weekpuzzel door dr. Pluizer
I
postzegels
medische rubriek
WETENSCHAPPEN
DENKSPORTEN/HOBBY'
W> oplossing vorige puzzel
fc
ft
ft
ft
ft
ft.
ft
ft
F
ft
ft
fc
F
F
ft
F
ft
Nr. 46
Lettergroepenraadsel
ujëjê m
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 15 NOVEMBER
b
b
V 1*1
k
W
O
O
l
Bik
O
V
6
A
L
K
Vb
e
O
1
"r
E
l
'A
iLn-
t-
E
E
IS:
E
t>
A
V
1
Bi
22
m
1
M
E
N
H-
E
E
2A
s
foB
N
Li
O
1
L
s
op
14
O
P
L
L
i"-J
E
VJ
zJE
'b
1
&M
t
e
V
1
E
5
Bif
E
V
E
E
L.
■E
'b
'P
'b
E
s
ï|e
ij
Nl
6
lij
O
L
t
ft k
5»
W
s
5k
E
6A
si
O
O
E
L
c>
E
i
wD
A
O
O
Ni
u
s
b
Tie
E
E
«si
L
1
s
4-
e B
t
E
S
A-
O
O
HkT
E
81,
r4
'E
TO
O
ft.
De prijswinnaars van de puzzel van vórige week zijn:
Vijftien gulden:
Mevr. Th. Wenting-Veeren, 5 Meilaan 97, 2321 RK Lelden.
N.A.M. v.d. Waart, Noordeinde 26, 2445 XE Aarlanderveen.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Door in elk vakje 2 letters in te vullen, kunnen woorden van navol
gende betekenis worden verkregen:
Horizontaal: 2. ijzingwekkend; 3.
goedkeuring; 5. vogel: 6. traag; 7.
devies; 8. zeevis; 9. papiermaat; 10.
wijnsoort; 11. grassteppe in Honga
rije; 13. tijdelijke toestand in de ont
wikkeling van iets; 14. deel v.e. tafel;
15. te gener tijd; 16. overschot; 17.
heestersoort uit het Andesgebergte;
18. vrouwenoppasser in een harem;
19. kruisbloemige plant; 20. voorzet
sel; 21. korte uniformjas; 22. land
bouwer; 23. muziekinstrument; 24.
kandelaar met platte voet; 26. pauze
(muziek); 27. deel v.e. roeispaan; 28.
deel v.e. breuk; 29. verdriet; 30.
soort paard; 31. weegtoestel; 32.
soort look; 33. hals v.e. vuurpijl; 34.
stad in Frankrijk; 35. makreelachtige
vis; 36. denkvermogen; 37. inheem
se eend; 39. overslaande sluiting;
40. fijn weefsel; 41. aan elkaar; 42.
van geringe breedte; 43. muziek
stuk; 44. lid van verdienste; 45. land
in Azië; 46. naaldboom.
Verticaal: 1.- kwajongen; 2. hout
soort; 3. flink; 4. door een nummer
aangeduid muziekwerk; 6. insekt; 7.
niet-deskundige; 9. plantkunde; 10.
stand, houding; 12. computerfunctie;
13. meubelstuk; 14. deurstijl; 16. op
recht; 17. geheimschrift; 19. tijd
schrift met zekere frequentie; 20.
wagenvracht; 22. Arabische ruime
lange mantel; 23. zin, animo; 25.
echtbreuk; 26. drank; 27. stad in
Joegoslavië; 29. preek; 30. vis; 32.
hoofdpijp v.e. orgel; 33. vrucht; 35.
vreemde taal; 36. lang smal stuk; 38.
niet besloten; 39. plant; 40. zonder
hoofdhaar; 42. bewerker van onede
le metalen; 43. hemellichaam.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 46 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant,
Postbus 11. 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
(ion.
ing
Qu
snel
vier
lit in
gant
ge
anti
en,
tige
eme
oids.
kan
door
C. J. de Feijter
,64"
De suggestie die ik aan u
deed, in de afgelopen partij uit
de elfde ronde uit de twee
kamp HübnerPortisch maar
eens te onderzoeken direkt na
de afgebroken stand (dus met
inbegrip van de afgegeven zet
van Hübner) heeft (nog) geen
reacties teweeg gëbracht.
Maar wél vond ik twee dagen
terug in de laatste „64" een
paar varianten na deze zet van
een van de heren van het re
dactie-collectief. Die afgebro
ken stand heb u nu zo vaak op
diagram voor u gehad dat u
hem zou moeten kennen. Maar
voor alle zekerheid herhaal ik
die dan nog eens, opdat u de
varianten dam kunt naspelen
en eventueel corrigeren!
Wit: Hübner: Ke2, Tb5, Pc4;
pion: f6.
Zwart: Portisch: Kc7, Ta1, Lg6;
pionnen: a4, b3.
Dit was dus de stand né de af
gegeven zet van Hübner: 43.
Ke2, De uit „64" afkom
stige varianten luidden:
43. Lf7 44. Pe5, a3! 45.
Pf7: b2 46. Pd6, Tf1 47. Kf1:,
a2 48. f7, a1Df en wint, en de
andere variant verloopt aldus:
43. Lf7 44. Pa5, Kd6 45.
Kd2. a3 46. Pb3:, Tb1 47. Kc2,
a2 en wint. Als daar niets te
gen wordt gevonden is mijn
gedachte (én die van vele an
deren na het afbreken) dat
Portisch gewonnen stond tóch
juist. En zelfs de zet Lg6-f7
blijkt nodig, alleen één zet eer
der dan waar ik er mee begon
en die zet is dan door B.
v.d. Bergh uit Heerde weer
legd! zoals reeds is vermeld.
Als deze sensationele partij iet
wat in het vergeetboek is ge
raakt, dan ben ik benieuwd
hoeveel oplossers de remise
weten aan te tonen na de zet
B BJJ B
1 i
St
m
ten: 43. Ke2, a4? 44. Tb3:..
zoals in de partij gespeeld.
Men zou dat gerust als een uit
stekende studie kunnen bren
gen. Met vele en diepe varian
ten wordt dan de remise be-
haaldl
Nog niet zó vaak hebben we
vanuit de gespeelde partij een
zó mooi eindspel ontmoet.
Uit een hoek van de wereld
waar nog slechts weinig het
moderne schaakspel wordt ge
speeld en daardoor ook weinig
studiecomposities het licht zien
een paar studies die echt het
aanschouwen waard zijn. De
eerste is van ene
Studie van S. Sachasraboed-
che uit Bombay 1977.
(zie diagram nr. 1)
Wit: Kb3, Dc4, Pa8; pionnen:
g2. g5.
Zwart: Kh7, Lb6, Lg8; pionnen:
f4. g7, h4.
Wit begint en houdt remise.
Gezien die witte dame klinkt u
dit wellicht ietwat vreemd in de
oren. Maar als u de stelling
goed hebt aangekeken hebt u
gezien dat die dame voor de
loper op g8 moet worden ge
geven. En als we dan de stuk
ken weer opnieuw tellen bevin
den we dat zwart een pion
meer heeft én een gevaarlij
ke pion op de h-lijn, want die
kan doorbreken naar h1. De
remise wordt gevonden door
het invlechten van een beken
de remisestand.
1. g5-g6tl, Kh7-h8 2. Pa8xb6,
Lg8xc4:t 3. Kb3xc4, f4-f3l, 4.
g2xf3, h4-h3 5. Pb6-d5 (c8),
h3-h2 6. Pd5-e7, h2-h1D 7.
Kc4-d5, Dh1xf3t 8. Kd5-
e6!, met remise. Het
beeld is precies omgekeerd als
aan het begin. Daar had wit
een dame waar hij niets mee
kon doen en aan het slot heeft
zwart een dame die de patstel
ling van de zwarte koning niet
kan verbreken. De witte koning
kan rond zijn paard wandelen
en is niet in een dwangstelling
te brengen.
Van dezelfde Indiër is de vol
gende studie, eveneens uit
1977.
(zie diagram nr. 2)
Wit: Kf6t Lg7, Pe5, Pd4, Te3:
(5)
Zwart: Kdl. Td2. Lb6, Lf3 (4)
Wit begint en wint.
Een ietwat grove en mansube-
achtige inleiding brengt eens
klaps een dominatiestand voor
wit aan het licht.
1. Te3-e1t, Kd1xe1 2.
Pd4xf3f, Ke1-d1 3.
Pf3xd2,. Nu moet zwart
eerst met een schaakzet zijn
loper op b6 buiten schot bren
gen van Pe5-d7f. Daarom
speelt zwart: 3. Lb6-d8t
Nu wordt de verhouding tus
sen de lichte officieren twee te
gen één, en dat is als regel re
mise. Maar hier heeft wit nog
een mooie combinatie in petto:
4. Kf6-e6l, Kd1xd2 5. Kd6-
d7!,. en wit wint want, die
laatste loper van zwart heeft
geen enkel veilig veld om heen
te gaan.
Een studie van S. Simchadri
(1977) gaat al meer op een
echte studie gelijken:
(zie diagram nr. 3)
Wit: Ka8, Lg8; pionnen:*a7, d7,
96 (5)
Zwart: Kg7, Te2 (2)
Wit begint en wint.
1. Lg8-c4l, Te2xe7 2. Lc4-d3l,
Te7-d7 3. Ld3-c2, Td7-d8f 4.
Ka8-b7, Td8-d7f 5. Kb7-b6,
Td7-d6f 6. Kb6-b5 Td6-d5f 7.
Kb5-d4, Td5-d8 8. Kb4-c5,
Td8-f8 9. Kc5-b6, Tf8-d8 10.
Lc2-f5, Td8-f8 11. g5-g6l, Kg7-
f6 12. Kb6-b7, Kf6xf5 13. g6-
g7!,. en wint.
En nu mag u zelf eens nasnuf
felen of dat allemaal goed en
noodzakelijk isl
België heeft op 6 oktober een
zegel van 14 fr. in omloop ge
bracht, die als onderwerp heeft
de „Week van het Hart", die
vorige maand in België werd
gehouden. Op de door Etn.
Malvaux ontworpen zegel ziet
men het embleem van de Bel
gische Cardiologische Liga af
gebeeld.
Op 13 oktober jl verscheen
een zegel ter herdening van de
100e sterfdag van Albrecht
Rodenbach. Deze dichter werd
op 27 oktober 1856 geboren te
Roeselare. Rodenbach was
vóoral ook actief in de Vlaam
se Studentenbond die op 5
september 1877 te Gent werd
opgericht. Hij werd de eerste
voorzitter en leverde o.a. een
aandeel in de redactie van het
tijdschrift „Het Pennoen".
Meerdere gedichten en opk
fiet toneelstuk „Gundrun" ver
schenen van zijn hand. Hij
overleed te Roeselare op 23
juni 1880.
Op de door P. Deweerdt ont
worpen zegel ziet men een ge
deelte van het standbeeld van
de dichter te Roeselare. De ze
gel heeft een waarde van 9 fr.
en werd uitgevoerd in de kleu
ren blauw, donkerblauw en
bruingrijs.
Met als onderwerp „jeugdfila
telie" verscheen op 27 oktober
jl een zegel in de waarde van 5
fr. Dit jaar werd gekozen voor
het onderwerp „150 jaar onaf
hankelijkheid", het jubileum
dat dit jaar in België gevierd
wordt. Dit onderwerp wordt
door middel van een kinderte
kening in beeld gebracht. Het
ontwerpwerd vervaardigd
door Etn. J. Malvaux.
Dit jaar viert het Nationaal In
stituut voor Radio-omroep in
België het 50-jarig bestaan.
Ter gelegenheid van dit feit
werd pp 10 november jl een
Nieuwe zegels in België
zegel in de waarde van 10 fr.
uitgegeven. Deze eerste open
bare instelling belast met de
radiodienst werd opgericht bij
de wet van 18 juni 1930.
Vóór 1930 waren radio-uitzen
dingen een aangelegenheid
van privéorganisaties. De eer
ste radio-uitzending in België
vond plaats op 28 maart 1914
en betrof een uitzending vanuit
het koninklijk paleis te Laken.
Op de zegel die dit jubileum
als onderwerp heeft wordt dit
feit op symbolische wijze in
beeld gebracht. De zegel werd
ontworpen door M. Olyff.
Op 17 november a.s. zal de
Belgishe PTT een kerstzegel In
omloop brengen. Het betreft
hier een zegel in de waarde
van 6.50 fr. met als afbeelding
de reproductie van een schil
derij, dat de naam draagt:
„Bloemkrans als omlijsting van
een Geboorte" en wordt toe
geschreven aan D. Seghers.
De schilder Daniel Segher*
was jezuïet; hij werd geboren
te Antwerpen in 1590 en over
leed eveneens te Antwerpen in
1661. Het schilderij dat op de
zegel werd afgebeeld behoort
tot de collectie van het Konink
lijk Museum voor Schone Kun
sten van België. De zegel werd
ontworpen door Etn. J. Mal
vaux.
Met Ingang van 31 december
1980 zullen vier zegels met
toeristish motief uit de verkoop
worden genomen. Het gaat
hier om de zegels die op 25
september 1978 werden uitge
bracht. Deze zegels hebben als
waarde en afbeelding: 4.50 fr
(Edingen), 4.50 fr. (Wetteren), 6
fr. (Brussel) en 6 fr. (Duits taal
gebied). Een uitgifte-program
ma van België voor 1981 wordt
geopend op 9 februari. Op die
datum verschijnt een serie be
staande uit twee zegels met
toeslag met als onderwerp
•„gehandicapten". Deze zegels
hebben een waarde van 10 fr.
en 5 fr, en 25 fr. en 10 fr.
Op 16 maart verschijnt een
historische serie bestaande uit
drie zegels in de waarde van 5
fr., 9 fr. en 10 fr.
Voor wat betreft de gewone
gebruikszegels zal België in
1981 vier zegels met „toeris
tisch motief" in omloop bren
gen. Het gaat hierbij om 2 ze
gels van 5 fr. en twee zegels
van 6.50 fr.
Om al dit België-nieuws com
pleet te maken tot slot nog wat
informatie omtrent de ge
bruikszegels en poststukken.
Aan de serie gebruikszegels
„Koninklijke beeltenis" type
Elstrom werden twee waarden
toegevoegd. Het gaat hier om
een zegel van 35 fr. in de kleur
groen en een zegel van 45 fr.
met als kleur bruin.
In de serie gebruikszegels van
het type „heraldieke leeuw"
verscheen een aanvulling in de
vorm van een zegel in de waar
de van 4 fr. Deze zegel werd
gedrukt in de kleur bruin.
Tot slot voor de verzamelaars
van poststukken nog een nieu
we briefkaart. Deze briefkaart
heeft een waarde van 6.50 fr
en de zegel van het type „Her
aldieke leeuw" werd gedrukt in
groen.
door
B. J. Nuys
Zonetoernooien(l)
De Senegalezen Bassirou Ba
en Hamet Diaw, alsmede Issa
Traore en Gba Benoit uit
Ivoorkust hebben zich ge
plaatst voor het wereldkam
pioenschap dat volgende
maand in Mali wordt gehou
den. De Senegalees Malick
Diallo werd het slachtoffer van
de regel dat niet meer dan
twee spelers per land zich kun
nen plaatsen.
De eindstand van dit evene
ment dat in de Senegalese
plaats Dakar werd gehouden,
luidt: 1. Ba 15, 2. Traore 12, 3.
Diaw 12. 4. Diallo 11, 5. Benoit
10, 6. Moussa Mariko (Mali) 10.
7. Sahir N'Diaye (Senegal) 7, 8.
Seydou Soumaoro (Mali) 7, 9.
Baba Sail (Mali) 5 en 10. Emolo
Gerard (Ivoorkust) 1 punt.
Met de vertegenwoordigers
van Afrikaanse landen moet
steeds meer rekening worden
gehouden. Ook in dit zonetoer-
nooi gebeurden spectaculaire
dingen. Maar ook het fijne
werk werd niet geschuwd. Het
eerste diagram ontstond bij
Diaw-Soumaoro na 42-38 van
Diaw. Zwart moet een belang
rijke keuze doen. Op 18-22 43-
SOUMAORO
SALL
111
if WW Wn
iiii 1
v v.
1 .jS x
B jó S O 8
iiiii
DIAW
39; op 18-23 43-39 23-29 39-
34 29x40 35x44 28-32 37z28
27x31 en-zwart lijkt net te ont
snappen. Ook 20-24 30x10
15x4 moet remise opleveren,
bijvoorbeeld 43-39 28-32
37x28 27-31 enz.
Maar Soumaoro meende dat
28-32 ook mocht. Toen ging
het zo verder: 55. 28-32
56. 37x28 27-31 57. 38-33 31-37
58. 43-38 37-41 (verzuimt 20-24
30x10 15x4) 59. 33-29! verhin
dert 41-47 (38-32) en 41-46:
SOUMAORO
29-23> (28-23 46x19 30-24
19x30 35x24 18-23 29x18
20x29 is remise) 18x29 30-24
46x30 25x23 20-24 23-18 24-
29 18-12 29-34 35-30 34x25
12-7. Ook 18-23 28x10 15x4
25x14 is geniepig verhinderd.
Immers zwart kan geen dam
halen: op 41-47 30-24 en op
41-46 30-24 46x10 38-32
10x37 29-23 37x30 35x24 en
winst door oppositie!
59. 20-24 (gedwongen) 60.
29x9 41-47 61. 38-32 47-41 62.
9-4 18-23 63. 28x19 41x|
30-24 en zwart verloor q Lh
klok. Vanzelfsprekend in
ren stand, zult u zeggen,Liz.
op 5-46 volgt 25-20 46-is li
20-14! 46x5 gedwongen ipers
5x30 35x24 en weer winsti bijv
oppositie. In plaats van I
(64. 30-24) kan volgen 4-1) To
14 18-12 14-5 25-20 5-37>epel
(dreigt 20-14 3-14) 37-31 In d
enz.
De tweede diagramstand (Lyn<
SoumaoroSail, na witsjjaa
39. Er volgde 41.24-Jief i
35x24 19x30 43. 34-29 30-4, ee
39-34 9-14 wat anders: o\ositii
19 of 6-11 komt 25-20x2U da
34-30 35x24 46. 29x9 13ntaat
31-26 22x31 48. 26x37! Veei
49. 37-31 21-26 50. 31-2* zijn
redt zich op 27-21 door oj
21x12 22-27 32x21 26x Li\
36-31 26x37 52. 32x41 11-?erou
41-37 4-9 54. 33-29 9-14
24 17-21 56. 37-32 21-26 5
22 26-31 58. 22x13 31x
13-8 22-27 60. 32x21 16x1
8-2 27-32 62. 24-191 14xt
2-24! en nu op 23-28 of fee L
25-20!, dus 63. 15-2
25x14 32-37 65. 24-19 enf.
geeft zich gewonnen.
tlin 1
Toekomstbeeld:
ingeplante geneesmiddelen
Medicijnen, die ingeplant wor
den in het lichaam van patiën
ten, die geregeld medicijnen
moeten innemen, zijn veel
werkzamer en beperken het ri
sico van nevenverschijnselen
aanmerkelijk. Andere voorde-
ien van het inplanten zijn, dat
het geneesmiddel ook des
nachts doorwerkt, dat een pa
tiënt rustig kan „vergeten" zijn
medicijnen in te nemen en dat
men verzekerd is van een juis
te en constante dosering.
Deze nieuwe methode voor het
toedienen van medicijnen is
een vinding van prof. J. Feijen,
die verbonden is aan de afde
ling chemische technologie van
de Technische Hogeschool van
Twente.
Het onderzoek heeft zich tot
nu toe hoofdzakelijk gericht op
het inplanten van het anticon
ceptiemiddel progesteron, van
bestrijdingsmiddelen tegen
kwaardaardige gezwellen, van
bloedcelbeschermende en an-
tistollingsmiddelen en van anti-
morfinepreparaten. De proe
ven zijn in een dusdanig gevor
derd stadium, dat toepassing
binnen afzienbare tijd mogelijk
wordt geacht.
staat zijn gecontroleerde hoe
veelheden medicijnen en hor
monen af te geven. Door in
planten van deze biologisch af
breekbare polymeren zal de
patiënt een constant niveau
van het geneesmiddel in het
bloed krijgen. De geneesmid
delen kunnen zo ongeveer acht
maanden hun werk doen. De
kunststof, die met het medicijn
onder de huid wordt aange
bracht, breekt langzaam af.
Operatief verwijderen is dus
niet nodig.
Prof. Feijen meent, dat een in
geplante anticonceptie-,,pil",
een kunststof, die progesteron
afscheidt, goede perspectieven
biedt voor toepassing bij de
vrouw. Dierproeven hebben in
ieder geval al uitstekende re
sultaten opgeleverd. Met deze
nieuwe methode zou de anti
conceptie 250 dagen kunnen
werken. Het voordeel is, dat de
vrouw niet iedere dag een pil
moet innemen. Met name in
ontwikkelingslanden, waar het
innemen van de pil tot grote
problemen leidt, zal het inplan
ten veel meer uitwerking heb
ben bij het streven naar ge
boortebeperking. Op dit punt
heeft prof. Feijen nauw samen
gewerkt met deskundigen van
de Universiteit van Utah in Salt
Lake City.
Met steun van de Koningin
Wilhelminafonds is prof. Feijen
ook begonnen aan een onder
zoek naar de koppeling van
bestrijdingsmiddelen tegen
kwaadaardige gezwellen aan
genoemde kunststoffen. Het
project wordt uitgevoerd in sa
menwerking met de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam. Door
het kankerbestrijdingsmiddel
adriamycine te koppelen aan in
water oplosbare polymeren en
die in de bloedbaan te bren
gen, hoopt prof. Feijen te be
reiken, dat alleen kankercellen
worden vernietigd. Bij de huidi
ge toediening van het genees
middel worden veelal ook ge
zonde cellen aangetast. Bij
lichte overdosering kan de
zeer giftige stof zelfs tot hart
stilstand leiden. Door adriamy
cine samen met de kunststof in
te planten zal de giftige wer
king waarschijnlijk sterk wor
den teruggebracht.
Bloed, dat in contact komt met
kunstorganen, zoals bijvoor
beeld hartkleppen van niet or
ganische stof gemaakt, kuns
tnieren en catheders, onder
vindt daarvan in het algemeen
schade. Bloedplaatjes hej
—zich aan de vreemde
vlakten en de stolling
door de aanraking met i
en kunststof op gang|
bracht.
Eveneens in samenw
met Utah is prof. Feijen bjsatf j
nen aan het ontwikkeleiT
materialen, die, gecontrok,ms
bloedbeschermende an^
lingsmiddelen afscheiden
dat, bij gebruik van kunsfce2e j-
nen, minder schade aa(
bloed wordt aangericht. \|J;j
wordt er nog gezocht nal V(£
mogelijkheid om een bk
dingsmiddel tegen morfii
koppelen aan een biola
afbreekbaar polymeer."5 B
deze manier kunnen de ni.
len zich hechten op een fn'
aan de celwand, waar a *4)
de morfine of derivaten Is BI
van, werkzaam zouden zi)0^
de proefnemingen tot eeR
ces leiden, kunnen versla
op hun verzoek een anti|
nepil ingeplant krijgen,
volg waarvan zij zes tot
maanden niet meer ge
voor morfine zijn. Dit
makkelijkt het bewust afl
in hoge mate. In de VS
veel belangstelling vo<
project gewekt.
Opslag van zonnewarmte
biedt goede kansen
Het wordt steeds duidelijker
dat zonne-energie in de toe
komst niet alleen in de zonnige
streken op onze aarde een
reële kans zal maken, maar
ook in een zo druilerig en be
wolkt land als het onze. Nieu
we onderzoeken en experi
menten tonen alsmaar weer
aan dat het heersend pessi
misme over de toepassingsmo
gelijkheden van zonne-energie-
installaties in Nederland bij
stukjes en beetjes kan worden
weerlegd.
In de Energienota van de rege
ring wordt nog altijd een ui
terst bescheiden en eigenlijk te
verwaarlozen rol gereserveerd
voor deze vorm van energie.
Het lijkt alleen nog maar een
vraag van tijd, voordat met
harde cijfers in de hand kan
worden aangetoond dat het
aandeel van zonne-energie in'
onze toekomstige energievoor
ziening hoger mag worden in
geschat.
Zonne-energie wordt interna
tionaal reeds erkend als een
van de meestbelovende alter
natieve energiebronnen. Dat
bleek ook weer op het onlangs
gehouden internationaal TNO-
symposium over opslag van
zonnewarmte. Deskundigen uit
vele landen gaven daar een
veelbelovend overzicht van de
stand van zaken op dit terrein.
De mogelijkheden voor opslag
van zonnewarmte zijn voor ons
land van groot belang: wij heb
ben imm^s niet ieder seizoen
en iedere" dag evenveel uren
zonneschijn. Waar het op aan
komt is, dat de warmte kan
worden vasthouden tot je het
nodig hebt. Daarom heeft het
TNO onderzocht in hoeverre
zonnewarmte voor Nederland
mogelijkheden biedt voor de
energievoorziening. De resulta
ten werden niet zonder trots
op het symposium bekendge
maakt: met name dankzij een
aantal door het TNO ontwik
kelde, geheel nieuwe metho
den voor opslag van zonne
warmte komt zonne-energie
ook voor ons land dichterbij.
Bij de opslag van zonnewarmte
gaat het vooral om de eigen
schappen van het materiaal
waarin de warmte wordt opge
slagen. Hoe langer de warmte
wordt vastgehouden, des te
meer profijt heeft men ervan.
TNO heeft ontdekt dat mate
rialen als bijvoorbeeld zouthy-
draten bij een bepaalde tem
peratuur veel warmte kunnen
opnemen. Bij afkoeling komt
deze warmte weer vrij en kan
gebruikt worden voor bijvoor
beeld woningverwarmlngjj
Ook naar methoden voorr
durige warmte-opslag w*
verig gezocht. Zo wil ma
voorbeeld de zonnewarni
's zomers wordt opgevj
gaan bewaren voor de v
periode. De beste kanseii
langdurige opslag biedt
schijniijk opslag in de bfl
door gebruikmaking vl
natuurlijke eigenschappd
bepaalde aardlagen of ni
hulp van zogenaamde wi
wisselaars, die de warnj
het ware de grond in I
pompen en die diezelfdel
slagen warmte na verlod
tijd weer kunnen „opzii
In ons land worden monfl
de voorbereidingen gel
voor een project, wil
dergelijke grootschalig!
zoenopslagsystemen Ir
worden uitgeprobeerd.
