n
t^Misplaa tste studen tengrap
S kan nog een staartje hebben
Dood Sa Carneiro wijzigt
Portugese verkiezingen
van zondag radicaal
Bel (071)769303.
Wanneer u op zoek bent naar een diesel
die écht economisch is.
T egemoetkoming
van Pais in
2 - f asenstructuur
Der Gelbe Stern
eerst samenvattende
Duitse documentatie
over jodenvervolging
BYL.I.AJVL
~NNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 5 DECEMBER 1980 PAGINA 13
-LïT Volgens mr. Rosingh,
;-|fdofficier van justitie in Den
tg, kan de hele geschiedenis rond
logenaamde ontvoering van prof.
'pare nog een staartje hebben, zowel
""Ir de studenten als voor de hoogle
er. Van wederrechtelijke vrijheids-
pving is nu weliswaar geen sprake
76pr, omdat de prof vrijwillig aan de
...pp" heeft meegewerkt, maar wel
•Iben de studenten in hun persbe-
•iten gedreigd met nog meer ontvoe-
ren. Op dergelijke dreigementen
1 een vrijheidsstraf staan van twee
r. Of de studenten inderdaad ver
volgd zullen worden, moet overigens
nog worden uitgezocht. De TH Delft
kan eveneens straffen uitdelen. In het
reglement van de hogeschool staat na
melijk dat, als een hoogleraar zich
misdraagt, hij disciplinair kan wor
den gestraft. Zo'n straf kan uiteenlo
pen van een waarschuwing tot ont
slag. De studenten zou onderwijs aan
de TH ontzegd kunnen worden. Maar
een en ander moet eveneens nog wor
den bekeken. Alvorens tot eventuele
stappen over te gaan, wacht het hoge-
schoolbestuur de uitkomsten van het
justitiële onderzoek af.
aantal weken geleden, al-
de prof gisteren in zijn
iaring aan de politie,
[IMTll hij door drie van zijn
[unde-studenten benaderd
«4 de vraag „wat hij ervan
jvinden als hij een paar da-
n. 1auit de roulatie zou worden
n 29®men *n ver"band tnet de
lering van het twee-fasen-
van minister Pais". Dat
1 49| van de minister houdt in
m 32|studenten hun doctoraal
ten halen in vier jaar en
m-'ten beperkt aantal studen-
rt. 39l nog kan doorstuderen.
\f q7«|essor Duparc is een voor-
lier van dit plan, de drie
fenten zijn dat niet.
politie heeft de hoogleraar
uur Jook gevraagd hoe een en
.00 uur». te rijmen valt. „Naar
I mening", aldus Duparc in
■■bdverklaring aan de politie,
TSUII mijn ontvoering bevorde-
■P dat het twee-fasenplan
T** |lt ingevoerd; de studenten
mM^entegen meenden dat hun
t zou helpen de plannen
p te houden". Een logica
mpolitie vooralsnog ont-
^]en waarover Duparc der-
Ie nog eens aan de tand zal
jMtsnmlen gevoeld. Maar hoe het
land. zei, Duparc had de studen-
iiijvend verteld best aan zo'n ont-
ting te willen meewerken,
it het zou een hoop publici-
over het twee-fasenplan
zich meebrengen.
Inleiding van de „ontvoe-
/"kwam woensdag na het
dernachtelijk uur via het
r bij de politie terecht. „De
professor was ontvoerd na een
bezoek aan zijn stamcafé", zo
luidde de mededeling. Aan
vankelijk werd gedacht aan
een studentengrap en daarom
werd allereerst nagegaan of de
professor inderdaad in dat
„stamcafé" was geweest (een
besloten sociëteit van de mijn-
bouwkundige studievereni
ging, waarvan hij ere-voorzit-
ter is). Dit werd bevestigd en
vervolgens werd de woning
van de professor uitgekamd,
met medewerking van een bij
hem inwonende student, die
overigens overal buiten stond.
Toen bleek dat Duparc en zijn
fiets inderdaad verdwenen
waren, werd de zaak serieus
aangepakt.
Uit de melding was de politie
gebleken dat het om een poli
tieke ontvoering ging. Daarom
werden de ministers van justi
tie, binnenlandse zaken en on
derwijs en wetenschappen ge
waarschuwd, alsmede de bur
gemeester van Delft en de
hoofdofficier van justitie in
het arrondissement Den Haag.
Ook de familie van de profes
sor en het bestuur van de
Technische Hogeschool wer
den gewaarschuwd. Er werd
een heel team bijeengeroepen,
bestaande uit zes man van de
Delftse politie, twaalf man van
het recherche-bijstandsteam
Den Haag en nog eens twaalf
man voor het organiseren van
de te ondernemen acties.
Het feit dat prof. Duparc een
fervent tegenstander is van de
auto en derhalve teist per fiets
of openbaar vervoer, speelde
een toevallige rol bij het on
derzoek. Een getuige ook
een fervent wielrijder die de
professor juist uit „fietsers-
kringen" kent had Duparc
gezien op een brug op onge
veer 200 meter van diens huis.
Ook had deze mede-fietser een
man „op de brug zien scharre
len". Die scharrelaar stapte op
zijn fiets en volgde Duparc na
dat deze voorbij gekomen was.
Tot zover de getuigeverkla-
ring, want daarna maakt de
weg een bocht en dat onttrok
de professor en zijn „belager"
aan het gezicht. Dit gegeven
beperkte echter wel het zoek-
terrein en een uitgebreid
buurtonderzoek volgde rond
de Insulindeweg, waar de pro
fessor een flat bewoont. Aan
de hele „grap" kwam een ein
de toen Duparc gisteren rond
het middaguur rustig weer zijn
woning kwam binnenwande
len.
Lekke band
Zoals gezegd, was Duparc van
de hele „ontvoering" op de
hoogte en heeft hij er aan
meegewerkt uit alleen hem
bekende motieven. Alles was
afgesproken. De hoogleraar
zou woensdagavond worden
ontvoerd. Op zijn verzoek na
het bezoek aan de soos, want
dat wilde hij niet missen. Zijn
scheerapparaat had hij in zijn
zak gestoken, omdat hij wist
Vermoeid na een nachtlang nodeloos zoeken naar prof. Duparc deed de politie gisteren in Delft
verslag van de gebeurtenissen. In het midden mr. Rosingh, hoofdofficier van justitie in het arron
dissement Den Haag en rechts naast hem hoofdcommissaris Bakker van de Delftse politie.
dat er minstens één overnach
ting mee gemoeid was. De pro
fessor stapte tegen midder
nacht op zijn fiets en werd op
de brug opgewacht door zijn
„ontvoerder", die met hem zou
opfietsen naar de studenten
woning van een der drie ka
meraden. Wat wilde echter het
ironische toeval? Vlak na het
moment van samenkomst
kreeg de student een lekke
band. Waarop de hoogleraar
welgemoed in zijn eentje de
weg vervolgde om zich vol
gens afspraak te melden aan
het studentenadres.
Vóór die tijd was er al een
persbericht over de nep-ont-
voering uitgegaan naar het
ANP en twee plaatselijke
kranten (de Delftse Courant
en de Delftse Post). Groot was
dan ook de teleurstelling toen
het viertal, gekluisterd aan de
radio, maar niets hoorde over
de actie. Op een gegeven mo
ment zijn ze maar gaan slapen;
om zeven uur werd wederom
de radio aangezet..nog steeds
geen woord over prof. Duparc.
Derhalve werd opnieuw con
tact opgenomen met de pers:
Als het twee-fasenplan niet
zou worden ingetrokken, zou
er elke 24 uur een hoogleraar
worden ontvoerd. Men meldde
zich onder de naam „Anti
Tweefasen Commando". Om
tien uur kwamen de eerste be
richten via de ether de studen
tenkamer binnen. Maar ook
werd gemeld dat minister Pais
de „ontvoering" verontwaar
digd had afgekeurd en tevens
dat het recherche-bijstand
steam om hulp was gevraagd.
Op dat moment realiseerde de
professor zich pas waarmee hij
bezig was. Tegen de studenten
zei hij dat het lang genoeg had
geduurd, dat het uit de hand
begon te lopen en dat hij weer
naar huis ging. Hetgeen hij
ook deed. De bij hem inwo
nende student belde onmiddel
lijk de politie met de medede
ling dat de hoogleraar terecht
was, maar de thuiskomst was
de in de buurt zijnde politie
mannen ook niet ontgaan. Du
parc werd verzocht naar het
bureau aan de Westvest in
Delft te komen om enige op
heldering te verschaffen. De
studenten meldden zich later
vrijwillig op het bureau. Twee
van hen waren in staat een
verklaring af te leggen. De
derde moest snel weer weg,
want hij moest examen
doen
Wat door de vier betrokkenen
als een grap werd betiteld
wordt overigens door de poli
tie, noch door de TH en de of
ficier van justitie als zodanig
ervaren. „De politie heeft on
der meer de taak privéperso-
nen te beschermen. Dat daar
van op een dergelijke manier
misbruik wordt gemaakt, gaat
toch wel alle perken te bui
ten", aldus hoofdcommissaris
Bakker van de Delftse politie.
Ook de leden van de Vereni
ging voor Studie- en Studen
tenbelangen te Delft (VSSD)
en het Twee-fasenkomitee
Delft zijn verontwaardigd over
de „studentengrap". Volgens
hen is het een actie geweest
van „rechtste stromingen" in
de hogeschoolwereld, die daar
mee het protest van de linkse
studenten in discrediet willen
brengen.
LONNEKE VAN KOOT
I Portugese pre-
er Sa Carneiro
i i zijn Deense
pndin Snu Abe-
ssis op een re-
I nte archieffoto,
gilden kwamen om
il leven toen hun
Bgtuig vlak na de
irt bij Lissabon
(erstortte.
dmróvsuwl» iWtn. Duidelijk is in ieder geval dat een be-
iISSABON - De dood van de Portu- langrijkJ probleem is |eëiimineerd door
het plotselinge overlijden van Sa Carnei
ro. De kans was en is allerminst denk-
ese premier Sa Carneiro, die gistera-
bnd bij een vliegtuigongeluk om-
wam, komt op een slecht moment
■,1^ oor Portugal en voor de ideeën die
e premier voorstond.
'Plf zondaS zijn er in Portugal presl-
iwll entsverkiezingen en hoewel de pre-
sj-l Üer uiteraard niet zelf kandi-
IJU bat stond, was hij er toch heel sterk
14 betrokken door zijn directe steun
i ..zijn" kandidaat en protégé gene-
1 Soares Carneiro (overigens geen
~"*e van de premier). Het was de
beeldig dat de nog steeds vrije populaire
generaaal Eanes de verkiezingen zondag
wint. Hij zou zou zich dan bevonden
van Salazar in het vooruitzicht had ge
steld, werd hij via de lijst van de enig
toegestane politieke groepring in het
parlement gekozen. Hij stond bekend als
een lid van de liberale vleugel van het
parlement. In 1973 stapte hij met veel
spektakel op uit de nationale vergade-
hebben tegenover Sa Carneiro, die ge- ring als protest tegen het ontbreken van
dreigd had te zullen aftreden bij een een vrijheden in Portugal.
dergelijke herverkiezing. Beide politici
zouden als kemphanen tegenover elkaar
Na de Anjerrevolutie in 1974 richtte Sa
Carneiro de Democratische Volkspartij
hebben komen te staan. Er zou een le- (PPD) op, die links van het centrum
vensgroot constitutioneel probleem zijn
geschapen want bedacht dien te worden
dat het presidentschap in Portugal geen
Wfste wens van premier Carneiro
de huidige president, generaal Ea- Jn
verslagen zou worden. Eanes is
nelijk een fel tegenstander van 0
ziging van de grondwet uit 1974 op ba Carneiro
manier waarop de premier die
orstond: door middel van een refe>
waren er voortdurend botsingen tussen
Carneiro en president Eanes.
stond. Hij werd onderminister in de eer
ste voorlopige regering van Palma Car
los.
Zijn levendige geest en de al te energie
ke manier waarop hij zijn partij aanvoer
de, leidde in december 1975 tot een ern
stige scheuring in de PPD. Vanwege een
De 46-jarige Francisco Sa Carneiro was ernstige ziekte, die echter dor sommigen
sinds het begin van dit jaar premier van werd beschouwd als een zuivber politie-
oor verandering van de grondwet wil-
i premier Sa Carneiro de nationalisa-
s van industrieën, banken en bedrij-
in ongedaan maken en het particulier
itiatief weer volledig de vrije teugel
ven. Portugal zou zo omgevormd kun-
<n worden naar een maatschappij van
esters model.
m de grondwet van zijn socialistische
ementen te ontdoen, is in het parie
ent een meerderheid van twee-derde
(dig die evenwel voor zijn partij, de
emocratische Alliantie, onbereikbaar
Daarom wil Carneiro grijpen naar het
institutioneel ongrondwettig geachte
iddel van het referendum,
t is nu nog te vroeg om te zeggen wei
van de twee voornaamste kandidaten
1 profiteren van de dood van Sa Car-
tiro.
tja
Portugal, nadat de door hem geleide een- ke, trok Carneiro zich uit de Portugese
trum-rechtse coalitie van de Democrati- politiek terug en ging naar Londen,
sche Alliantie op 2 december 1979 bij Maar in 1976 was hij al weer terug aan
tussentijdse verkiezingen de overwin
ning had behaald. Het betekende dat
het hoofd van zijn partij, die hij omdoop
te tot sociaal-democratische partij (PSD).
voor het eerst sinds de Anjerrevolutie De Portugezen leerden hem kennen als
van 24 april 1974 weer centrum en een doorgewinterde politicus, die behen-
rechtse politici aan het roer kwamen. J! 1"'"~ J 1
Bij de parlementsverkiezingen van okto-
dig achter de schermen manoeuvrerenn
kon en die „een niet te lessen dorst naar
ber jongstleden herhaalde de Democrati- macht" bezat,
sche Alliantie op overtuigende wijze dit In 1979 gaf hij
succes. van de Democ
Sindsdien stelde Sa Carneiro zich ten combinatie van een aantal centrum en
doel ook het presidentschap binnen zijn
invloedssfeer te halen en schoof hij ge
neraal Soares Carneiro naar voren.
De Aadvocaat Sa Carneiro, specialist in
opzienbarende acties, begon zijn politie
ke loopbaan onder het dictatoriale be-
rechtse partijen, een combinatie die
bleek aan te slaan bij de kiezers.
Sa Carneiro werd premier en kwam ver
volgens al gauw in conflict met president
Eanes, die hij ervan betichtte de „leider
van de oppositie" te zijn. Eanes was als
wind van Salazar. In 1969, tijdens de li- onkreukbaar politicus inderdaad erg po-
beralisering die Caetano, de opvolger pulair bij de meer links georiënteerden.
DEN HAAG Minister Pais is de Tweede Kamercommis
sie van onderwijs gisteren enigszins tegemoet gekomen
door zijn wetsontwerp twee-fasenstructuur wetenschappe
lijk onderwijs te wijzigen. De minister houdt vast aan een
vervolgopleiding na de doctoraalfase van een jaar. maar
stemt in met uitzonderingen.;
De vervolgopleiding mag ten hoogste twee jaar bedragen. De be
treffende faculteit moet daarvoor een voorstel doen aan de mi
nister. Deze wint vervolgens advies in bij de academische raad.
De selectiemaatstaven van studenten die een postdoctorale op
leiding willen volgen wil de minister vastleggen in de wet. Toe
latingscommissies van de faculteit moeten als maatstaf aanleg
gen de aard en de onderdelen van het afgelegde examen en de
studieresultaten. Ook mag worden nagegaan uit de wijze waarop
en de tijd waarin het doctoraal is behaald of de betrokkene be
kwaam is de postdoctoreale opleiding te volgen.
99.
99
(Van onze correspondent)
10 MEI 1933 BERLIJN. Opernplatz In het duister
laaien de vlammen op. De hysterische stem van Goeb-
bels noemt de namen op van al die schrijvers en dich
ters, die het volk vergiftigen: Heinrich Mann, Thomas
Mann, Tucholsky, Ossietzky en vele, vele anderen. On
der luid gejuich werpen fanatieke studenten en SA-lie-
den stapels en stapels van hun boeken in het vuur.
„Dit", brult Goebbels vanaf zijn spreekgestoelte in het
dreigende licht van de vlammen, is een sterke, een gro
te, een symbolische handeling".
Het zijn de eerste, in deze intensiteit en uitvoerigheid nog
nooif vertoonde beelden van de onlangs uitgebrachte film
„Der Gelbe Stern" (de gele ster), de eerste samenvatten
de Duitse documentatie over de jodenvervolging tussen
1933 en 1945 door de nazi's. Dreigende beelden zijn het
ook, waarbij de waarschuwing van Heinrich Heine wordt
geciteerd: „Dat was een voorspel slechts daar waar men
boeken verbrandt verbandt men aan het eind ook men
sen".
Veel materiaal uit de film is al bekend. Ettelijke andere
fragmenten echter, opgedoken uit vooral Oosteuropese ar
chieven of toevallig aan het licht gekomen, zijn volledig
nieuw: behalve de boekenverbranding een privé-concen-
tratiekamp van de SA in Halle, de opening van de tentoon
stelling van „Entartete Kunst" in Dresden, het opblazen
van de oudste Duitse synagoge in diezelfde stad, de emigra
tie van joden en hun omzwervingen om een nieuw tehuis
te vinden, een transport uit Westerbork, de blamabele po
ging om het concentratiekamp Theresienstadt te laten zien
als een paradijselijk onderkomen, om maar enkele voor
beelden te noemen.
De auteur van de 90 minuten durende film, de Berlijnse
publicist Dieter Hildebrandt, en de producent (Chronos
film, Berlijn) hebben bewust nagelaten om de uiteindelijke
afslachting al te veel nadruk te geven. „Een opeenhoping
van lijken en dergelijke gruwelijke taferelen schrikt de
mensen al heel snel af", zegt Hildebrandt na afloop van de
premiere in Bonn. „Wij hebben gestreefd naar een gedo
ceerde dramaturgie die het afschuwelijke niet verbergt,
maar die de toeschouwers vooral gelegenheid geeft om zich
af te vragen: hoe kon het zover komen?".
In het (beperkte) kader van „De Gele Ster" zijn de makers
in deze opzet geslaagd. Natuurlijk zou men verder dan 1933
moeten teruggaan in de geschiedenis om de wortels van
het Duitse antisemitisme, om de akker waar het zaad van
Hitier op kon gedijen, op te sporen. In een tijdsbestek van
anderhalf uur is dit natuurlijk nauwelijks te realiseren.
Maar zelfs na de machtsovername is en blijft het verbijste
rend te zien hoe via maatregelen, verboden, economische
en maatschappelijke isolering, steeds hoger opgeschroefde
haat en fellere agressie de joden eerst van de rest van de
bevolking werden vervreemd, dan ook ontluisterd, dan
vertrapt en tenslotte vernietigd. De haatgevoelens tegen
deze minderheid werden natuurlijk deels door de nazi's ge
manipuleerd, zoals uit de enscenering van de begrafenis
van de door een Poolse jood in Parijs vermoorde ambassa
deraad Von Rath. De beelden van de trein met het stoffe
lijk overschot dat op elk station in Duitsland werd opge
wacht door stram in de houding staande bataljons, de nazi-
groet brengend, zijn even uniek als zij een leerschool zijn
van geraffineerde propaganda. Maar een andere zeldzame
opname uit de film, die toont hoe mensen zich na de
machtsovername verdringen voor een bureau van de
NSDAP om zich als lid aan te melden, laat op schrijnende
wijze zien dat manipulatie alléén niet voldoende is om een
volk naar je hand te zetten: het moet het zelf ook willen.
„Wij waren getuige als wij niet de daders waren",
klinkt het ergens in de commentaar bij de film. Dit is een
afdoend antwoord op de vraag die veel mensen zullen stel
len als zij horen dat er weer een film over de jodenvervol
ging is gemaakt. Moet dat nou weer, zoveel jaren erna?
Was „Holocaust" niet voldoende? Ja, het moet nog steeds,
ben ik geneigd te zeggen. Als was het maar om vooral de
jeugd te laten zien dat het Hollywoodse produkt geen
„sprookje" was, zoals velen dat hebben ervaren. En al was
het maar om te laten zien dat wat in Duitsland tussen 1933
en 1945 gebeurde, geen eenmalige en van boven af gema
nipuleerde gebeurtenis was.
Te wensen is dat „Der Gelbe Stern" een wijde versprei
ding vindt, ook buiten Duitsland. Hij lijkt me uitstekend
geschikt voor uitzending door een Nederlandse omroep die
niet bang is voor het „alweer?-effekt". De makers hebben
overigens geen enkele illusie dat de film een bioscoopsuc
ces zal worden zoals „Hitier, een carrière", die twijfelach
tige produktie van Joachim Fest. „Hitier was in Duitsland
altijd al een succes", zegt Hildebrandt wrang, „en mensen
zien liever „idolen", ook al zijn het schurken, dan het
naamloze leed van miljoenen anonieme mensen".
Dat „Der Gelbe Stern" nog niets van zijn actualiteit heeft
verloren, ook meer dan 35 jaar na het gebeurde niet, werd
cynisch bewezen op de dag van de première. Op diezlfde
datum ging namelijk in Dusseldorf het proces tegen de
SS-beulen van het Poolse concentratiekamp Majdanek zijn
zesde jaar in en begon in Kiel het proces tegen de bejaarde
SS-er Asche, die verantwoordelijk wordt gesteld voor het
transport van duizenden Belgische joden. En tegelijkertijd
worden ook weer overal in Europa synagogen en joodse
kerkhoven met nazi-parolen besmeurd. Alweer dus.
AMI VAN VREE
De dieselervaring van
Mercedes-Benz laat zich niet
passeren. Dergelijke perfectie
maakt een Mercedes-Benz niet
goedkoop in aanschaf, maar wèl
economisch. De economie van
een diesel is immers afhankelijk
van een groot aantal kwaliteiten.
En die kwaliteiten willen wij u graag
demonstreren. Vóór, tijdens en na een proefrit
Wanneer die proefrit u heeft overtuigd, zult u
't vervolgens op prijs stellen dat uw
diesel op een zeer redelijke termijn
kan worden geleverd. Belt u ons
daarom even op. Een afspraak is
snel gemaakt. bent welkom.
Mercedes-Benz laat niets te wensen over.
Vondellaan 45,2332 AA Leiden.
Telefoon (071) 769303.
