weekpuzzel door dr.Pluizer
SCHAKEN
,*x«
H 1
postzegels
sterrenhemel
•c
DENKSPORTEN/HOBBY
i-
"OF
y- oplossing vorige puzzel
NR. 48
CRYPTOGRAM
su®
3
s' i.ff
x L
i4
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 29 NOVEMBER 191
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
A. N. v.d. Meer, Zuideinde 74, 2371 BX Roelofarendsveen.
G. M. de Fluit. Scholtenstraat 54, 2313 GM Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
I Het staat nog niet vast of de kroe
zen gebruikt kunnen worden (7);
5 Insekt met een ontevreden gezicht
(7):
9 Stellen strak zetten (7Y,
10 Die beschermende huisgoden ble
ken op die tekening net apen (7);
II In het leger moeten mijn kamera
den erkentelijkheid missen (5);
12 De maker hiervan maakt het voor
lezen ervan niet meer mee (9);
13 De dichtheid dient iets anders om
schreven te worden (9);
15 Op deze markt wordt vader voor
een plaaggeest aangezien (5);
16 Afnemer van metaal (5);
18 Dit middel houdt men bij voorkeur
klaar (9);
21 Toezegging voor de zending? (9);
24 Ik ben de troep ontvlucht hoorl (5);
25 Haal zorgvuldig dit net binnen als
u hiermede niet te veel vis wenst te
verspelen (7);
26 De uitvoer van zulk dierlijk voedsel
zal die staat heel wat minder opbren
gen dan de export van oliel (7);
27 Merkte u niet dat u net door rood
reed bij dat verkeersplein? (7);
28 Door het druk babbelen viel het
afscheid veel later en misten wij de
laatste bus (7).
VERTICAAL:
1 Wordt van tijd tot tijd verzet In win
kels (7);
2 Het zonder kennis van zaken praten
over die sporeplanten Is zinloos (7);
3 Ierse predikant als staatshoofd (9);
4 Zelfs indien deze van goud is zal
niemand hiervan opkijken (5);
5 Die partij komt in verzet als men te
genover elkaar komt te staan (9);
6 Deze drank vindt de zot weer niet
negatief (5);
7 Er zit geen rek in het suikerriet, dus
gaan we het elders zoekenl (7);
8 Lelijk proefstuk (7);
14 Oude plaats op een tentoonstel
ling? (9);
15 Voor vaders dier hebben vooral
slagers belangstelling (9);
16 Vrouwelijke houthakker? (7);
17 Hij voorspelt wat de hoogleraar
nuttigt (7);
19 Verbonden met de maat heeft het
waarde (7);
20 Daarop vordert een luis niet erg
in
22 Is het houden van 1000 niet even
aantrekkelijk om dit hierna te ontvan
gen? (5);
23 Dat er veerkracht in die uitbouw zit
is duidelijk waarneembaar (5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 48 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
s
Competitie
Deze zaterdag is al weer de
laatste ronde van de competi
tie aan de orde. Ditmaal wil ik
eens aandacht schenken aan
partijen uit de landelijke eerste
klasse. Uiteindelijk komen
daarin twintig clubs uit, die
stuk voor stuk de beschikking
hebben over een aantal zeer
sterke spelers.
Maar ook deze categorie laat
zich wel eens verrassen. Dit
overkwam Jan Kok (DIO) in zijn
partij tegen Teus van Es (Al-
blasserdam) al in de opening.
1. 34-29 17-22; 2. 40-34; 11-17;
3. 45-40 6-11; 4. 32.-28 19-23;
5. 28x19 14x23; 6. 35-30 16-21;
7. 31-26 1-6; 8. 30-24 23-28;
9. 37-31 21-27? en nu is de
stand van het eerste diagram
bereikt. Van Es verrast in deze
compacte 19 om 19 stand met
10. 24-19 13x24; 11. 29-23
28x19 (op 18x29 34x21 11-16
31-27 22x31 36x27 en wit blijft
een schijf voor) 12. 33-29
24x33; 13. 39x28 22x33;
14. 31x24 20x29; 15. 34x23 10-
14; 16. 38x29. Na deze verbor
gen Haarlemmerzet opent Kok
de jacht op de voorpost.
16. 9-13 17. 41-37 3-9;
18. 42-38 5-10; 19. 48-42 15-
20; 20. 40-34 10-15; 21. 34-30
17-22 22. 44-39 11-17; 23. 39-
34 22-27; 24. 50-44 6-11;
25. 44-39 20-25; 26. 38-33 13-
18; 27. 37-32 27x38; 28. 43x32
9-13; 29. 42-38 14-20; 30. 30-
24 13-19; 31. 24x22 17x19
waarmee Kok in schijfverlies
berustte.
Uit Alblasserdam-DIO is ook
het tweede fragment, zie dia
gram, na Korts 1316-21
tegen Fijen. Na 14. 37-32 21-
27; 15. 32x21 22-28; 16. 33x22
18x16 ontstaat ook in deze
partij een gevecht om een
voorpost, in dit geval schijf 24.
17. 38-33 14-19; 18. 40-35
19x30; 19. 35x24 9-14; 20. 44-
40 14-19; 21. 40-35 19x30;
22. 35x24 10-14; 23. 45-40 14-
19; 24. 40-35 19x30; 25 35x24
12-18. Wit moet nu oppassen
voor bijvoorbeeld 4-9 18-23,
vandaar: 26. 33-28, maar nu
volgt het thematische offer
2618-22 27. 28x17 4-10;
28. 49-44 10-14; 29. 44-40 24-
19 13x33 39x28 helpt wit niet:
schijf 17 valt. 2914-19;
30. 40-35 19-30; 31. 35x24.
Wit lijkt de aanval te hebben
i l l I I
81111
i i fi, !L
n ïCAJi
M
o n g n t.
m
M M M M m
ta a a a a
i öjs
VAN ES
afgeslagen, op 13-18 (dreigt
18-23) komt immers 17-12 24-
19, maar zwart offert een twee
de schijf! 31. 6-111 32. 17x6
13-18; 33. 29-23 18x40; 34. 39-
34 40x29; 35. 24x33. Wit heeft
een acht om acht bereikt,
maar zijn stelling is lek. 35.
25-30; 36. 43-39 20-24; 37. 48-
43 8-13; 38. 31-27 13-19;
39. 41-37 30-34; 40. 39x30
24x35; 41. 43-39 35-40 en een
paar zetten later moest Fijen in
het onvermijdelijke berusten.
Een korte partij tot besluit.
FIJEN
Kooring (Zaandam)-C. van
Westerloo (VAD 2), Kooring
speelt met wit: 1. 32-28 17-21;
2. 28x17 12x21; 3. 37-32 7-12;
4. 41-37 1-7; 5. 31-27 21-26;
6. 33-28 19-23; 7. 28x19 14x23;
8. 38-33 10-14; 9. 34-30 11-17;
10. 30-25 14-19; 11. 25x14
9x20; 12. 40-34 5-10; 13. 45-40
10-14; 14. 43-38?? en nu ver
nietigend 1426-311
15. 37x26 23-29 en Kooring gaf
het op zonder 34x23 19x37
42x31 17-21 26x17 12x45 af te
wachten.
Mazzel
Is het u wel eens overkomen
dat u In een schijnbaar onmo
gelijk contract terecht kwam,
dat echter door onwaarschijn
lijk goed zitsel toch werd ge
maakt? U heeft dan „mazzel"
gehad en dat bracht de redac
teur van het bondsorgaan van
de Nederlandse Bridge Bond
op het idee om, tijdens de
World Team Olympiad in Val
kenburg, te proberen voor dit
soort spellen speciale prijzen
beschikbaar te stellen. Die prij
zen gaan dan wel naar een
journalist, die het spel aan
meldt maar dat is meer een or
ganisatorische (en reclame)
aangelegenheid omdat die
spellen worden gepubliceerd in
het Bulletin van de Internatio
nale Bridge Press Association
dat over de gehele wereld
wordt verspreid, waardoor de
naam van de sponsor onder
miljoenen ogen komt. De totale
prijzenpot bedroeg dit jaar
2200,- en de officiële bena
ming van dit nieuwtje is de
Heineken „Fluke" Award, het
geen verder commentaar over
bodig maakt. De eerste prijs in
deze merkwaardige, maar ori
ginele categorie ging dit jaar
naar de Griek Panos Geronto-
poulus, voor zijn artikel „An
Element of Luck", dat u hier
over aantreft. Het betreft spel
15 van de wedstrijd tussen
Griekenland en Thailand en
dat zag er als volgt uit:
Zuid gever. Niemand Kwets
baar
In de open kamer kwam Thai
land met de OW spellen in 5
klaveren terecht, waarbij noord
schoppen had geboden. Zuid
kwam uit met hartenheer voor
het aas van west, waarna
noord de nagespeelde schop
pen met het aas nam en troef
naspeelde. De leider, die aan
vankelijk dacht dat het spel
voor het neerleggen zou zijn,
zat nu in onoverkomelijke
moeilijkheden. Hij kon wel naar
zij.i hand gaan om de troeven
te halen, maar was niet meer
In staat ruitenvrouw te benut
ten, zodat hij nog een schop--
pen en een harten moest ver-
AVB753
6
o B93
4 642
44 N *H96
A 1087 2 wo054
OV107654 oAH
A z 4HVB1053
1082
HVB93
o 82
4 987
liezen voor een down. In de ge
sloten kamer opende west met
1 harten, noord bood 2 schop
pen en de held van dit verhaal
Th. Triantafillopoulos (om be
grijpelijke redenen hierna
Triant genoemd) stevende via
Blackwood naar 6 SA. U ziet,
dat de jonge Griek niet aan
optimisme en moed ontbreekt.
Toch zat ook hij met proble
men toen de dummy een kla
vertje minder had dan hij had
gehoopt. Ook hier werd met
hartenheer gestart, genomen
met het aas, waarna ruitenaas
en heer werden geïncasseerd.
Tot zijn opluchting zat deze
kleur goed. Terug naar west
met klaveraas en tijdens het
incasseren van een paar rui
tens dacht Triant na, of er een
verdeling denkbaar was, die
het contract alsnog mogelijk
maakte. Hij gooide een schop-
pentje en zijn laatste harten af
en zag plotseling de oplossing.
De enige manier om in zijn
hand te komen was vla schop
penheer en daartoe moest
noord schoppenaas hebben en
bovendien geen hartens meer!
Toen dat het geval bleek was
Triants aggressieve bieder ge-
rech:vaardigd. 6 SA is natuur
lijk geen goed contract: de rui
tens moeten vallen, schoppe
naas moet goed zitten en de
hartens 51 met de lengte bij
zuid. Bovendien kan het down
met een schoppenstart en har
ten na. Triant was zeer tevre
den met zijn onvoorstelbaar
geluk, vooral nadat de scores
waren vergeleken.
Opdrachtstudies
De heer J. H. Marwitz van wie
ik u al bij herhaling een van
zijn fantastische studies voor
schotelde, is benoemd tot offi
cier in de orde van Oranje
Nassau! Schakers zullen dat
óók ervaren als een verdienste
voor zijn scheppen als schaak
kunstenaar op het gebied van
de studie. Te verwachten is dat
hij bir.pon korte tijd de titel van
studiemeester van de FIDE zal
ontvangenl
In het Novembernummer van
Schakend Nederland eren zijn
vrienden hem met een scie
opdrachtstudies en schrijft de
rubriekleider F. A. Spinhoven
een artikel aan hem gewijd. U
kunt daarin ook de onder
staande opdrachtstudie aan
hem vinden:
Studie van C. J. de Feijter.
Ingezonden voor het toernooi
van de KNSB 1980/81.
Opgedragen aan J. H. Marwitz
bij zijn 65e verjaardag,
(zie diagram)
Wit: Ka5, Pa7; pionnen: c5, e5.
Wit begint en houdt remise.
Het is natuurlijk weer eens een
miniatuurstudie. Dat wil dus
zeggen met maximaal 7 stuk
ken. De waardeverhouding is
wit vijf en zwart acht, mate
riaal gezien dus ruimschoots
overwicht van zwart om te
kunnen winnen.
Het witte paard is evenwel bij
zonder aktief op een klein ge
bied. De enige weg tot remise
Is: 1. c5-c6,. Indien nu de'
zwarte koning die pion wil
stoppen door: 1. Ke8-d8
dan wordt die pion geofferd: 2.
c6-c7f, Kd8xc7. Gedwongen,
anders volgt c8Df met winst
van de kwaliteit en remise. 3.
Pa7-b5+... met schaak aan
Koning en loper door het
paard en dan kan zwart niet
meer winnen. Maar zwart heeft
beter: 1. c5-c6, Tg8-g7, 2. c6-
c7l, Tg7xc7, 3. Pa7-b5l... met
aanval van het paard op toren
en loper. Het enige dat zwart
nu kan ondernemen om scha
de te ontgaan is: 3... Tc7-c5,
waarmede het paard gepend
is. 4. Ka5-b6... Opnieuw is de
loper aangevallen. En daar
deze de toren moet blijven
dekken heeft zwart niet anders
dan: 4... La3-b4, 5. Pb5-c7+,
Ke8-d7, 6. Pc7-a6... met op
nieuw aanval op toren en lo
per. Een verleiding is hier: 6.
e6+, Kd6, 7. 7e7, La5+, 8 Ka6,
Ke6, Ke7, en nu is het veld a6
door de koning bezet en be
houdt zwart winnend mate
riaal. Noodzakelijk is dus di-
rekt de dubbele aanval op de
beide zwarte stukken door het
paard naar a6 te brengen: 6...
trc5-c6+, 7. Kb6-b5,... en
zwart kan zijn loper niet red
den wegens de dreigende dub
bele aanval op de beide zwarte
stukken op het veld b8! Gaat
op de zesde zet de zwarte to
ren naar c4 dan doet de witte
koning de winnende zet door
een dubbele aanval: 6..., Tc5-
c4, 7. Kb6-b5... en wit wint de
loper en het Is weer remise. De
route die het paard beschrijft
valt binnen de rechthoek a8-
c8-c5-a5, grappig is dat het
paard de partij redt door aan
vallen op T en L, T en K en K
en L, dus alle mogelijkheden
van aanval die met drie stuk
ken mogelijk is. De witte ko
ning brengt dan aan het slot
de „finishing touche" aan,
door eveneens een aanval op
de twee zwarte stukken te ple
gen.
Het uitgifte-programma van
Luxemburg voor 1980 zal op 5
december a.s. worden afgeslo
ten. Op die datum verschijnt
een uit vier zegels bestaande
serie met als motto „Caritas
1980". Deze liefdadigheidsze
gels met toeslag hebben dit
jaar als motief „glasschilderin
gen", een thema wat al eerder
gebezigd werd. Dit is niet zo
verwonderlijk als men bedenkt
dat glasschilderingen uiterst
populair zijn in het groother
togdom. Het gaat hier dan ook
om een kunstuiting die ook
door de gewone man als vorm
van creativiteit wordt toege
past.
Alle vier de zegels hebben hei
ligen als motief en de reeks
wordt geopend door een zegel
van 4 fr. 50 c. Op deze zegel
prijkt Sint Martinus in een me
daillon, verlucht met bloemen.
Men ziet hem zijn mantel door
midden klieven om deze te de
len met een bedelaar. De twee
de zegel heeft als afbeelding
Sint Nicolaas terwijl hij zijn ze
gen uitspreekt over drie appe
len. Deze appelen hebben in
de loop der tijden in de volks
mond de plaats ingenomen
van de drie gouden kogels.
Deze gouden kogels zou de
goedheiligman naar binnen
hebben geworpen bij een ver
armde edelman als bruids
schat voor zijn drie dochters.
Hierdoor wist hij te voorkomen
dat deze dochters, ten einde
raad, het pad der schande op
zouden gaan. Deze zegel heeft
een waarde van 6 fr. 50 c.
Een zegel van 8 fr. 1 fr. toont
de Heilige Maagd met het
Kind. Tot slot in deze serie een
zegel van 30 fr. 10 fr. Deze
heeft als afbeelding Sint Joris
Glasschilderingen van Luxemburg,
kerstzegels van Gibraltar
deze kerstzegels verscheen in wij het uitgifte-prograi
Gibraltar een nieuwe aanvul- het Vorstendom Liec
ling op de gebruiksserie. Deze onder de filatelistische loep.
die de draak met zijn lans
doorboort. De glasschilderin
gen die voor deze zegels mo
del hebben gestaan maken
deel uit van een particuliere
verzameling. Voor deze zegels
werden de foto's gemaakt
door Franpois Schroeder uit
Luxemburg.
Het drukken van de zegels
werd verzorgd door Hélio
Courvoisier S.A. te La Chaux-
de-Fonds in Zwitserland. De
zegels zijn verkrijgbaar tot en
met 31 januari 1981 en blijven
geldig tot en met 31 december
1981.
Ook de PTT van Gibraltar
heeft twee kerstzegels in om
loop gebracht. De zegels wer
den se-tenant gedrukt en vor
men dan als paar tezamen één
afbeelding.
Op een van de zegels ziet men
de Heilige Familie, rustend on
der een boom langs de weg,
terwijl de herders het Kind
aanbidden. De weg zet zich
voort op de tweede zegel,
langs welke weg de Drie Wij
zen naderen, gevolgd door hun
dienaren. Deze zegels kwamen
op 12 november j.l. in de ver
koop en hebben ieder een
waarde van 15 p. Het ontwerp
kwam van de hand van A.G.
Ryman en het drukken werd
verzorgd door The House of
Questa in Engeland. Gelijk met
zegel heeft eveneens een
waarde van 15 p. en ook ont
werper en drukker zijn gelijk
aan de voorgaande kerstze
gels. Op de zegel ziet men een
inheems gewas met de Engel
se naam „Winged Asparagus
Pea" (gevleugelde asperge
erwt).
In het kader van de wildbe
scherming heeft Papoea Nieuw
Guinea op 20 oktober j.l. een
bijzondere serie uitgegeven.
Deze serie bestaat uit vier ze
gels en op elk der zegels ziet
men de afbeelding van een
diersoort die met uitsterven
bedreigd wordt.
Op een zegel van 7 t. ziet men
de Dugong Dugong, een tot de
zoogdieren behorende water
bewoner evenals zijn verre
neef, de walvis. De „Dasyurus
albopunctatus" is afgebeeld
op een zegel van 30 t. Het gaat
hier om een diersoort die be
hoort tot de wilde katten. De
„Nyctimene species" is afge
beeld op een zegel van 35 t.
Dit zoogdier is beter bekend
onder de naam „neusvleer-
muis". Tot slot in deze serie
een zegel van 45 t. met als af
beelding de „Echymipera ru-
fescens", ook wel mumut ge
noemd en het beste te vergelij
ken met onze mol.
Het ontwerp voor deze zegels
werd vervaardigd door Terry
Nolan en dr E. Lindgren. De
zegels werden in meerdere
kleuren gedrukt door Hélio
Courvoisier S.A. te La Chaux-
de-Fonds in Zwitserland en zijn
verkrijgbaar tot en met 30 april
1981.
Tot slot voor deze week nemen
10!
Daar zal het 1980-programrr
op 9 december a.s. worden aflEN.
gesloten met het uitbrengafnpis
van zeven bijzondere zegelf^n 1
Deze zijn onder te verdelen ipudei
een serie van drie zegels eAade!
een van vier zegels. tken
Op de eerste plaats zijn da#en 0
de kerstzegels, welke serie ufr m<
drie zegels bestaat. Dit jas**1 0
heeft men gekozen voor eepn G
gestyleerde weergave van h«ngev
kerstgebeuren, naar ontwerl
van Georg Malin uit MaureiN*
Achtereenvolgens ziet mei"sve
„Boodschap aan de Herders zoud
(20 rp.), „De Kribbe" (50 rp£enS(
en „Driekoningen" (80 rp.). OP)d?
zegels werden in meerde^6 b
kleuren gedrukt door Hél)
Courvoisier SA te La Chau^
de-Fonds In Zwitserland in ve ill
len van 20 stuks. t.v«j
Naast deze kerstzegels vfL.
schijnt een uit vier zegels ai.
staande serie met als maW"*1
„Het Woud in de Jaargetij®"
den". Op alle vier de zegelt™
treft men afbeeldingen vai2"l*
bossen die met grote precisie I
zijn weergegeven. Op een zelee"
gel van 40 rp. ziet men „Beu ui'
ken op Matrula In de lente'p
„Dennen bij Valorsch in de zol f
mer" staan afgebeeld op ee
zegel van 50 rp. Een zegel vaiSche
80 rp. heeft als afbeeldin v
„Beuken nabij Schaan in d v
herfst". Tot slot in deze seri loeg
een zegel van Lfr. 1.50. Dez r c'
heeft als afbeelding „Bosran nege
bij Oberplanken in de winter'
Het ontwerp voor deze zegel
werd vervaardigd door WaJte
Wachter te Schaan. Het druk
ken was in handen van
Oostenrijkse Staatsdrukkerij tfeiJS
Wenen,
ikboj
Magalhèese Wolken:
unieke studieobjecten
Een van de meest opvallende
en onmiddellijk in het oog
springende objecten van het
zuidelijke halfrond is de Grote
Magalhèese Wolk (LMC). Deze
wolk, die zelfs bij maanlicht
met het blote oog zichtbaar is,
werd, tegelijk met de Kleine
Magalhèese Wolk, waargeno
men door de Portugese zee
vaarder Magalhèes In 1519.
Beide wolken worden ook wel
Kaapse Wolken genoemd. Tot
voor kort werden de twee wol
ken beschouwd als satelliet
stelsels van ons eigen Mel
kwegstelsel. Men weet nu wel
beter: de Grote Wolk is. wat
grootte betreft, te vergelijken
met ons eigen spiraalstelsel,
waarmee de Grote Wolk ver
moedelijk verbonden is met
een uitgestrekt arm van lich
tende gaswolken, stof en ster
ren. Melkwegstelsel, Grote en
Kleine Wolk vormen tezamen
een soort drievoudig stelsel,
dat weer een onderdeel is van
een groter geheel.
In ieder geval zijn zij unieke
studieobjecten. Zij staan ten
slotte heel wat dichterbij dan
de spiraalnevel in Andromeda,
die overigens ook met het blo
te oog te zien is.
De Grote Wolk wordt begrensd
door de sterrenbeelden Dora
do en Mensa (Goudvis en Ta
fel). De Grote Wolk kan, even
als de Kleine, ontrafeld worden
in Individuele sterren, waarbij
de concentratie groter wordt
naar het centrum toe. De af
stand van Grote Wolk tot zon
is ongeveer 170.000 lichtjaren.
De helderste sterren van de
Grote Wolk zijn van de negen
de grootte en de zwakste van
de negentiende. Zowel Grote
als Kleine Wolk bevatten vele
duizenden variabele sterren,
hoofdzakelijk Cepheïden, een
groot aantal sterrenclusters en
grote wolken van interstellair
gas. Een opvallende nevel in
de Grote Wolk is NGC 2070,
O tb^Z
•k
k* d'
#-rr
- a
Zon en maan in december
l"e,
JSS
pik,
zon schemering maan
onder verlicht
8.37
8.42
8.45
8.48
8.48
6.30
16.29
16.29
16.30
16.33
16.37
18.34
18.34
18.34
18.36
18.38
18.43
5.40
10.45
13.27
15.57
21.01
1.26
15.52
19.22
0.07
6.45
11.18
13.12
0.06
0.06
0.49
0.96
0.88
0.43
LSIÏ
Ise
de zogenaamde Tarantulane s-H
vel.
Dorado (Goudvis) bevalrv
slechts twee sterren van dd<
vierde grootte. Er is ook noi trön
een dubbelster (S Doradusei'
met een magnitudeverloop vai
8.6 - 11.7. De absolute helder etci
held is evenwel -8, dat I:
60.000 maal de lichtsterkte vai MP1
de zon. Bril
Mensa (Tafel) Is een naamera%
ontsproten aan het brein vai ope
de fantasieloze abbé De I?
Caille, ter herinnering aan zijl
observatorium op de Tafelberj
bij Kaapstad. In wezen ziji^.
Mensa en Dorado niet bijste(°e
belangrijk. Zij zijn het alleei
een beetje geworden, dank zi
de aanwezighgeid van de Gro
te Magalhèese Wolk.
ssel
Astronomische ge-
beurtenissen in de NE,
maand december lensc
i IS
1 dec. Jupiter 3° ten zulnden van d baa
maan; 1 dec. 21h Saturnus 2s te rwj
zuiden van de maand; 3 dec. 04h d
maand staat in het apogee; 3 dec
14h Mercurlus 0.9° ten noorden vai
Uranus; 4 dec. 21h Venus 4° ten zul)or
den van de maan; 6 dec. 00h Uranu
5° ten zuiden van de maan; 7 dec g
I5h nieuwe maan; 9 dec. 21 h Mars 4
ten zuiden van de maan; 11 dec. 13 ON
Mercurlus 5* ten noorden van Anta mj,
res; 14 dec. 06h Neptunus In conjunc^
tie met de zon; 15 dec. 02h eerst
Kwartier van de maan; 15 dec. 141 JAC
Pallas stationair; 16 dec. 02h Venu Hg<
1° ten noorden van Uranus; 19 de< Js j
05h de maan staat In het perigee; 2 )rai
dec. 08h Atdebaran 0.9° ten zuldei
van de maan; 21 dec. 17h wlntersol Jfec
stitium: zonnestilstand; 21 dec. 18 4 o
Volle maan; 25 dec. 04h Venus 6° tel ter
noorden van Antares; 26 dec. 03 37)
Regulus 1° ten zuiden van de maar »rj£
29 dec. 07h laatste Kwartier van di 'fi
maan; 29 dec. 07h Jupiter 3° ten zul ',0
den van de maan; 29 dec. 08h Satui Me
nus 2° ten zuiden van de maan; 31 Val]
dec. 23h de maan staat In het apo gstj
ges; 31 dec. 03h Juno 0.4° ten zuidei j
van de maan; 31 dec. 09h Mercurlu
in bovenconuncWe.
go
