Reagan wijst
Carter aan als
peciale gezant
jachten op
!r rijzelaars
Ontdooien van Iraanse tegoeden
rootste banktransactie ui t geschiedenis
se
Medisch tuchtrecht
gaat op de helling
Het duurt nog
tien jaar voor
het in Nederland
echt stil is
CDA en VVD willen
ouderbijdrage
verplicht stellen
Loerakker overleden
JNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 20 JANUARI 1981 PAGINA 13
?eft. Ai
r in d*
pt on fj
ties val
ustraliH
konintk
In de vroege ochtenduren tekende president Carter een van de documenten
voor de regeling van de overdracht van goud en geld van Amerikaanse ban
ken naar de Bank ol England.
Man onze correspondent Dick Toet)
lSHINGTON Ronald Rea-
n, die vanavond wordt inge-
[0Hldigd als de veertigste presi-
nt van de Verenigde Staten,
tft oud-president Jimmy Car-
gevraagd als speciale gezant
- ar het Westduitse Wiesbaden
,aa"te reizen om daar de 52 Ame-
mdeto^anen te begroeten, wanneer
iën indoor de Iraanse regering zijn
n Yigijgelaten. Over het tijdstip
n die vrijlating groeide gis te
en wefl echter een bijna panische
omdatgekerheid. De in het weekein-
1 forse stap voor stap tot stand ge-
het oi^en overeenkomst tussen
het paf" en de Verenigde Staten
den. Af vrijlating van de 52 gegij-
de joiijden kwam gisteren plotse-
kabin(g weer op losse schroeven te
mogelan door onverwachte proble-
,"kn bij de procedurele afwik-
a„d,daW
jg^'lgwis opmerkelijke verzoek kwam
nste tJat diiidelijk werd, dat Jimmy Car-
tijd tekort kwam om nog als presi-
Jt naar Wiesbaden te vertrekken en
tijd voor de officiële machtswisse-
g in Washington terug te zijn. Rea-
t zei het „niet passend" te vinden
naar Wiesbaden af te reizen,
gerezen procedurele problemen
rden vannacht door woordvoerders
X011 bet Witte Huis en het Amerikaan-
ministerie van Buitenlandse Zaken
e steeds „oplosbaar" genoemd. De
[*13Richten uit Iran over een aanhangsel
MT de overeenkomst, waarmee de Ame-
-respo/janen het akkoord alsnog gedeeltelijk
inck) faen w'"en ontkrachten, werden
|r ten stelligste tegengesproken. De
len voor de vertraging lag volgens
in Amerikaanse bronnen in het feit dat
en hein de vereiste documenten voor de
1 tegf te voeren banktransacties nog niet
mpa1fchikbaar ba<* gesteld. Terwijl de be-
ieo-f2
Mili»
Het]
ttO'ei
p vrij
richten vannacht verwarrender en van
beide zijden geirriteerder werden,
groeide de vrees dat de ingewikkelde
regeling alsnog in duigen zou kunnen
vallen.
De overeenkomst werd zondagnacht
om 5 uur (11 uur Nederlandse tijd) door
president Carter via de televisie be
kend gemaakt na een slopend weekein
de vol ingehouden emoties. Hoewel een
zichtbaar vermoeide en ernstige presi
dent Carter liet weten, dat de procedu
rele afwikkeling nog niet volledig gere
geld was, ontlaadde zich een nauwelijks
te temperen vreugde. Bij enkele fami
lies van gegijzelden, wier huiskamers
het hele weekeinde gevuld bleven met
tientallen verslaggevers, gingen de
champagneflessen open. Andere fami
lies bleven elk commentaar weigeren
totdat ze hun verwanten in vrijheid
zouden kunnen terugzien. Avondbla
den kwamen met koppen, waarin al
uitbundig de vrijlating van de gegijzel
den werd aangekondigd.
Al vroeg in de middag begon de stem
ming echter enigszins om te slaan. Be
richten, dat de 52 Amerikanen zich al
op het vliegveld van Teheran bevon
den, werden terug gedraaid. President
Carter moest afzien van zijn plannen
om in het uren gereedstaande presiden
tiële vliegtuig te stappen. De onzeker
heid en daarmee de ongerustheid groei
de met het uur.
De vele uitbundige en kostbare festivi
teiten rond de inhuldiging van Ronald
Reagan, die zaterdag met een glorieus
vuurwerk waren begonnen, verliepen
volgens schema, maar de sfeer was op
vele plaatsen onwerkelijk. De aan het
hoofd van een immense stoet verslag
gevers van party naar party hollende
Reagan werd tussen de bedrijven door
voortdurend door het Witte Huis op de
hoogte gehouden. Tot enig commentaar
liet hij zich echter niet meer verleiden.
Wel maakte Reagans woordvoerder be
kend, dat een aantal Carter-functiona
rissen zo nodig zal worden gevraagd Mevrouw Morefield, de echtgenote van een van de gijzelaars, kon haar
In Teheran onderzochten Algerijnse artsen de 52 gijzelaars. Zij bleken allen
goed gezond.
aan te blijven totdat de onderhandelin
gen zijn afgerond.
vreugde niet op, maar moest later op de dag opnieuw het uitblijven van de
vrijlating verwerken
staan
lantal
ime a*NDEN - Het vrijlaten
erbode y de Amerikaanse gijze-
irive-n rs en daarmee het vrij-
^ïngenyen van de bevroren
aller anse tegoeden heeft
ijdens rmoedelijk de grootste
insactie tussen banken
;n zicj gevolg die ooit is ver-
i begijht, zo menen financiële
VMQitimdigen in Londen,
ascistisf
oor de
;rhind|
Miljarden aan goud en in
contanten worden naar
Iran overgemaakt in ruil
voor de vrijlating van de
52 gijzelaars.
Hoe groot het bedrag exact
is is niet duidelijk; in bank-
kringen in Teheran wordt
gesproken van tien miljard
dollar (ongeveer twintig mil
jard gulden). Het geld wordt
op een Algerijnse bank gezet
en vrijgegeven als de Vere
nigde Staten zekerheid heb
ben over de vrijlating van
de gijzelaars.
Valutadeskundigen sluiten
hevige beroering op de in
ternationale geldmarkten
niet uit als Iran de tegoeden
in circulatie brengt. Iran be
steedt waarschijnlijk een
deel van de "ontdooide"
contanten aan de aankoop
van wapens voor de oorlog
tegen Irak. Vermoedelijk
verkoopt het ook een deel
van zijn goud.
Financiële experts gaan er
van uit dat de koers van de
dollar flink zal stijgen als de
gijzelaars vrij zijn. Er is dan
enige politieke spanning uit
de wereld en dit heeft door
gaans een daling van de
goudprijs tot gevolg. Beleg
gers zoeken dan hun heil in
de Amerikaanse munteen
heid.
Voornaamste
punten
akkoord
Iran-VS
ALGIERS De Verenigde
Staten zullen zoveel moge
lijk de financiële positie van
Iran herstellen zoals die was
voordat Washington op 14
november 1979 overging tot
de bevriezing van Iraanse te
goeden. Dat is een van de
hoofdpunten uit de verkla
ring van de Algerijnse rege
ring, die gisteren is gepubli
ceerd nadat bekend werd
dat de VS en Iran overeen
stemming hebben bereikt
over de voorwaarden voor
de vrijlating van de gijze
laars.
Volgens de Algerijnse verkla
ring verplicht Washingtron
zich tot stopzetting van alle ge
rechtelijke acties voor Ameri
kaanse rechtbanken, gevoerd
door Amerikaanse burgers of
instellingen, tot het opheffen
van alle beleggingen en tot
vernietiging van alle vonnis
sen dienaangaande. Ook zullen
de Verenigde Staten alle even
tuele verdere rechtszaken,
voortvloeiend uit deze aan
klachten verbieden, en deze
laten beslechten door arbitrage
waartegen geen verder beroep
mogelijk zal zijn.
De VS verplichten zich alle
overboekingen van de bezit
tingen van de overleden sjah
naar het buitenland te blokke
ren, in afwachting van de re
geling van de Iraans-Ameri
kaanse geschillen. Zodra de
Algerijnse regering daarvoor
het sein geeft zullen de Vere
nigde Staten de bezittingen
van de sjah, die zich in de
Verenigde Staten bevinden en
waarover de opvolger van de
sjah of een van diens naaste
verwanten de beschikking
hebben, blokkeren.
De twee partijen kiezen de
Centrale Bank van Algerije
voor het deponeren ven de ge
blokkeerde fondsen. Het
Iraanse goud, dat nu nog be
rust bij de Federal Reserve
Bank in New York, zal wor
den overgebracht naar de Al
gerijnse Centrale Bank, even
als de overige Iraanse bezittin
gen, of de tegenwaarde daar
van in geld. Over de Iraanse
tegoeden zal tot 3 december
1980 rente worden betaald.
De Verenigde Staten zullen
alle handelsacties die sinds 4
november 1979 zijn uitgevaar
digd tegen Iran, intrekken, zo
dra Algerije daarvoor het te
ken geeft, aldus nog steeds de
Algerijnse verklaring. Ook zal
Washington alle zaken die het
aanhangig heeft gemaakt voor
het Internationaal Gerechts
hof in Den Haag intrekken.
Als er geschillen ontstaan tus
sen Washington en Teheran
kan Iran deze voorleggen aan
de arbitrage van een tribunaal
dat zal worden ingesteld op
grond van de afgesproken pro
cedure voor het beslechten
van geschillen. Voorts beloven
de Verenigde Staten dat zij
zich niet meer zullen mengen
in de binnenlandse zaken van
Iran, direct noch indirect, poli
tiek noch militair.
planetK
e boot|
bezoeN (Van onze correspondent Ami van Vree)
h JanKFURT- WIESBADEN De honderden journalisten
ten» gisterm'ddag hoopvol waren samengestroomd op de mili-
ten. v£re v]jegbasjs Frankfurt, nadat het bericht verspreid was
Ittrt Amerikaanse gijzelaars om drie uur vanuit Teheran
"Wen opstijgen, wachtten in de sneeuwstormen en in de
vmende regen vooralsnog tevergeefs. Laat in de middag
ixe sctTspreidde het Amerikaanse radiostation AFN zelfs dat de
mst in|egtuigen in geen geval na zonsondergang zouden vertrek-
zodat het op zijn vroegst vandaag, dinsdag, zou worden
■dat de gijzelaars in Duitsland zouden arriveren,
was een onzekerheid temeer in de stroom van berichten
oeculaties rond de vrijlating van de Amerikaanse diplo-
•n. Hetzelfde gold voor de tussenlandingen die zouden
len gemaakt en voor de eventuele komst, naar de Bonds-
bliek van de net-nog-president Carter. De meer dan dui-
aangemelde journalisten kregen overigens van de Ame-
\mandant te horen dat zij weinig sensationeels
verwachten. In een legerorder van zes pagina's
lezen dat er in elk geval geen interviews met de gij
zouden worden toegestaan en dat de toegang tot de
]enhé\ifgtuigen of tot het militair hospitaal in Wiesbaden strikt
oek o|fs verboden. Een omvangrijke MP-macht liet er geen twij-
gelse l over bestaan dat deze waarschuwing ernstig was gemeend.
wordt'fteren werd voor het eerst in volle omvang zichtbaar hoe-
voorstP^ massale mankracht en materieel de Amerikaanse radio-
at imnt tv-zendets voor de aankomst van de gijzelaars hebben
in hetijgemaakt. Het was, zoals iemand opmerkte, een Ameri-
lans perscircus zonder weerga". Zowel op het vliegveld als
n Park Wiesbaden zijn complete studio's ingericht en paraboolan-
in eefioos opgesteld om zo snel mogelijk de eerste beelden naar
itige vtStates te kunnen zenden. Niets wordt aan het toeval over-
hebbefaten Hen reporter van CBS wist te vertellen dat zijn firma
i In de!meer dan een miljoen dollar voor had moeten uitgeven.
lef verwonderlijk wanneer men weet dat deze stations vaak
meer dan een jaar in de Bondsrepubliek op de grote ge-
ezorgdj^™5 hebben gewacht.
andstOF. AFN, het populaire radio-station van de Amerikaanse
iard hdpjdkrach ten in West-Duitsland beleefde gisteren de gouden
ands lren van weleer. De hele dag bracht de zender onafgebro-
nskarrf0 uiterst actuele berichten over de situatie rond de gijze-
}gsaffaire, met bijdragen uit Iran en Algerije, uit Washing-
h en New York, uit Frankfurt en Wiesbaden. De gebruike-
wordeif6 muziek moest vrijwel volledig het veld ruimen voor de
aag/Rfproken reportages.
!>en alles veel langer duurde dan was verwacht, maakte zich
In zekere lusteloosheid bij de verslaggevers merkbaar. Het-
h (na rde 8°^ voor de wachtende journalisten op de vliegbasis
aniaall ^et hospitaal bij Wiesbaden. Teleurgesteld rolde de man
n spandoek op waarop hij had geschreven: "Welkom terug
de vrijheid. God zegene Amerika".
„Welkom thuis. Het heeft lang geduurd. Nu kunnen we lachen". Deze tekst staat geschilderd op een laken en hangt over het bal
kon van een hotel vlakbij het Amerikaanse legerziekenhuis in Wiesbaden. Het balkon behoort tot het gedeelte van het hotel
waar de familieleden worden ondergebracht zolang de gijzelaars in het ziekenhuis verblijven.
GEEN „ONDERONSJE" VAN ARTSEN MEER
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het medisch tuchtrecht gaat op de helling.
Nu nog beoordelen artsen medische fouten van collega's en
nemen dan eventueel maatregelen. Staatssecretaris Veder-
Smit wil ondermeer de positie van de klager (de patiënt)
versterken. Deze zal meer informatie krijgen over de behan
deling van zijn klacht. Bovendien zal de hele procedure aan
een bepaalde termijn worden gebonden en zich meer in de
openbaarheid afspelen dan nu het geval is. De staatssecreta
ris heeft dit gisteren meegedeeld op de vergadering van de
vaste kamercommissie voor de volksgezondheid.
Dit heeft staatssecretaris Veder-Smit (volksgezondheid) maan
dag in de Kamer gezegd. Het voorontwerp van de nieuwe rege
ling zal waarschijnlijk nog vóór 1 april worden gepubliceerd. De
betrokkenen hebben dan een jaar tijd voor discussie en overleg
De Kamer plaatste nogal wat vraagtekens achter de bewaking
van de kwaliteit van de gezondheidszorg door de artsen zelf.
Men zag dit gevaar vooral in de z.g. intercollegiale toetsing die
door Veder-Smit wordt opgezet in de veschillende ziekenhuizen
en inrichtingen. De PvdA vroeg openbaarmaking van de resul
taten van dergelijke toetsingen en D'66 wil al het personeel erbij
betrekken,' dus ook verpleegkundigen en para-medisch perso
neel. Voorts zouden niet alleen zuiver medische problemen ge
toetst moeten worden maar ook zaken als wachttijden voor pa-
tienten. Ook leverde zij kritiek op het feit dat de uitslag van een
toetsing alleen ter kennis komt van staf en directie van het zie
kenhuis en ter inzage van de medische inspectie.
STILTEGEBIEDEN NOG „VOGELVRIJ"
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het kan nog tien jaar of langer doren
▼oordat alle stille plekjes in ons land wettelijk be
schermd zijn. Want ondanks de wet geluidhinder,
waarin bepaald wordt dat de provincies in september
as moeten beginnen stiltegebieden te inventariseren
om se dan in streekplannen op te nemen zodat se stil
kunnen blijven, zal dit proces niet vóór 1985 zijn vol
tooid. Bovendien zijn streekplannen te vrijblijvend.
Echte juridisache bescherming geven pas de gemeente
lijke bestemmingsplannen. Voordat bet zover is, zijn
we tien jaar verder. Deze sombere voorspelling heeft
de voorlopige centrale raad voor milieuhygiëne
(VCRMH) op het bureau van minister Ginjaar (volks
gezondheid en milieu) gedeponeerd.
Volgens de raad zou het hele proces kunnen worden ves-
neld, als de provincies gebruik zouden maken van de mo
gelijkheid streekplannen iedere twee jaar te herzien. De
raad verwacht echter niet dat de provincies dit zullen
doen, alleen voor het opnemen van stiltegebieden erin.
Volgens een woordvoerder van de minister ziet de raad de
zaken wat ól te somber. Maar hij gaf toe dat in de wet ge
luidhinder geen termijn voor aanwijzing van de stiltegebie
den staat opgenomen, wel dat het hele proces lang gaat du-
De raad stelt voor het lijstje stiltegebieden aan te vullen
met recreatiegebieden bij steden, parken, hofjes en soms
woonstraten. Zij geeft toe dat deze gebieden in strikte zin
niet aan de regels van een stiltegebied voldoen maar hecht
toch grote waarde aan hun bescherming. Om zoveel moge
lijk gebieden als stiltegebied beschermd te krijgen pleit da
raad voor bestrijding van de geluidoverlast van landbouw
machines en het sluiten van bepaalde wegen voor alle ver
keer of alleen bestemmingsverkeer toe te laten. Voorts wil
men naast het verbod tot reclame- en sportvluchten boven
de gebieden en ook een verbod op militaire vluchten.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG CDA en VVD willen de bijzondere basis
scholen (protestant, katholiek of bijzonder neutraal) de
mogelijkheid geven een verplichte ouderbijdrage te heffen.
De woordvoerders van beide fracties, Deetman en Evenhuis,
zeiden dit gisteren tijdens een vergadering van de betreffen
de kamercommissie met minister Pais van onderwijs. On
derwerp van de bijeenkomst was het wetsontwerp voor het
basisonderwijs, dat de samensmelting beoogt van kleuter-
en lagere scholen.
Pais zelf ziet niet veel in het voorstel van CDA en VVD, even
min als de oppositiepartijen. Deetman en Evenhuis hielden ech
ter vooralsnog voet bij stuk, omdat de scholen huns inziens met
de bijdrage taken kunnen verrichten, waar ze anders door geld
gebrek niet aan toekomen.
CDA en VVD willen een bijzondere school ook rechten geven
ter bescherming van zijn eigen identiteit. Zo zou het schoolbe
stuur de mogelijkheid moeten krijgen een aankomende onder
wijzer een stageplaats te weigeren, als er gerechte vrees bestaat
dat deze de identiteit zal aantasten. De kamercommissie drong
voorts aan op snelle indiening van het wetsontwerp op de mede
zeggenschap in het onderwijs. Ook werd algemeen betoogd dat
de stichtings- en opheffingsnormen voor basisscholen te strin
gent zijn. De regering wil dat een school verzekerd is van ten
minste 50 leerlingen, maar staatssecretaris Hermes zegde een
ruimhartig ontheffingsbeleid toe.
OUD-VOORZITTER ARKA
HAARLEM Op 73-jarige leeftijd is afgelopen zaterdag in
Haarlem J. J. Loerakker, ere- en oud-voorzitter van de ambte
narenbond ARKA, overleden. Dit is gisteren bekendgemaakt-
Loerakker was van 1967 tot 1974 voorzitter van de ARKA.
Daarvoor was hij algemeen secretaris en lid van het hoofdbe
stuur.
Staatssecretaris Haars
bezoekt zigeuners in Zwolle
ZWOLLE/MIDDELBURG
Staatssecretaris Haars
heeft gisteravond op. eigen
initiatief een bezoek ge
bracht aan de 55 zigeuners
in het Huis van Bewaring in
Zwolle.
Na afloop van het bezoek
noemde zij de sfeer onder de
zigeuners „ontspannen". Ter
wijl mevrouw Haars binnen
was, werd buiten gedemon
streerd.
Intussen hebben ook de orga
nisatoren van het vierde Rus-
sell-tribunaal geprotesteerd te
gen wat zij „een diepe minach
ting voor een volk met andere
leefwijzen" noemen. De 106 zi
geuners in Zwolle en Middel
burg worden vandaag ver
hoord in verband met hun
aanvraag voor een verblijfs
vergunning op humanitaire
gronden. Volgens een woord
voerder van het ministerie
blijft het beleid echter gericht
op uitwijzing van de zigeuners.
