Natuurlijkben
ik bang, maar
je moet
doorgaan
jf
Geenlaatste raadpleging van wereldepiscopaat
voor definitieve herziening kerkelijk wetboek
ADOLFO PEREZ ESQUIVEL:
BUITENLAND
KORTE METTEN
kerk
uuereld
Begin wordt
gemaakt met
onderzoek procej
Galilei p
LE1DSE COURANT
VRIJDAG 24 OKTOBER 1980 PAGINA
De Nabelprijswinnaar \p
de vrede, de 49-Jarlge Ac^
to Perez Esquivel gaat, i
danka het verlenen
deze hoge onderscheidt^
geen gemakkelijke te
komst tegemoet. Enerzlf"
de adhesie van veel
zijn Argentijnse landge-a-
ten, anderzijds het geva ge
lijke misprijzen van de *r
gentljnse regering, die fis
wel de betekenis van U-
quivel als die van de NolT~
prijs zoveel mogelijk p
beert te verkleinen. Okl
correspondent in LatijL
Amerika, Jos Schurte1
heeft een exclusief ondL
houd met deze strijder vP
een rechtvaardige samL
leving gehad jjc
I e'
EJ
(Van onze correspondent Jos Schurink)
BUENOS AIRES „Ik ge
loof niet dat de Nobelprijs
me hier nu onschendbaar
maakt. Of ik bang ben? Na
tuurlijk, de mens is zwak,
maar belangrijk is dat je
toch doorgaat en je niet laat
verlammen door de angst".
Arrestaties, martelingen en
mishandelingen hebben de
49-jarige Adolfo Perez Es-
quivel er niet van weerhou
den zijn geweldloze revolu
tie te preken in een van de
meest gewelddadige landen
en continenten van de we
reld: Argentinië en Latijns
Amerika.
Voor de deur van het „Vredeshuis", een
oud pand in de volkswijk San Telmo in
het hartje van Buenos Aires, wachten we
hem op. Het huis is sinds kort het nieuwe
onderkomen van de „Servicio Paz y Justi-
cia", een interkerkelijke organisatie die in
Latijns-Amerika de armen, de verdrukten
en vervolgden probeert te helpen. Een
gift van de Nederlandse kerken heeft de
aankoop mogelijk gemaakt van het pand,
dat nu op de eerste plaats is gaan functio
neren als het aktie-centrum van de nieu
we Nobelprijswinnaar van de vrede.
De postbode overhandigt hem een dikke
stapel gelukstelegrammen en brieven. Een
taxichauffeur laat zijn voertuig in de
steek en stelt met een stevig schouder
klopje het broze bovenlijf van Esquivel op
de proef. Een huilend vrouwtje omhelst
hem. Een buurtbewoner noemt zijn No
belprijs „het eerste goede nieuws in vijf
jaar tijds" en zegt twee vermiste kinderen
te hebben.
„Mensen die me voordien nauwelijks
durfden te groeten houden me nu op
straat aan. De Nobelprijs is voor ons alle
maal een steun in de rug. De eerste dag na
het bekend worden van het bericht, aten
we in het eethuisje op de hoek. Zat vol
met arbeiders van de metaalbond. Wij
kwamen binnen en het applaus barstte
spontaan los. De mensen stonden op en
kwamen naar me toe om me te feliciteren.
Een totaal ander beeld verstrekken de
Argentijnse nieuwsmedia. Radio en televi
sie zwijgen hem dood, terwijl in de ge
schreven pers een hetze op gang is geko
men tegen de Nobelprijs en tegen de paci
fist Esquivel. Het startsein voor de cam
pagne werd gegeven in een officieel com
muniqué waarin de militaire regering
„namens de Argentijnen" (sic) de waarde
Voorvechter
mensenrechten
Andere agressieve verklaringen en laster
van aanhangers van het bewind volgden.
Geleidelijk dreigt een klimaat te worden
geschapen waarin serieus kan worden ge
vreesd dat Esquivel hetzelfde lot ten deel
kan vallen als zijn vermoorde voorgan
gers Gandhi, Marten Luther King en bis
schop Romero.
Adolfo Perez Esquivel die in de jaren zes
tig landelijk bekendheid genoot als beeld
houwer en architect, stortte zich de laatste
tien jaar volledig op de naleving van de
mensenrechten in Latijns Amerika. In
1974 werd hij algemeen coördinator van
de dienst Paz y Justicia, een organisatie
die niet wil leiden, maar andere organisa
ties stimuleert, wegwijst, met elkaar in
contact brengt. In Argentinië hielp Esqui
vel bij de oprichting van een oecumeni
sche en een algemene organisatie voor de
mensenrechten. Ook zet nij zich voortdu
rend in voor de familieleden van gevan
genen en vermisten.
In het huidige Argentinië is een dergelij
ke houding meer dan voldoende om offi
cieel als „terroristenvriend" te worden
uitgemaakt Daarbij komt dan nog dat de
Nooelprijswinnaar het voorbeeld volgt
van de vooruitstrevende Braziliaanse bis
schoppen: hij pleit voor een nieuwe sa
menleving zonder uitbuiting, armoede en
onrechtvaardigheid en verwerpt het hui
dige communisme en kapitalisme.
Over zijn arrestaties in verschillende La
tijns Amerikaanse landen, over zijn mar
telingen in Argentinië, over de lastercam
pagne; de Nobelprijswinnaar praat er lie
ver niet over „Wij weerleggen grove on
juistheden, maar proberen niet te polemi
seren. Wij willen geen deuren sluiten,
maar deze juist openen, opdat via een dia
loog met alle sectoren oplossingen worden
gezocht Wij zullen evenwel niet achter
wege laten de waarheid te zeggen, want
de vrede is hier alleen mogelijk als vrucht
van de rechtvaardigheid. Zonder recht
vaardigheid bestaat er geen verzoening en
ook geen vrede".
Zegt felle discussie met de regering te wil
len vermijden („Ik wil van de Nobelprijs
geen oorlogsprijs maken"), is bereid met
dictator Videla te praten en noemt .het
„concrete werk" belangrijker dan alleen
maar het aanklagen en het onthullen van
schendingen van de mensenrechten.
Haalt als voorbeeld aan Brazilië, „waar
dagelijks wordt gewerkt aan een utopi
sche samenleving, zoals je Gods Rijk op
aarde zou kunnen noemen, in de kerk, in
de basisgemeenschappen, in de wijkorga-
nisaties en in de vakbonden; zij bereiken
dat met hun dagelijkse strijd de structuren
aan het veranderen zijn".
Over ziin Argentinië: „Wij vragen niets
onmogelijks, maar willen dat als er wetten
bestaan, zij door regeerders en volk wor
den gerespecteerd, dat de gevangenen een
eerlijk proces krijgen en als zij vrijgespro
ken worden in vrijheid worden gesteld.
Wij vragen een oplossing voor het ontzet
tende probleem van de vermisten, dat niet
alleen de vermisten betreft, maar ook hun
families, evenals de geestelijke gezond
heid van de natie. En dan de ontvoerde
kinderen van de vermisten en de baby's
die in gevangenschap zijn geboren. Zij
moeten worden overhandigd aan hun res
pectievelijke families. Het herstel van de
rechtstaat moet de eerste stap zijn".
Achter de schermen
Perez Esquivel en zijn organisatie zijn ge
wend veelal achter de schermen te wer
ken. De Nobelprijs stuwt hem naar de
voorgrond. Het kost hem na jarenlange
vervolgingen duidelijk moeite vrijuit zijn
mening te geven tegenover journalisten.
Geharnast door de Nobelprijs geeft hij
zich wat meer bloot; hij klaagt dat zijn
meningen in de Argentijnse pers zeer ver
minkt overkomen.
Als Nobelprijswinnaar is Esquivel al be
gonnen petities te ondertekenen waarin
opheldering wordt gevraagd over nieuwe
ontvoeringen. De Argentijnse militairen
weten zich nog geen raad met deze nieu
we situatie en voorzien - niet ten onrechte
- dat spoedig protestmarsen onder leiding
van de Nobelprijswinnaar worden gehou
den.
Eerst wil Esquivel zijn aandacht richten
op Midden-Amerika, op El Salvador en
het zijns inziens vaak vergeten Guatema
la. Zegt tijdens de uitreiking van de No
belprijs aan alle partijen in El Salvador te
zullen verzoeken wapenstilstand in acht
te nemen als eerste stap om tot een oplos
sing te komen. Is bereid te bemiddelen als
dat wenselijk mocht blijken.
De positie van Esquivel in Argentinië
wordt enigszins vergeleken met die van
de Duitse Nobelprijswinnaar (1935) Von
Ossietzky, die enkele jaren later in een
concentratiekamp van Hitier de dood
vond, en met de Russische Nobelprijswin
naar Andrei Sacharov (1975). Zegt grote
bewondering te hebben voor zijn Russi
sche collega: „Een groot strijder voor de
vrede en de mensenrechten".
In Latijns Amerika werkt hij nauw samen
met de vooruitstrevende stromingen bin
nen de kerken. Onderschrijft de voorkeur
die de katholieke kerk in dit continent
heeft uitgesproken voor de armen en is
persoonlijk bevriend met de meeste pro
gressieve bisschoppen. Het meest aange
trokken voelt hij zich tot Dom Helder Ca-
mara, die hij „een profeet van deze tijd"
noemt - „gedurende lange tijd was hii een
roepende in de woestijn, praktisch alleen
sloeg hij een weg in die nu gevolgd wordt
door de meerderheid van de Braziliaanse
kerk en die tijdens het recente bezoek van
paus Johannes Paulus II aan Brazilië de
openlijke steun van het Vaticaan heeft ge
kregen". I
•g'
1<
Nobelprijswinnaar Adolfo P
rez Esquivel tijdens
vraaggesprek met Jos Scl)00
rink. Aan de wand de votin
vechters voor een rechtvame
dige samenleving: Gand>°'
Dom Helder Camara en Mi?"
tin Luther King.
Tol
tor
Vra38: 'tr
Denkt u echt dat zonder geweld
veranderen in dit gewelddadigeekl
nent? »rg'
Stg
Esquivel: ïbr
„Wat domineert is het effect, het [,an
de bom is ontploft. Het geweld1 0
zijn oorzaken, die uiteenlopen vin8,
moede, onrechtvaardigheid tot fpni
penverkopen van de industriële lj
aan de derde wereld. Voor het gpw
uitbreekt, zichtbaar wordt, is er e1^1
leboel gebeurd. Wij werken om <3
Zonder geweld zou Somoza nog stej.
baas zijn in Nicaragua
Esquivel:
„Ik geloof dat het een enorme fotfEI
geloven dat alleen de gewapendei v<
de val van Somoza tot stand he<e i
bracht. Ik herinner aan het v^ol
langdurige geweldloze verzet, an.
protesten en stakingen waarin Hsai
hele land alle sectoren deelname(err
de internationale boycot De Sauch
ten konden gedurende twintig, iza!
jaar vijandelijkheden het Somcer;
wind niet bedreigen....»" i-h
|»rd
- Maar namen de macht
Esquivel: i
„Ja, Latijns-Amerika is aan belli
ker worden. Er is een proces v| i
vrijding gaande in dit continenlQ
zijn processen die niet puur, nietj.
verlopen. Wij hebben daarin onz£l
en dat is die van de geweldloze i
JOS SCHlljS
ka
ïsti
Volgens kardinaal Felici, presi
dent van de commissie voor bet
kerkelijk recht, wil de paus niet,
dat het wereldepiscopaat nog
eens wordt geraadpleegd over de
definitieve herziening van het
kerkelijk wetboek. Hij heeft dit
meegedeeld in de algemene bis
schoppensynode.
Er is tot nu toe zeventien jaar aan de
herziening gewerkt, op initiatief van
paus Johannes XXIII, ter bijwerking
van de „Codex juris canonici", onder
meer met de besluiten van het tweede
Vaticaans concilie.
Kardinaal Felici zei, dat de herziening
van het kerkelijk recht nu in haar slot
fase is gekomen. De kerkelijke wetge
ving beslaat in haar nieuwe vorm zeven,
boekdelen. Alle veranderingsvoorstellen
zijn voorgelegd aan het wereldepisco
paat, de curie, de universiteiten en de
vereniging van oversten van orden en
congregaties.
Kardinaal Felici verzekerde de bisschop
pen in de synode, dat de commissie alle
kritiek en voorstellen uit deze raadple
ging „in collegiale discussie" had onder
zocht en er rekening mee had gehouden.
De herziene wetgeving moet nu nog een
bijzondere commissie van kardinalen
passeren. Volgens hem wilde de paus
niet meer ingaan op het verzoek van en
kele bisschoppenconferenties om ook de
definitieve versie te kunnen beoordelen.
Deze raadpleging was volgens de kardi
naal helemaal niet meer nodig en zou
bovendien veel extra-tijd vragen.
Om toch enigszins aan het verzoek van
de betreffende bisschoppenconferenties
te voldoen had de paus bepaald, dat die
laatste raadpleging zou gebeuren binnen
de commissie voor herziening van het
kerkelijk recht, in deze aangevuld met
vertegenwoordigers van het wereldepis
copaat, die de paus daartoe zou benoe
men.
Bij een eerdere gelegenheid tijdens de
discussies op 14 oktober over het functio
neren van de kerkelijke rechtbanken
had kardinaal Felici gezegd, dat de hu
welijkswetgeving haar definitieve vorm
had gekregen. Deze was naar zijn zeggen
al door de paus goedgekeurd. Wanneer
er bisschoppen waren, die bepalingen
nog eens wilden bekijken, dan moesten
zij zich volgens de kardinaal rechtstreeks
tot de paus wenden.
Het verzoek om met name de huwelijks
wetgeving nog eens te bekijken is vooral
afkomstig van de Engelse taalgroep bin
nen de synode. Daarin zitten ook de
Amerikaanse bisschoppen. Hun confe
rentie is bang, dat de nieuwe wetgeving
haar zal nopen de bestaande procedure-
nomen voor ongeldigverklaring van hu
welijken te herzien. Aartsbisschop Ber-
nardin van Cincinnati zei tijdens een
persconferentie in Rome, dat verande
ring van die normen in de Verenigde
Staten enorme problemen zou veroorza
ken.
Het bisdom Breda heeft in de afgelo
pen vijf jaar al zijn aandelen afgesto
ten en omgezet in obligaties, voorna
melijk staatsleningen. In 1979 is het
toen nog resterende geringe aandelen
pakket geheel verkocht. Dit staat ver
meld in de toelichting op de balans
van het bisdom, die is opgenomen in
„Overweg", het informatieblad voor
het bisdom Breda. Het bisdom heeft
hiermede willen voorkomen, dat op
een of andere wijze „besmette" aande
len in zijn bezit zouden zijn. Verder
was de opbrengst van de aandelen een
overweging voor dit besluit
De Raad van Kerken en de Vereniging
Vluchtelingenwerk Nederland hebben
in een protestbrief gereageerd op de
jongste ontwikkelingen inzake het beleid
van staatssecretaris, mevrouw Haars, ten
aanzien van Turkse christenen die in
ons land asiel zoeken. De raad zegt ern
stig bezorgd te zijn over de arrestatie van
vier Turkse gezinnen en de daarop vol-
gende bewaring van deze mensen. Het
schrijven protesteert ook tegen de term
„ongewenste vreemdeling" en beklem
toont, dat justitie uiterste terughoudend
heid moet betrachten met het terugzen
den van asielzoekers naar hun land.
CEBEMO. de katholieke organisatie
ter medefinanciering van ontwikke
lingswerk, heeft zes ton regeringsgeld
beschikbaar kunnen stellen voor
hulpverlening aan Cambodja. In sa
menwerking met CIDSE. bet interna
tionale orgaan van de vooral Westeu-
ropese vastenacties, zal bet geld in
Cambodja vooral worden besteed
voor de wederopbouw van familiebe
drijfjes en voor het herstel van vis
sersboten. Eerdere hulp van CEBEMO
was voornamelijk gericht op de voed
selvoorziening. Dank zij grootscheep
se toezending van zaai- en pootgoed
kan komend jaar een redelijke oogst
worden verwacht, zodat bet voedsel
probleem in Cambodja zijn oplossing
nadert, zij bet dat het transport nog
een probleem vormt.
In de bedevaartskerk in Heiloo zal zon
dag 2 november aan kardinaal Alfrink
het eerste exemplaar worden aangebo
den van het boek „De Runxputte en
Onze Lieve Vrouw ter Nood" van drs.
Joan Bertrand, rector van het bedevaart
soord. De presentatie is een onderdeel
van de viering van vijfenzeventig jaar
herleving van de Mariadevotie in Heiloo.
In 1905 werd in Heiloo het bedevaart
soord „Onze Lieve Vrouw ter Nood" ge
sticht In Heiloo, dat „heilig bos" bete
kent rijn twee heilige plaatsen, namelijk
de Runxputte in de buurtschap Oesdom
en de Willibrordsput bij het witte kerkje
in het dorpscentrum. Er wordt al gepel
grimeerd sinds de twaalfde eeuw.
Zondag 26 oktober zal het vijftig jaar
geleden zijn, dat ds. J. Overduin, eme
ritus predikant te Veenendaal, beves
tigd werd als predikant in de gerefor
meerde kerk van Sleen in Drente. Ds.
Lezingen
over zijn ervaringen in het
concentratiekamp en ook verscheen
er een boek van zijn hand JHel en he
mel In Dachau". Ds. Overduin, ge
boortig uit Leiden, is ook bekend ge
worden door zijn vele radiotoespra
ken.
Op 13 november om 13.00 uur zullen alle
lijktijdig en overal te bidden voor de
vrede in de wereld, voor de conferentie
in Madrid en voor de beëindiging van de
bedreigingen van de vrede". Deze „vre-
desminuut" vormt de afsluiting van een
ontwapeningscampagne van de Oost- en
Westduitse evangelische kerken, die van
9 tot 13 november wordt gehouden op
het thema „Vrede scheppen zonder wa
pens". Het luiden van de klokken valt
samen met het gebruikelijke beproeven
van de alarmsirenes.
De wens, die paus Johannes Paulu^
in november uitsprak, dat een he%ta
ning zou plaatsvinden van het pr^ril
tegen Galileo Galilei, krijgt concf v
gestalte. Dit heeft de vice-voorri^i
van het secretariaat voor de niet-g va
vigen, mgr. Paul Poupard, med< jn
deeld aan de algemene bisschoppen
node. je
In het rapport, dat hij heeft opgesp
over het werk van ziin secretariaat, tfe 2
mgr. Poupard mee, dat de volgende Lt(
naire vergadering van het secretary
als thema draagt „wetenschap en u
niet-geloven". Onder deze titel is meI
antwoord op de wens van de paus,"
gonnen aan een onderzoek in de
Galilei en wel zo, dat zij in volledige'
jectiviteit wordt benaderd.
De paus had indertijd in een toespa
voor de pauselijke academie van we|
schappen gezegd, dat hij de wens k'
terde, dat godgeleerden, natuur- en
schiedkundigen, bezield door een g
van oprechte samenwerking, tot i|
verdiept onderzoek in de kwestie GalV;
zouden komen en dat men, als meii
fouten van welke kant ook zou stui'
dat ruiterlijk zou erkennen en diege
geruststellen wier geweten nog stt*>£,
werd belast. Hij zou zijn volle medey
king geven aan deze taak, die „de wf**
heid van het geloof en van de wer
schap zou eren en de deur openzeL.
naar samenwerking in de toekomst"-
Galilei (1564-1642) moest in 1633 oiP"
druk van de Inquisitie het nief
wereldbeeld afzweren, dat hij rich L
gevormd naar aanleiding van rijn c
dekking, dat de aarde om de zon diLj?
en niet andersom. De overlevering
dat hij rijn ontdekking herriep mei
woorden „Nu zie ik dat de aarde Rf
kan bewegen" en daaraan voor
heen toevoegde „Eppure si muove", L
toch beweegt ze". t J:
