Proces
tegen
Gentse
rechter
mogelijk
vervalst
Voorkomen
misdrijven zaak
van burgers
en
overheid
GEVANGENIS
MILIEU
AL
TERUWVOOR
EEN
INTELLECTUEE
Campagnes
leveren weinig
resultaat op
„MENSEN STELEN TEGENWOORDIG ZELF"
De heer R.J. Vader, hoofd van het bureau landelijk Coördinator Voorkoming Misdrijven.
DEN* HAAG „Je hoort tegenwoordig zo
vaak dat de criminaliteit enorm toeneemt
en dat het aantal zaken dat wordt opge
lost steeds daalt. Daaruit concludeert ie
dereen dat de overheid het goed laat af
weten. U kunt zioh voorstellen dat zoiets
zuur is voor een politieman. Maar wat vrij
wel niemand weet, is dat het aantal opge
loste zaken pér politieman per jaar bijna
tweeënhalf keer zo groot is als in 1950. Al
leen is het aantal strafbare feiten veel
meer toegenomen". Het is al laat in de
middag, maar de heer Vader, een energie
ke map van even in de dertig, neemt rustig
de tijd om over het Bureau Voorkoming
Misdrijven te vertellen. Zijn werk ligt hem
duidelijk na aan het hart.
Uit een rapport van Voorkoming Misdrij
ven blijkt, dat in de periode 1970-1978 het
aantal strafbare feiten dat bij de politie
bekend is, ruim verdubbeld is. Het aantal
inwoners van Nederland is weliswaar fors
gestegen, maar het aantal strafbare feiten
per hoofd' van de bevolking is met vijftig
procent toegenomen.
„Kijk, jaren geleden besloeg de categorie
zware misdrijven (moord, verkrachting en
dergelijke) ongeveer vijftig procent van het
totaal aantal misdrijven. Die categorie is
lang niet zo sterk gestegen als de sector
lichte misdrijven. De toename daar wordt
vrijwel volledig veroorzaakt door de ver
mogensdelicten". legt Vader behulpzaam
uit. „Driekwart van het aantal strafbare
feiten betreft vermogensdelicten, waarvan
diefstal, vooral fietsendiefstal en Inbraak,
de voornaamste plaats innemen. De cate
gorie vernielingen is de laatste jaren het
sterkst gegroeid".
Maatregelen
Die laatste categorieën lenen zich voor
preventie. Vernieling en diefstal doen zich
regelmatig en op bepaalde plaatsen voor
en er kunnen maatregelen getroffen wor
den om ze te voorkomen. Daarom richt
Voorkoming Misdrijven zich vooral daarop.
„De traditionele, repressieve (opsporings-)
methoden, zoals die bijvoorbeeld door de
afdeling recherche worden gehanteerd,
zijn voor strafbare zaken als vernielingen
niet bruikbaar. De enige sporen die je bij
een vernielde telefooncel vindt, zijn kin
derschoenen. Van kinderen zijn uiteraard
geen vingerafdrukken geregistreerd. Bo
vendien hoef je bij zo'n onderzoek niet te
rekenen op medewerking van de buurtbe
woners. Wanneer iemand een van de da
ders kent, zal hij geneigd zijn eerst eens
met de ouders te praten. En laten we ver
standig zijn: dat is uiteraard ook het enige
wat een gewone politieman kan doen". De
heer Vader ziet in dit soort gevallen echter
wel een duidelijke taak weggelegd voor
zijn eigen organisatie.
„Een tijd geleden werden in Nieuwegein in
een aantal straten regelmatig ruiten,
auto's en dergelijke vernield. Een van onze
mensen kwam tot de ontdekking dat die
vernielingen werden aangericht door de
bezoekers van een jeugdsoos, wanneer
die op weg waren naar de bushalte. Die
politieman is naar het busbedrijf gestapt
en heeft daar gevraagd of de halte mis
schien niet dichter bij de jeugdsoos ge
plaatst kon worden. Dat is gebeurd en
sindsdien worden er geen vernielingen in
die buurt meer aangericht".
Toch is dit een van de weinige succesvolle
voorbeelden die de heer Vader geven kan.
De meeste oplössingen die de regionale
ambtenaren van Voorkoming Misdrijven
aandragen, ketsen af bij de instanties die
ze zouden kunnen uitvoeren. „Bij een
school in Amsterdam werden vaak ruiten
ingegooid. Voor die school lag een groot,
met stenen bezaaid grasveld met een hek
er rond. Onze mensen stelden de plant
soenendienst voor, het gras te vervangen
door doornstruiken. Maar de plantsoenen
dienst heeft dat afgewimpeld met het ar
gument dat zij niets met dit soort zaken te
mdken heeft. En daar sta je dan als goed
willende politieman".
Campagne's
Volgens de heer Vader hebben de landelij
ke campagne's die via de tv en andere
media gevoerd worden, een drieledig doel:
de burgers laten zien dat er iets aan voor
koming van misdrijven te doen valt, men
sen doorverwijzen naar de politie en het
geven van adviezen. „Vroeger lag de na
druk van de reclame voornamelijk op het
geven van tips. Zo van: „Geen briefjes op
de deur als u op vakantie gaat" en „Geef
zakkenrollers geen kans. Stop uw porte
monnee in uw tas". Tegenwoordig probe
ren we een meer preventieve houding bij
de burgers aan te kweken", aldus Vader.
Deze week heeft de Tweede
Kamer de begroting van Justi
tie behandeld. Zoals te ver
wachten viel, kwam daarbij
weer de toename van de „klei
ne criminaliteit" en de taak
van de politie in deze ter spra
ke. In de wet staat dat de poli
tie de rechtsorde moet hand
haven en hulp dient te verle
nen aan hen die hulp nodig
hebben. Deze algemene taak
omschrijving kan zowel re
pressieve als preventieve
werkzaamheden omvatten.
Traditioneel ligt de nadruk op
de repressieve taak: de politie
moet overtreders opsporen.
Pas in de tweede helft van de
jaren vijftig verscheen een
rapport over de wenselijkheid
van een bureau ter voorko
ming van misdrijven. Dat bu
reau, Landelijke Coördinator
Voorkoming Misdrijven, is in
middels opgericht. De organi
satie, die onder de ministeries
van binnenlandse zaken en
justitie valt, is belast met het
voorbereiden en stimuleren
van het algemeen beleid ter
voorkoming van strafbare fei
ten, voor zowel de politie als
het publiek. Twee weken gele
den verscheen een rapport
van het Wetenschappelijk On
derzoek- en Documentatiecen
trum (WODC), waarin stond
dat de effecten van de cam
pagne's die door Voorkoming
Misdrijven op touw gezet wa
ren, weinig resultaat hebben
opgeleverd. Een onzer ver
slaggevers sprak met de heer
R.J. Vader, hoofd van het Bu
reau Landelijk Coördinator
Voorkoming Misdrijven.
De gewezen onderzoeksrechter Guy Jespers, hier In 1978 gefotografeerd in de beklaagdenbank voor het Assisenhof in Gent, heeft de strijd nog niet
opgegeven.
BRUSSEL Als Guy Jespers, voormalig onder
zoeksrechter in Gent, ooit weer zijn oude ambt zou
kunnen bekleden, dan zou zijn oordeel over ver
dachten waarschijnlijk wat milder zijn. Want de nu
46-jarige magistraat heeft aan den lijve ondervon
den wat gevangenisstraf betekent. Ruim drie van
de twintig jaar waartoe het Assisenhof in Gent hem
in januari 1978 veroordeelde, waren voldoende om
hem invalide te maken.
„Dank zij die lichamelijke toestand kwam Jespers
in juni jl. in voorlopige vrijheid. Al enkele malen had
hij in coma gelegen, eerst in het gevangeniszieken
huis van Sint Gillis, later in een privékliniek in Uk-
kel. Toen zijn vrouw Ghislaine hem weer thuiskreeg,
was Guy Jespers aan één zijde verlamd, kon hij niet
meer spreken en was zijn gezichtsvermogen sterk
verslechterd. Het was geen beroerte geweest, het
was een zware psychosomatische shocktoestand,
die volgens de artsen alleen thuis kon genezen...
Al op de dag dat hij in februari 1977 van zijn
bed was gelicht, het bed dat Ghislaine toen nog als
vriendin met hem deelde, waren voor de jonge we
duwnaar de verschrikkingen begonnen. De eersten
die hij in het Huis van Bewaring ontmoette waren
de twee heerschappen die hij zelf de dag tevoren
wegens diefstal had laten opsluiten. „Drama, dra
ma, vreselijk", weet Jespers daarover thans blij
kens het enige vraaggesprek dat hij vorige week
een Belgische journalist toestond uit te brengen.
In drie verschillende gevangenissen heeft hij ver
toefd en drie jaar lang heeft hij nboit in een bed,
maar altijd op een smalle brits geslapen en nooit in
een leunstoel maar altijd op een houten bank geze
ten.
In de gevangenis van Nijvel lag Jespers met het
hoofd bij de toiletpot en hielden de vliegen hem uit
de slaap. Ghislaine („Leentje") Clincke, de mooie
maar strijdbare verschijning die in maart 1978 in de
gevangenis van Gent met Guy Jespers in het huwe
lijk trad, weet hoe haar man zich teweer heeft moe
ten stellen tegen homofiele voorstellen. „De tarie
ven in Nijvel zijn 500, 300 of 200 francs, al naar ge
lang ik weet niet wat".
Maar Nijvel was een „Drie-Sterrenhotel" vergele
ken bij Oudenaarde. Daar moest de voormalige
rechter op wormenjacht in zijn cel. Daar heerste
een klimaat van terreur. Voor straf moest hij negen
uur in een donkere isoleercel omdat hij tijdens het
bezoekuur een broodje vlees had aangenomen.
Van zijn tafel verdwenen stukken betreffende zijn
verzoek aan de Europese Commissie voor de Rech
ten van de Mens om een nieuw proces.
Volgens Ghislaine hebben de autoriteiten hem in de
gevangenis uit de weg willen ruimen, bang als ze
nog altijd waren voor het gelijk dat Jespers alsnog
zou kunnen krijgen en voor de waarheid die dan
over de Gentse aristocratie openbaar zou worden.
Onderzoeksrechter Nicole de Wilde zou hem eens
alleen hebben gelaten met een geladen pistool...
Sindsdien heeft Jespers nooit meer een hap of een
slok genomen alvorens een ander had geproefd.
Toen hij begon te hinken, deden zijn medegevan
genen hem na.
Vooruit
De voorlopige vrijheid en wat is definitiever dan
voorlopig? van Guy Jespers is aanleiding gewor
den tot protest. „Klassejustitie" luidt de voor de
hand liggende aanklacht, (Jie zich temeer opdringt
als een woordvoerder van het ministerie van justitie
elk antwoord weigert op de vraag of de ex-rechter
opnieuw de cel in moet zodra hij genezen is. „Ge
zien de gezondheidstoestand van de betrokkene is
die vraag de eerste vijf jaar niet aan de orde", al
dus de zegsman, die toegeeft weliswaar geen medi
cus te zijn.
Het wisselvallige politieke leven in België heeft bo
vendien voor een welkome vertroebeling van de
verantwoordelijkheid voor Jespers' vrijlating ge
zorgd. Het verzoek ertoe is in de lente gedaan aan
en behandeld door de christen- democratisch mi
nister van justitie Van Elslande en van de zomer in
gewilligd door diens liberale opvolger Vanderpoor-
ten. Inmiddels leidt alweer een derde minister, de
socialist Moureaux, het departement van justitie.
De conditie van Guy Jespers blijkt trouwens snel te
verbeteren. Hij heeft kennelijk baat bij zijn spraak
lessen en bij de bosrijke omgeving van zijn bunga
low in het Antwerpse. De oud-rechter brengt al
weer hele zinnen uit, leest de krant en slaagt erin te
wandelen en te fietsen.
Maar niet alleen de mens Jespers, ook zijn „zaak"
gaat vooruit. Het staat nog lang niet vast dat er een
nieuw proces komt, maar een tweede belangrijke
stap in die richting Is vorige maand gezet. Toen be
oordeelde de Europese Commissie voor de Rech
ten van de Mens in Straatsburg de klacht van Jes
pers dat hij geen fair en billijk proces heeft gehad.
„Ontvankelijk". Eind vorig jaar had diezelfde com
missie het rekest van Jespers reeds „in overweging
genomen". Thans heeft het Europese Hof het dos-
sier-Jespers in onderzoek en België wacht in span
ning de beslissing af, begin volgend jaar, of de
rechtsgang destijds in Gent inderdaad is vervalst.
Want vervalsing is in feite de aantijging die Jespers
doet en die door de juristen van de Straatsbuger
Commissie niet de geringstenl voor mogelijk
wordt gehouden.
Vragen
Waarop baseert zich de vroegere( magistraat? Op
het feit dat enkele processen verbaal door het O-
penbaar Ministerie bulten het proces en dus buiten
bereik van de verdediging-zijn gehouden. Het ging
vooral om verklaringen aan het parket van enkele
rijkswachters die e^n gesprek hadden opgevangen
tussen Jespers en zijn mede-verdachte Luc de
Craemer. De laatste had zijn vriend Jespers voor
gesteld: „Als jij toegeeft bij mijn geldroof betrok
ken te zijn geweest, dan zal ik mijn beschuldiging
intrekken dat jij je vrouw heb vermoord".
Recente publikaties in de Belgische pers, die op
grond van de achterhouding van deze getuigenver
klaring nieuw leven blazen in de aloude theorie dat
Jespers slachtoffer is van een gerechtelijke samen
zwering, hebben de woede opgewekt van de Gent
se procureur-generaal Gust Verhegge. Hij sprak
van schandelijk lichtzinnige publikaties. De sugges
tie van trucage middels de „zakenman" De Crae
mer was wel degelijk onderzocht, maar ai tijdens
het vooronderzoek als onmogelijk verworpen.
Maar mocht het parket daarom nadere inlichtingen
in die richting automatisch terzijde leggen, en dus
weghouden van de openbare zitting en van de ver
dediging? Als ook het Europees Hof straks zegt
van niet, dan gaat België een herhaling van het pro-
ces-Jespers tegemoet. Dan zullen de honderddui
zenden die destijds de negen weken durende zit
ting dagelijks in de krahten volgden en daarna het
boek lazen of de filmversie zagen, opnieuw de vra
gen voorgeschoteld krijgen die nooit overtuigend
zijn beantwoord:
Waarom geloofde de jury wel De Craemers ge
tuigenis dat hij in opdracht van de rechter een bom
had geplaatst in de Mercedes waarmee Jespers'
vrouw Rosinne de Schutter op 19 december 1975
naar haar vriend in Gent reed?
Waarom geloofde de jury niet De Craemers ge
tuigenis dat hij meteigen ogen had gezien hoe Jes-
ichl
op i
pen
lijk
pers op 27 juni 1976 zijn vrouw in het b ir®'
dronk? Kortom, waarom was De Craemer al 'n,j
ge afwisselend betrouwbaar en onbetrouwb'®"
Hoe ernstig waren de feiten die onderzoe 8 0
ter Jespers kort voor zijn aanhouding hadflka
meld over de „sleutelclub" in Eeklo? Voeldwn'
dertigtal juristen, medici en Industriëlen uit <ji®r
omgeving zich inderdaad bedreigd door delter
lijkheid beschuldigd te worden van ontuchtlanc
Was De Craemer, die de geldroof op zijne H
ten had, maar bevriend was met de halve lop
aristocratie, het instrument om Jespers uit t| va
kelen? ^lo
Waarom moest Jespers in Gent berecht u e,
in zijn eigen werkomgeving en door zijn naataa(
lega's? öe
lerj
Gevoelig «i*
ëkt
Het zijn vragen die in januari 1978, aan het ij
een geldig en openbaar proces, zijn beanr
Per saldo ten nadele van Guy Jespers. H#®
heeft zijn loop gehad. Maar toch... Altijd if
wrange nasmaak gebleven van de twijfel <£r
thans weer verhevigd laat proeven. Niet alle'* c
wege de geleerden In Straatsburg. Ook v<
„voorlopige" vrijlating en zijn bemoedigend*®'!
roepen nieuwe twijfels op. |rt®«
Is er sprake van een deal? Zal de voormalig!!
spreker straks genoegen nemen met defcxc
vrijheid en niet langer „de volle waarheid" wijk
ten? Of dankt hij zijn huidige situatie, die vfcefi
tot twintig jaar dwangarbeid veroordeeldefrcië
aangenaam is, aan het inlevingsvermogen
lega-juristen op het ministerie van justitie, L
gevangenismilieu al te ruw achten voor een tpp
ge intellectueel? ]>aa
MARC DE K(l""
i vai
)nki
Ibur
Iers
„We willen de mensen niet betfc 8|
maar overtuigen van het feit datft§
aan de problemen te doen is". Lva
De Duitse politie heeft enige tijd Ln
eeri actie gehouden ter voorkom^
zedenmisdrijven met kinderen. L
maakte men gebruik van enorme f
tieborden van vijf bij zeven meter', j*'
dat doet het zo lekker". Een meir®r
een jaar of zeven lag met een naar"®
den getrokken slipje in de bosjf5a
daaronder een waarschuwing in
van „Ouders, pas op." Hou je kin<y®y|
de gaten want er kan van alles
ren!". „Kijk", zegt de heer Vader,
delijk niet erg te spreken is ov
campagne van onze Oosterburedfarl
publikatiebord lost niets op, want tvgei
kert alleen de angstgevoelens a| re
hebben dan ook veel reacties giege
van ouders die niet wisten wat ze
informatie aan moesten. Want je kuvan
niet meer doen dan je kinderen wa^f
wen7". na
e te
Neveneffecten
In de ogen van de heer Vader m -
campagne de onrustgevoelens m
wakkeren. „Bij een landelijke of r<,
campagne moet je oppassen dat
geen andere vervelende neven8"
krijgt. Een campagne moet de p(®!n'
misdadigers geen „recept" geven.
kan door de campagne de plaats v l8.9
de manier waarop een misdrijf gf*®»d
wordt - veranderen. Wij moeten ®»ti
niet beperken tot het voorkom als
strafbare feiten, maar ook bedeniam
de effecten van een actie zullen zi)lt v,
Gelukkig krijgt het bureau Voo nen
Misdrijven langzamerhand meer ing
heid bij het publiek. En wat belangfou*
het publiek krijgt meer begrip vojer ji
nieuwe politietaak. De heer Vad«a 0,
dan ook dat de ambtenaren van %be
nisatie door die grotere bekend! jn(j
makkelijker kunnen opereren. ..Mo(roJ
zitten we midden in de opbouwfas
moest het bureau bekendheid krij
zijn we bezig de regionale bureau
op poten te zetten, want iedere s
gemeente heeft zijn eigen problei
onze campagne tegen zakkenrol!
gen we bijvoorbeeld van veel gei
te horen 'dat het probleem daar ni
komt. De regionale bureau's
straks de plaatselijke problemen
sporerren aanpakken. Wij kunnen
viezen geven hóe een campagne
worden opgezet".
Om de moeilijkheden bij het voo
van strafbare feiten te illustreren
de heer Vader lachend een uitspr
Lambiek, een van de figuren uit
Suske en Wiske: „Eigenlijk zijn
dieven en Inbrekers meer. De men
len tegenwoordig zelf
RENé B0<
