m
-
m
m
m
m
weekpuzzél door dr. Pluizer
1
8
1
Si
Si
1
Nf
1
i
medische rubriek
«mMMi
postzegels
DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 43
KRUISWOORDRAADSEL
13
18
21
32
37
-
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 25 OKTOBER'R
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
G.C. Vreeburg, Mrs. Bekkersstraat -59, 2223 AR Katwijk.
A. Kijk in de Vegte, Grevenstraat 5, 2312 VG Lelden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal: 1 vogel; 7 ridderlijke
held; 13 warmwatertoestel; 15 wapen
schouwing; 16 op elkaar; 18 grote
klier; 20 kaasjeskruid; 22 zenuw,
spier; 23 roofdier; 25 beginstreep; 26
soort vaas; 27 mannelijk dier; 28 mu
zieknoot; 30 stad in Brazilië (verkort);
31 etage (afk.); 32 gegraven diepte;
33 Europese luchtvaartmij. (afk.); 35
wijnsoort; 37 lichamelijke opvoeding
(afk.); 38 kwajongen; 40 schippers
boom; 42 mohammedaanse boetende
bedelmonnik; 44 groot aantal wilde
varkens (jagersterm); 45 hoewel; 46
dwarshout aan een mast; 48 zeevis;
49 eenzame streek (fig.); 50 hoofd
deksel; 51 schaakterm; 52 tegenover
(afk.); 54 sportevenement (afk.); 55
afgelegen; 57 kleurstof; 59 voertuig;
62 geestelijke; 64 oosterlengte (afk.);
65 alvorens; 67 uitroep; 68 duinvallei;
69 compagnon (afk.); 70 onbezonnen;
72 rivier in Egypte; 74 waterkering; 75
snelle loop; 76 voedsel; 78 gelijkenis;
81 vereniging; 82 voormuur; 84 vis
sersmandje; 85 familielid; 86 Middel
nederlandse fabelverzameling; 88 niet
gekweld door ziekte; 90 links op de
kant van papier getrokken lijn; 91 lid
van zeker mensenras.
Verticaal: 1 soort duif; 2 zilverpopu
lier; 3 lichte bedwelming door sterke
drank; 4 metaal; 5 oude lengtemaat;
6 niet fraai; 7 schaker van Helena; 8
paardeslee; 9 jong schaap; 10 bijbel
se naam; 11 getal waardoor men
deelt; 12 gemelijk persoon; 14 regi
ment (afk.); 15 door, met (Latijn); 17
klein kind; 19 toestemming; 21 buiten
gevaar; 23 voorzetsel; 24 Eurovisie
partner (afk.); 27 soort oorkonde; 29
moed, durf; 32 verzoekschrift; 33 Ko
ninklijke Landmacht (afk.); 34 vorm
van mij; 36 vakantie-woonwagen; 39
heilig boek; 40 gaping (fig.); 41 hoog
moedig; 43 behaagziek; 45 kloostero
verste; 47 zangstem; 51 honingklaver;
53 voorzitter v.e. universitaire facul
teit; 56 van kort geleden; 57 fat; 58
telwoord; 60 dieregeluid; 61 Techni
sche Hogeschool (afk.); 62 kostuum;
63 kort gedicht; 66 geschikt om ge
plukt te worden; 68 werptuig; 71 la
waai; 73 stof; 74 zuurdeeg; 75 mu
ziekstuk; 77 vogelwoning; 79 knaag
dier; 80 jong varken; 81 bevreesd; 83
plezier; 85 bepaald geldsbedrag; 87
kledingstuk v.e. monnik; 89 op deze
wijze.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 43 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant.
Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
14
15
16
17
19
21
22
23
26
28
29
30
31
33
34
35
36
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
HM 65
66
67
68
69
70
72
73
74
■B75
76
77
79
80
82
83
84
85
86
87
88
89 r
90
91
32
jcJ
TE
vaa
is k
ïik<
rde
KZi
Dkj<
door
C. J. de Feijter
Interpolistoernooi
In het Interpolisgrootmeester-
toernooi zijn er elke ronde een
serie remises, maar gelukkig
ook steeds wel één goede
winstpartij. Hier twee partijen
van Spassky, die hem samen
de 50 procent opbrengen.
Geen twee korte remises, maar
een winstpartij tegen Ribli en
een verliespartij tegen Talj. Ze
brengen evenveel op in punten
als een tweetal remises, maar
ze vertegenwoordigen wel de
kruiden in de grootmeester
soep!
Wit: Spassky. 'Dame-Indisch.
Zwart: Ribli.
1. d2-d4, Pg8-f6 2. c2-c4, e7-
e6 3. Pg1-f3, b7-b6 4. e2-e3,
Lc8-b7 5. Lf1-d3, d7-d5 6. b2-
b3, Lf8-e7 7. 0-0, 0-0 8. Lc1-
b2, c7-c5 9. Pb1-d2, Pb8-c6
10. Ta1-c1, Ta8-c8 11. Dd1-e2,
d5xc4 12. b3xc4, Dd8-c7 13.
Tfl-d1. Tf8-d8 14. Ld3-b1, h7-
h6 15. Pd2-b3.
Tot hiertoe is het van weerszij
den een gedegen, rustige op
bouw, maar in de komende
zetten raakt Ribli de draad
kwijt en verkrijgt Spassky het
beste spel. 15.a7-a5 16. h2-
h3, a5-a4, 17. Pb3-d2, Kg8-f8.
Een zwakke zet. 18. Pd2-e4,
Pf6xe4 19. Lb1xe4, c5xd4 20.
e3xd4, a4-a3 21. Lb2-c3, Pc6-
a5 22. c4-c5. (zie diagram nr.
1).
Wit: Kg1, De2, Tc1. Tdl. Lc3,
Le4, Pf3; pionnen: a2, c5, d4,
f2. g2. h3.
Zwart: Kf8, Dc7, Tc8, Td8, Lb7,
Diagram 1.
Le7, Pa5; pionnen: a3. b6, e6,
f7. g7, h6.
Na het eerste pionnenoffer
volgt nu een tweede: 22.
Lb7xe4 23. De3xe4, b6xc5 24.
d4-d5!, e6xd5 25. De4-h7!
waarmede duidelijk de zwakte
van de zet Kg8-f8 is aange
toond! Er volgde nog: 25.f7-
f6 26. Pf3-h4, Kf8-e8 27. Dh7-
g8f.en zwart gaf op. Na
twee briljante pionoffers was
er geen houden meer aan!
Talj, de tovenaar uit Riga,
waarvan we al zoveel daveren
de aanvalspartijen hebben ge
zien, is niet op zijn best in dit
toernooi. Maar tegen zijn oude
rivaal Spassky trok hij toch
weer eens ouderwets van leer.
De opening was de aloude
Spaanse partij, die na honderd
jaren toernooikoningin te zijn
geweest nog steeds niet is af
gedaan. Naast de vele moder
ne varianten van het dame-
Diagram 2.
gambiet duikt ze toch steeds
weer op!
Wit: Talj. Spaans. Zwart:
Spassky.
1. e2-e4, e7-e5 2. Pg1-f3, Pb8-
c6 3. Lf1-b5, a7-a6 4. Lb5-a4,
Pg8-f6 5. 0-0, Lf8-e7 6. Tf1-e1,
b7-b5 7. La4-b3, d7-d6 8. c2-
c3, 0-0 9. h2-h3, Pc6-b8 10.
d2-d4, Pb8-d7 11. Pb1-d2,
Lc8-b7 12. Lb3-c2, Tf8-e8 13.
Pd2-f1, Le7-f8 14. Pf1-g3, g7-
g6 15. a2-a4, c7-c5 16. d4-d5,
c5-c4 17. Lc1-g5, h7-h6 18.
Lg5-e3, Ta8rb8 19. Dd1-d2,
h6-h5 (Ik heb indertijd eens de
aanbeveling gelezen hier Kh7
en Pg8 te spelen, onder het
motto „Kom maar op als je
durft", maar als de grote jon
gens daar geen aandacht aan
besteden zal er wel wat op aan
te merken zijn! Een aanvals-
speler als Talj zal er dan toch
wel gaten in kunnen boren, die
ziet in het veen niet op een
turfje! 20. Pf3-g5, Pf6-h7 21.
Pg5xh7, Kg8xh7 22. Te1-f1,
Kh7-g8 23. Kg1-h1, Lf8-g7 24.
a4xb5, a6xb5 25. f2-f4, e5xf4
26. Le3xf4, Dd8-e7 27. Lf4-g5,
De7-e5 28. Lg5-f4, De5-e7 29.
Lf4-g5, De7-e5 30. Tf1-f3,
de voorgaande zettenherhalin-
gen waren niet bedoeld om op
remise aan te sturen maar om
tijd te winnen. 30.Tb8-a8
31. Ta1-f1, Te8-f8 (zie diagram
nr. 2).
Wit: Kh1, Dd2, Tf1, Tf3, Lc2,
Lg5, Pg3; pionnen: b2, c3, d5,
e4, g2, h3.
Zwart: Kg8, De5, Ta8, Tf8,
Lb7, Lg7, Pd7; pionnen: b5,
c4, d6. f7. g6, h5.
Hier maken we weer eens ken
nis met een van die offerwen
dingen van Talj, die als het
ware zo maar uit de lucht ko
men vallen. Natuurlijk zien we
allen wel, dat wit een betere
stelling heeft, maar wie van
ons vind het volgende offer en
haar vervolg?
32. Pg3xh5!, g6xh5 33. Tf3-f5,
De5-e8 34. e4-e5!. d6xe5 35.
Lg5-h6, Ta8-a6 36. Lh6xg7,
Kg8xg7 37. d5-d6, f7-f6 38.
Tf5-g5t!. Kg7-f7 39. Lc2-g6f,
Kf7-e6 40. Lg6-f5t. Ke6-f7 41.
Dd2-d1, Tf8-h8 42. Lf5-g6t,
Kf7-e6 43. Lg6xe8, Th8xe8 44.
Dd1xh5, Te8-d8 45. Tg5-g7,
Ke6xd6 46. Dh5-f7,en zwart
gaf op.
Grappig is de herhaling van de
herhaalde aanvallen van de
zwarte loper van wit op de
zwarte dame. en later de her
haalde'aanvallen van de witte
loper op de zwarte koning.
„Uw bloeddruk is te hoog
„U heeft hoge bloeddruk. Al
heeft u geen klachten, toch
moet u behandeld worden.
Gaat u met dit recept mapr
even langs de apotheek". Mid
denin het volle leven krijg je
opeens een kwaal aangepraat.
Zonder veel klachten word je
door een keuring of toevallige
controle gedrukt in de rol van
patiënt. Een gezond mens zou
daar liever niet voor kiezen.
Sommigen krijgen een strenge
zoutbeperking, zodat het eten
opeens alle smaak verliest. An
deren krijgen juist een pias
middel wardoor je op het ver
keerde moment aandrang
krijgt. Weer anderen worden
lusteloos. De meesten merken
er weinig van, maar voelen zich
gedwongen elke dag een of
meer pillen te slikken zonder
iets te merken van het effect
ten goede. Alleen de dokter is
dan zeer tevreden over het re
sultaat.
Wil het bloed kunnen stromen
dan moet de pomp, hèt hart.
druk zetten op elke hoeveel
heid die per slag door het hart
wordt verwerkt. Door deze
druk spuit het bloed met grote
kracht en snelheid door de
grote slagaders en verspreidt
zich over alle vertakkingen tot
de kleinste vaatjes bereikt
worden die om de levende cel
len heen liggen. De druk in de
grote vaten wisselt bij elke slag
sterk, er is een bovendruk en
een onderdruk. De bovendruk
ontstaat als het hart zich maxi
maal samentrekt om het bloed
weg të pompen. Het hart ont
spant zich daarna en vult zich
opnieuw met bloed, dat juist
van de andere kant af naar het
hart toestroomt. Omdat klep
pen gesloten zijn, wordt voor
komen dat het juist wegge
pompte bloed weer terug
stroomt naar het hart. Er blijft
nog een lagere druk staan op
dat zojuist weggepompte
bloed, de zogeheten onder
druk.
Het meten van deze druk lijkt
een heel ritueel, maar is in we
zen zeer eenvoudig. Een brede
band die van binnen hol is,
wordt om de bovenarm gebon
den en vervolgens opgepompt.
Deze band is verbonden met
een kwikkolom die door de
druk omhoog gedrukt wordt.
De hoogte wordt afgelezen in
millimeters kwik.
Als de band opgepompt is
worden de slagaders dichtge-
kneld. Daarna laat de arts de
band langzaam leeglopen
waarbij de bovendruk bereikt
wordt. Op het moment dat dit
gebeurt springen de slagaders
even open en klappen daarna
meteen weer dicht. Dit geeft
een kloppend geluid dat met
de stethoscoop gehoord kan
worden. Deze klopgeluiden
verdwijnen pas weer als de on
derdruk bereikt is. De druk is
dan zo laag geworden dat het
bloed voortdurend en onge
stoord door de bloedvaten van
de arm kan stromen. Zodoen
de wordt bijvoorbeeld 160
over 100 gevonden, respectie
velijk de boven- en de onder
druk.
Bij tien procent van de lijders
aan hoge bloeddruk is de oor
zaak bekend. Er zijn bepaalde
hormonen, vooral de bijnier
hormonen, die zo'n verhoging
kunnen veroorzaken. Ook de
pil geeft bij sommige vrouwen
hoge bloeddruk. Voorts spelen
de nieren een zeer belangrijke
rol. De nier staat centraal in de
hele water- en zoutstofwisse-
ling. Als de nier bij bepaalde
ziekten teveel zout vasthoudt
en als gevolg daarvan water,
kan de bloeddruk stijgen in
combinatie met het optreden
van waterzucht (oedeem). Als
de bloedtoevoer naar de nie
ren vermindert bijvoorbeeld
door vernauwing van een sla
gader, gaat door een regelme
chanisme de bloeddruk om
hoog. Dan blijft de doorbloe
ding van de nieren constant
ten koste van een hogere
bloeddruk in het hele lichaam.
Zo zijn er nog enkele oorzaken
bekend.
Bij de resterende negentig pro
cent kennen wij de oorzaken
niet. Wel zijn er vermoedens
dat langdurige „stress", een te
hoog gebruik van zout en de
erfelijkheid zeer belangrijk zijn.
De gevaren van hoge bloed
druk zijn niet gering. Jarenlang
merkt men vrijwel niets. Gelei
delijk worden de wanden van
de slagaders dikker om de
hoge druk binnenin op te kun
nen blijven vangen. Daardoor
worden diezelfde bloedvaten
stugger en nauwer. Langzaam
verschijnen er geringe klach
ten. Het geheel raakt steeds
meer in een stroomversnelling,
zodat ziekte op kan treden die
zelfs tot de dood kan leiden.
Met name drie organen wor
den getroffen.
Het eerste orgaan is het hart
zelf. Omdat onder hoge druk
bloed moet worden wegge-
pompt eist het hart teveel van
ziohzelf. Het hart voorziet zich
zelf via de kransslagaders van
bloed en zuurstof. Maar de
kransslagaders zijn nauwer en
stugger geworden zodat het
hart moeite krijgt met zijn ei
gen energievoorziening. Daar
door gaat het hart slechter
werken als er extra inspanning
geleverd moet worden. Pijn en
kortademigheid kunnen' dan
optreden en de kans op een
hartinfarct wordt groot.
De hersenen zijn als tweede
aan de beurt. Heel langzaam
worden kleine stukjes hersen
weefsel minder goed van bloed
voorzien en dus van voeding.
Hierën daar sterven wat cellen
af. Al met al geeft dit nog wei
nig verschijnselen, tenzij door
de hoge bloeddruk een bloed
vat springt en een bloeding
ontstaat. Of wanneer een
bloedvat helemaal dicht gaat
zitten door aderverkalking of
een bloedstolseltje. Dan ont
staat een beroerte.
De arts kan met behulp van
een oogspiegel in de ogen
naar het netvlies kijken. Door
het netvlies lopen kleine aders
en slagaders die goed zicht
baar zijn. Deze geven een
goed beeld hoe het staat met
de bloedvaten elders in het li
chaam.
Het laatste belangrijke orgaan
is de nier. Ook de werking van
de nier kan achteruitgaan.
Wanneer de doorbloeding van
de nier afneemt krijgt de
bloeddruk een prikkel om ho
ger te worden. Zo slingert de
hoge bloeddruk zichzelf verder
omhoog totdat gevaarlijk hoge
bloeddrukken bereikt worden.
Wanneer de arts niet snel in
grijpt gaat het mis met hart,
hersenen of nieren.
Gezien de gevaren is men te
genwoordig geneigd zo snel
mogelijk te beginnen met de
behandeling. Eerst moet de
arts uitsluiten dat de patiënt
tot die tien procent behoort,
bij wie wel een öorzaqk be
kend is. Voorts zijn er verschil
lende wegen om het doel te
bereiken. Zoutbeperking of
zoutuitdrijving met plasmidde-
len (diuretica) zorgt ervoor dat
het lichaam minder vocht vast
houdt. Hierdoor neemt de vul
ling van de bloedvaten af en
daarmee de bloeddruk. Een
andere weg is het verminderen
van de spanning in de wand
van een aantal bloedvaten, zo
dat deze wijder worden. Auto
matisch daalt dan de bloed
druk. Ook kan de krachtsin
spanning van het hart worden
verminderd,' zodat het hart
minder snel de bloeddruk laat
stijgen.
Vóór al deze maatregelen
moet een gezondere manier
van leven op de voorgrond
staan. Gezonde voeding met
niet teveel vet, suiker, zout en
calorieën is een goed begin.
Vermageren is noodzaak voor
diegenen die te dik zijn. Zeer
belangrijk is het gezond om
gaan met spanning in het
werk, gezin en samenleving,
„stress", en het vermijden van
teveel van deze spanning.
De nicotine uit de rook doet de
bloedvaten nauwer worden.
Hoewel roken een grote risico
factor is bij longkanker' en
daarom alleen al gestaakt
dient te worden, is het effect
op hart- en vaatziekten nog
groter. Schattingen wijzen uit
dat het aantal doden aan hart
en vaatziekten door het roken
het aantal doden aan longkan
ker verre overtreft. Daarom
hoeft het geen verdere toelich
ting dat een dodelijke gewoon
te als sigaretten roken voor al
les gestaakt moet worden.
Zelfs al zou dit ten koste van
een beetje „stress" moeten
gaan.
Leningrad
Toernooien om het kampioen
schap van een plaats worden
in Nederland zelden gehouden.
De Russen hebben daar een
gewoonte van gemaakt. Dank
zij Korenewski beschikken we
onder meer over de partijen
gespeeld voor het kampioen
schap van Leningrad, waaruit
vandaag een aantal fragmen
ten.
In het eerste diagram is een
slagzet mogelijk, die Eiger
speelde ten koste van Kisel-
gov, na zwarts 611. Het is
een type slagzet. die in Neder
land onder meer door Varke-
visser is gevonden.
De winst komt als volgt tot
stand: 42. 27-211 16x27 43.
32x21 23x43 44. 42-38 43x32
45. 33-29 24x33 46. 21-17 12x21
47. 34-30 25x34 48. 40x7 ge
volgd door 4813-18 49. 7-2
9-13 50. 2-7 en zwart gaf het
op. Heel wat spectaculairder
ging het toe bij BorodinBazi-
lik, in welke partij na wits 26.
EIGER
39-34 de stand van het tweede
diagram is ontstaan. De slag
zet is nog wel voor het bord te
vinden, maar hoe behandelt
zwart het afspel?
26. 12-18 27. 22x13 17-21
28. 26x17 11x22 29. 33x22 8-12
30. 17x8 19-23 31. 34x23 24-30
32. 35x24 20x49 en nu moet wit
geweldig oppassen omdat hij
BORODIN
geen dam op 3 kan halen we
gens de vangstand.
33. 18-12 7x9 34. 8-3 49x16
(dreigt 9-13 en als de dam
speelt op de lijn 3-26 volgt 3-8
9-13) 35. 34-30 25x34 36. 3-17
ontloopt weer het afnemen van
de dam, maar nu: 3616-49!
en wit geeft zich gewonnen.
Er dreigt immers 34-39, spelen
ra
iti
naar 12 mag uiteraard niN€
17-3 volgt 14-19 3x40 dl
en dezelfde zet op 17-fch
voorafgegaan door 3-8. j0]
Borodin kwam er tegen?:*
man, de jeugdwereldkamc"
ook al niet best af. In de rs'
stand: zwart (Ditfei
2/4,6,9,11.14.16/19,21.23JQ
Borodin (wit): 25/28, 31nc
34/36, 38, 39, 44, 47. 49.
Dibmans laatste zet was 2j
Hij voelt zich geweldig thf
deze situaties: hij is een i 1
liefhebber van de korte^
gelopsluiting. Borodin ta
snel mis. 27. 30-25? 14-2
25x14 9x20 29. 34-30? r
30. 27x29 24x42 31. 47x3|l
27 32x12 16-21 33. 26x17 1
en Dibman won. T
Na 14-20x20 waren 39-3
47-41/42 verhinderd doo
30 gevolgd door dam. RS
blijft over 29. 38-33 en his
duidelijk dat zwart na ide
een prachtige stand heeft] c
301
Opwindend
Land-, c.q. clubgenoten moe
ten elkaar in een toernooi in
een van de eerste ronden be
strijden, want op een later tijd
stip, als de stand daartoe aan
leiding geeft, kunnen ze elkaar
de bal toespelen om op die
manier een van hen in de prij
zen te laten vallen en de ande
ren) een graantje mee te laten
pikken voor de bewezen „dien
sten". Dit aloude adagium, dat
voor velen, terecht, wordt aan
gevochten, werd eenvoudig
vernietigd in cle 9e ronde van
het recente Caransatoernooi.
Met daarna nog slechts twee
ronden te gaan trad Zweden A
(op dat moment 6e met 90
punten) tegen Zweden B (2e,
met 101) aan en verpletterde
4at team met 44 Imps (20-0).
Tezelfdertijd speelde Neder
land A (5e, met 91) tegen het
Hok-team van Van Cleeff,
Janssens, Knaack en Boegem
(11e met 53) en werd wegge
speeld (32 Imp's; 20—0).
„Sp.oriieve plicht" heet dat.
maar de werkelijke reden is
natuurlijk dat bridgers (en zij
AV84
o B 7
o A963
H V 9
B 10532 N H976
*9 wO°542
OHB74 0 8
geen
O AHV 10863
o V 1052
65
niet alleen) niet vrtllen verliezen
en liefst zelfs winnen. In de'
daarop volgende voorlaatste
ronde moest Volmac-Neder-
land A aantreden tegen de Ca-
ransa Brazilianen en dat werd
een opwindende vertoning. Na
zes spellen was de stand 17—
17 en op het voorlaatste spel
boden en maakten de Brazila-
nen 6 klaveren, terwijl Kreijns-
Vergoed door preëmptief bie
den van de tegenpartij in vijf
bleven steken. Dat kostte elf
In de gesloten kamer dpende
Carol van Oppen het noord-
spel met 1 SA. André Mulder
(zuid) bood 4 ruiten transfer)
en noord antwoordde gehoor
zaam met 4 harten. Daar .bleef
het bij en, mede, omdat west
het 4 ruitenbod van een dou
blet had voorzien kwam oost'
met ruiten 8 uit. Dat betekende
al direct een ruiten- en een
klaverslag voor de verdediging
en Nederland scoorde 450
punten. Bij een voetbalwed
strijd zouden de tribunes zijn
leeggestroomd. Een gelopen
koers, wat kon er nog gebeu
ren? Hier bleef iedereen zitten
(je weet maar nooit) en zie: na
1 SA bij Chagas ging Assump-
cao met het zuidspel op onder
zoek uit, ontdekte vier schop
pens, vier ruitens en een kla
verdekking bij noord alsmede
2 azen, en bood 6 harten! Een
zucht van verlichting in de zaal.
Kansloos, d'us 11 punten terug
en alsnog gelijk! Ho. even. De
heren spelen niet met open
nb
kaarten. Hans Vergoed
koos de uitkomst met scl
pen 2. Wat doet oost als i
wordt gelegd?? Speelt hi
heer, dan gaan zuids klavj
weg op schoppenaas e
vrouw. Zuid sneed echter )1]
de vrouw en troefde oosts l
af. Hierna een kleine klavëE
Klaveraas en „Iets" (geen1 N
ten) na is een down. Siya-
(sic!). West dook! Een hen
van afgrijzen, klavertfp
maakte de slag, op scho|di
naas verdween zuids twë)
klaveren en een „goede" |W
pak van de ruitens brengfcm
contract binnen. Ruitenvroes
heer-aas^ een kleine rikei
naar de 10, oost bekent w
en later de snit op ruiten 7ra
de troeven getrokken te lg«
ben, eindigend in de hi
ging Assumpcao zitten b
den. West heeft zeker kli
raas. Kan hij ruiten heer-pi
hebben? Nee toch? Na i
beraad volgde ruiten 2, f}j
de 4, noord het aas... Geji
Alsnog een down: 1010! rR
Auto's op Zweedse zegels
Voor de verzamelaars van het
thema Auto's op postzegels
heeft de Zweedse PTT een bij
zonder aantrekkelijk stuk in
omloop gebracht. Met als on
derwerp Zweedse Automobiel
geschiedenis verscheen op 11
oktober een bijzonder blokje
bestaande uit zes zegels.
Evenals in zovele andere lan
den was men er in Zweden
snel bij om met vallen en op
staan tot een bruikbare auto
mobiel te komen. In veel geval
len werd hierbij gebruik ge
maakt van een buitenlénds
model, dat dan als voorbeeld
diende. Vaak werd ook rijtuig
en stoommachine gecombi
neerd waardoor dan een
stoomwagen ontstond. Zo
bouwden de gebroeders Ce-
derholm rond 1892 twee van
dergelijke stoomwagens. Ver
scheidene andere stoomwa
gens worden in de persberich
ten uit die dagen genoemd.
Hiervan zijn sommige alleen
gebouwd als model, andere op
grotere schaal. In de jaren
rond de eeuwwisseling was de
behoefte om te experimente
ren immers groot.
Voor wat Zweden betreft was
Gustaf Erikson de eerste er
kende automobielproducent.
Van de twee door hem ver
vaardigde op petroleum lopen
de auto's staat er nu nog óór
svta0EA- 90 yt*
in het Museum voor Techniek
in Stockholm. Rond 1900 be
gon in Zweden de serieproduk-
tie van auto's, al ging het hier
meer om licentie-bouw. Zowel
motoren als andere onderde
len werden in het buitenland
gekocht bij fabrieken die met
deze produkten al de nodige
ervaring hadden opgedaan.
Een van deze fabrieken was
b.v. de SAF, „Svenska Auto-
mobilfabriken", waar o.a. ge
bruik werd gemaakt van de
Amerikaanse „Continental"-
motor. Ook kunnen wij nog
noemen de „Soderbloms Gju-
teri Mekaniska Verkstad" en
de All-Velo. De volledige naam
van deze laatste fabriek was
Allmanna Velociped-Aktiebola-
get, gevestigd te Landskrona,
waar gebruik werd gemaakt
van onderdelen afkomstig van
de Amerikaanse Waltham
SVERIöE
Orient.
In de jaren rond 1920 begon in
Zweden het tweede tijdperk
van automobielbouw. Vaak
ontwikkelde de fabrikant één
model en had dan prachtige
plannen voor wat serieproduk-
tie betreft. Om economische
redenen bleef het echter vaak
bij dat ene 'model. De auto van
het merk Thulin was geheel
Zweeds fabrikaat, gebouwd
met de Duitse AGA als voor
beeld. Bij dit merk bestonden
plannen om 1000 auto's te
bouwen. Toen de fabriek in
1924 de produktie stopte wa
ren er slechts 300 van deze
auto's gebouwd.
Met deze uiteenzetting hebben
wij willen aantonen dat ook
Zweden een rol gespeeld heeft
in de ontwikkeling van de auto.
Een van de oudste Zweedée
automerken is echter Scania
opgericht in 1901 als Maé
fabriks AB Scania. Dit is*1
de reden dat een van de ze/Je
van dit blokje de afbeel?1.
draagt van de Scania 1903".
wel op de zegel van 2?
1,40. Op een zegel van 90 F*
ziet men de auto van EriR
uit 1898. De Thulin uit 192*
te zien op een zegel van ZiL
1,30. h
Volvo's eerste, de „Jacobi.
afgebeeld op een zegel in
waarde van Zwkr. 1,70. T
van de zes zegels uit het bl
zijn van groter formaat en
ben bedrijfswagens als mu..
Op een zegel van Zwkr. W
ziet men een vrachtwagen,
het merk Vabis uit 1909,
jaar voordat dit merk met
nia zou samensmelten. D<
gel van Zwkr. 1,50 toont
volledig bemande brandwl®
wagen van het merk TidaF1
uit 1917. Dit merk hield in f1
op te bestaan.
De foto's voor deze zegels1
afkomstig van K. Bjorklun<?P
Persson, het Museum 1 i
Techniek en het Scania
seum. Vermeldenswaard isi
dat het blokje werd Qedy,
door Joh. Enschedé en Z4J
te Haarlem. De prijs vanlül
blokje bedraagt Zwkr. 9.-
verkrijgbaar tot en met 3 F*
cember a.s.
