I Verscheurde Brei in tv-portret vol littekens tf Thriller „De aanklager over uitbuiting door multinationals I ils Af hou f1 het lJ scherm in het oog ii3: l n l 1 TELEVISIE DINSDAG RADIO VANAVOND RADIO DINSDAG \bor„slanke feestdagen? RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT MAANDAG 22 DECEMBER 1980 PAG I* Geen verscheurder en verscheurender ar tiest op het westelijk halfrond in de af gelopen vijftig jaar dan de Belgische zanger Jaques Brei. Hij overleed in okto ber 1978 in de leeftijd van 49 jaar, liet honderden chansons na en zong volgens zeggen van Herman van Veen met een stem waarmee hij beton kon splijten. Daar heeft Herman geen ongelijk in. Brei zong even fel als hij leefde. Zijn ziel zat vol barsten. En die droeg hij aan zijn gehoor over. Van hem werd gezegd, dat hij leed aan vijf V's, d.w.z. hij weigerde zich als Volwassene te gedragen, wist geen raad met zijn overgave aan de Vrouw, vervloekte Vlamingen ofschoon hij er zelf een was, zag geen heil in het Vaderschap en tobde ook met zijn Vak, zozeer zelfs dat hij in zijn laatste levens jaren geen lied meer heeft willen zingen. Door deze gespleten persoonlijkheid liepen nog meer scheidslijnen. Geteisterd werd hij al evenzeer door het Belgische taaldualisme. Geboren als Vlaming in Schaarbeke boven Brussel bediende hij zich vooral van de taal der Walen, omdat hij Vlamingen aanvoelde als een geborneerd volkje, waartoe hij niet gerekend wenste te worden. Zijn Vlaande- renland bezong hij in overschone liederen, terwijl hij het Vlaamse volk in zijn teksten dermate schennend kielhaalde, dat hem zelfs eens een proces wegens belediging werd aangedaan. Bij al deze verscheurdheid voegde zich ook nog de omstandigheid, dat hij als zoon van een kartonfabrikant niets moest hebben van de burgerlijkheid van zijn familie, maar bij voorkeur koos voor mensen die spontaan op het leven reageer den. Bij hen voelde hij zich thuis, langs de Vlaamse regenwegen. Over deze in zeven stukken gesneden man heeft BRT-tv een portret van anderhalf uur vervaardigd, waarbij KRO-tv op eerste aan roep uit Brussel onmiddellijk inhaakte. Dat valt komende zondag te bezien gelijktijdig op het BRT-scherm en de KRO-buis op Ne- d.II om 20.55 uur. Voor de tekst vroeg men Walter Ertvelt van de BRT, die door zijn funktie nogal eens te maken had met Brei, alsmede journalist Johan Anthierens, een al even opstandige eend in de Belgische bijt als Brei. Anthierens kennen we hier van zijn praatrubriek „Noord-Zuid" samen met Mies Bouwman op de Belgische tv. Hij gaf Mies de kans om na het mislukken van haar Net werk-show op de Nederlandse tv via de Bel gische buis het Nederlandse volk te laten weten, dat het er slecht uitzag voor de Ne derlandse kijkers. Omdat volgens haar dis cutabele programma's niet mogen van Hil versum, zou ons hier niet veel anders te wachten staan dan Mona-toetjes op het scherm. Nadien namen Mies en Johan sa men in hun programma Vader Abraham zo hekelend onder handen, door hem valsheid van gevoelens aan te wrijven, dat Pierre Kartner boos afhaakte en zonder meer woe dend wegliep uit het Belgische beeld. Zowel Johan als Mies kregen toen gedaan van de BRT. Die Jqhan ontving nadien wel het verzoek om Brels portret te schilderen, waarvan hij zich indringend kwijtte. Maar de beelden waren nog niet op de band gezet, of Johan zond brieven zowel aan de BRT als aan de KRO, dat hij niet wenste dat dit beeldportret van Jacques Brei zou worden uitgezonden. Anderhalf uur was veel te weinig om deze veelzijdig verscheurde man enigszins naar de werkelijkheid uit te teke- Johan Anthierens kent men als dwarsge- bakken Belg, als taalvaardige Vlaming en als bezitter van een scherpe pen en opmer kingsgave. Hij licht zijn reactie als volgt toe: „In deze BRT-KRO-produktie krijgen we Brei te zien in een bepaalde benadering. Het was een kwestie vari het kiezen van een in valshoek. Maar Brei manifesteerde zich als een te overstelpend mens om hem in ander half uur af te kunnen doen. Aan het indivi du, dat hij vertegenwoordigde, hadden we wel drie programma's kunnen wijden en dan zouden we nog te weinig hebben ge daan. Neem nu zijn liefde voor Vlaanderen en tegeijk zijn haat tegen de Vlaming, die je uit al zijn liederen proeft. De obsessionele bezetenheid in die man, daar raakte je on dersteboven van als je hem hoorde zingen. Dat haal je er in negentig minuten niet uit, dat geef je in anderhalf uur niet weer. En Jacques Brei: „Ne me quitte pas - laat me niet los" Johan Anthierens: „In anderhalf uur kun je geen portret bieden van een le vensdriftige man als Brei". alleen daardoor al doe je Brei met dit por tret onrecht. Daar schaam ik me voor, te meer waar ik vooraf in besprekingen hier al op gewezen heb. Met zijn vrouw heb ik tij dens het maken van dit portret regelmatig en uitvoerig contact gehad. Zij kent hem be ter als geen ander. Tegenover haar voel ik me in Brei tekort geschoten". Warry van Campen, kleinkunsthoofd van de KRO: „Brei ontpopte zich in zijn leven als een veelzijdige persoonlijkheid. Zijn le ven en werk in één portret samen te vatten lijkt geen eenvoudige opgave. Brei betekent meer dan een naam. Hij was een man die ontzettend veel gedaan heeft, onvergetelijke hits heeft gescoord. Hij deed in Carré en in het Concertgebouw het publiek op zijn ach terste benen staan. We hebben ons uiterste best gedaan om hem te laten zien zoals hij was, een man gedreven door een grote in nerlijke kracht. Alles aan hem was gewel dig, zijn stem, zijn haat, zijn liefde, zijn weerzin en zijn gebelgd-zijn over gebor neerdheid, die hij overal om zich heen zag. Wij hebben direct ingehaakt op het voorstel van de BRt om aan deze zanger een uitzen ding te wijden. Er bestaan nog meer van dit soort voornemens bij de KRO en de BRT. Brei is een begin en als men hem het lied hoort zingen, waarmee dit portret start, heb ik er niets meer aan toe voegen". Bij het begin verschijnt inderdaad Brei in beeld. Hij zingt „J'arrive" - Ik kom er aan. Niet één leven is in een portret te vangen, omdat elk leven op zich een volledig portret vormt en elke samenvatting ervan een ver knipt beeld biedt, één moment uit vele. Men kan dan ook niet zeggen, dat men in deze tv-beelden deze man tenvolle leert kennen. Men krijgt niet meer dan even een idee wat voor een figuur hij was en vooral ook hoe hij met een sterke stem de pijn uit zijn leven weg beet. Van verschillende van zijn le vensfasen, zijn mislukken op school, zijn moeizame artistieke start, zijn haat, zijn hoon, zijn liefde en zijn verslingerdheid aan vrouw en leven krijgt men mondjesmaat, maar wel helder uitgemeten. Alleen zijn laatste levensjaren worden helaas met enke le vermeldingen afgedaan. Dat was in de periode, waarin hij het moeilijk kreeg met wat hij zelf noemde de huichelachtigheid in de showbiz. Hij heeft toen zelf niet meer op de planken willen staan. Hij wist toen ook, dat hij nog maar kort te leven had. Hij leer de vliegen o'm in de lucht het noodlot van zijn korte leven te tarten. In een zeilboot ging hij alleen gevaarlijk over zee, het leven uitdagend zolang hij nog leefde. Hij bood zichzelf op uitdagende wijze aan het lot aan op dezelfde manier waarop hij altijd zijn ziel in zijn lied en zijn zingen had uitgestort. Men krijgt ook van dit laatste niet meer dan een reeks flarden te zien, zomede van een moeilijke man, die zichzelf een Vlaming noemt, maar dan op zijn Frans. Dit heeft er dan weer mee te maken, dat hij van Span jaarden af zou stammen. In elk geval ver eenzelvigde hij zich in zijn laatste theaterop tredens met Don Quichote, de vechter tegen windmolens, in het muzikale spel „De man van La Mancha", waarop hij zijn eigen tekst schreef. Als een minstreel vroeg hij zijn leven lang om aandacht, als een troubadour schopte hij tegen vele schenen. De liefde voor zijn land brandde in zijn lijf, zoals voor alles wat hij als argeloos schoon veronderstelde, maar dit alles wekte evenzeer zijn woede als het zich niet richtte'naar zijn inzicht. Hij zong „Je chante" en hij bezong Madeleine, Marieke en Mathilde, stuk voor stuk blonde Vlaamse schonen, die hij voor zijn geestesoog op liet rijzen uit de deining van een schuimende zee. Hij geloofde in de bergen verzettende liefde, die hij al even licht weer aangetast achtte door de ontdekking, dat zijn godinne tjes van goedheid zich schaarden in de rijen van de bange burgers, die zich benepen ge droegen als Vlaamse sukkels. Zijn bittere ervaringen op dit gebied legde hij neer in liedjes, waarin hij even gemakkelijk de lief de ontluisterde als eerder deze aanprees, een veeleisende zanger. Zijn oud-leraar vertelt, dat Jacques een jon gen, later man, was om wanhopig van te worden. En Liesbeth List zingt in dit beeld portret zijn lied „Rosa", een aanklacht tegen het mensfnuikende schoolleven. Raymond van het Groenewoud bijt de woorden van „Dat soort volk" er uit en Herman van Veen vertelt op gezag van Jacques Brei hoe de holle vaten van Hollanders ooit met „Het gulden vlies" omsprongen. Wat hij van zijn vader vond mag Margriet Eshuys zingen, zoals nog enkele Vlaamse zangers behulp zaam zijn in het ophalen van repertoire, waaronder wonderschoon liedwerk, pure poëzie, over de mens als gepardonneerde zondaar en over het begeesterende dat hij van de liefde verwachtte en het heilloze van het huwelijk, waarin de liefde ondergaat. Ramses Shaffy zit met zijn leven op hetzelf de spoor en hij mag dan ook de daarop slaande gezangen uitzingen. „O, mijn hart, bonk niet zo hard". En toen Brei dan toch weer alleen kwam te staan, teleurgesteld in wat hij de gunst van een gave liefde noem de, schreeuwde hij uit: „Ne me quitte pas - laat me niet los" - dat in vele talen werd na gezongen, omdat het over universele gevoe lens ging. Over zulk een verscheurde man een portret te maken leidt tot niet meer dan een mo zaïek van levensmomenten, waartussen de voegen,zichtbaar blijven. Zijn leven leverde een liederenschat van onvervangbare waar de op, vindt Herman van Veen, maar Brei is ook een blijvend litteken in elk mensenle ven. Daar ziet dit tv-portret naar uit. En dan heeft Anthierens toch gelijk, behalve als juist hij aanbeveelt om dit „onvolmaak te" portret niet uit te zenden. 9 9 Naar de in 1974 met de Prix Fémina bekroonde roman „L'imprécateur" van René- Victor Pilhes regisseerde de Fransman Jean-Louis Bertu- celli de film die vanavond onder de titel „De aankla ger" wordt uitgezonden. Voor de Nederlandse kijker is Bertucelli geen volstrekt onbekende meer; onlangs verscheen zijn film „Docteur Francoise Gaillard" waarin een oncoloog zelf overvallen wordt door kan ker nog op het scherm. In „De aanklager" behandelt hij echter een geheel ander thema: de multinationals. Hij neemt de macht van die internationale concerns op de korrel en hekelt hun plaats in onze samenleving. Het verhaal speelt zich af in het gigantische gebouw dat de Amerikaanse multinational „Rossery's Mitchell" in Pa rijs heeft staan en waar elf honderd mensen werken. In dit bedrijf ontstaan problemen, wa fineer marketing-direktr'jr Arangrude bij een auto-onge- Sneeuwwitje Tekenfilm van William Hanna en Joseph Barbera, waarin Sneeuwwitje de beroemde Amerikaanse basketball-show- ploeg van de Harlem Globe trotters ontmoet. Ned. 119.05 uur. Twee voor twaalf Spelleider Joop Koopman stelt de kennis van twee koppels op de proef, die aan de hand van twaalf vragen een woord van een dozijn letters moeten vor men. Ned. I 21.55 uur. El Salvador Actuele documentaire van de Zweedse regisseur Torbiörsson over de vastbeslotenheid van de guerrilla-strijders in hun strijd tegen de onmenselijke junta van El Salvador. Ned. I 2235 uur. De bedreigde dierenwereld Norman Foster laat deze keer zien dat de mens in goede har monie kan leven met de wilde dieren. Ned. II 18.59 uur. André Herhaling van het liedjespro gramma dat 24 november werd uitgezonden en waarin André van Duin samen met Corrie van der Gorp enkele bekende liedjes zong, o.a. „Zuster Ursula" en „Ik krijg In deze speciale feestelijke edi tie wordt de uitslag bekendge maakt van de Grote Club Ac tie, waarvan de opbrengst naar kleine sport- en vrijetijdsclubs gaat. De hoofdwinnaar krijgt voor het hele gezin een volle dig verzorgde 14-daagse va kantiereis aangeboden naar de Costa del Sol. Naast de uitslag presenteert Chiel Montagne natuurlijk weer de Nederland se top 5 en artiesten die een kansje willen maken op de hit lijst. TM. II 2037 uur. Amerikaanse tv-film van Ber- nie Kowalski over de relatie van Jozef en Maria in de maanden voor de geboorte van Christus. Ned. II 2130 uur. Morgenmiddag Jeuterprogram- ma „*D'r kan nog meer bij", Amerikaanse tv-serie „Grizzly Adams" en „Kerstfeest in Be- tlehem", een programma rond de Amerikaanse zanger Pat Boone die met zijn gezin een rondreis door Israël maakte. NEDERLAND 1 NOS 18.25 Nieuws voor doven en slechthorenden 18.30 Sesamstraat 18.45 Klem 18.55 Journaal VARA 18.59 Popeye, tekenfilmserie 19.05 Sneeuwwitje en de Harlem Globetrotters, teken film sprookje 19.50 De aanklager (L'lmprecateur), Franse speelfilm VARA 21.55 Twee voor twaalf 22.35 El Salvador, in de schaduw van de revolutie NOS 23.30 Journaal 23.35 Nieuws voor doven en slechthorenden NEDERLAND2 TELEAC 18.25 Sociale verzekering, 1e cyclus, les 11 18.55 Journaal TROS 18.59 De bedreigde dierenwereld, natuurfilmserie 19.22 And're Andre, muziekprogramma TROS 20.27 Op volle toeren speciaal, muziekprogramma 21.30 De geboorte van Christus (The Nativity), tv-flli 23.05 AktuaTV NOS 23.45 Journaal 23.50 Nieuws voor tfoven slechthorenden DUITSLAND 1 (Reg. progr.: NDR: 18.00 Sport Actual. 18.45 Kleuterserie. Achturig Zoll. tv-serie. 19.25 Ct gaz. 19.59 Progr.over?. WDR St. Paull Landungsbruecken, 18.30 Klnderprogr. 18.40 A Zoll, tv-serie. 19.15 Actual. Tips.) 20.00 Journ. 20.15 Amus 20.45 Filmreportage. 21.30 Alexanderplatz. tv-serie. 22.30 al. 23.00 Nordlicht In Dakota thern Lights), speelfilm. DUITSLAND 2 18.20 SOKO 5113, politieserie, .Journ. 19.30 Amus.progr. 20. disch magaz. 21.00 Actual. 21. riere zu zwelt, komedie. 22.50 sieportret. 23.15 Medisch 23.25 Journ. DUITSLAND 3 WDR GEZAMENLIJK PROGRAMMA EN WDR: 18.00 Kleuterprogr. Schaakwedstrijd. 19.00 Filmre ge. 19.45 Amus.progr. 20.00 20.15 Reportage. 21.00 Sha speelfilm. 22.45-23.35 Gesprek BELGIE NEDERLANDS 18.00 Poppenfilmserle. 18.05 filmserie. 18.30 Inform, progr. Inform, progr. 19.30 Verkee 19.35 Meded. en Morgen. Journ. 20.10 Weerber. 20.15 progr. 20.50 De Mallens, 21.40 Jongerenprogr. 22.30 22.45-23.15 Inform, progr. BELGIE FRANS 18.15 Spelprogr. 18.30 Progr ouderen. 19.00 Sportprogr. Toto en weerber. 19.30 Journ. Tekenfilm. 20.00 Discussie 23.00-23.20 Journ. BELGIE FRANS 2 17.45 Teletexte. 18.30 vacances: John L'lntrepide. sode. 19.00 Zie net 1. 20.00 Wallonne: Batisse a Bethleem. Independants, a votre service. Re volution silencieuse. 22.05 Spe^"! magazine. L'Ecra NEDERLAND 1 NOS 13.00 Nieuws voordoven en slechthorenden EO 14.00 D'r kan nog meer bij, kleuterprogramma 14.20 Grizzly Adams, tv-serie 15.10 Kerstfeest in Bethlehem, met Pat Boone 15.55 Vanavond Doelenconcert NEDERLAND2 NOS 13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden DUITSLAND 1 10.00 Journ. 10.05 Aktual. 10.25 Amusementsprogr. 11.55 Inform, progr. 12.25 Umschau. 12.55 Perso- verz. 13.00 Journ. 15.15 Journ. Helmweh (Lassie come home), film. 16.45 Kinderserie. 17.10 progr. 17.25 Kinderprogr. Journ. (Region, progr. NDR: Kleuterserie. DUITSLAND 2 15.20 Sportprogr. 16.30 Progr ouderen. 17.00 Journ. 17.10 N filmverhaal. 17.40 Gevar. magaz DUITSLAND 3 GEZAME PROGR. NDR-WDR -. 16.00 Kinderserie. 16.30 Sportp w BELGIE FRANS 13.30-14.00 Teletekst. 16.00 digingen. 16.20 Fifl Brindacier piartes. tv-serle., aansl.: 17.45 Tekenfilms. HILVERSUM 1 18.11 (S) Aktua. 18.25 (S) De Verhalen van Vlrgllius van Tuil. 18.30 (S) Rollebolleradlo. zlchtig breekbaar. 20.27 (S) Op Volle Toeren Speciaal. 21.30 Nieuwsberichten. 21.32 (S) Peekei: Ongezouten. 22.02 (S) Aktua-Sporl- cata. 23.02-24.00 (S) Met het oog op Mor gen. AVRO: 0.02 (S) Pim Jacobs1 Platensca- le. 1.02 (S) In the Still of the ulght. 2.02 (S) AVRO's Service Station. 6.02 (S) Auto In? AVRO aan. (6.30 AVRO's Radiojournaal). van de P.v.d.A. 19.00 Steen In de 20.00 Kerstbijeenkomst. 21.30 U maandag. 22 25 Bond zonder naam Nws. 22.40 Schijnwerper op Monl ,j (2). documentaire serie. 23.25 Muzi eigen tijd. 23.55-24.00 Nws. HILVERSUM 3 NOS: 18.03 (S) De Avondsplts rr nale Hitparade. AVRO: 19.02 (S) PnF' 15. 20.02 (S) Het SteenenT vrije tijd. 18.50 P.P.: Ultz. Swingtlme. 23.02-24.00 (S) Candlei mtbcftsfflj (NOS: leder heel uur nws.). AVRO: 7 02 Auto In?. AVRO aan. Tl (7.03. 7.30. 8.03. 8.30 AVRO'S ,-J' L Radlojourn.). 9.03 Steunpvnt. Pirht 908 Arbeidsvitaminen. (10.02 De zandbakshow). 11.02 Deslree, hoorspelserie. 11.30 (S) Uit Is In. 11.45 (S) Rondom twaalf. 13.03 AVRO' Ra dlojourn 13.20 (S) Oe AVRO Diligence. 13.55 Beursplein 5. 14.02 (S) Oe vergulde middenweg. 16.02^ 13-Speciaal. 16.30 (S) tenverslavlng. NOS: 14.30 OPEN scf KRO: 15.15 God, hoe heet je ook al IJ 15 30 6een verboden toegang. 16.30 progr. 17.24 Meded. 17.30 Nwi NOS: 7.00 Nws. NCRV: 7.10 OCh- (S) Beton, tendgym. 7.20 Het levende Woord. 7.30 Nws. 7.36 Echo. 8.30 Nws. 8.36 Norrie Paramor. INFO 8 50 Postbus 900 RKK. 9.00 11,1 Gym. voor de huisvrouw. 9.10 Waterstanden. 9.15 Scheepspraat. 9 20 De', letter M. 10.30 Ouder worden we allemaal. 11.30 Ratel. 12.16 Overheidsvoorlichting: Ultz. voor de landb. 12 26 Meded. t.b.v. land- en tulnb. 12.30 Nws. 12.36 Echo. 13.00 Nws. 13.11 Goal. 13.30 Fruitautoma- ke presenteert. ÜtUlftiM (NOS: leder heel uu 7.02 (S) Gesodemeurderl (S) Holland ze zeggen. 10 Typisch Jansen. 11.30 f -jprtp- RA's zoekplaatje. 13.30 (S| beeld. 15.30 (S) Popkrant HmTRS)M HILVERSUM 4 NOS: 7.00 Nws. TROS: 7 02 (S) Caj 9 00 Nws. 9.02 (S) Muzln. 9.30 (S) V* de en verre. 10 00 (S) Opus tien tot 12 00 Nws. 12.02 (S) Intermezzo. 13 De meest verkochte klassieke tien. 13 Koren en korpsen. 14.00 Nws. 14.02 hoge "C". 14.30 (S) Guitariteiten. 1' Belcantorium. 15.15-17.00 (S) TROS Koot en Bie zonden gistera vond in het kader van een Welzijnsprogramma van het Simplisties Verbond vanuit Luxemburg uit. Dat wil zeg gen, zij waren weer eens in de huid van Jacobse en Van Es gekropen en lieten die heren aan het hoofd staan van de commerciële omroep „Manja- na". Met alle verschrikkelijke gevolgen vandien. Wat zich in een uur tijds voor onze ogen aan ellende-toestanden af speelden laat zich met geen pen beshrijven. En zo erg kan een satelliet-televisie in geen geval zijn. Ik moet overigens zeggen dat ik, bij alle bewon dering die ik voor de viruosi- teit waarmee Kees van kooten en Wim de Bie dit soort zaken opknappen natuurlijk blijf be houden, wel hoop dat zijfcook weer eens willen terugkeren tot andere verschijningsvor men, al zal het die van Koot en Bie wezen. Want zij geven zo natuurgetrouw gestalte aan Jacobse en Van Es, dat ik die twee ontstellende lamstralen onderhand niet meer kan zien. Bij de VPRO ook een film over de schrijver Thomas Bernhard. Drie jonge filmers waren heiemaar naar Oosten rijk gereisd om de ongenaak bare, én kennelijk ook onbe reikbare auteur te intervie wen. Dat lukte op het nipper tje, althans enigszins, want er kon tenslotte dan wel een kort gesprekje af. Maar het verslag van hun betrekkelijk slagen, dat veel weg had van een be trekkelijk falen, was toch bij zonder boeiend gezien het feit, dat de drie filmers er zeer wel cassis, sirias, cerise, citroen. slechts 8 kcal per glas. bereid zonder suiker in geslaagd waren allerlei komende omstandigheden personen) suggestief in l te brengen. Een voortreffe documentaire eigenlijk. Zaterdagavond werd er aardig wat afgebabbeld o vaderlandse televisie. In ja's Goed Nieuwe Show tuurlijk om te beginnen. D daar ook voor, maar ik toch wel de indruk dat he babbel de laatste tijd if vrijblijvende vormen neemt. Wat moet een bijvoorbeeld met een ge kavel door en rond een die zoiets als een call boy nisatie in het leven schijf willen roepen? En tussen publiek zat toch al ergens man die op een hinder wijze zijn mond niet kon den. Ook bij Brandpunt-thuis te men nogal ver van door het onderwrp van „liefdesdrankjes" aan del te stellen. Maar goed, ik I toe dat er weer een goed] over de situatie van de z| ners in ons land tegen stond en ook een zinnig i> vieuw met Vonhoff, de ni< commissaris van de koni in Groningen. Dat wij daarna bij de pasti moppen moesten eindige! wel aan de om zich heen pende kerstvertedering ben gelegen. HERMAN HOFHUIZEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 2