VR i 1 VVD hoofdrolspeler in abortus-debat Schone technologie noopt tot samenwerking overheid en bedrijven buiténsteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhófbuitensteBinn buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinne BINNENLAND LEIDSE COURANT ZATERDAG 8 NOVEMBER 1980 PAGINA 8 run KIPPEN 1 Op een steenworp of drie van het Tweede- Kamergebouw ligt het restaurant Corona. Af gelopen dinsdag waren wij daar, samen met zo'n honderd collegae, uitgenodigd door de „hererr" F. Jacobse en Tedje van Es. het lou che, plat Haags spre kende tweetal waarach ter het onnavolgbare duo Kees van Kooten en Wim de Bie schuil gaat Zoals bekend hebben Jacobse en Van Es on langs een nieuwe partij opgericht. De Tegen partij, een partij voor alle vrije jongens zoals de scharrelaars Jacobse en Van Es zich zelf noemen. De beide heren, respectievelijk erevoorzitter en orde- leider van De Tegen partij hadden voor de pers in Corona een „warm etentje" versierd om hun politieke pro gramma „Rug-op '81" enigszins te verduidelij ken. „Met een volle mond praat nou een maal wat makkelijker", aldus de uitnodigings brief. Dat laatste mag voor de aanhangers van De Tegenpartij mis schien waar zijn, maar een ander feit is, dat het lachen met volle mond grote problemen ople vert. Dat hebben we aan den lijve ondervon den. Net een hap kippe- soep genomen, of Ja cobse zei: „In deze soep, dames en heren, zijn zo veel kippelijven ver werkt. dat als we ze van hieruit achter mekaar zouden leggen, je mak kelijk tot in de hal van de Tweede Kamer zou komenWaarop Van Es aanvulde: „Origineel waar hoor. Trouwens, met kippen zonder kop weten ze daar in de Ka mer wel raad!". KIPPEN 2 Dat De Tegenpartij het ontduiken van belastin gen hoog in haar vaan del voert, wisten we al. Maar de rest van het program kenden we nog niet. Jacobse legde het na het ronddelen van de Wiener Schnit- 1 zeis („Daar hebben we gistermorgen ten zuiden van Lunteren 15 escalo- pen voor geschoten in korte trekken uit: „De politieke partijen in de Kamer zeggen tegen woordig allemaal: leef sober! Ja, ja, dat kennen we. Maar wat hoor je steeds als echo van die kreet? Juist ja: Ober!" Nee, dat loopt allemaal op niets uit. Maar wij van de Tegenpartij heb ben nu een oplossing voor de werkloosheid, de economie, de infla tie, het duurder wor den, de woningnood en de behuizing, zodat we nog tot in lengte van ja ren met elkaar warm kunnen blijven eten. Heel simpel: er moeten meer Amerikanen naar ons land komen. Die geven tenminste wat uit. En hoe krijgen we hier meer Amerikanen naartoe? Juist, door een beetje aardiger voor ze te zijn. Daarom moeten we gewoon al die 572 missiele raketten van de NAVO hier op de Veluwe neerzetten, als een zootje nucleaire wijsvingers naar de Russen. Alleen al de be waking van die dingen levert 300.000 arbeids plaatsen op, dus daar mee is de werkloosheid ook gelijk opgelost". Enfin, zo filosofeerde Jacobse nog even op de bekende wijze door. De rest is 23 november op de televisie te zien. Een sublieme act. Maar stel je eens voor, dat zulke figuren werkelijk in de Kamer zouden komen. Dat zou nog erger zijn dan wat de gemiddelde Amerikaanse kiezer aanrichtte terwijl wij in Corona zorgeloos la chend Jacobse en Van Es aanhoorden. NEELIE 1 Dat Neelie Smit-Kroes, staatssecretaris van ver keer en waterstaat, een politiek dier is dat je be ter niet zonder hand schoenen kunt aanpak ken, weet zo ongeveer iedereen op het Haagse Binnenhof. Toch zijn er elke keer weer parle mentariërs die zich aan de soms zo arrogante politieke felheid van de bewindsvrouwe bran den en dus prompt door een zijdeur afgaan. Zo niet Dien Cornelissen, het oudste vrouwelijke kamerlid en onder- voorzitster van het pre sidium der Kamer. Deze week mocht zij bij de behandeling van de PTT-begroting in de kamercommissie voor verkeer en waterstaat, bij gebrek aan een an dere voorzitter, de ha mer hanteren. Veran dering van spijs voor Dien, want gewoonlijk is zij alleen voorzitter van de commisie voor volksgezondheid. Tijdens de commissie vergadering stelde de socialist Henk Hart- meijer voor, driedui zend jongeren extra bij de PTT in dienst te ne men. Dit zou de PTT niets kosten. De schat kist van de staat wel, maar pas in 1982. Toen hij hierover een voor stel wilde indienen vloog Neelie overeind. „Wellicht kan ik de heer Hartmeijer over tuigen om nog even te wachten met het indie nen van die motie. Ik begrijp niet hoe hij in gemoede kan zeggen dat er geen kosten aan zitten. Hij zal dan ten minste moeten zeggen dat er voor de PTT wel kosten, maar geen èxtra kosten aan vast zullen zitten. En zelfs dat durf ik te bestrijden. Het is natuurlijk pure waanzin wat hij zegt". „Die zit", dacht Neelie ongetwijfeld, getuige haar voldane glimlach. Maar ze had buiten de waard, in dit geval waardin Dien Cornelis sen gerekend. De ha mer fel op het tafelblad beukend verklaarde Dien op hoge toon, dat de staatssecretaris bezig was het parlementaire werk te blokkeren. Hartmeijer moest zijn motie ongestoord kun nen indienen en dan moest Neelie daar maar op reageren als ze aan de beurt was, dus nadat ieder commissielid zijn zegje had gedaan. Stille tjes, als een geslagen hond zakte Neelie, ge temd door zoveel machtsvertoon, achtero ver. NEELIE 2 „Ik was zo vreselijk kwaad, dat ik me eerst een beetje moest ver mannen. Daarom heb ik niet meteen ingegre pen en haar nog het één en ander laten zeggen verklaarde Dien enkele uren later, nog steeds geëmotioneerd. „Ik dacht: Is ze nou hele maal gek geworden? Het parlementaire werk moet toch kunnen door gaan? Ieder kamerlid heeft immers het recht, moties in te dienen, ook al zint dat de regering niet altijd? Wij zijn hier in de Kamer tenslotte de baas en niet de be windslieden Overi gens gaf Dien ruiterlijk toe, zelf weinig of niets af te weten van de za ken die aan de orde wa ren, omdat ze de voor zittersrol bij deze com missie als invalster ver vulde. Maar toen ze be merkte dat de functie van het parlement werd aangetast, zat ze uiter aard meteen als een bok op de haverkist. Misschien is het goed, Neelie in het vervolg bij deze commissie uij tend nog met Dier, voorzitter te con/iif ren. Maar om nogt op „de zaak-Neelie rug te komen: de windsvrouw nam I wel wraak op de Hartmeijer. In woord op de door gewraakte motie Henk om de PT 1982 maar wat mi aan het rijk te late dragen, teneinde drieduizend aan werk tekul helpen, reageerde pinnig: „Ik wil de Hartmeijer zeggen wij ons hele leven oogkleppen kui dragen en dat Ik (e sprak deze eerste soon enkelvoud me j e 1LT« uits< tra klemtoon uit) d ioed deze positie maar tijdje wil aflaten DICK VAN 1 SCHOTEN DEN HAAG Overheid en bedrijfsleven zullen samen moeten werken op het gebied van ontwikkeling en toepassing van schone technologieën waardoor het milieu minder verontreinigd wordt, er minder afval ontstaat, het hergebruik van afvalstoffen mogelijk wordt en energiebesparing mogelijk is. Dit kan als de overheid via het stellen van milieunormen, uitgedrukt in vergunningverlening, het ontwikkelen van schone technologieën bij het bedrijfsleven als het ware forceert, terwijl zij tevens subsidies geeft waar dit problemen oproept of waar knelpunten ontstaan. Via het afstemmen van beleid van de overheid en het bedrijfsleven is toepassing van schone technologie mogelijk. Dit kan bepalend zijn voor de afloop van de race tussen beschaving en ondergang. Dit is het beeld dat deze week naar voren kwam tijdens een internatio naal congres over schone technolo gie in^ Den Haag. Belangrijkste strijdpunt daar was de rol die de overheid moet spelen in de ontwik keling van schone technologie. Zo betoogde F. van den Anker, hoofd afdeling onderzoek en ontwikke ling van het directoraat-generaal milieu op het ministerie van volks gezondheid en milieuhygiëne, dat dé rol van de overheid beperkt moet blijven. Hij stelde dat de over heid ruimte moet geven voor indu striële ontwikkelingen op dit ge bied. De overheid kan naar zijn mening alleen stimulerend optre Voorbeeld van schone technologie bij een fabriek van Unilever: in belucntingsDeKKens worat net afvalwater gereinigd, voordat het weer het milieu wordt ingepoi den als er knelpunten optreden bij ontwikkeling en toepassing van schone technologie of als er een versnelling in de ontwikkeling moet plaatsvinden voor milieudoe leinden. Hulpverlening zal echter beperkt moeten zijn, de initiatief nemer tot het project zal ook zelf een bijdrage in de kosten moeten geven. MEER GELD Daarentegen stelde ir. K. Veldhuis namens Unilever, dat vooral de kosten in de aanloopfase voor ont wikkeling en toepassing van scho ne technologie hoog zijn. Daarom zal de ontwikkeling door de over heid via subsidies gestimuleerd moeten worden waarbij het geld zowel voor onderzoek- en ontwik kelingswerk als het bouwen van installaties gegeven moet worden. Tegelijk duidde Veldhuis aan dat het noodzakelijk is om binnen de EG de wetgeving gelijk te trekken waardoor de industrie als geheel gestimuleerd wordt de schone tech nologie te gaan ontwikkelen. Ook de EG zou daarvoor geld moeten uittrekken. Veldhuis stelde daarbij wel dat schone technologie het bedrijfsle ven geld kost terwijl de maatscha- pij als geheel eerder geneigd is te denken dat schone technologie leidt tot technologische vernieu wingen die zichzelf uiteindelijk te rugbetalen omdat meer afvalstof fen tot weer bruikbare stoffen wor den omgezet. Velhuis kwam daar mee in botsing met Van den Anker die namens de overheid liet weten dat via een snelle toepassing van schone technologie het bedrijfsle ven een stuk wantrouwen bij be paalde mensen kan wegnemen. Bo vendien zullen hierdoor in de toe komst noodzakelijke, en vaak duurdere, milieumaatregelen voor komen kunnen worden, die moge lijk remmend zouden hebben ge werkt op de bedrijfsontwikkeling. Over kostenverhoging wilde Van den Anker nauwelijks spreken. Mi lieurampen als Harrisburg, Seveso en Lekkerkerk kostten de gemeen schap veel meer dan de kosten ter voorkoming ervan geweest zouden zijn. VOORUIT KIJKEN Van den Anker wilde niet zover gaan dat schone technologie alleen milieuproblemem tijdig kan oplos sen. Een goede beheersing van het proces zal in samenspel tussen overheid en bedrijfsleven plaats moeten vinden. Wel zal er in de toekomst bij toepassing van een be paalde technologie meer vooruit gekeken moeten worden naar de mogelijk effecten van toepassing ervan op flora, fauna en mens. Schone technologie zal, aldus Van den Anker, dan ook technologische ontwikkelingen voor een belang rijk deel moeten gaan bepalen. Vanuit de industriehoek werd daartegen ingebracht dat de onder nemer bij het invoeren van een nieuwe produktie met zoveel facto ren rekening te houden heeft dat hij zeker niet alleen zal afgaan op de vraag of „men" de technologie als „schoon" ziet. Verder het probleem van nog niet schreven installaties bij toep van nieuwe technologiën grondstoffen en energie spare^^^ afvalrecycling mogelijk maUM Eerst zullen talrijke bestaande -ry bricage-processen dan ook aai fj past moeten worden waarbij fa ren als energie, grondstof en a T7 een grote rol spelen. Deze aan y u singen, als voorloper op werkel toepassing van nieuwe schone li nologiën, zullen wel in overleg de overheid moeten gebeuren. CAREL GOSELI Aan het slot van zijn speech tijdens de eerste ronde van het abortusdebat voor spelde het Tweede Kamerlid Ruud Nij- hof (DS'70) afgelopen dinsdag, dat het debat in de eindfase wel eens zou kun nen leiden tot een bizarre politieke si tuatie. Zoals de zaken er nu voorstaan, is het zo goed als zeker dat zijn profe tie bewaarheid wordt. Eigenlijk zou zelfs op dit moment al van een grillige politieke toestand rond de abortus kwestie gesproken kunnen worden. Om één en ander te verduidelijken moe ten we even terug in de tijd. In het re geerakkoord van eind 1977 kwamen CDA en VVD overeen, dat het kabinet zou pro beren, vóór 1 januari 1979 een abortus wetsontwerp op te stellen. Zou dat niet lukken, dan zouden initiatief-ontwerpen vanuit de Tweede Kafner worden afge wacht. Welnu, VVD-minister Ginjaar (volksgezondheid) en zijn CDA-collega De Ruiter (justitie) zijn er na langdurig be raad eind 1978 in geslaagd, een wetsont werp in elkaar te timmeren, dat was be doeld als compromis tussen de uiterst voorzichtige CDA-benadering van het abortusprobleem en de liberale opvattin gen van de VVD over de afbreking van zwangerschappen. Vrouw beslist Duidelijk was overigens dat de CDA-visie op punten had gewonnen. De bepaling, dat arts en vrouw samen moeten beslissen over een abortus, het artikel dat de vrouw vijf dagen verplichte bedenktijd voor schrijft voordat de ingreep kan plaatsvin den en het uitgangspunt dat abortus in het Wetboek van Strafrecht als misdrijf blijft aangemerkt, waren daar heldere bewijzen van. Het was dan ook niet zo verwonderlijk dat de VVD-fractie in de Tweede Kamer tijdens de ruim anderhalf jaar durende schriftelijke voorbereiding van het abor tusdebat alle moeite deed om- het wetsont werp in meer liberale zin om te buigen. Evenmin was het verbazingwekkend dat Ginjaar en De Ruiter, realisten als zij zijn, aan enkele VVD-wensen tegemoet kwa men door het wetsontwerp enigszins te wijzigen. Zo lieten zij onder meer de vijf dagen bedenktijd ingaan op het moment dat een vrouw een arts om abortus ver zoekt. Ook mochten zwangerschappen van meer dan dertien weken nu ook in abortusklinieken worden afgebroken en niet meer uitsluitend in ziekenhuizen. De ministers voegden daar echter aan toe, (dit weer ter geruststelling van het CDA), dat die klinieken dan wel een speciale vergunning nodig zouden hebben. Belang rijk voor de VVD was ook, dat de minis ters in hun toelichting bij de wijzigingen die zij aanbrachten bijna achteloos mee deelden, dat in de dagelijkse abortusprak tijk de vrouw wel degelijk de belangrijk ste stem heeft in het gesprek met de arts over het al dan niet doorgaan van de in greep. Initiatief Inmiddels hadden PvdA en D'66 na lang aarzelen besloten, toch maar een geza-. menlijk initiatief-wetsontwerp inzake abortus in te dienen, dat aan de orde zou kunnen komen als het regeringswetsont werp zou worden verworpen. Het plan om in overleg met de (op het punt van abor tus gelijkgezinde) VVD, een aantal wijzi gingsvoorstellen in te dienen, waardoor het wetsontwerp van Ginjaar en De Rui ter in liberaal-progressieve zin zou kun nen worden bijgesteld, was mislukt/ De VVD wilde namelijk geen garantie geven, dat zij de amendementen van PvdA en D'66 zonder meer zou steunen. De liberalen zagen tijdig in, dat zo'n han delwijze van weinig politieke elegantie te genover de toch al zo met het ontwerp- Ginjaar/De Ruiter worstelende coalitiege noot CDA zou getuigen. Dit betekende echter niet, dat de VVD met de armen over elkaar het debat wilde afwachten om dan zonder meer ja en amen tegen het re geringsvoorstel te zeggen. De fractie van Rietkerk diende vorige week een aantal wijzigingsvoorstellen in, die zij nadrukke lijk presenteerde als „verduidelijkingen, die de strekking van het wetsontwerp niet wezenlijk aantasten". Amendementen De amendementen van de VVD lopen grotendeels parallel met de wijzigingen die PvdA en D'66 in het regeringsontwerp willen aanbrengen. De VVD wil onder meer de bedenktijd voor zowel de vrouw als de arts terugbrengen, zij wil dat in het wetsontwerp duidelijk komt te staan dat de vrouw uiteindelijk over de abortus be slist (zoals Ginjaar en De Ruiter al in hun toelichting hebben laten weten), zij wil dat een vrouw in principe door elke be voegde arts voor een abortus naar een zie kenhuis of kliniek moet kunnen worden verwezen en zij wil de strafbaarheid van bevoegde artsen die zich niet geheel a'an de wettelijke regels houden, enigszins ver zachten. Hoewel de liberalen bij hoog en bij laag blijven volhouden, dat deze voorstellen geen wezenlijke aantasting van het wets ontwerp betekenen, weten ze natuurlijk wel beter. Ze beseffen heel goed dat de CDA-fractie, die na weken van heftig dis cussiëren nog altijd vier a vijf leden kent die het ontwerp Ginjaar/De Ruiter onder geen voorwaarde willen steunen, gruwt bij de gedachte dat de VVD-amendemen- ten in het ontwerp zouden worden ver werkt. Hoofdrol Inmiddels is wel duidelijk dat de VVD in het abortusdebat de hoofdrolspeler is ge worden en dat het CDA (althans tot nu toe) genoegen moet nemen met een sim pele bijrol. CDA-voorman Lubbers heeft er alles aan gedaan zijn fractie op één lijn te krijgen, waardoor hij het kabinet en de VVD-fractie het aanbod kon doen: „Zie hier 49 CDA'ers die bereid zijn het wets ontwerp vu:i Je regering te aanvaarden". Daarmee zou de goede wil van de chris ten-democraten aangetoond kunnen wor den en tegelijkertijd de beschuldigende vinger naar de VVD kunnen worden uit gestoken, vergezeld van de oproep „Wees loyaal en laat die amendementen vallen, zodat het wetsontwerp een meerderheid krijgt". Die gelegenheid heeft het CDA niet gekregen. Het is onhaalbaar geble ken, alle 49 fractieleden over de streep te trekken. De hoofdrol van de VVD wordt trouwens nog benadrukt, doordat de fractie hele maal niet van plan is en ook nooit van plan is geweest, haar amendementen in te trekken, zelfs niet als het CDA unaniem achter het wetsontwerp van de regering was gaan staan. „Wij blijven erbij, dat onze amendementen het ontwerp niet on dergraven. We handhaven ze zonder meer. Daar doet de houding van het CDA niets toe of af", zei VVD-woordvoerder Dees, nadat bekend was geworden dat Ginjaar en De Ruiter (en met hen het hele kabinet) na de eerste ronde van het debat flink met de handen in het haar zaten en pas volgende week in staat zouden zijn de Kamer te antwoorden. Dees voegde daar aan toe, dat nergens in het regeerakkoord tussen CDA en VVD staat, dat de rege ringsfracties verplicht zijn het abortus- wetsontwerp van de regering te slikken. „Bovendien, je mag toch wel proberen el kaar met argumenten te overtuigen van de eigen zienswijze?", aldus Dees. Overlevingskans De conclusie van het voorgaande luidt, dat het CDA moreel en politiek de sterk ste was geweest als zij deze week bij mon de van woordvoerder Deetman een over tuigende eensgezindheid aan de dag had kunnen leggen. Voor de overlevingskans van het wetsontwerp had het echter alle maal niets uitgemaakt. Die overlevingskans is bijzonder klein. Als Ginjaar en De Ruiter de VVD toch "og, een heel klein staDie tegemoet zouden willen komen, kan de steun van het CDA helemaal wel vergeten worden. Nu im mers al heeft de CDA-fractie laten weten, dat voor haar de uiterste grens is bereikt. Ook is niet verhuld, dat voor enkelen de grens al is overschreden. Bovendien zou een tegemoetkoming aan de VVD op onoverkomelijke bezwaren stuiten van Van Agt en enkele andere CDA-ministers zoals mevrouw Gardeniers en minister Braks. Het kabinet zal dus deze week (ongetwijfeld na enig geruzie tussen CDA- en VVD-bewindslieden) tot geen andere conclusie kunnen zijn geko men, dan het wetsontwerp in z'n huidige vorm te handhaven en alle amendemen ten af te wijzen. Als de VVD-fractie daar na, ondanks de druk vanuit het kabinet, haar wijzigingsvoorstellen handhaaft (op dit moment ziet het daar zonder meer naar uit) zal bij de stemming over de amendementen blijken, dat ze met steun van de oppositie worden aangenomen. Het kabinet kan dan besluiten het wetsont werp in te trekken, daarmee ruim baan gevend aan het initiatief-wetsontwerp van PvdA en VVD. Het kan echter ook besluiten, de eindstemming over het tota le, gewijzigde wetsontwerp af te wachten. Scenario^ Op dat moment ontstaat de grillige politie ke situatie die Ruud Nijhof deze week voorzag. Want zoals het er nu naar uitziet, zal de VVD bij de eindstemming uiteraard vóór stemmen en het CDA tegen, maar de oppositieook tegen, omdat zij het ini tiatief-wetsontwerp van PvdA en D'66 toch beter vindt. Het ontwerp Ginjaar/De Ruiter is daarmee dus verworpen, waarna eveneens het initiatief-ontwerp een kans krijgt. De vraag die de VVD momenteel het meest bezighoudt, is: hoe kunnen we de oppositie, al was het alleen maar de PvdA, zover krijgen dat ze na aanvaarding van onze amendementen ook het hele wets ontwerp steunen. Een vrij zinloze vraag. Immers, als het regeringsontwerp, ge zigd en al, door de Kamer zou woi aangenomen zonder steun van regeri partner CDA, zal dat (gezien het be van het ontwerp) onaanvaardbaar voor de CDA-ministers. Ook dan ligt in de rede, dat het kabinet het wetsj werp intrekt. Het resultaat van deze zarre scenario's is echter steeds hetzel het initiatief-ontwerp van de oppo( dat op bepaalde punten verder gaat) de amendementen van de VVD, komtl bod en zal uiteindelijk toch met steun j de VVD worden aangenomen. Crisis Nog één mogelijkheid is hier niet be deld: de mogelijkheid van een kabi crisis over het abortus-wetsontwerp Ginjaar en De Ruiter. Waarom, zo zi velen zich afvragen, dreigen Ginjaa De Ruiter niet met opstappen in het r dat de VVD-amendementen zouden den aangenomen? De kans daarop bestaat weliswaar, mi vrijwel nihil. In de eerste plaats w noch CDA en VVD, noch PvdA en bij een komende kabinetsformatie nieuw opgezadeld worden met het tien jaar slepende abortusprobleem, d langzamerhand qua omvang veel begi lijken op de politieke schoolstrijd ui vorige eeuw, die eveneens diverse netten overleefde. In de tweede plaat het CDA genoeg realisten die beseffei volgens de democratische spelregel meerderheid van het parlement (VV oppositie) de kans moet krijgen haar menlijke ideeën omtrent de abortusj tijk in een wet om te zetten. Dat het CDA daarbij machteloos moe kijken, is bijzonder jammer. Maar te| ver de kiezers staan de christen-dem ten dan wel met schonere handen wanneer zij omwille van de eenheid coalitie over hun eigen schreef heen den gaan. DICK VAN RIETSCHC

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 8