7 uueekpuzzel door dr. Pluizer
irirtVl
ijjjj,
sterrenhemel
postzegels
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR 44
CRYPTOGRAM
m m mj
mmmw o
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1980
kW'APKlVjkTn
R M'fe O jl k I E
E ElN
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
Mevr. v.d. Lubbe, Vrouwvenneweg 8, 2374 BE Oud-Ade.
P. Ruygrok, Griegstraat 2, 2324 BA Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal:
1 Geen stevig slot In deze toestand
(7):
4 Brengt ontsteltenis in het kippen
hok (7);
7 Zij dient op de tennisbaan (11);
10 Zijn voorbijgaan doet het gesprek
verstommen (7);
11 Die bewonderaar voelt wel aan dat
zijn verhalen overdreven zijn (7);
12 Ik maak je attent op die melodie
(5):
14 Haar werkzaamheden sluiten
nachtwerk uit (9);
17 Krijgen is de kunst !(9);
19 Vlucht met een ruig randje (5);
21 Toen men tussenbeide kwam, was
de chirurg al bezig (7);
24 Langzamerhand is iedereen voor
Gedeputeerde Staten (7);
26 Mogelijk is ook het K.N.M.I. hier
toe wel bereid (11);
27 Nee, rijst stelt in dit geval niet veel
voor (7);
28 Zijn gevoel voor kunst maakt deze
Ooèteuropeaan erg warm (7J.
Verticaal:
1 Het nadeel zet men niet in het zon
netje! (7);
2 Naar die staat in India gaan veel
mensen terug (5);
3 Door elkaar genomen zijn drie da
gen voldoende om de beesten te
verwennen (9);
4 U moet het eens wagen vporaf de
fles te gebruiken (5);
5 Als Ria achter vader gaat staan,
zal menigeen medelijden met hem
krijgen (5);
6 Hieruit blijkt, dat de afvaardiging
zonder de hulp van anderen ook
dit gebouw heeft kunnen vinden
(7);
8 Doen 'r deze keer nog bekende
renners hieraan mee (5);
9 Het liefst vindt u haar beslist als zij
van suiker is I (5);
13 Zulk een persoon ziet u liever niet
vlug terug I (3);
15 Er zit stof in deze drank (9);
16 Als groente vaak gegeten (3);
17 Agenten tot rust brengen (7);
18 Als codering voor deze stof geldt
de aanduiding 2/500 (5);
19 Van die zakken hebben wij meer
dan genoeg I (5);
20 Het tegenovergestelde punt vindt
u in de meetkunde (7);
22 U bevond zich op het land (5);
23 Deel van een bepaalde groep van
personen (5);
25 Hebt u enig begrip wat de uitslag
100 wel betekent (5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 44 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
door
C. J. de Feijter
Schaakblindheid
Nu een geval van schaakblind-
-heid of stommigheid, ter uwer
keuze mag u de titel toeken
nen aan mij. Want wat is het
geval. In êèn van de varianten
die ik u enige tijd geleden
voorschotelde in de afgebro
ken stand van de partij tussen
Hübner en Portisch^it zo'n ge
val van schaakblindheid, dat ik
u niet wil onthouden.
Ik ga u voor het laatst nog
eens die bewuste variant voor
voeren aan de hand van on
derstaand diagram:
(zie diagram nr. 1)
Wit: Ke2, Tb5, Pc4; pion: f6.
Zwart: Kc7, Ta1, Lg6; pionnen:
a4, b3.
Dit is de stand na de afgege
ven zet van Hübner. Na:
43. a4-a3 44. Tb5xb3 be
val ik de „winst"-voortzetting
44. Lg6-f7 aan. En dat
ging prachtig en ik had mijn
zin. Maar in de belangrijkste
variant zit een uiterst fraaie
weerlegging, aangegeven door
B. v.d. Bergh uit .keerde. Na:
45. Tb3-c3, Lf7xc4t 46.
Tc3xc4f Kc7-d7 verklaarde ik
dat zwart ging winnen. Maar
onze jeugdige lezer vond een,
Diagram 1.
wat hij noemde „keiharde" zet,
die alsnog remise voor wit uit
de hoed toverde. En dat was
dan de zet: 47. Tc4-c2ü,
en inderdaad, na: 47. a3-
a2 komt er een, in de studies
al jaren lang bekende, remise
verdediging te voorschijn. 48.
Tc2-d2tl. Kd7-e6 49. Ke2-d3l,
Ke6xf6 50. Kd3-d4l, en wat
zwart nu ook probeert hij kan
zijn koning niet ter verdediging
van zijn pion op a3 brengen.
Kijk maar: 50. Kf6-e6 51.
Td2-e2f, Ke6-d6 52. Te2-d2l,
Kd6-c6 53. Td2-c2t, Kc6-b5
54. Kd4-c3l, en de witte
koning komt naar b2, met re-
Diagram 2.
mise. Ik beroep mij op het fe
nomeen „schaakblindheid" en
begin tot de gedachte over te
hellen dat in deze partij een
volwaardige studie op het bord
is gekomen, die door de wit-
speler op bijzondere wijze aan
het bord is opgelost. En toch
laat me de gedachte nog niet
los, dat Portisch ergens de
winst heeft laten lopen. Mis
schien vanuit de diagramstel
ling direkt 43. Lg6-f7?
Maar dat mogen de lezers dan
maar eens pogen vast te stel
len.
Ik ben het met de heer J. Mar-
witz eens, die onlangs uitsprak
dat juist de stellingen met wei
nig tot zeer weinig materiaal
ons soms voor de grootste
verrassingen stellen. In ieder
geval, een pluim op de hoed
voor v.d. Berg, die deze fraaie
variant in zijn geheel aantoon
de.
Als bewijs dat de miniatuurstu
dies uit de koker van de stu
diemeester vaak zeer kort bij
de partij staan nog een bewer
king van een studie van
Troitzky met dezelfde idee:
Studie van Troitzky, bewerkt.
(zie diagram nr. 2)
Wit: Kb5, Lf3.
Zwart: Ka1, Tg1; pion: g2.
Wit begint en houdt remise.
Het begint met een ver-opposi
tie. De witte koning moet een
schaak van de toren vermijden
en moet daarvoor naar de a-
lijn. De enige goede zet is:.
Kb5-a5l, Ka1-a2 2. Ka5-a4,
Ka2-b2 3. Ka4-b4, Kb2-c2 4.
Kb4-c4, Kc2-d2 5. Kc4-d4,
Kd2-e1 6. Kd4-e3, Ke1-f1 7.
Lf3-e2t, Kf1-e1 8. Le2-f3,
met remise door herhaling van
zetten. Opgemerkt zij dat: 8.
Ke3-f37, faalt op: 8.
Tg1-f1f.
Heijtings damtoernooi
Het vierde Heijtings damtoer
nooi is gewonnen doör Jos
Stokkel, die 15 uit 9 scoorde
en Gert van Aalten éèn punt
voorbleef. Op de Belgen Piens
en Verschueren na, die respec
tievelijk 2 en 1 punten verover
den, behoorden de overige
spelers tot de middenmoot.
Bronstring, Gerard Jansen, Lu-
teijn en Bremmer haalden 10
punten, Auke Scholma en
Beerepoot 9. De Belgen had
den het dus zwaar te verduren
ih het toernooi in Huissen,
maar vaak eigenlijk in elke
partij, gaven ze zich eerst na
zware strijd gewonnen.
Kijk maar eens naar het eerste
diagram dat de stand aangeeft
in de partij Stokkel-Piens na
Stokkels 43.49-43. Wanneer
de Belg nu 8-12 speelt is er
weinig meer aan de hand,
maar hij meende dat eerst 43.
9-14 ook mocht. Hierop had
Stokkel gehoopt: 44. 43-38 en
ondanks de uitgedunde stand
gaat de toernooiwinnaar regel
recht op de winst af. 44.14-
20 gedwongen, immers 7-12
27-22x21 gevolgd door 33-
29x7 45. 44-40 20-25 46. 40-35
25-30 47. 34x25 8-12 48. 42-37
o iè-
n m
12-17 49. 25-20 24x15 50. 33-29
23x34 51. 35-30 34x25 52. 27-22
18x28 53. 32x12 25-30 54. 12-7
19-23 55. 7-1 23-28 56. 1-6 28-
32 57. 38x27 30-34 58. 6-44 15-
20 59. 27-22 16-21 60. 22-18 20-
24 61. 18-12 24-29 62. 37-32 29-
33 63. 44x26 34-39 64. 26-48
39-44 65. 48-39 44x33 en Piens
geeft zich gewonnen. Er volgt
immers 32-28 33x22 met winst
op tempo: 12-8 22-28 8-3 enz.
Een schitterend slot.
Consequent aanvalsspel
bracht na 27.12-18 bij
SCHOLMA
Scholma-Piens de stand van
het tweede diagram op het
bord. SCholma vond hier het
verrassende offer 28. 28-221
18x27 29. 41-37. Een vertraag
de dreiging, die pas op volle
kracht komt na 44-^0 50-45.
Probeer dan maar eens wat uit
te richten tegen 25-20 14x25
37-32. Piens voelde dit wel
aankomen en offerde meteen
terug: 29.27-31 30. 37x26 en
Scholma behield een voordeli
ge, later zelfs winnende posi
tie.
In de partij Van Aalten-Brém-
mer was na zwarts 42. 3-9
de volgende cijferstand be
reikt: zwart: 4, 9, 12, 14, 20,
24, 26. 27; wit: 23. 28, 33/39.
Bremmer speelde 43. 34-30 4-
10 (27-32 30X10 32x34 10-5
20-24 23-19 24x13 5-23 13-18
23x40 12-17 40x21 16x27 28-
23 9-13 35-30 4-10 30-24 10-
14 33-28 wit wint) 44. 30x19 12-
18 45. 23x12 14x34 46. 12-7 20-
24 47. 7-1 24-29 48. 33x24 34-
39 49. 24-19 9-13 gedwongen,
er dreigde 19-13 50. 19x8 39-
43 51. 1-6 43-48 op 43-49 6-44
52. 8-3 48x31 53. 6-22 27x18 54.
36x27 18-23 55. 3-9! 10-14? 23-
28 moet hier voor remise, im
mers op 9-4 volgt geen 10-14
wegens 27-22 35-30, maar 16-
21! 27x16 28-32 4x15 32-37.
56. 9x20 16-21 57. 27x16 26-31
58. 16-11 31-36 59. 20-14 23-29
60. 11-7 29-33 61. 7-1 en wit
wint: op 33-38 14-32 1-23; op
33-39 1-34 35x24.
Tenslotte: Luteyn en Bron
string speelden een partij die
acht uur duurde en na 122 zet
ten door Bronstring werd ge
wonnen, in een eindspel van 5
dammen tegen 2 dammen
Een zeer aangename tijdspas
sering kan, naast het spelen
van bridge, ook het kijken er
naar zijn. Vooral als het ont
moetingen betreft die op een
hoog peil staan valt er vaak
veel te genieten.
De afgelopen weken was daar
in ons land volop gelegenheid
voor (Caransa-toernooi en
World Olympiad) en de inmid
dels gestarte Meesterklasse
viertallencompetitie belooft
eveneens een spannende aan
gelegenheid te worden.
Het onderstaande spel laat een
mooi voorbeeld zien van de
manier waarop aanvallen en
parades elkaar kunnen afwis
selen, en hoewel de verdedi
ging tenslotte aan het kortste
eind trekt, is het toch een ge
raffineerd steekspel, waarbij
beide partijen zich van een
zeer goede kant laten zien.
1093
s B 8 6 2
o A532
94
7652 N *A
V975 wo*1043
O HB96 o V 1084
5 Z AVB108
HVB84
AH
O 7
H7632
Het nevenstaande spel laat
OOST
1 ruiten, 3 klaveren, pas.
ZUID
1 schoppen,4 schoppen.
WEST
2 ruiten, pas.
NOORD
2 schoppen, pas.
Parades
West kwam uit met schoppen
2, wat met dichte kaarten een
redelijke uitkomst mag worden
genoemd. Oost kwam aan slag
met het aas en vervolgde met
klaveraas en -vrouw.
Zuid was op zijn qui vive en
legde de heer niet. hetgeen de
basis legde voor zijn contract
winst.
West daarentegen, zag het
dreigende gevaar en, hoewel
de slag aan zijn partner lag,
troefde toch in om troef na te
kunnen spelen.
Het lijkt nu, of de leider niet
aan zijn tien slagen kan ko
men: hij maakt vier schop
penslagen, twee hartenslagen,
een ruitenslag, een klaverslag
en slechts één ingetroefde kla
veren, hetgeen tot negen leidt,
maar zoals zo vaak in deze si
tuaties: een dubbele dwangpo
sitie brengt uitkomst.
De teruggespeelde troef werd
genomen, de hoge hartens
werden geïncasseerd, waarna
een klaveren in dummy werd
getroefd en een harten In de
hand. Hierna volgde het res
tant van de troeven, waarbij
het voor west onmogelijk was
de dekking in zowel harten als
ruiten te bewaren en voor oost
om de ruitens en de klaveren
te beschermen.
De tiende slag werd tenslotte
met ruiten 5 gemaakt.
Hoewel de verdediging het de
leider bijzonder lastig heeft ge
maakt en amper aanwijsbaar
in de fout is gegaan, hadden ze
er na afloop wel spijt van ruite
naas niet eerder te hebben
Deze vitale entree voor de
dwangpositie bleek in het eind
spel voor zuid onmisbaar.
Lyra: klein, maar heel interessant
ss
•16
DRACÖ
®R
®RR
i'
CYGNUS
v
XY
i *m
ff# ®T
1' k*
17»
•19
MJ>^ ®*e
'•e
>765
jjb*® IYRA
VULPECULA
HERCULES
Lyra of De Lier is een van oud
ste sterrenbeelden en, on
danks de „kleine" oppervlakte
een nadere beschouwing zeer
de moeite waard. De lier is het
muziekinstrument van Apollo,
die dit instrument schonk aan
Orpheus. Orpheus, de grote
muziekvertolker uit de Griekse
mythologie, bespeelde de lier
zo vakkundig, dat zelfs de wil
de dieren zoet zaten te luiste
ren. De oorsponkelijke naam
van Lyra is Chelys. Chelys het
het dekschild van de schild
pad. Oorspronkelijk spande
men op dit dekschild, dat dan
als klankbord werkte, snaren
en daaruit is tenslotte de tier
ontstaan.
Lyra wordt omgeven door Dra-
co, Hercules, Vulpecula en
Cygnu's. Lyra heeft een bijzon
der heldere ster (a Lyrae), na
Sirius en Arcturus voor ons
zelfs de helderste, Wega ge
naamd. Wega vormt met De-
neb (Cygncis) en Altaïr (Aquila)
een vrijwel gelijkbenige drie
hoek van heldere sterren, de
zogenaamde zomerdriehoek,
die de zomerse nachtelijke he
mel beheerst. Wega heeft een
magnitude van 0.04 en staat
op 26 lichtjaar afstand. Over
300.000 jaar zullen Wega en
de zon elkaar zeer dicht passe
ren. Ster b is een bedekkings-
variabele met een begeleider
van een magnitude van 7.8.
Deze sterren, ieder met een
middellijn van 16-14 fniljoen ki
lometer, cirkelen om elkaar
heen op een afstand vag min
der dan vijf miljoen kilometer.
Ster e is eigenlijk een samen
stel van twee sterren, die ieder
ook weer een begeleider heb-*
ben. Dit gehele stelsel wordt
door middel van de zwaarte
kracht bij elkaar gehouden.
Een van de meest bekende
planetaire nevels tiqt in Lyra,
namelijk de Ring: al, M 57 of
NGC 6720, halverwege de
sterren b en c.
Een belangrijke meteoren-
groep is die van de Lyriden,
die ieder jaar omstreeks 22
april te zien is, hoewel deze
meteorenregen niet erg
„zwaar" is. Het getal der „val
lende sterren" per uur ligt zo
tussen de zeven en de tien.
Deze meteorenzwerm wordt in
verband gebracht met de ko
meet Thatcher, welke naam
niets te maken heeft met de
Britse premier.
Astronomische gebeurtenissen
in november:
Antillen brengen kinderzegels uit
De Postadministratie van de
Nederlandse Antillen heeft op
22 oktober j.l. de jaarlijkse kin
derzegels in omloop gebracht.
Ook voor dit jaar bestaat de
serie uit vier zegels en een
souvenirvelletje. De toeslag op
de zegels komt ten bate van
de Federatie Antilliaanse
Jeugdzorg.
Op een zegel in de waarde van
25 ct plus 10 ct ziet men een
landschap op het eiland St.
Maarten. Het Koeno'ekoehuis
op Bonaire is afgebeeld op een
zegel van 30 ct plus 15 ct. De
afbeelding op de zegel van 40
ct plus 20 ct is afkomstig van
Arubé. Deze zegel toont een
kind bezig met schrijven op het
schoolbord. Tot slot een zegel
van 60 ct plus 25 ct met als af
beelding éen dansend paar uit
Curagao. x
Het souvenirvelletje bevat drie
pegels van 25 ct plus 10 ct en
drié1 zegels van 60 ct plus 25
ct. De stroken tussen de zegels
tonen het embleem van de
„Federatie Antilliaanse Jeugd
zorg". In de bovenrand van het
velletje ziet men de tekst
„Voor het kind, door het kind.
For the child, by the child". De
onderrand heeft als tekst „Pa
e mucha, di e mucha".
Het ontwerp voor de zegels
werd vervaardigd door Hum
phrey Cecil Elisabeth uit Wil
lemstad, Curagao. De zegels
werden gedrukt in de kleuren
geel, rood, blauw, zwart en
lichtbruin door Joh. Enschedé
en Zonen te Haarlem.
Van 28 september tot en met 7
oktober j.l. werd in Israël een
nationale postzegeltentoon
stelling gehouden. Deze expo
sitie droeg de naam „Haifa 80"
en werd gehouden in het
„Mount Carmel Auditorium" te
Haifa.
Ter gelegenheid van dit evene
ment werd door de Israëlische
PTT een souvenirvelletje uitge-
fUlj
geven. Dit velletje bevat twee
zegels in de waarde van She
kel 2.- en 3.-. De prijs van het
blokje bedraagt Shekel 7.50.
Het nu uitgegeven souvenir
blokje is de eerste postzegel
uitgifte waarbij gebruik wordt
gemaakt van de munteenheid
„Shekel". De Shekel is een
oude joodse (bijbelse) munt
eenheid, die nu na 2000 jaar
weer in gebruik is genomen.
De zegels, die tesamen met hat
blokje een doorlopende teke
ning vormen, tonen Haifa naar
een ets uit de '17e eeuw. Op de
achtergrond ziet men de berg
Carmel die een hoogte heeft
van 550 meter boven de zee
spiegel. De havenplaats Haifa
heeft een zeer lange geschie
denis. In Sjikmona, direct ten
zuiden van de binnenstad zijn
vestingen blootgelegd, die da
teren uit het laat-bronzen tijd
perk (ca 1500 v Chr).
Op dij moment is Haifa de op
twee naar grootste stad van Is
raël en telt 260.000 inwoners.
Het velletje werd in meerdere
kleuren gedrukt door E. Lewin-
Epstein Ltd. In november zal in
Israël een uit 11 12 zegels
bestaande gebruiksserie wor
den uitgegeven, eveneens in
„Sheker-waarden.
Voor december a.s. staan nog
vijf bijzondere zegels op de
agenda. Het gaat hier om één
zegel, gewijd aan Golda Meir,
twee met als onderwerp „Ener
gie" en drie zegels met als on
derwerp „Jeruzalem".
Malta opent dit jaar de rij van
Kerstzegels. Malta doet dit nu
voor de 17e maal in successie
en bracht deze zegels op 7 ok
tober j.l. in de verkoop. Het
gaat hier om een serie be
staande uit vier zegels met
toeslag waarbij één van de ze
gels een afwijkend formaat
vertoont. Haast vanzelfspre
kend vertonen de zegels beel
den die met het Kerstfeest te
maken hebben. Zo ziet men op
een zegel in de waarde van 2 c
plus 5 m „De boodschap aan
Maria". „Maria Ontvangenis"
is afgebeeld op een zegel in de
waarde vén 6 c plus 1 c. Een
zegel van 8 c plus 1 c 5 toont
„De Geboorte". Deze zegels
zijn van langwerpig formaat, in
tegenstelling tot de vierde ze
gel in deze serie. Deze is van
groot formaat en vertoont alle
drie de afbeeldingen en heeft
een waarde van 12 c plus 3 c.
Voor wat betreft de afbeeldin
gen op deze zegels gaat het
hier om een triptiek, geschil
derd door de Maltezer kunste
naar Apton Inglott (1915-1945).
De groot formaat zegel ver
toont dus alle drie de panelen
van dit triptiek.
Het ontwerp voor deze zegels
werd vervaardigd door Ray
mond Crosses en het drukken
was in handen van Printex Li
mited.
den van de maan.
28 nov. Olh Ceres stationair.
28 nov. 18h Regulus 1° ten zuiden
van de maan.
29 nov. I0h Laatste kwartier van de
Hoofdsterren:
1 nov. 11h Regulus 0,8° ten zutder
van de maan.
3 nov. 09h Mercurius in beneden-
conjunctie.
3 nov. 22h Venus 0.6° (en zuiden
van Saturnus.
4 nov. Olh Jupiter 3° ten zuiden van
de maan.
4 nov. I0h Saturnus 2° ten zuiden
van de maan.
4 nov. 11h Venus 2° ten zuiden van
de maan.
5 nov. 17h De maan staat fn het
apogee.
7 nov. 21h Nieuwe maan.
10 nov. 13h Mars 2° ten zuiden van
Neptunus.
10 nov. 19h Mars 5° ten zuiden van
de maan.
10 nov. 19h Neptunus 3° ten zuiden
van de maan.
12 nov. 04h Mercurius stationair.
15 nov. I6h Eerste kwartier van de
17 nov. 14h Venus 4® ten noorden Dubbelsterren:
van Spica.
18 nov. 01h Uranus In conjunctie met
d® 20n- «oom
19 nov. 19h Mercurius grootste wes- ,naam
telijke elongatie: 20°.
21 nov. 01b De maan staat in het pe
rigee.
22 nov. 07h Volle maan.
22 nov. 22h Aldebaran 0,9® ten zul-
De zon en de maan in november:
a. Wega
b. Sheliak (V.d)
c. Sulaphat
d1.
el.(d)
e2.(d)
11.2(d)
0(d)
t.
k.
26.4
1065
218.3
817.7
205.3
205.3
136.8
814.5
407.3
231.3
afst-
naam
1 vis magn. - 2
(bgsec.)
e1,2
4.68 4.50
207
el
6.00 5.06
2.8
e2
5.14 5.37
2.3
17
5.04 9.40
3.7
0
4.46 8.70
28.2
zon
schemering
maan
op
onder
begin'
eind
op
onder
verlicht
datum
7.42
17.04
5.47
19.00
4.47
16.40
0.07
5 november
7.51
16.56
5.54
18.53
10.05
18.55
0.04
10 november
800
16.49
6.02
18.47
13.59
23.48
0.43
15 november
8.09
16.42
6.09
18.42
16.16
05.07
0.92
20 november
8.17
16.37
6.15
18.38
20.01
11.21
0.90
25 november
8.24
16.33
6.21
18.36
00.26
14.06
0.44
30 november
