Droom
is over
W
Treinforens
kan straks
in reistijd
studeren
Zeven kogels
maken einde aan
leven Lennon
Leerlingen voelen zich op grote scholen nauwelijks minder prettig:tl;
BINNENLAND/KUNST LEIDSE COURANT DINSDAG 9 DECEMBER 1980 PA<
van de school. De aanwezigheid van een aula, een
bibliotheek, een (overdekte) fietsenstalling en een
sociaal centrum worden positief gewaardeerd.
Noodlokalen (primitief en gehorig) en een minder
goede vestigingsplaats komen als negatieve punten
uit de bus.
Begeleidings- en beoordelingsvormen en extra ac
tiviteiten binnen het leerplan oefenen naar mate
van frequentie en betrokkenheid van leraren en
leerlingen een positieve invloed uit op beide groe
pen. De organisatie van de school bij grote scho
len vaak flexibeler heeft dus een heel dui
relatie met het welbevinden van de leerlin
Leerkrachten ervaren een grote school als
tief, bleek uit het onderzoek. Daarom zou
de onderzoeker gezegd kunnen worden
grootte van de school via de leraren een ni
invloed heeft op het welbevinden van de
gen. Tenslotte wees (buitenlands) onderzoek
gemengde scholen positiever uit de bus
Een dergelijke tendens is ook bij het Nede
onderzoek aangetroffen.
STUDENTEN HAKEN IN OP BRITS
Met het overlijden van John
Winston Lennon is vanmor
gen vroeg een stukje jeugd
van een hele generatie ge
storven. John Lennon zal de
geschiedenis ingaan als één
van de allerbelangrijkste
popcomponisten die ons tijd
perk heeft gekend. Samen
met Paul McCartney zorgde
hij in The Beatles voor klas
sieke hits als Norwegian
Wood, Girl, Paperback Wri
ter, Strawberry Field Fore
ver en All You Need Is Love.
Na het opheffen van de
groep in 1970 waagde John
zich, net als de andere (ex)-
Beatles, op het glibberige
solo-pad. John leek hier in
eerste instantie het meest
succesvol te worden. Terwijl
Paul vriend en vijand ver
baasde met naar (Beatles)
maatstaven vrij onbenullige
solo-elpees, verrastte John
aangenaam met de elpees
John Lennon The Plastic
Ono Band en een jaar later
met Imagine. Daarna leek
John in een impasse te zijn
geraakt, want de platen So
metimes in New York City,
Mind Games en Wall Brid
ges verkochten weliswaar
goed, maar haalden het hoge
niveau van weleer niet. John
sloot deze periode af met het
door Phil Spector geprodu
ceerde Rock 'n' Roll, een el
pee met jeugdsentimenten
van Lennon. Na vijf jaar be
wust de muziek te hebben
genegeerd, bracht hij vorige
maand de elpee Double Fan
tasy uit, waarmee hij bewees
als componist nog tot grote
hoogten te kunnen stijgen.
Double Fantasy betekende
voor John een nieuwe perio
de in zijn leven. Startin'
Over, de huidige hit, geeft
dat duidelijk aan. Een geeste
lijk gestoorde heeft die
droom nu vernietigd. Niet al
leen Lennon's droom, maar
stellig de droom van miljoe
nen „Beatles"-fans over de
hele wereld.
De kritiek
John Lennon heeft zijn hele
leven gevochten. Als kind in
een gezin zonder vader en
moeder, als intellectueel te
gen de commercieel ingestel
de McCartney in de Beatles.
Later, om de gigantisch hoog
gespannen verwachtingen
van zijn solo-carrière waar te
maken en zijn verblijf in
New York (Amerika), de stad
waar hij zijn hart aan had
verpand, te waarborgen.
John was een verblijfsver
gunning in de USA ontzegd,
omdat hij in 1966 was veroor
deeld wegens het hebben en
gebruiken van verdovende
middelen. Ook heeft Lennon
het altijd zwaar te verduren
gehad met de massale kritiek
op zijn vrouw Yoko, die vol
gens kwade tongen de oor
zaak zou zijn van het uiteen
gaan van The Beatles.
De erkenning
John ventileerde veel van de
ellende die hij zag en mee
maakte in zijn songs. Mooie
voorbeelden daarvan zijn
Working Class Hero en Wo
man Is The Nigger Of The
World. Hem werd vaak ver
weten te „geëngageerd" te
zijn. Terwijl Paul alle moge
lijke roem oogste met „Silly
Love Songs", meed John pu
bliciteit als het om zijn Beat
les-verleden ging, maar
vocht daarentegen voor vre
de en liefde met felle muzi
kale aanklachten. Dat hij
daarmee toch de erkenning
kreeg die hij verdiende, was
te danken aan zijn geniaal ta
lent. Give Peace A Change
werd een volkslied van de ja
ren zestig-generatie en wie
herinnert zich niet de week,
die-John en Yoko in het Am
sterdamse Hilton-hotel in bed
doorbrachten, uitsluitend en
alleen om aandacht te vesti
gen op het „probleem van de
vrede". De ironie van het
meedogenloze lot wilde ech
ter, dat juist Lennon, voor
vechter van vrede en liefde,
door een vuurwapen om het
leven werd gebracht.
De balans
De zegetocht van de twee
maanden geleden veertig jaar
uit zijn tweede huwelijk
met Yoko trok Lennon
zich uit de muziekwereld te
rug om zich bezig te houden
met de opvoeding van zijn
zoon en om een voorbeeldige
vader te worden. Lennon
was een huisvader geworden,
reisde veel, en leek eindelijk
de gemoedsrust gevonden te
hebben, die hij zijn leven
lang ontbeerd heeft. Lennon
begon vorige zomer op de
Bermuda-eilanden weer met
het schrijven van liefdeslied
jes. Hij kon zich uiteindelijk
toch niet losmaken van het
verleden. Misschien niet he
lemaal tevreden over de
kwaliteit van Double Fan
tasy, waren de reacties uit de
muziekwereld unaniem en
thousiast. Als een verloren
zoon werd Lennon „binnen
gehaald".
Te kort heeft een nieuwe ge
neratie er van mogen genie
ten. De droom is over.
HANS PIëT
AP VAN DER MEULEN
(Vervolg van de voorpagina)
NEW YORK Ex-Beatle
John Lennon is gistera
vond in de hal van zijn
luxueze woning in Manhat
tan doodgeschoten door een
man van wie de politie zegt
dat hij gestoord is. Het
gaat om de 25-jarige Mark
David Chapman, woonach
tig in Hawaii. Chapman
verbleef sinds twee weken
in New York en logeerde
eerst bij de YMCA en ver
volgens in hotel Sheraton
Centre. De 40-jarige Len
non wérd kort na elf uur
plaatselijke tijd, vijf uur
dinsdagmorgen onze tijd,
door zeven kogels getrof
fen toen hij de hal van The
Dakota, een coöperatief ge
bouw, inging met zijn
vrouw en twee andere men
sen. „Het was geen over
val", verklaarde een poli
tiewoordvoerder, die de
moordenaar omschreef als
„iemand die ze niet alle
maal bij elkaar heeft".
Volgens de politie was Len-
nons moordenaar op de ex-
Beatle toegelopen met de
vraag „Mister Lennon'? Ver
volgens had hij een pistool
van onder zijn jas getrokken
en was gaan schieten. Len-
nons strompelde de twee me
ter naar een portiershuisje.
„Beseft u wat u net gedaan
hebt?" vroeg de portier aan
de dader. „Ik heb net John
Lennon doodgeschoten", ant
woordde hij, zijn pistool weg
werpend.
Later bleekt dat de moorde
naar gistermiddag nog om
een handtekening van Len
non op een exemplaar van
diens laatste album „Doublé
Fantasy" had gevraagd. Hij
kreeg haar.
Het gebouw waarin Lennon
woonde heeft gediend als de
cor voor Roman Polansky's
griezelfilm „Rosemary's
baby".
Iemand van het Roosevelt-
ziekenhuis waarheen Lennon
was overgebracht, zei dat de
ex-Beatle stierf aan schot
wonden in de borst, linke
rarm en hoofd en dat er geen
enkele kijk op was geweest
dat men hem nog had kun
nen redden.
Lennons vrouw, Yoko Ono,
was door de moord, waarvan
zij getuige was „zeer in de
war" en kon niet geloven dat
haar man dood was.
James Moran, de politieman
die Lennon naar het zieken
huis bracht, vertelde dat de
ex-Beatle had gebloed uit de
borst.
Moran zei dat hij hem had
gevraagd, telkens weer,
„Bent u John Lennon?",
maar dat deze slechts had ge
mompeld en gesteund.
„Er waren geen laatste woor
den", aldus Moran.
Een pikante bijzonderheid is
dat Lennon de politie van
New York vorig jaar duizend
dollar had geschonken om bij
te dragen aan het fonds
waaruit kogelvrije vesten
konden worden betaald.
Buren van Lennon hebben
verteld dat zijn moordenaar
uren voor de aanslag in de
vestibule was gezien, een on
aangename glimlach om de
mond. De man was blank en
rond de dertig, had donker
haar en droeg een leren jasje.
Lennons producer, Jack
Douglas, die kort voor het
overlijden van de ex-beatle
in het ziekenhuis,was aange
komen, zei dat Lennon van
daag de laatste hand zou leg
gen aan een nieuw plantenal-
bum. -
Paul McCartney's perschef,
gevraagd om commentaar or
de dood van Lennon, zei dat
deze als een „grote, grote
schok" gekomen was. „Hij
werd zeer gerespecteerd en
hoewel hij de laatste jaren te-
ruggtrokken leefde, was hij
geliefd bij iedereen die hem
kende", aldus perschef Tony
Brainsley. Brainsley zou de
andere ex-Beatle, MacCart-
ney, van het drama rond
Lennon op de hoogte bren
gen.
Het Russiche persbureau
Tass heeft de dood van Len
non vanmorgen al heel vroeg
gemeld. Een snelheid zonder
weerga, hoewel de Beatles in
de Sovjet-Unie allen van de
televisie bekend waren, en
dan nog zeer spaarzaam. Hun
populariteit bij de Russen
was er niet minder om.
Telefoonpanelen in de Vere
nigde Staten stonden gistera
vond en vanmorgen rood
gloeiend. Het publiek belde
deejees op om de verzekering
dat het bericht dat John Len
non was doodgeschoten, niet
waar was. Maar de deejees
konden alleen maar bij wijze
van herdenking Lennons
muziek laten horen. Ook op
de Nederlandse radio werd
vanmorgen veel muziek ge
draaid van Lennon.
In Amerika heeft men al een
parallel getrokken met de
moord op president Ken
nedy: zo groot is ook deze
keer weer de weerslag onder
het publiek.
Deejee Peter Delloro van ra
diostation WHCN in Hart
ford in Connecticut vertelde
dat hij onder de vele tele
foontjes er een had gehad
van een man die het tele
foonnummer van de Newy-
orkse politie had gevraagd
„zodat ik de kerel die het ge
daan heeft te grazen kan ne
men".
Richard Williams, een Ame-
rikaansre autoriteit op het
gebied van de lichte muziek,
herdacht Lennon gisteravond
al in een radio-ionterview zo
„Het was MacCartney die de
leuke deuntjes schreef, maar
het was Lennon die de band
zijn „hard edge" gaf".
De copmponist en dirigent
Leonard Bernstein, die
woont in hetzelfde gebouw
warin de Lennon's hun ap
partementen hebben, heeft
over de aanslag desgevraagd
verklaard „We verkeren al
len in een toestand van ver
bijstering".
Nu heeft de NS in sommige treinstellen al werkcoupé's,
zal nog wel even duren voordat een treinstel kan worden
doopt in „breinstel".
geworden componist begon
in 1960, toen hij Paul
McCartney en George Harri
son verzocht bij hem in een
bandje te komen spelen dat
The Beatles moest gaan he
ten. De meest vruchtbare sa
menwerking tussen twee
componisten kwam tot stand
omdat Paul tijdens het schrij
ven van een song „altijd in
het midden bleef steken". De
veel „oudere" en meer erva
ren Lennon John zat twee
maanden langer in het vak
dan Paul hielp hem dan
de nummers af te maken. De
basis voor latere en nimmer
door iemand geëvenaarde
successen als Let it Be, Hey
Jude, Yesterday, I Want To
Hold Your Hand en A Hard
Day's Night was gelegd.
Deze „Gouden periode" uit
de popmuziek werd in 1970
afgesloten met de elpee Let
It Be. De artistieke en per
soonlijke meningsverschillen
tussen het viertal werden te
veel. De balans die door de
talenten Lennon en McCart
ney altijd prachtig in even
wicht was gehouden, sloeg
door. Tot de dag van gisteren
is de magische uitstraling van
het viertal uit Liverpool er
de oorzaak van geweest, dat
er tien jaar lang, dag in dag
uit wereldwijd is gespecu
leerd op een mogelijk reünie.
John zei hierover: Het
wordt nooit meer zoals het
was. We hebben onze eigen
beslommeringen".
De therapie
De ruzie die Paul en John
hadden na het „overlijden"
van The Beatles, werd en
plein public uitgevochten.
Via een Engels muziekblad
maakten ze in een polemiek
bekend hoe ze over elkaar
dachten. De anti-climax van
de controverse tussen de bot
sende genieën werd duidelijk
in John's song How Do You
Sleep van de elpee Imagine.
De Beatles-aanhangers wer
den duidelijk in twee kam
pen verdeeld, net zoals dat
tien jaar eerder het geval was
geweest met The Beatles en
The Rolling Stones. Met be
hulp van een therapeut in
Los Angeles kwam Lennon
door deze depressieve maar
artistiek vruchtbare periode
en manifesteerde zich in
songs meer dan ooit, gevoed
door zijn vrouw Yoko, als
een politiek commentator.
Hij distantiëerde zich van
krasse uitspraken uit zijn
Beatles-verleden als „The
Beatles zijn populairder dan
Jezus Christus".
De droom
Met de geboorte van Sean,
DEN HAAG De veelgehoorde bewering „hoe
groter de school hoe minder de leerlingen het
naar de zin hebben" is in zijn algemeenheid on
juist De grootte van de school is slechts een
bijkomende factor. Het schooltype en de mate
van verstedelijking van de plaats waar de
school staat, hebben een minstens zo grote in
vloed op het welbevinden van de leerlingen.
Deze resultaten komen naar voren uit een on
derzoek dat drs. \V. Stoel, werkzaam aan het
Reseach Instituut voor het Onderwijs in het
Noorden (RION) heeft verricht onder auspici
ën van de Stichting voor het Onderwijs (SVO)
in opdracht van de staatssecretaris voor onder
wijs en wetenschappen, drs. K. de Jong.
Het onderzoek strekte zich uit over 89 scholen
voor voortgezet onderwijs, en behelsde het onder
vragen van ruim zevenduizend leerlingen en zes
honderd leerkrachten. Een moeilijkheid was dat
een veel gebruikt begrip als „welbevinden" nau
welijks exact te definiëren valt. Daarom werd, met
gebruikmaking van o.m. in het buitenland ver
gaarde gegevens, een zogeheten „schoolbelevings-
schaal" ontwikkeld. In deze schaal werden ook as
pecten als schoolorganisatie, gebouw, leraren (zo
wel didactisch als persoonlijk), leerstof, de relatie
met klasgenoten en het eigen verstandelijk func
tioneren verwerkt.
De school zelf blijkt oorzaak van meer verschillen
in „welbevinden" dan de grootte van de school.
Dat zou volgens het onderzoek kunnen liggen aan
het schoolklimaat en zeker ook aan de huisvesting
AMSTERDAM Iedere dag staan er in ons land T
gens in alle vroegte duizenden mensen op, in de wetenj
dat ze kort daarna weer naar hun werk moeten
Daaronder bevinden zich ook veel treinreizigers die j
gelijkse gang naar het werk maken. De reisduur is zee
schillend, afhankelijk van de afstand en de aansluit
van de treinen onderling, en die van de trein in combjschied
met de bus. Vooral de reizigers, die gebruik maken verlog 1
trein, en daarbij een uur minimaal, en soms nog langfi
afgebroken in hetzelfde wagenstel zitten, krijgen re#
tig het gevoel dat al dat reizen maar verloren tijd is,
Men zit star voor zich uit te staren tot de eindbestemmiÉ
reikt is, leest de krant of een boek, of maakt een praatje n
buurman of buurvrouw. In Engeland, waar zich hetzelfdt
schijnsel voordeed, is de antropologe Pamela le Pelley tiederl;
idee gekomen studieclubjes te formeren in de treinen. Dajn mei
wat aan de overkant van de Noordzee duidelijk is aanges
is nu ook in Nederland aangekomen. Matthieu Karei eii
Bakker van de subfaculteit andragologie van de Amsterj
universiteit Amsterdam hebben via het maandblad „Tuss
rails" van de N.S. de aandacht van de treinreizigers gevj
voor dit idee.
Karei en Bakker beschrijven in het artikel hoe men in Eng
zogeheten „breintrein" heeft opgezet. Dat zijn treinen!
in mensen op bepaalde dagen in de week kunnen studerej
langstellenden voor een bepaalde taal, hobby of ieder and»
lekeurig vak, kunnen qua interesse bij elkaar gebracht wl
Voorwaarde is natuurlijk weLdat men op het zelfde trajecl
de reisduur minimaal een uur is, en er zo mogelijk een da
dige op dat bepaalde vakgebied óók met die trein reist. I
Kan men zo'n groepje bij elkaar krijgen, dan kan de les Ij
nen. En Engeland is het dan ook niet zo vreemd, dat men
trein af en toe conversaties in het Frans kan volgen, eenl
kunstgeschiedenis kan meemaken, of de een of andere 11
nader kan bestuderen.
Voor veel van die treinreizigers is het studeren in de treil!
unieke oplossing voor hun studieprobleem. Want velen ku'
door het lange reizen geen tijd vrij maken om nog eens tj
vondopleiding te gaan volgen voor een of ander vak. Er
velen is het óók nog eens zo, dat bijblijven in een bepaa}
studeren betekent.
Behalve het aspect van de studie zit er ook nog een
achter de breintreinen. Het stilzwijgen in de trein
broken. In de Engelse praktijk is gebleken dat de
de treinstudenten uitgaat naar de talenstudie. Het
een docent is niet altijd even gemakkelijk, want ook dat
aard sterk afhankelijk van het onderwerp van de studie.
De studieclubs zijn in ieder geval gratis, en naar de
ding wordt niet gekeken. De Engelse spoorwegen hu
principe dat het verzorgen van onderwijs niet hun
delijkheid is, maar in het geval de klant wensen heeft,
geval die studieclubs, wil men die klant steun verlenen.
Matthieu Karei en Bert Bakker hebben na plaatsing van
tikel over de breintrein in „Tussen de rails" dagelijks zn'rfertroi
a drie reacties ontvangen, waarbij er een lichte
het systeem waarneembaar is bij mensen uit het westen
land. Afhankelijk van de reacties zal men een onderzoe$ijzon<
ten, waarna er een boekje wordt uitgebracht waarmee
stellenden eventueel een breintreinproject kunnen
Deze maand nog wordt er een enquête gehouden,
project een meer definitieve opzet zal krijgen. De
een boekwerkje over de breintrein is overeenkomstig
se project.
De Nederlandse Spoorwegen willen pas op het idee
duidelijk blijkt dat het bij de reizigers aanslaat. De heer
ma van de afdeling voorlichting zegt, dat het geen taak
NS is, en ook dat er een duidelijk verschil bestaat tussen
gelse en de Nederlandse situatie. „In Engeland,
Frankrijk, lopen de meeste verbindingen via de
sen. Daardoor ontstaat er een concentratie van mensen
gere tijd in de trein zitten. Daardoor kunnen er in
gemakkelijker geïnteresseerden worden gevonden dan
derland", meent hij.
Een ander probleem, dat bij de realisering van het
project om de hoek komt kijken, is het feit dat de NS ook z >n3s s
de breintreinen al met een tekort aan materieel zit. In theif.
alles mogelijk, aldus de "NS, maar je kunt niet om extra
gaan vragen op een moment dat die ruimte er niet eens
materieel is er bij de NS wel het nodige besteld. Dit jaar
gend jaar komen er in totaal zo'n 200 rijtuigen bij;
sprinters is in bestelling. Het tekort aan materieel
1978 toen de NS rekende op 1 procent teruggang in het
saanbod, maar daarvoor in de plaats kwam een groei
reizgersaanbod van maar liefst acht procent. Ook
reizigers die in de trein nog wat aan de studie willen
buiten het idee van de breintrein om, ziet men onder de
omstandigheden bij de NS nog niet zo zitten. Het
dus in eerste instantie op de resultaten van het onderzoe een 1
de heren Karei en Bakker.
Belangstellenden, die meer willen weten over het project
trein, kunnen bellen met Matthieu Karei of Bert Bakker. Zpten I
bereikbaar onder telefoonnummer 020-262624, dat is de
culteit Andragologie van de Universiteit van
Schrijven mag ook: het adres is:
Subfaculteit Andragologie van de Universiteit van
Grote Bickerstraat 72, 1013 KS te Amsterdam.
Graag duidelijk op de brief vermelden: „Breintrein
