erstman 'concurr
et Sinterklaas
Sprookjes? Sinterklaas
moet er aan geloven
s
Sinterklaas
pelft Steeds meer mensen
aten het Sinterklaasfeest voor
jvat het is en richten alle
gandacht op de kerstdagen.
Uadeaus worden niet meer op
crote schaal in de schoen
/gedeponeerd, maar krijgen
yeelal een plaatsje onder de
kerstboom. Kortgezegd:
Binterklaas krijgt concurrentie
van de Kerstman. Maar lang
niet iedereen is het daarover
pens.
j.Van die tendens is eigenlijk
Bl sinds de jarén zestig sprake",
jegt mr. J. A. Lam (37)
iecretaris van het Koninklijk
Nederlands Ondernemers
herbond (KNOV) te Delft,
maar", voegt hij daar
inmiddellijk aan toe, „het
i Sinterklaasfeest zal toch nooit
ïelemaal overgeslagen
vorder.. Het is een traditie die
-hoe je het ook wendt of
ceert— niet valt weg te
lenkeh uit de Nederlandse
amenleving. Het bestaat al
leuwen. De kerstman moet
ich bij wijze van spreken nog
vaarmaken. De Sint is nog
teeds de goedheiligman. Een
[erstman past niet zo in het
[odsdienstige gebeuren. Die
leeft voor veel mensen nog
ets heidens."
'arenhuis De Bijenkorf ziet daar
entegen geen duidelijk concurren-
Jepositie van de kerstman ten op-
BOHichte van Sinterklaas. Een woord-
fïWWoerder is zelfs meer geneigd om
ÉjnM|eze veronderstelling naar het rijk
f^fiTfler fabelen te verwijzen. In ieder
BIBeval, aldus De Bijenkorf, blijven
^^Beide feestdagen hun eigen sfeer
^^louden.
of!!! ,En op de speelgoed markt laat de
>int zich sowieso niet verdringen,
gmn bet buitenland is de rol van de
Ettalerstman duidelijk anders. Daar is
Nle kerstman wat hier de Sint is", al-
fius de zegsman, die echter beaamt
Bat het geven van cadeaus tijdens
lie kerstdagen de laatste tijd wat
neer ingang heeft gevonden.
09 Off*et accent hgt dan op de wat
W,wiuurdere cadeaus", aldus de Bijen-
»9.0( orf-woordvoerder, die overigens
RQ fl#(oor de komende pakjesavond ver-
[>9(UVracht dat de mensen dit jaar het
49.0< uttige wat meer met het aartgena-
'Él Alve zu^en verenigen. „Nuttige din-
>9.QQen zullen voorrang krijgen en dan
59 ftflenken we met name aan de mode-
^•^Jrtikelen."
ll.73>ok een zegsman bij Vroom en
A yyreesmann meent dat er van een
duidelijk waarneembare verschui-
ÖO.OOing geen sprake is, maar erkent
let als De Bijenkorf dat het geven
»an kerstcadeaus een toenemend
erschijnsel is. „Maar dat valt niet
uidelijk uit de verkoopcijfers te le-
den. Tenminste, niet in die van
oorgaande jaren. Bij ons zijn beide
estdagen nog pieken."
ïaastfeest
'erug naar het KNOV. Waarom
lan toch die verschuivings-tendens,
'an pakjesavond naar de kerstda-
en? Volgens het KNOV draait het
feite allemaal om de vrije tijd van
e consument. „Het Sinterklaasge-
euren is echt een haastfeest gewor-
en", zegt de KNOV-secretaris.
Dat zie je in het hele detailhandels-
ebeuren ook. Pakjesavond is nog
iet voorbij of alle aandacht wordt
1 weer op het kerstgebeuren ge-
icht. Heel opvallend"
Omdat het dus in feite maar om
jén avond gaat, nemen veel mensen
(iet eens de moeite om daar speciaal
>r naar het ouderlijk huis te gaan.
niet als dat ook nog eens op
doordeweekse dag valt", aldus
secretaris,
kijk eens naar de kerst, dat zijn
al twee vrije dagen. Veel
plakken daar een paar ex-
vrije dagen aan vast. Vaak een
week. De kinderen hebben dan
vrij van school. Alle bedrijven
in een lager tempo of liggen
Kortom: alle aandacht
n tijdens die vrije week uitgaan
het gezinsleven. Het is een
en de gezelligheid staat
an centraal. De kerstdagen worden
an ook bij uitstek gebruikt om fa-
iiliebezoeken af te leggen."
>int blijft
[oewel er groeperingen zijn bij wie
e goedheiligman al lang in de ver-
eethoek zit en het aantal kerst-
ian-volgelingen toeneemt, houdt
ach een groot aantal de Sint nog
an als gulle gever. Secretaï-is Lam
aarover: „Maar voornamelijk voor
e kinderen. Het blijft gewoon een
ypisch kinderfeest. Daar kan men
noeilijk omheen. In geen enkel
and wordt Sinterklaas zo traditio
neel gevierd als in Nederland. Kijk,
an
an
W>a
KNOV-secretaris mr. J. Lam: „Sin
terklaas is een haastfeest gewor
den..."
en met de kerst ligt dat accent meer
bij de ouders zelf, of liever gezegd,
het gezin in zijn totaliteit."
Maar ook bij veel volwassenen staat
de Sint nog altijd op de eerste
plaats. Al is het alleen maar vanwe
ge het feit dat men op zo'n avond
broer, zus of een ander familielid
ten overstaan van de hele meute,
letterlijk en figuurlijk bij de neus
kan nemen. Want, al geeft men dan
misschien wat minder uit aan ca
deaus, er kan nog altijd extra aan
dacht worden gevestigd op het ma
ken van een surprise.
In veel gevallen steekt men daar
een zee van tijd in. De één zoekt
zijn heil in een eenvoudige verras
sing verpakt in kleverige stroop,
terwijl een ander er de voorkeur
aan geeft om met een ingenieus iets
voor de dag te komen. Een scherp
gedicht of een koddig rijm moet de
puntjes op de i zetten. Dat alles
bijeen is vaak een cadeau op zich,
wat nog jaren wordt bewaard. Nog
langer soms dan het cadeautje dat
erin zat verstopt, het 'aardigheidje'.
Niet verontrustend
Hoe het ook zij, de vermeende ten
dens van de verschuiving van pak
jesavond naar de kerstdagen is voor
de detailhandel niet verontrustend.
Sterker nog, in vele branches ziet
men meer voor- dan nadelen. Het
feit dat men de zaken meer kan
spreiden wordt als 'prettig' ervaren.
Het cadeautjes geven met de kerst
vloeit volgens het KNOV duidelijk
voort uit 'een nieuw stuk welvaart'.
In zijn algemeenheid worden er
echter geen super-de-luxe cadeaus
aangeschaft, maar meer 'praktische'
geschenken. „Geschenken, die in
feite het hele gezin ten goede ko
men", zo legt mr. J. Lam uit. „Men
is dan duidelijk ook selectiever", is
zijn indruk.
Branches die de verschuiving van
pakjesavond naar de kerst het dui
delijkst merken zijn volgens het
KNOV ondermeer de juweliers, de
zaken voor 'luxere' artikelen, in
mindere mate de textielbranche en
de parfumeriezaken. „Maar in feite
is de kerst voor onze branche altijd
al de belangrijkste tijd geweest", al
dus een woordvoerder van de Alge
mene Nederlandse Juweliers Vere
niging. Ook de parfumeriebranche
verwacht dit jaar met de kerst weer
een grote omzet.
Speelgoedzaken
Voor de speelgoedzaken is de kerst
vooralsnog geen toptijd. Deze bran
che heeft in de Sinterklaastijd nog
steeds handenvol werk. Voor zover
ze verkopen in de kersttijd, gaat dat
in veel gevallen om duurzame ge
bruiksvoorwerpen. De meubelzaken
moeten het daarentegen juist wel
van de kersttijd hebben. „Want-
",zegt secretaris mr. Lam: „het ko
pen van meubilair is typisch een ge
zinszaak. En wil je met het hele ge
zin een keuze doen, dan heb je daar
rond de kerstdagen alle tijd voor.
Dat gebeurt dus ook steeds meer, sa
men naar de meubeltoonzaal. Rond
die tijd doet men zichzelf dan een
geheel nieuw meubilair cadeau."
Uit een onderzoek, dat het KNOV
vorig jaar hield onder een aantal
vakorganisaties, blpek dat veel on
dernemers vorig jaar na de kerstda
gen in ieder geval in een 'welgevul
de' kassa konden kijken. Opvallend
was, dat ook in de banketbakkersza
ken een duidelijke verschuiving
viel waar te nemen van Sinterklaas
naar kerst.
Sint Nlcolaas en de kerstman lijken elkaar te hebben gevonden. Zij. felici
teren elkaar met hun gemeenschappelijke goedheid. Steeds meer men
sen prefereren gebruik te maken van de goedgeefsheid van de kerstman,
maar de situatie is zeker niet zo dat het Sinterklaasfeest ook maar op
enigerlei wijze in de knel dreigt te komen.
Wanneer Sinterklaas een boek
wil geven, hoeft hij maar naar
een boekwinkel te gaan. Aan
de uitgevers zal het niet
liggen. Er kwam zoveel op de
markt dat het moeilijk zal zijn
een keuze te maken.
Er zijn verrassend veel
sprookjes bij. De tegenstanders
ten spijt. Ze zijn onwerkelijk.
Je mag kinderen geen leugens
vertellen. Ze zijn wreed. Je
mag kinderen niet
schokken.Maar een feit
blijft dat kleuters al vele
generaties lang met sprookjes
zijn opgegroeid. Heeft dat
blijvende beschadigingen
teweeg gebracht,? Ouders
kunnen voor het antwoord
hierop bij zichzelf te rade
gaan. Voorstanders menen dat
sprookjes onmisbaar zijn voor
de belevingswereld van het
jonge kind. Elementen
bevatten, die als kiemen met
het kind meegroeien tot
begrijpende gedachten. Hoe
dan ook. Voor het geval
Sinterklaas voorstander is en
een sprookjesboek cadeau wil
geven, zal ik hier enkele
nieuwe uitgaven noemen.
Zo verscheen bij de uitgeverij Lem-
niscaat die niet bang is voor een
sprookje „De gelaarsde kat" (23 gul
den 50). Opnieuw verteld door de
bekende Deense kinderboeken
schrijver Svend Otto. Behalve het
titelverhaal van Perrault, staan er
ook sprookjes van Grimm in, zoals
Sneeuwwitje en De wolf en de ze
ven geitjes, maar ook twee minder
bekenden. Allemaal rijk geïllu
streerd.
Ook bij Lemniscaat kwam „Ik ben
Doornroosje en jij de boze fee" (17
gulden) van Monika Laimgruber.
Het aardige van dit boek is, dat het
lezertjes aanmoedigt het sprookje op
te voeren. Het toont hoe kinderen
aan de slag gaan met het maken
van kostuums en decors. En einde
lijk is het zover. Het publiek zit
klaar. Het doek gaat op.
Kleine toneelliefhebbers zijn hier
door op een idee gebracht. Natuur
lijk kunnen ook andere verhalen
worden nagespeeld. Bijvoorbeeld
„Het prinsesje dat altijd wegliep"
(Lemniscaat 16 gulden 50) met heel
mooie feeërieke tekeningen van
Frangoise Trésy. Het prinsesje heeft
zeven brave zusjes. Zij alleen wil
steeds wat anders en weet telkens
weer te ontsnappen. Tot woede van
de koning. Maar hij kan haar niet
tegenhouden. Het prinsesje ver
dwijnt... voorgoed. Waarheen? Dat
wordt aan de fantasie van de klein
tjes overgelaten.
Wie is bang?
Een krokodil onder je bed is ook
niet iets wat in het dagelijks leven
voor komt. Iets om bang van de
worden. Maar in „Er ligt een kroko
dil ondér mijn bed" (Lemniscaat 16
gulden)' van Ingrid en Dieter Schu
bert is juist een krokodil naar de
mensenwereld gestuurd om bange
kinderen die niet kunnen slapen op
hun gemak te stellen. Dat gaat hem
heel goed af. Natuurlijk geloven de
ouders daar niets van. Die zien niet
eens een krokodil. Een aardig boek,
vooral vanwege de vele grappige il
lustraties. Er is en plaat bij die uit
legt hoe je zelf een krokodil kunt
maken van eierdoppen, papier en
verf. Om onder het bed te leggen
voor als je een keertje bang bent.
Wie weet hoe het helpt.
In tegenstelling tot de titel juist
veelzeggend is „De zwijgzame prin
ses" (Kosmos 18 gulden 90) van
Evelyne Passegant en uit het Frans
vertaald door Josephine Vonk. Net
als haar moeder heeft deze prinses
een afkeer van alle pracht en praal
die haar omringt. Hoe mooier de
prins die met haar wil trouwen zich
yfcmfOtUt j j
De küitfvm MmftnanX»
opdoft, hoe meer ze zich letterlijk
en figuurlijk voor hem afsluit. Pas
wanneer hij al het moois heeft afge
legd en uitgedaan, en zo vóór haar
staat krijgt hij haar te zien, ook
zoals ze is, naakt. Een romantisch
eind dat de kleuters tevreden zal
stemmen, ook al zal de diepere bete
kenis voor hem verloren gaan. De
suggestieve schilderingen van Rita
van Bilsen maken de uitgave tot
een wonderlijk geheel.
Bij Gottmer kwam een serie van
vier bijzonder mooie bundeltjes met
fantastische vertellingen, die van
wege de kunstzinnige uitvoering
ook ouderen Zullen bekoren. Au
teurs van wereldformaat zorgden
voor de tekst. Zo kwam Voltaire
met „De hond en het paard" (10
gulden 50). James Joyce' met „De
kat en de duivel" (10 gulden 50).
Leo Tolstoj met Babin de dwaas" (10
gulden 50) en de sprookjesschrijver
bij uitstek Hans Andersen met „De
Chinese nachtegaal" (11 gulden 50).
Goed vertaald. En zeer de moeite
waard.
Vanaf zéven jaar maar eigenlijk ook
al voor alle leeftijden is „Boom"
(Ploegsma 16 gulden 90) van Allison
Reed. Een kijkboek waarin wordt
aangetoond hoe uit een vrucht een
boom ontstaat. Het gaat hier niet om
een gedétailleerd verslag, er is geen
tekst. Wel pagina grote fascinerende
en poëtische tekeningen. Sprookje
sachtige werkelijkheid voor grote
en kleine natuurliefhebbers.
Dierenverhalen
Sinterklaas zou ik ook willen wijze
op de uitgave waarin dieren cen
traal staan. Bijna alle kinderen hou
den van dieren en vinden het leuk
er boeken over te hebben.
„De vijf poesjes" van Mini Vang Ol-
sen (Leopold 15 gulden 90) is een
aardig p rente boek met een ontroe
rend verhaal over een zwerfkat die
moeder wordt, een huis vindt en
vijf iongen krijgt. Hier gaat het ook
om het groeiproces. De jongen wor
den groot en moeten het huis verla
ten. De moederpoes blijft.
„Laura" van Philippe Dumas (Kos
mos 15 gulden 90) vertelt over twee
kinderen en hond die vol streken
zit en zo lastig wordt dat hij eigen
lijk niet te houden is. Dan redt ze de
twee kinderen van een angstig
avontuur op zee. De reddinfsma-
noeuvre is wel wat onwaarschijn
lijk, maar de kleintjes zullen het een
boeiend verhaal vinden. Honde-
trouw komt er in voor. En de span
ning om een dier dat eerst uit huis
moet en dan mag blijven.
Er is een dieren- en een mensenwe
reld. Maar soms worden ze door el
kaar gehaald. Wie bijvoorbeeld we
ten wil wat er in een klein burgelijk
gezien omgaat, hoeft „Een dag uit
het leven van Ringelore Krul" van
Tatjana Hauptmann er maar op na
te slaan (Ploegsma, 25 gulden), de
geschiedenis van het kleine stoute
varkentje en zijn moeder. Een hu
moristisch kijkboek zonder tekst.
Heel groot. Met platen waarbij ver
nuftige uitsnijdingen voor een extra
effekt zorgen.
Toch geloof ik dat ik voor hetzelfde
geld de voorkeur zou geven aan
„Het groot dierenboek" (Ploegsma,
25 gulden). Ook een behoorlijk for
maat kijkboek. Openklapbaar, zodat
het als een boog om het kind heen
kan worden opgezet. Bijna honderd
jaar geleden verscheen de eerste
druk. Dit is aan de kleding van de
bezoekers aan de dierentuin te zien.
Wat niet veranderd is, zijn de die
ren en het plezier dat de kleintjes
aan de uitgave zullen beleven. Het
is of ze zelf voor de kooien staan.
Dan wil de fantasie wel op gang ko
men. Want met dieren kun je pra
ten, dat weet ieder kind.
Dromen over liefde
Als Sinterklaas uit is op een lees
boek voor kinderen van een iaar of
tien, dan stuit hij natuurlijk al gauw
op het laatste nieuwe boek van
Guus Kuyer. „De tranen knallen uit
mijn kop" (Querido 16 gulden 50)
voor acht jaar en ouder. Met hele
tere illustraties van Mance Post.
Ditirfaal gaat het over Jonathan, een
jongetje dat droomt op klaarlichte
dag. Dromen die ieder kind zou
kunnen hebben als het maar net als
Jonathan ook een verhalenboompje
had. Het staat allemaal in korte
hoofdstukjes die vlot lezen. Het zijn
ook maar korte dromen, want tel
kens wordt Jonathan weer tot de
werkelijkheid teruggeroepen. Jo
nathan hoort tot de jongens die ver
liefd zijn op hun schooljuffrouw.
Maar zij is nu juist degene die hem
steeds weer letterlijk uit de droom
komt halen. Gelukkig dat het ver
halenboompje die dingen laat ge
beuren zoals hij dat wil. Held zijn.
Vertroeteld worden. Ik denk dat
,Guu§ Kuyer weer in de roos gescho
ten heeft. Zijn kracht zit hem hierin
dat hij nooit iets beoogt, nooit mora
liseert. Hij weet kinderen te obser
veren en feilloos neer te zetten in
herkenbare situaties. Met een kni
poog naar het kind. Van: iedereen is
en moet maar blijven zoals hij is.
Boeiend genoeg.
Van Simone ScheM de gouden grif
fel winnares van dit jaar is ook
weer een nieuw boek verschenen
„De nachtkinderén" (Elsevier 14
gulden 90) voor tien jaar en ouder.
Hierin gaat het om de geschiedenis
van twee eenzame oude mensen,
dokter Zalinger en de dame Serieze.
Beiden leven met hun herinnerin
gen. Bij dokter Zalinger dienen die
zich aan in de vorm van de kleine
Anna Serieze. Bij de dame Serieze
in die van kleine PeePee Zalinger.
Beiden vragen de oude mensen om
verhaaltjes. Die verhaaltjes gaan
dan over heel vroeger toen PeePee
een matrozenpakje aanhad en Anna
een geruite jurkje met pofmouwtjes
en een wit schortje erover. Van toen
ze dachten dat ze met elkaar zouden
trouwen. Dat is niet gebeurd. Bei
den zijn ongetrouwd gebleven. Maar
met die verhaaltjes... je weet het
maar nooit. Een boek voor romanti
sche zieltjes. De stijl is wat plecht
statig komisch. En zo is ook de en
scenering, als van een kolderiek to
neelstuk, waarbij de waarheid best
een beetje geweld mag worden aan
gedaan. Zo steekt de dame Serieze
in deie verlichte tijd iedere avond
nog een nachtkaars aan. En maakt
ze voor een grote klantekring gekke
hoeden met bloemen en vruchtjes
en hele toestanden, waar in werke
lijkheid geen mens mee zou willen
lopen. Maar wat mij betreft mag
het. Het aardige is dat het hier om
twee oude mensen gaat, maar door
de verhalen de jeugdjaren weer
naar boven brengen, zullen de tie
ners zich met hen kunnen identifi
ceren.
Het leeftijdsverschil valt weg.
Ook in „Pitjemoer" (Bruna 12 gul
den 90) voor negen jaar en ouder
van de Vlaming Henri van Daele is
de hoofdpersoon een oude man. De
jeugd wordt hier nog meer met het
oud worden geconfronteerd. Een
warm geschreven verhaal, dat zal
aanspreken, omdat de jongeren zich
best in Pitjemoer zullen terugvin
den. Lekker eigenwijs zijn, doen
wat je zelf wil, tegen de draad in als
je maar plezier hebt. En dat heeft
Pitjemoer. Ook al begrijpen de men
sen er niets van en ergeren de kin
deren zich. Pitjemoer heeft een
heerlijk leventje. Op zijn vlaams.
Het boek zal ongetwijfeld jong en
oud dichter bij elkaar brengen. Iets
dat Sinterklaas, de oudste kinder
vriend van de wereld, zeker graag
zal zien.
Toe
nemende
ver
schuiving
van
pakjes
avond
niet
veront
rustend
Een
boek
bespreking
door
Paula
Gomes
