de meest perfecte dictatuur
»roy,|niwk voetbal
róii handen
mpe
>en"
:Rok
?r
ekeindl
terwijl
nd
aasfet
Een grk
i en
i de
ndse
heid f«|
in del
s van I
dat mil
ansPr$*Hl december begint in Uruguay de strijd om
.Gouden Cup", een toernooi waaraan de
itionale elftallen deelnemen van landen die
is een wereldkampioenschap voetbal hebben
'onnen. Elk deelnemend elftal ontvangt twee
per gespeelde wedstrijd. De Oranje-ploeg,
vier "lï09 keer vice-kampioen in de jaren '70, neemt
larbij de plaats in van de Engelsen, die er geen
i in hadden.
jftig jaar geleden werd het eerste
Jrreldkampioenschap voetbal in Uruguay
i maairhoud®n en door de nationale ploeg gewonnen.
'2jt e militairen die sinds 1973 met ijzeren vuist het
ns in (fd re9eren, zagen hierin een mooie
iiet zo tegenheid om hun „mini-WK" te organiseren,
r. £c/>(nanc'ee' belooft het vriendschappelijke
7 heel |®rn0°i een grote flop te worden,
1 te ^//opagandistisch wordt evenwel niets aan het
nd ik !®va' overgelaten. De militairen hebben de
hanisatie, de publiciteit en zelfs de nationale
itbalbond in eigen hand genomen.
P°r 060 ver*'ag over de huidige situatie in
bepafu9uay bezocht onze Zuidamerikaanse
i hamrre8P°nden* J°® Schurink dit land dat tot 1973
kend stond als een voorbeeldige democratie
li dat zijns inziens nu het best kan worden
eden Inschreven als de „meest perfecte dictatuur".
Comité Olympische Spelen en
igens ensenrechten (COSEM) heeft reeds zijn
d van Muring uitgesproken over de Nederlandse
liteit fOlname. Het comité, dat werd opgericht in
on deirband met de Olympische Spelen in Moskou
ai'en. [neinde de schending van de mensenrechten in
e Sovjet Unie aan de kadk te stellen, wil dat
it" en ranje om dezelfde reden afziet van deelname
boortèn de opalen in Uruguay. Het comité heeft de
om een gesprek gevraagd, maar tot op
te eden heeft de voetbalbond nog niets van zich
Het Hen horen.
Het militaire bewind in Uruguay maakte korte metten met de guerilla-beweging Tupamaros. Razzia's waren aan de orde van de dag.
over e\
<ok
geen
r doel
men
aal. H(
verha
vind
boorté
bo\
onfvljlONTEVIDEO „Druk uit het buitenland eco-
r/r/aasjmische sancties, boycot kan misschien
terecl ideringen bevorderen. Ik moet toegeven dat ik
ande eromtrent pessimistisch ben, vooral ook als je
■misse et dat bijvoorbeeld de wapenboycot van de Ver
idee/ ligde Staten onmiddellijk tot gevolg had dat ver-
'zeiligt iheidene Europese landen in de rij gingen staan
in m het gat te vullen".
id woépn het woord is een leidende centrum-rechtse
iliticus, die ruim zeven jaar geleden als parle
mentslid nog pleitte voor uitbreiding van de be-
e/pegdheden van het leger. Evenals vele andere
ilitici, grondbezitters en ondernemers zette hij al-
is de deur op een kier voor een militaire staats-
eep.
lu hebben wij er spijt van dat wij ons zo hebben
ten leiden door onze angst voor het
■aaien ie", erkent Walter Pages, vice-president
Dnservatieve boerenbond „Federacion Rural".
nofieli ngst heeft na zeven jaar dictatuur diep wortel ge-
een choten, zij het dan dat die angst nu bestaat uit
een Bt bang zijn voor arrestaties, voor martelingen en
iar, dii >or een toekomst zonder bestaanszekerheden.
men,feinfgen durven met buitenstaanders te praten
5loos echts een enkeling vindt het goed dat zijn woor-
aangehaald worden.
paar honderd Uruguayanen zijn door het re-
iem ontvoerd en sindsdien verdwenen, of ver-
loord. Bijna de helft werd slachtoffer van de lan-
arm van het bewind terwijl zij in het buitenland
oornamelijk in Buenos Aires) vertoefde. Meer
in 50.000 personen werden gearresteerd, meer
an 10.000 gemarteld. Ruim 1.200 zitten nu nog
ast. Driehonderdduizend Uruguayanen ontvlucht-
om politieke of economische redenen het land.
militairen hebben van hun „Nieuwe Uruguay"
rste zoals de propaganda zegt een „perfecte dic-
:uur" gemaakt waarin niets of niemand aan hun
idi andacht ontsnapt. In de eerste jaren na de
lachtsovername domineerden zwaar bewapende
iilitairen het straatbeeld in de hoofdstad Montevi-
Nu zie je ze nog zelden. Hun taak is veelal
Overgenomen door agenten in burger, die je op vrij
nopvallende wijze volgen, en door een legertje
i erklikkers, waartoe het oude vrouwtje behoorde
it op een bankje zat te breien en „informant
1" bleek te zijn. evenals de portier van mijn ho-
mat
eurt el.
op
i?n*T"es onder controle
teijer Ie Uruguayaanse militairen controleren alles, van-
f het officiële voorlichtingsorgaan DINARP, dat
Üch bezighoudt met de censuur, het bestraffen
nissen an Uruguayaanse journalisten en het „begelei-
t van en" van buitenlandse collega's tot en met de
daar A portfederaties, zoals de Uruguayaanse voetbal-
ond waarin zes militairen de lakens uitdelen. On-
lernemingen die vroeger advocaten aantrokken
>m hun juridische problemen te regelen, zijn de
itste jaren veelal overgeschakeld op het benoe-
in van militairen in leidende functies. Zij zijn on
misbaar om bureaucratische problemen (snel) op
lossen. Allerlei sportorganisaties en zelfs buurt-
tfubs volgden dit voorbeeld,
vergelijking met de dictaturen in Chili en Argen
tinië heeft het bewind in Uruguay vrij weinig tegen-
nde standers vermoord. Daarentegen hebben er in
sen ander Latijns Amerikaanse dictatuur, in ver-
iding tot de bevolking, zoveel arrestaties en
rtelingen plaatsgevonden als in Uruguay. Ner-
9*ns is het toezicht zo scherp ais nier.
Jorge Battle, leider van de traditionele Colorado-
partij: „Zelfs in voetbalclubs mag niemand een be
stuursfunctie bekleden zonder voorafgaande poli
tieke toestemming. Toen wij twee jaar geleden een
politieke bijeenkomst hielden, wist de politie bijna
onmiddellijk wie er waren geweest en wat er was
gezegd. De deelnemers die student waren, moch
ten daarna een jaar lang geen examen doen, de
genen die openbare functies bekleedden werden
ontslagen, terwijl de gepensioneerden gedurende
een jaar een-derde van hun pensioen werd afge
trokken".
Tienduizenden personen zijn tijdens de zeven jaar
dictatuur uit overheidsdienst ontslagen. In vele ge
vallen was de reden het lidmaatschap van een van
de partijen die in 1972 vóór de machtsovername,
deel uitmaakten van het centrum-linkse „Frente
Amplio"; vaak ook was het voldoende te zijn her
kend op foto's die waren genomen op politieke bij
eenkomsten in die tijd.
De verdenking dat iemand sympathiek heeft ge
staan tegenover het Frente Amplio is voldoende
om hem niet in overheidsdienst toe te laten.
Om dan toch een kans op werk te maken, zetten
vele van die „verdachten" kleine advertenties in
de krant, waarin zij verklaren „geen enkele binding
te hebben gehad met het Frente Amplio" en dat zij
volledig akkoord gaan met het „Democratisch Be
wind in het land"... Iemand die in 1941 (I) een bij
drage had gegeven aan een collecte van de socia
listische partij werd om die reden twee jaar gele
den geweerd uit het bestuur van een transporton
derneming.
Martelen als wapen
Acht jaar geleden ontmantelden de Uruguayse mi
litairen in enkele maanden tijds de guerilla-organi-
satie Tupamaros.. Sommige politici, zoals Jorge
Battle, leider van de Colorado-partij, beweren dat
de militairen de guerilleros voordien hadden ge
steund en gebruikt met het doel de democratie om
zeep te brengen.
Het martelen werd daarna een wapen om de Tupa-
Het Centehario-8tadion in Montevideo wordt in
gereedheid gebracht voor de mini WK-voetbal.
maros te vernietigen. Nu, vele jaren later, bestaat
er al lang geen gewapend verzet meer. Maar de
martelingen duren voort. De militaire wraaklust
doet regelmatig gevangenen van de gevangenis
naar de martelcentra verhuizen.
Vele politieke gevangenen zijn de laatste twee jaar
op vrije voeten gekomen, nadat zij duizenden gul
dens „losgeld" hadden betaald, zogenaamd voor
„huisvesting en voeding". Sommigen zijn daarna
weer gearresteerd. De meesten hebben het land
verlaten.
In de praktijk wordt niet toegestaan dat politieke
gevangenen hun eigen verdedigers hebben. De
toegewezen verdedigers wedijveren met de militai
re aanklagers in strengheid. Soms gaat de rechter
uit eigen beweging over hun eisen heen.
Dit overkwam o.a. de docent Raul Cariboni da Sil-
va, die sinds 1973 periodiek gemarteld wordt. In
verschillende „processen" werd hij eerst tot zeven,
vervolgens tot negen en vorig jaar tot vijftien jaar
gevangenisstraf veroordeeld. Verschillende gevan
genen die hun- straf er bijna hadden opzitten, wer
den kort voor hun vrijlating opnieuw voor de rech
ter gesleept en opnieuw veroordeeld.
Een van de ergste slachtoffers van deze taktiek is
de student Washington de Vargas Saccone, die in
1972 op 19-jarige leeftijd was gearresteerd. Eind
1973 beval de militaire rechter zijn vrijheid. Sinds
dien is hij evenwel regelmatig gemarteld en zijn
nieuwe „processen" tegen hem aangespannen. In
1978 zou hij zijn straf hebben uitgezeten. Vlak
voor zijn vrijlating volgden nieuwe beschuldigin
gen. nieuwe martelingen etc. In april j.l. werd hij
tot 28 jaar veroordeeld, zonder aftrek van de acht
jaren die hij al vast zat, „omdat in 1973 zijn vrijla
ting was bevolen".
Geen verdediging mogelijk
De leider van de Tupamaros, de 55-jarige Raul
Sendic, In 1972 gearresteerd, werd vorige maand
in zo'n schijnproces tot 45 jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Pogingen van internationale juristen
organisaties om een verdediger voor hem te vin
den, mislukten. Niemand durfde. Volgens een Uru
guayse advocaat is het totaal onmogelijk gevange
nen te verdedigen en vele collega's die het in het
verleden wel probeerden, zijn gearresteerd en ge
marteld en zijn in enkele gevallen veroordeeld we
gens „belediging van de autoriteiten" of om ande
re redenen.
De sterkste heeft gelijk en de sterkste wint. Dat is
in het kort de filosofie van het bewind. Op econo
misch terrein heeft dit tot gevolg dat vele nationale
bedrijven hun poorten hebben moeten sluiten of
dat fabrieken zich nu bezig houden met de import
en verkoop van produkten die zij tot voor kort zelf
maakten.
In Uruguay en Argentinië doet zich het merkwaar
dige verschijnsel voor, dat de import wordt gesub
sidieerd en de export afgeremd door een over
waardering van de peso met tenminste 32 procent.
De nationale landbouw en industrie staan op de
rand van de afgrond. Toch heeft de economie de
laatste jaren een groei doorgemaakt van gemid
deld 4 procent. Voornaamste redenen: omvangrij
ke infrastructurele werken met internationale fi
nanciering en grote bouwactiviteiten. De militairen
hebben de komst van buitenlands speculatief ka
pitaal sterk gestimuleerd. Jen gevolge van de spe
culatie zijn de prijzen van woningen in de hoofd
stad en in het toeristencentrum Punta del Este de
laatste jaren enkele keren over de kop gegaan.
Veel buitenlands kapitaal is in deze sector terecht
gekomen, die de laatste maanden een verzadi
gingspunt lijkt te hebben bereikt.
De Uruguayse economie dreigt als een kaartenhuis
in elkaar te storten zodra het kapitaaloverschot op
de internationale markt wegebt of zich elders meer
winstgevende alternatieven voordoen. De buiten
landse deviezen verdwijnen als sneeuw voor de
zon met als gevolg een economische chaos. Even
als de afgelopen maanden in Argentinië al gebeur
de, tijdens een tijdelijke crisis, kan de economie
dan alleen in stand gehouden worden door steeds
hogere winsten te bieden aan de speculatieve ka
pitalen, noodzakelijk om de betalingsbalans in
evenwicht te houden.
Met zijn economische politiek schuift het militaire
Lewind de crisis voor zich uit en ik vrees dat een
toekomstige democratie met de brokken wordt
opgescheept", aldus Walter Page van de Agrari
sche Federatie.
Schijndemocratie
Zover is het nog lang niet. In Uruguay, eens een
voorbeeldige democratie en het „Zwitserland van
Zuid Amerika" genoemd, hebben de militairen de
touwtjes stevig in handen. Ze maken weinig aan
stalten om afstand te doen van de macht en van
een serie privileges die zij zich hebben toegeëi
gend, ondanks de toezeggingen van een zekere
democratisering. Want duidelijk is wel, dat het een
„schijndemocratie" is die de militairen aan het
ontwikkelen zijn, compleet met grondwet en ver
kiezingen van een burger-president (slechts één
kandidaat, goedgekeurd door de militairen). Op 30
november (toevallig een maand voor de opening
van de mini-WK, en bedoeld om het diep gezon
ken internationaal prestige wat op te vijzelen) kan
het volk zich uitspreken over de nieuwe grondwet.
Wijst men de grondwet af, dan zal dat volgens de
militairen bewijzen, dat het volk wil dat de huidige
situatie gehandhaafd blijft. Wordt de grondwet
aangenomen, dan wordt er evenmin wezenlijk iets
veranderd. De nieuwe grondwet betekent immers
de legalisering van de huidige situatie: de militai
ren houden de macht. Daartoe worden binnen de
schijn-democratie twee unieke situaties gescha
pen: een buitengewoon tribunaal, waarvan de le
den door de militairen worden gekozen en die wil
lekeurig, op gevoelsmatige overwegingen, parle
mentsleden, ministers en zelfs de president Kun
nen wegjagen. Het tweede orgaan, dat direct door
de militairen wordt gecontroleerd, kan regerings
plannen veto-en en eigen voorstellen dwingend
opleggen.
Corruptie
Er zijn ook andere redenen om aan de democrati
sche bedoelingen vap de militairen te twijfelen:
- de vergaande corruptie onder de militairen (de
regering Carter maakte hiervan gewag, dit voor
jaar in haar rapport aan het Amerikaanse parle
ment);
- de huidige economische politiek is de nationale
industrie en de landbouw met name de kleine
en middelgrote bedrijven aan het vernietigen,
ten gunste van buitenlandse speculanten en is als
zodanig onuitvoerbaar in een democratie;
- Uruguay 5 tot 6 maal groter dan Nederland,
amper 2,8 miljoen inwoners is in handen van
200 rijke families en de machthebbers hebben de
concentratie van rijkdom alleen nog verder bevor
derd;
- zoals de gevluchte ex-soldaat Hugo Garcia be
vestigde, is het nog steeds de gewoonte zoveel
mogelijk officieren te compromitteren met het
voortbestaan van de dictatuur door ze te verplich
ten (en te belonen) deel te nemen aan martelingen;
- de vele privilèges die de militairen dankzij de dic
tatuur genieten (goedkoop vlees, benzine en lenin
gen, vaak gratis wonen en dubbele inkomsten).
Het verzet staat op een laag pitje. Logisch. Grote
Broer is alom aanwezig en het is onmogelijk voor
de zware verliezen snel vervanging te vinden.
Hoe voortreffelijk de controle functioneert onder
vond ik op de laatste dag van mijn verblijf. „Onbe
kenden" hadden tijdens mijn afwezigheid in het
hotel mijn camera geopend en alle Uruguay-foto's
vernietigd. Eerder hadden Uruguayse collega's ai
hun verbazing uitgesproken, dat ik zonder proble
men militaire patrouilles en soldaten in gevechtsu
niform in het centrum van Montevideo had gefoto
grafeerd. Gewoonlijk wordt onmiddellijk het filmpje
afgepakt. De „perfecte dictatuur" vond het in dit
geval beter stilletjes via een omweg het beoogde
resultaat te bereiken.
Ondanks alle vervolgingen zijn de linkse partijen
niet geheel vernietigd. Zelfs de eenheidsvakcentra
le CNT functioneert in het geheim. De pogingen
van het regiem om eigen vakbonden en eigen par
tijen op te richten, verlopen stroef. De grote meer
derheid van de bevolking merkt weinig van de on
dergrondse activiteiten. Er worden zo nu en dan
wat pamfletten verspreid. Veel klandestiene tijd
schriften worden in het buitenland gedrukt en ko
men via de posterijen het land binnen.
Machtstrijd
Sommigen leidende politici hebben hun enige,
kleine hoop op een terugkeer naar een echte de
mocratie gevestigd op de huidige machtstrijd bin
nen het leger. Er zou namelijk ook een sector be
staan die een werkelijke democratisering accep
teert. In dit-verband wordt de naam genoemd van
de commandant van het vierde legerdistrict, gene
raal Abdon Raimundes.
Intussen vordert de uitvoering van de plannen die
de officieren twee jaar geleden gezamenlijk heb
ben afgesproken. Er wordt nu hard gewerkt om
een vijftigtal politici te verlokken mee te doen aan
de nieuwe schijn-democratie. Het plan voorziet in
het monddood maken van de huidige leiders van
de twee traditionele partijen. Vervolgens willen de
militairen ook nog een derde nieuwe partij schep
pen van zogenaamde christen-democraten. De be
staande christen-democratische partij met zijn bij
na 3.000 militante leden wordt volledig terzijde ge
schoven.
Volgens de leider van deze partij Juan Pablo Terra
laten „onze leden in tegenstelling tot die van de
traditionele partijen" zich niet omkopen. Hij zegt
tegenstander te zijn van de komende volksstem
ming, die hij omschrijft als „een fraude, een klucht,
waarin hopelijk niemand in het buitenland intrapt".
Zijn kleine partij zat in het verleden samen met de
communisten en socialisten in het Frente Amplio.
Hij benadrukt hiervan geen spijt te hebben.
Militairen als gids
Vier jaar geleden werd in dictatoriaal Uruguay het
wereldkampioenschap voor studenten gehouden.
Het bewind buitte het gebeuren propagandistisch
uit, iets waaraan de oranjeploeg zich gedeeltelijk
onttrok door tijdens een officiële receptie in het
presidentiële paleis demonstratief weg te blijven.
De gidsen die toen tot in de kleedkamers toe de
elftallen begeleidden, bleken uiteindelijk militairen
in burgerpakjes te zijn. Velen van de vrouwelijke
tolken waren hun familieleden. Binnenkort kunnen
zij opnieuw hun kwaliteiten tonen, want in het
„nieuwe Uruquay" wordt niets aan het toeval over
gelaten. Zelfs niet als het om een vriendschappe
lijk voetbaltoernooitje gaat.
JOS SCHURINK
