt, ge
schoeid met een schoen en een klomp,
voorzien van een bedeltas, opdat de
kerkganger het daaronder geplaatste
offerblok niet zal ontgaan.
Wel: zijn stille wenk schijnt doel te
hebben getroffen.
PIET SNOEREN
instma
ggen d
e com
anden.
erder g
ancieri
li] veru
iers mi
en met
anciers
en zuil
er zijn
rediete
oorzitti
De Grote of Sint Bavo, straks geen dood hart van Haarlem meer.
ko
Jer, VV
