heen
de vakantie 1981?
Waar moet dat
met
Vakantiegangers geven
toeroperators waarderingscijfer
Reis
organisaties
optimistisch,
maar de klant
beslist
uiteindelijk
Er zal
S| minder
s jested en
~h zijn
J maar
!*Sn hoeveel
Ir minder?
BER
gesneden in de kosten, met als
resultaat lagere prijzen dan vo
rig jaar, veel Spanje, méér vlieg
reizen zelfs dank zij een waakza
me inkooppolitiek en meer be
stemmingen.
Felle concurrentie
Goedkoop en dichtbij, ver weg
en niet duurder; de toch al felle
concurrentie neemt toe, met als
gevolg waarschijnlijk nog kleine
re winstmarges. Op de eigen au
topassagiers is weinig te verdie
nen, tenzij men door specialisa
tie uitgroeit tot een bureau als
Vrij Uit, met 215.000 passagiers
dit jaar. Zestien procent van de
gezinnen trok naar Frankrijk,
maar daar zijn de prijzen in één
jaar 11,3 procent gestegen. Een
vierpersoonsbungalow kost er
gemiddeld 892.- voor twee
weken en een gelijkwaardig on
derkomen in Nederland 600,-,
terwijl in het laatste geval ook
veel minder benzino verstookt
wordt. Vrij Uit annonceert voor
ons land een gemiddelde prijs
verlaging van één procent, e-
venals overigens voor Spanje.
Hotelplan jubelt over het Costa
Brava-offensief. In deze regio
nen heeft men terrein gewon
nen, door een aggressieve ver-
kooppolitiek. Het aantal vliegrei
zen van deze touroperator Is
over de hele linie dit jaar met 40
procent gestegen tot 42.000,
dank zij dezelfde scherpe calcu
laties.
Het is moeilijk een algemeen
beeld te geven van de reisindu
strie. Wat de een verliest komt
aan de ander ten goede, al
houdt men zich angstvallig op
de vlakte zodra de vraag gesteld
wordt, waar al die passagiers
van wijlen Christoffel (een van
de top-touroperators) dan wel
zullen blijven, bang waarschijn
lijk om te worden aangezien
voor lijkenpikkers.
Doe-vakanties
Eén ding is wel duidelijk, men
gaat er allemaal van uit dat er in
de vakantie flink gewerkt moet
worden. De zogenaamde „doe-
vakanties" staan hoog geno
teerd, zij het dat men nu ook
wel spreekt van „self-catering".
Er wordt de gasten een eindelo
ze reeks mogelijkheden gebo
den om bezig te zijn. Allerlei
clubtoestanden hebben zelfs de
buspassagiers aan hen wordt
toch een zekere bedaagdheid
toegeschreven in hun greep
gekregen. Velen zijn dolblij als
ze ter plaatse de handen uit de
mouwen kunnen steken of aan
genaam worden bezig gehou
den.
Vooral de jeugd is ontvankelijk
voor groepsvertier, zoals blijkt
uit de groei van organisaties als
de Club Escolette. Het is een
merkwaardig verschijnsel dat de
verre en dure reizen weinig van
de malaise te lijden hebben.
Mensen die 10.000,- kunnen
besteden aan een 28 daagse
trip naar de Phillippijnen en Pa
poea Nieuw Guinea, kunnen dat
ook met 0,5 procent minder va
kantiegeld.
„Reizen voor mensen, niet voor
massa's", constateert A-Reizen,
die dit exotische avontuur op
het programma heeft en in 1980
toch nog 1.200 mensen naar
Mexico vloog.
Verre reizen blijven voorbehou
den aan een betrekkelijk kleine
groep van de bevolking, maar
afzonderlijke, dikke brochures
van genoemd bureau (een
kunstboek bijna, in koperdiep
druk) en andere wekken de in
druk, dat iedereen naar Azië, A-
frika of Zuid-Amerika trekt. Er
zal wel goed aan verdiend wor
den.
Het aanbod is verhoudingsge
wijs overweldigend en neemt
nog voortdurend toe. Koudijs in
Rotterdam begint volgend jaar
met vakantiereizen naar de Ara
bische Emiraten, waar de benzi
ne maar 40 cent kost. Basisar
rangementen 2000,- per week
(logies-ontbijt in dure hotels).
Korea is nog niet zo ver, maar
de National Tourist Corporation
van dat land heeft hier wel een
vertegenwoordiging gekregen
en men smeedt kennelijk plan
nen voor pakketreizen naar Ko
rea. Jaarlijks gaan er 3.000 Ne
derlanders heen, voornamelijk
nog zakenlieden en enkele oor
logsveteranen.
VEEL KAMERPROBLEMEN
De ANWB heeft afgelopen zomer bijna 5.000 va
kantiegangers gevraagd naar hun ervaringen
mot hun reisorganisatoren. Men heeft zich be
perkt tot vliegreizen met vier bestemmingen
(Costa del Sol, Mallorca, Rhodos en Tunesië) en
tot de topweken van het hoogseizoen, drie we
ken in de maanden juli en augustus. Op de
luchthavens van Malaga, Palma, Rhodos en Mo-
nastir werden vakantiegangers (campingvlucht-
gangors en buitenlanders werden overgeslagen)
gevraagd een beoordeling te maken van de vol
gende aspecten: busvervoer naar hotel of ap
partement en de ontvangst daar, de hostess, ex
cursies, maaltijden, keuze zitplaatsen in eetzaal,
inrichting en schoonhouden kamer, ligging van.
het hotel of appartement, juistheid van de reis
programma's, vluchtwijzigingen voor de terug
vlucht, kamerproblemen en verhuizingen. Ruim
85% van de vakantiegangers stuurde de vragen
lijst terug.
De ergste inbreuken op het vakantiegenot waren
de kamerproblemen en overboekingen: men
kreeg niet de kamers die waren toegezegd of er
moest, op initiatief van de touroperator of van de
vakantieganger zelf, tussentijds worden verhuisd
omdat er iets mis was met het hotel of de kamer.
Als beste touroperators per bestemming rolden
uit de ANWB-enquète uit de bus: Costa del Sol:
Evenements Reizen en Marysol; Mallorca: Club
Escolette, Holland International. Zuid Europa
Stichting en Evenements Reizen; Rhodos: D-
Tours. Voor Tunesië was het moeilijk een beste
touroperator te noemen, omdat er geen tourope
rator in geslaagd was om zowel een goede beoor
deling te krijgen als het kamerprobleem binnen
de perken te houden.
In de totaalbeoordeling (kamerproblemen, verhui
zingen en de andere genoemde aspecten tesamen
genomen) was de rangvolgorde in waarderings
percentages uitgedrukt alsvolgt: Evenements Rei
zen (31%), Zuid Europa Stichting (24%), Holland
International (20%), Club Escolette (20%), Marysol
(17%), D-Tours (14%) en Arke met precies het ge
middeld oordeel van het publiek (0%), een vol
doende dus. Een onvoldoende kregen in de
ANWB-enquète: Neckermann (-6%). Hotelplan (-
T4%), NRV-Holiday (-23%), Eurotex (-34%) en Bel
Air als slechtste -40%.
Exclusief
Knac Pullman blinkt altijd uit
door een exclusief aanbod in de
sector „Special Traffic", onder
leiding van prominente deskun
digen. Ornithologische en den-
drologische reizen bijvoorbeeld.
En voor de periode 11-18 april
1981 heeft men zelfs een „Mu-
ziekreis Hongarije" op het pro
gramma, voor onderwijzeressen
en kleuterleidsters o.l.v. de Hon
gaarse mevrouw Piroska van
der Linden-Véghelyi
Hotelplan voert de verre reizen
uit in combinatie met zes andere
Europese vestigingen van dit
concern, allemaal via Zürich.
Het is een van de touroperators
in ons land, die elders een moe
dermaatschappij achter zich
hebben, in dit geval het Zwitser
se Migros-concern, omzet ne
gen miljard, aantal werknemers
49.000. Geïnspireerd door de
Zwitserse hoofddirectie is Hotel
plan-Nederland blijkbaar sterk
in opkomst (aantal passagiers
125.000).
De vakantieganger is slecht op
de hoogte van deze achtergron
den. Maar ze zouden voor hem
wel eens een grote rol kunnen
gaan spelen, als de spoeling nog
dunner wordt.
Concentraties
Er Is altijd voorspeld dat er
slechts enkele, heel grote tour
operators zullen overblijven die
zich op alle terreinen bewegen
(ook de verkoop aan consumen
ten enz) en een aantal specialis
ten. De grootste concentratie op
onze markt heeft Holland Inter
national te zien gegeven.
Er doen geruchten de ronde,
dat men ook Zeetours wil over
nemen, de grootste cruise-spe
cialist (een-derde van de markt)
keuze uit 525 plezierreizen en
geconfronteerd met een omzet
daling van 5 tot 8 procent. In
dat geval zou Holland Internatio
nal de reismarkt nog sterker
gaan beheersen, te land, ter zee
en in de lucht.
Intussen hebben ook Nedlloyds
en KNSM elkaar ontmoet als fu
siekandidaten, wat kan leiden
tot een moeilijk te doorgronden
vermenging van belangen.
Eerstgenoemde bezit 49 procent
van de Martinair aandelen en
37,5 procent van Holland Inter
national, waarin ook de KLM
deelneemt. En de KNSM is vol
ledig eigenaar van de charter
maatschappij Transavla.
Als het ook in de lucht tot een
samensmelting komt zal er geen
sprake meer zijn van concurren
tie op de chartermarkt, een
slecht vooruitzicht voor de an
dere touroperators.
De directeur van Arke heeft al
gedreigd met de inschakeling
van buitenlandse luchtvaart
maatschappijen. En de ontwik
keling geeft nieuwe voedsel aan
de dromen van ex-Christoffel-di-
recteur Andrè Verlinden, om
luchtreder te worden.
Het is niet te voorzien welke ge
volgen deze concentraties kun
nen hebben voor de consument.
Neckermann heeft in Duitsland
een gigantisch moederconcern
achter zich. Hotelplan is een
klein onderdeel van de super
marktreus Migros. A.Reizen on
derhoudt connecties met het
Duitse Terramar, FTS is van de
Franse Spoorwegen en zo zijn er
nog andere verstrengelingen
met buitenlandse ondernemin
gen.
Maar zullen die hun Nederland
se directies de hand boven het
hoofd houden als de nood aan
de man komt? Sunair België
boekte nog uitstekende resulta
ten toen het de Nederlandse
vestiging liet schieten, omdat
die in de rode cijfers kwam. In
ternationale reuzen geven geen
garanties aan de consument, af
gezien van de zekerheid die de
gezamenlijke touroperators bie
den via hun ANVR-fonds, dat
ook de door Christoffel gedu
peerde reizigers schadeloos
heeft gesteld. Er komt nu ook
een strenger toezicht op de fi
nanciële handel en wandel van
de deelnemers, door een onaf
hankelijke commissie die regel
matig de boeken gaat controle
ren.
Voorzitter C. van Zwijndregt van
de ANVR voorspelt dat er in
1981 méér mensen op vakantie
zullen gaan dan dit jaar. Zij wil
len even hun spanningen kwijt,
de slechte economische toe
stand vergeten en de verregen
de zomer van 1980, aldus zijn
zonnige kijk op de malaise.
Wonder
Wie zal het zeggen? Grieken
land komt niet uitgejuicht over
het wonder dat het toerisme uit
Nederland over de eerste negen
maanden van dit jaar is toege
nomen met 36,7 procent, terwijl
tot en met april een daling van
41 procent was vastgesteld. Een
stroom van „laatste moment
boekingen" maakte alles goed:
164.415 Nederlanders tot op he
den. En men kan in 1981 negen
procent goedkoper naar bijv.
Rhodos, dan dit jaar. Grieken
land zit in de lift.
Raadsel. Ook in Spanje, dat
aanvankelijk een miljoen toeris
ten minder registreerde maar
dank zij de slechte zomer in de
rest van Europa toch het verlies
wist te beperken tot een te ver
waarlozen percentage.
Waar gaan wij in 1981 heen? De
touroperators zijn optimistisch,
maar de vakantieganger zal toch
het uiteindelijke resultaat bepa
len. Welke prijs wil hij letterlijk
en figuurlijk betalen voor zijn va
kante? Daarop zal de komende
m*nden het antwoord moeten
worden gegegen. Maar, eerst
maar eens naar de vakantie
beurs. Dit reiscircus in de Jaar
beurshallen te Utrecht toont al
les wat er te koop is, van 15 - 18
januari 1981.
LEO J. LEEUWIS
De malaise ten spijt blijven de reisorganisatoren investeren. Een
treffend voorbeeld van dit beleid levert „Barbecan", het pas geo
pende appartementen- en bungalowcomplex van Arke Reizen op
Gran Canaria, dat zestien miljoen gulden heeft gekost. Voor de
exploitatie ervan is men volkomen afhankelijk van het vervoer
door de lucht en derhalve de aanvoer en de prijzen van aardolie.
De grote drukte op Schip
hol tijdens de zomer
maanden spreekt altijd
tot de verbeelding. Toch
reist slechts 15 procent
van de vakantiegangers
die naar het buitenland
gaan per vliogtuig. Dit
jaar nam hun aantal snel
af. Zal de daling zich
voortzetten?
Mpiin eigen land is
■irwe toverformule.
nMribod neemt sterk
^"nuadelta Recreatie
ooo.-nisse met o.m. een
is mejitig bungalowpark,
de grote
kerstman-
van clowns
(Willem Ruys),
uiteraard en
de moge-
zelf kerst-
DEN HAAG Voor miljoenen
landgenoten die een beslissing
moeten nemen ovor hun va-
kantie-1981 breken onrustige
dagen aan. Er zal minder te
besteden zijn, maar hóe veel
minder? Er wordt geknabbeld
aan het vakantiegeld. Produ
cent en consument tasten nog
in het duister. Voor deze win
ter schijnt het aardig te lopen
met de boekingen; een topje
van de ijsberg overigens, om
dat bijvoorboeld tweederde
van de wintersportvakanties
wordt gehouden zonder tus
senkomst van een toeropera-
tor. Maar bij Holland Interna
tional toont men zich toch ver
baasd over de grote belang
stelling voor de Canarische Ei
landen, alle sombere berichten
over de toekomst ten spijt.
Reisorganisator Ferdinand G.
Fransen van Arke Reizen noemt
1980 het jaar van de grote tur
bulenties, daarmee niet uitslui
tend verwijzend naar woelige
luchtstromingen. De Nederland
se chartermachines verloren
150.000 passagiers als klant,
ongeveer 20 procent.
Fransen's turbulentie heeft ook
betrekking op de ondergang
van Christoffel en Relax, het
energieprobleem en andere te
genslagen voor de reisindustrie.
Maar zoals alle touroperators
die nog op de been zijn geble
ven, toont deze pionier zich ge
matigd optimistisch. Hij legde,
aan de vooravond van het nieu
we vakantieseizoen, als eerste
van de club Nederlandse tour
operators indrukwekkende cij
fers op tafel over zijn omzet en
financiële betrouwbaarheid en
ging daarna met zo'n 120 gas
ten in een B 737 op weg naar
Gran Canaria.
Het was daar groot feest. In de
steenwoestijn van Playa des In
gles had Arke nog plaats gevon
den voor een appartements- en
bungalowcomplex, genaamd
„Barbacan" (een hommage aan
Fransen's jongste dochter Bar
bara) waarin zestien miljoen gul
den is geïnvesteerd. Bijna ze
venhonderd bedden staan er
gereed om beslapen te worden.
De geruchtmakende déconfitu
res zoals zij met een mooi
woord de faillissementen betite
len hebben onze reisorgani
satoren niet ontmoedigd. Nec
kermann heeft in Diemen een
nieuw hoofdkantoor in aanbouw
van tien miljoen gulden, en, ver
spreid over de aardbol, meer
dan een dozijn hotels en verder
een eigen cruise-schip.
De Jong Intratours doet het kal
mer aan met een kantoor van
vier miljoen en zestig nieuwe
bussen, kosten zestien miljoen.
Aan investeringen geen gebrek.
De vraag is alleen, of men er
nog aan zou beginnen als nu de
beslissing genomen moest wor
den. Consumenten die ia deze
bedrijvigheid voortekenen zien
van een zonnige toekomst, zou
den in 1981 wel eens vreemd op
kunnen kijken.
Dichter bij huis
Zij zijn het die bijvoorbeeld zul
len uitmaken of het verre Barba
can echt na tien jaar zal zijn af
geschreven. Zal 1981 het al zo
lang voorspelde „jaar van de
waarheid" worden? Zoals ge
woonlijk ontlenen vrijwel alle
reisorganisatoren hun intuïtie
aan dezelfde bron, geen weten
schappelijk branche-onderzoek,
maar een soort voorgevoel.
Zij beweren om strijd, dat de
mensen dichter bij huis zullen
blijven, omdat er bezuinigd
moet worden. Met de eigen auto
en touringcars zullen meer rei
zen worden ondernomen in de
nabuurlanden, profijt dus voor
Duitsland, Frankrijk, Luxemburg
en België. Vooral de bungalow
zal volgens deze prognoses in
trek zijn; daar ook kan de verso
bering gestalte krijgen In de
persoon van moeder de vrouw
die het eigen potje kookt.
Holland International presen
teert „kindervriendelijke" bus
reizen over de korte afstand, zo
dat gejengel beperkt kan blij
ven; naar de Eifel kan men al
vanaf 217,- p.p.
NRV-Holiday is vanouds goed
gesorteerd in bungalows en
houdt nu extra rekening met de
krappe beurs. Hotelplan ge
waagt van een actieradius voor
de eigen auto tot 1.000 kilome
ter en verhoogde het aantal in
Duitsland gecontracteerde bed
den met 100 procent tot 1.600.
In het grote Beneluxaanbod uit
de offertes wordt het eigen land
niet vergeten. Vrij Uit heeft het
aanbod in Nederland binnen de
grenzen drastisch uitgebreid.
Nederland nam dit jaar al de
derde plaats in op de ranglijst
met 15,8 procent. Op Holland
International's top-tien ranglijst
van voorkeurlanden steeg de ei
gen natie van de 10e naar de 8e
plaats.
Zodra een "trend" zichtbaar
wordt, beginnen de touropera
tors hals over kop aan een bij
stelling van hun programma's.
Maar zij hebben zich al vaak
vergist. Volgens de gesignaleer
de ontwikkeling zou België bij
voorbeeld gouden jaren tege
moet kunnen gaan; het is maar
een wipje. „Maar", zegt me
vrouw G.V. Spruyt van het Bel
gisch Verkeersbureau in Am
sterdam, „wie garandeert mij,
dat de mensen niet juist gaan
bezuinigen op die korte uitstap
jes om toch die ene, verre reis
te kunnen maken?".
Meeste winst
Een wijs woord. Het is nooit te
voorspellen welke vlucht het
toerisme zal nemen. De reisor
ganisatoren houden dan ook
veel slagen om de arm. Het
vliegtuig is gevallen als een bak
steen, maar er wordt nu een
stabilisatie verwacht. Men zet
alles op alles, om de vliegpassa-
giers die de meeste winst op
leveren toch in hun seats te
krijgen. Holland International,
de grootste op dit gebied, incas
seerde dit jaar een daling van
16 procent tot 207.000. Om aan
die daling een halt toe te roe
pen, is zo scherp gecalculeerd
dat reizen naar de Canarische
Eilanden bijv. 9 procent goedko
per zijn geworden. Over de hele
linie bedraagt deze prijsverla
ging voor vliegvakanties 6 pro
cent.
De vliegprijzen in de nieuwe
reisgidsen worden over het al
gemeen gegarandeerd, d.w.z.
dat geen brandstoftoeslag in re
kening zal worden gebracht,
„tenzij zich calamiteiten voor
doen". Men denkt in dit ver
band aan een zich uitbreidende
oorlog in de olielanden, blokka
de van de aanvoerroutes enz.,
maar een exacte omschrijving
kan niet gegeven worden.
De grote vliegbestemmingen zijn
dus niets of niet veel duurder
geworden maar de ingrijpende
prijsexplosies voor Spanje heb
ben zich reeds in 1978 en '79
voorgedaan. De brandstofprijs
maakt nu zo'n 40 procent uit
van de vliegkosten (afgezien van
de accomodatie dus). Een vlieg-
tuigstoel naar de Canarische Ei
landen kost de passagier zo'n
f 550,-.
Touroperators die grotendeels
„drijven" op het vliegtoerisme,
zoals Arke met een omzetper-
centage via de lucht van 45 pro
cent, zijn dus erg kwetsbaar ge
worden. Holland International
bracht dit jaar een-derde van de
passagiers naar Spanje.
Er moet dus gevochten worden
op meerdere fronten. Samen
werkende touroperators nemen
deel aan het projekt Costa Bra-
va Express, een trein die de va
kantiegangers tegen vrij lage
prijzen rechtstreeks naar de
Spaanse kust voert.
Zal er ook een gouden tijd aan
breken voor de toeringcarsec-
tor? Autobussen zijn matige ge
bruikers van dieselolie. Toch
blijft het een raadsel, hoe de
Jong Intratours kan uitpakken
met offertes als tien dagen Tirol
voor f 280,- en tien dagen Cos
ta Brava f 315,-, reis plus acco
modatie; een 24-uurs nonstoprit
naar de bestemming. Deze
grootste specialist laadde dit
jaar meer dan 100.000 passa
giers in zijn bussen voor goed
kope maar ook dure reizen, de
Inter Extra's, vrij exclusief.
Waarheen is onze vlucht in
1981? Neckermann heeft scherp
