Enthousiast
onthaal
koninklijk
paar op
Nederlandse
Antillen
Amerikanen kiezen
meer dan
alleen hun president
„KONINGINZOU VAKER OP
BEZOEK MOETEN KOMEN"
O
BINNENLAND/BUITENLAND
LEIDSE COURANT
X
DONDERDAG 30 OKTOBER 1980 PAGINA tQF
Glimlachend neemt koningin Beatrix, na afloop van haar cede tot de Antilliaanse Sta-
ten, het applaus van de statenleden In ontvangst.
Op het balkon van het Gouverneurshuls in Willemstad zwaait het koninklijk paar naTT(
de toegestroomde Antillianen. In het midden mevrouw Martina, de echtgenote van
Antilliaanse premier.
(Van onze speciale verslaggever Rink Drost)
WILLEMSTAD Velen hadden zich
vrijgemaakt om langs de route die ko
ningin Beatrix en prins Claus volgden
tussen het vliegveld en de Antilliaan
se hoofdstad Willemstad een glimp op
te vangen van het koninklijke paar,
dat gisterenmiddag aan het (eerste
koninklijke) bezoek aan de Neder
landse Antillen begon. Kinderen zo
wel als volwassenen hadden zichzelf
feestelijk uitgedost met rood-wit-blau-
we of oranje mutsen, zwaaiden geest
driftig met oranje ballonnen en riepen
zo hard ze konden: „biba nos reina",
Papiamento voor „Leve de koningin".
Op sommige punten van de route had
de politie soms moeite de rijbaan vol
doende vrij te houden voor de konin-
lijke stoet. In Willemstad zelf, waar
de koningin en de prins een krans leg
den bij het monument voor de geval
lenen in de Tweede Wereldoorlog,
stroomden winkels en kantoren leeg
omdat iedereen toch vooral maar een
glimp wilde opvangen van de vorstin
en haar echtgenoot
Voor degenen die de Amsterdamse tonelen ge
wend zijn die zich afspelen bij het passeren van
een koninklijke stoet, was de ontvangst die de
bevolking van Curasao de vorstin bereidde een
verademing. Geen rookbommen, geen spandoe
ken, geen rellen, maar vrolijkheid en enthousi
asme bepaalden het straatbeeld. Zelfs toen ko
ningin Beatrix en prins Claus de krans legden
bij het oorlogsmonument, toch een serieuze be
zigheid waarbij eigenlijk slechts stilte past,
klonken een klaterend applaus en „biba nos
reina" uit de dichte hagen op.
De meest ontroerende momenten speelden zich
af tijdens de bijzondere zitting van de Staten
van de Nederlandse Antillen, te vergelijken
met onze Staten Generaal. Tijdens die zitting
was het erg stil op straat, want de meeste men
sen zaten naar de directe uitzending op radio en
televisie te luisteren en te kijken. Koningin
Beatrix kon haar ontroering nauwelijks de baas
toen Statenvoorzitter Marco Bislip sprak over
de *bijzondere banden die de Antillen hadden
met de nu afgetreden koningin Juliana en ko
ningin Beatrix stal de harten van de volksver
tegenwoordigers en de inwoners van de drie
zuidelijke eilanden door hen in vrijwel glaszui-
ver Papiemento te vertellen, hoe zeer zij en
haar man zich thuis voelen tussen de rijksgeno
ten in de Antillen. Ook de drie bovenwindse ei
landen werden niet vérgeten want de koningin
sprak speciaal voor hen dezelfde woorden in
het Engels uit.
kernvra^L
ilijk onWk
rtillén iW
land.
?en zal J
(Van onze speciale verslaggever)
WILLEMSTAD In geen vijftien
jaar heeft Willemstad zo keurig in
de verf gezeten. De hoofdstad van
zowel de Nederlandse Antillen als
het eiland Curacao heeft zich uitge
breid opgemaakt voor het bezoek
van het staatshoofd uit het veertien
vlieguren verre Nederland. Het
ging de dagen voor het bezoek alle
maal nog wat schuchter. Nagenoeg
niemand had aandacht voor de
mensen, die zich bezighielden met
de voorbereidingen voor het hoge
bezoek. Nijvers mannetjes waren
bezig openbare gebouwen van een
frisse aanblik te voorzien. „Het is
een schande", mopperde een van
hen, bezig de deurpost in een trans
formatorhuisje kraakhelder wit te
schilderen. „Nooit is er geld voor
onderhoud van de openbare gebou
wen en nu moet plotseling alles te
gelijk. De koningin moest veel va
ker op bezoek komen, dan konden
we tenminste het hele jaar rustig
doorwerken".
Op het Wilhelminaplein, voorzien
van een groot standbeeld van de
vroegere koningin, zijn waren
schilders druk bezig alle stoepran
den opnieuw van een zwartwitte
blokrandmarkering te voorzien.
Het Wilhelminaplein is het bussta
tion van Willemstad. Eigenlijk wa
ren niet alledrie de schilders aan
het werk. Slechts één man hanteer
de de kwast. De beide anderen ver
tellen omstandigAhoe hij het moest
doen. Het Wilhelminaplein lag in
de route, die het koninklijk paar
gisteren volgde.
De laatste dag voor het begin van
het bezoek van de koningin was het
beeld van Willemstad en omgeving
toch wel duidelijk veranderd. Over
al wapperden kraakheldere vlag
gen aan spierwitte masten. Broe
derlijk naast elkaar in afgewogen
aantallen de Nederlandse driekleur
plus oranje wimpel en de Antil
liaanse vlag: een witte achtergrond
met een rode en een blauw balk,
die samen een kruis vormen, met
daarin de zes sterren die de afzon
derlijke Antilliaanse eilanden
voorstellen. In de binnenstad wer
den steeds meer etalages van grote
winkels en kleine zaakjes getooid
met kleurenfoto's van het konink
lijk paar.
Er is de afgelopen weken sprake
geweest van enige mate van onver
schilligheid en kritiek op het be
zoek van de „nieuwe" konipgin. De
vraag is vooral hoe representatief
voor de hele bevolking de groepe-
ringen zijn, die publiekelijk hun
stem hebben verheven tegen het be
zoek van de vorstin. Volgens Frans
Heijligers, een van de hoofdredac
teuren van het links getinte dag
blad Amigoe di Corsow zijn de
groeperingen op Curapao die zich
verzetten tegen de komst van de
koningin naar de Antillen verzet
ten absoluut niet representatief.
„Het zijn kleine minderheden die
de publiciteit halen omdat hun uit
spraken nu eenmaal afwijken van
de gangbare mening. Nee, men is in
overgrote meerderheid echt wel in
genomen met het bezoek van de ko
ningin. Ze laten dat alleen niet van
tevoren zo duidelijk blijken, maar
dat is nu eenmaal de aard van de
bevolking".
Een teer punt op de Antillen is de
onafhankelijkheid. De kerm
is steeds wie er nu eigenlijk
hankelijkheid wil: de Antillen
of moederland Nederland,
pragmatische overwegingen zal
nog in gfeen jaren een meerderht
te vinden zijn bij de Antilliaai
bevolking, die voor een snelle tt
ledige onafhankelijkheid is. ij
lijkt er veel op dat de grootste dr
op de Antillen om onafhankelijk
worden uit Nederland zelf kot
Het is overigens nog maar de vraMt
of de Antillen, kleine eilanden n
een kleine bevolking, zich als zty
standig land kunnen handhavt
Curacao, het grootste eiland, is
groot als Schouwen-Duiveland,
telt 160.000 inwoners. Aruba
worden vergeleken met Texel,
eiland telt 60.000 inwoners. Bona
(9.000 inwoners) is zo groot als
schelling. St.Maarten, op 800 km
stand van de genoemde drie eik
den, is nog wat groter dan Curac,
maar behoort slechts voor de he
tot Nederland. De andere helft
Frans. Het Nederlandse deel
13,5 duizend inwoners. En dan
er nog St.Eustatius en Saba, t
nietige eilandjes met respectie]
lijk 1.400 en 1.000 inwoners. Sat
zijn dat een kwart miljoen mem
evenveel als in een middelgrote
derlandse stad, maar dan wel
deeld over tweemaal drie eiland4
die op een afstand van elkaar
gen vergelijkbaar met die ti
Amsterdam en Bazel.
RINK DRi
HOE WORDT MEN PRESIDENT VAN DE VERENIGDE STATEN?
GEERDEN GEKOZEN DE PART'J-
LEDEN HEBBEN DUS GEEN
RECHTSTREEKSE INVLOED
IN 28STATEN WORDEN DOOR
PART'JEN TRAPSGEW'JZE
VERKIEZINGEN GEHOUDEN
WAARIN GEDELEGEERDEN
WORDEN GEKOZEN.
IN 19 STATEN WORDEN DOOR
PART'JEN IN DIRKTE VER
KIEZINGEN GFDtLEGEERDEN
GEKOZEN (VOORVERKIEZINGFN)
Er 5 soorten voorver toezingen
voordeel- I
ÖP0
NATIONALE PART'JCONVENTIES
He Democraten en Republikeinen houden m
hel verkiezingsjaar elk een parhjconvenhe
waar de gedelegeerden de presidentskandi
daat en de kandidaat vice-president kiezen.
KAUE P.
h uirsppf-y
AMERIKA HEEFT TWEE GROTE PAR
T-JEN. DE DEMOCRATISCHE- EN DE
REPUBLIKEINSE PARVJ
DE GROTE PART'JEN ZJN GEEN
STRAFFE ORGANISATIES
ON PRESIDENTSKANDIDAAT TE
HET AMERIKAANSE VOLK KIEST
KIESMANNEN VAN Dfc PART'JEN
SFNATOREN.
LEDEN HUIS VAN AFGEVAARDIGDEN.
KANDIDATEN VOOR DIVC FUNCTIES
e KIE'ER HOE' BOVEN DE 19 JAAR l'JN ER S
DE PRESIDENT
.N JANUARI LEC-T JE PRESIDENTS
KANDIDAAT DE AMBTSEED AF EN IS
H'J PRESIDENT VOOR C JAAR
In dit schema wordt aangegeven welke stappen de Ameri
kaanse politiek moet doorlopen voordat eena in de vier jaar
een nieuwe president wordt gekozen. Dit jaar zijn we inmid
dels aangeland bij het stadium dat hot Amerikaanse volk zijn
koua zal moeten bepalen. Overigena wordt verwacht dat maar
Iels meer dan de helft van het aantal stemgerechtigden op 4
november de gang naar de itembus zal maken. Het kaartje
linksonder geett aan welke gebieden ook bij de VS horen: Ha-
wal, Alaska en Puerto Rico. Daarnaast mogen ook do Amerika
nen in het buitenland hun «tem uitbrengen.
WASHINGTON De campagne
voor het Witte Huis trekt op het
moment veel publiciteit, zeker nu er
nauwelijks verschil lijkt te zijn tus
sen de aanhang van de Democrati
sche kandidaat ten zijn Republikein
se uitdager. Niettemin is er op 4 no
vember nog een groot aantal andere
zetels in het geding. Van de Senaat,
die samen met het Huis van Afge
vaardigden het Congres vormt, zijn
34 leden van de 100 aan de beurt
om af te treden, terwijl alle leden
van het Huis van Afgevaardigden
(435 volksvertegenwoordigers) op
die datum aftreden. Het mandaat
van een lid van het Huis duurt twee
jaar. Tenslotte zijn er in 13 van de
50 staten verkiezingen voor de ambt
van hoogste burgerambtenaar, dat
van gouverneur.
Presidentschap
Het Amerikaanse staatshoofd, wiens
ambtstermijn vi^r jaar beloopt, wprdt niet
rechtstreeks gekozen, maar door tussen
komst van een college van kiesmannen.
Formeel gesproken worden op 4 novem
ber 538 kiesmannen gekozen in de vijftig
staten, waaruit de V.S. zijfi opgebouwd.
Het aantal kiesmannen per staat is gelijk
aan het aantal senatoren (steeds 2) per
staat plus het aantal leden van het Huis
van Afgevaardigden namens elke staat
(minimaal 1: Delaware - maximaal 43: Ca-
lifornië).
Als de kiesmannen bij twee kandidaten
terecht komen, lijkt de naam van de nieu
we president al op 5 november bekend te
kunnen zijn. Zodra een kandidaat 270 van
de 538 kiesmannen heeft veroverd, is hij
president. Het systeem van toewijzing per
staat is uitermate rigide: haalt kandidaat
A 1 stem méér in staat X dan kandidaat
B, dan zijn alle kiesmannen voor hem. In
het begin van de campagne leek het er
nog op, dat er dit jaar sprake zou zijn van
een race tussen drie Kandidaten: naast
Carter en Reagan ook de onafhankelijke
Anderson. Het aftredend lid van het Huis
van Afgevaardigden is in de appreciatie
van de Amerikaanse kiezers intussen zo
ver gedaald, dat men uitsluit dat hij in een
van de vijftig staten de meeste stemmen
haalt. Al heeft Anderson steeds een wat
hij noemde „positieve campagne van na
tionale eenheid" willen voeren, op 4 no
vember is hij nog slechts „spoiler" (beder
ver) van de kansen van een van de twee
favorieten.
Verdeling staten in 1976
Bij de vorige verkiezingen voor het Witte
Huis gelukte het de toen nationaal nage
noeg onbekende Jimmy Carter de zitten
de president Gerald Ford het politieke bos
in te sturen. Van de 537 stemmen die toen
te verdienen waren in het „Electoral Col-
President Carter, op verkiezingstoer-
nee in Pittsburgh, zwaait uitgelaten
naar de grote mensenmenigte.
lege" (het college van kiesmannen), be
haalde de ex-gouverneur van Georgia er
297, terwijl Ford niet verder kwam dan
240. Carter kreeg de meeste stemmen in
23 staten en het district of Columbia,
waarin de federale hoofdstad Washington
ligt. Ford haalde de meerderheid in 27
staten. In nominale stemmen uitgedrukt
was de uitslag in 1976
Carter: 40.828.919
Ford 39.186.940
De opkomst bij de verkiezingen voor het
presidentschap is, naar onze maatstaven
gemeten, laag tot zeer laag. Het hoogste
percentage in de geschiedenis, 64.0, werd
in 1960 gerealiseerd. Het centrale stembu
reau schat dat dit jaar 160.491.000 Ameri
kanen kiesgerechtigd zijn. Op 18-jarige
leeftijd mag de Amerikaan stemmen. In
1976 maakte 54.4 procent van het kiezers
volk de gang naar de stembus.
De zittingsduur van een senator is zes
jaar, met dien verstande dat om de twee
jaar een derde deel van. de honderd zetels
vacant is. Deze keer zijn er.in 34 staten
verkiezingen voor een zetel in de Senaat,
waarbij 24 zetels nu door een Democraat
worden bezet, en 10 door een Republikein.
Bekende namen onder de aftredende
maar tegelijk herkiesbare volksvertegen
woordigers zijn: Barry Goldwater, de Re
publikeinse senator uit Arizona, die als ui
terst-rechts te boek staat. In 1964 was hij
voor zijn partij tegenkandidaat van presi
dent Lyndon B. Johnson bij de verkiezin
gen voor het hoogste ambt.
Verder Frank Church, de voorzitter van
de senaatscommissie voor buite.ilandse
end
ÏF
IEM
betrekkingen. De senator voor IdahoS l
tijdens de tweede ambtstermijn vanjchtt
chard Nixon (1972-1976) voorzitter vald in
senaatscommissie die zich bezighield |kwa
de Watergate-affaire. P ze
Ook Robert Dole, de Republikeinse spet
tor uit Kansas. Niet alleen heeft hij p te
invloed achter de schermen van de Rigew
blikeinse partij, ook heeft Dole dit, spi
korte tijd zelf aspiraties gehad voor kei
presidentschap. Ben
Dan Thomas Eagleton, de Democraafen
Missouri. Hij kreeg in 1972 landelijktfara
kendheid als „Running mate" van de—Ni
mocratische kandidaat voor het presidJaa:
schap, George McGovern. hem
De uit Nevada afkomstige Paul Lf-3
heeft actief meegewerkt aan de egonl 89.
sche paragraaf van het programma «Bede
mee Ronald Reagan het Witte Huis hun
te bereiken. Critici van het prograrfag
niet alleen buiten maar ook binnen deë ir
publikeinse partij, vinden dat de aar*
van de économische problemen die
c.s. voorstaan, te rigoureus-conservatilCi
De ex-ruimtevaarder John Glenn is I
kiesbaar als senator voor de staat
George McGovern Zou nog graag zes^
senator zijn voor South-Dakota. In I
kreeg hij, als „linkse kandidaat" naif1
de Democratische partij, een geweldig*}"
slaag van de zittende president Ricj*on
Nixon. Slechts twee staten (waarondeP011
District of Columbia) stemden in nfs e{
derheid op de senator, in stemmenperf} i
tage stokte hij op 37.5 terwijl Nixon«et
zijn tweede termijn begon met 60.7^ttw
van de stemmen achter zich. Wie £e'c
(onder anderen) niet herkiesbaar step v
de Republikeinse senator uit Pennsjhel
nia, Richard Schweiker. In 1976 koo^s8*
nald Reagan hem bij het begin var
voorverkiezingen tot zijn „Running rif16!
met het doel de onafhankelijke kiezeP t(
laten paaien door de als liberaal te IpP
staande Schweiker. Reagan verloor}1131
gevecht om de nominatie echter vah
raid Ford. hf]
Waarnemers verwachten dat de Demo
ten hun meerderheid zullen behoudögg
de Senaat. Die bestaat nu uit 58 mand
tegen 41 Republikeinen, en 1 onafhanljg^
ke afgevaardigde.
In het Huis van Afgevaardigden besd h
de Democratische partij eveneens
een comfortabele meerderheid. Het
heel gek lopen wil ze die verliezen. OL.u
moment heeft het huis 276 Democrat^
en. 159 Republikeinse leden.
Tenslotte mogen de inwoners van lSkgJ
ten op 4 november (tevens) bepalen^
de komende vier jaar hun gouverneir
Van deze 13 staten hebben er 10 een
mocratische gouverneur en 3 een RepFe
keinse. In 31 van de 50 staten is eenl r"
mocraat gouverneur, en in 19 een Rn n
blikein. De aftredene, doch voor hetj> e
rendeel herkiesbare gouverneurs, zijr"J
van Arkansas, Delaware, Indiana, Mi$*> 2
ri, Montana, New Hampshire, North. a<
rolina, Ncfrth-Dakota, Rhode-Island, vv.v
Vermont, Washington en West-Virgil.u®
