rak eist erkenning
eheer grensrivier
Bonami
Schrij fmachine in Irak
een „potentieel
ondermijnend gevaar"
-f
Bijeenkomst van vrije
Poolse vakvereniging
verward geëindigd
Griekse terugkeer in NA VO succes voor VS
Jieuwe leden gekozen
>or Veiligheidsraad
^bezeweek
Hj de melkman:
~n
EG-pleidooi voor
terugtrekken Israël
was „vertaalfout"
LEIDSE COURANT
DINSDAG 21 OKTOBER 1980 PAGINA 13
«SkJT - V
lit' T - V --ï'S - *V** *fc»
Een Iraakse tank heeft zich langs de weg van Abadan naar Chorramsjar Ingegraven. De rookwolken op de
achtergrond zijn afkomstig van een in brnad geschoten de oliepijpleiding.
JLTIMATUM BAGDAD AAN SCHEEPVAARTVERKEER
In dit artikel gaat de Engelse journalist James MacManus, die momenteel in Irak
verblijft voor het dagblad The Guardian, in op de moeilijkheden waarmee Westerse
verslaggevers in Irak worden geconfronteerd. Zoals bekend is onlangs een aantal
journalisten, onder wie onze speciale verslaggever Hans Toonen, door de Iraakse
autoriteiten het land uitgezet
BAGDAD WIL NIEUWSVOORZIENING KANALISEREN
(Vervolg van voorpagina)
IASRA/BAGDAD Irak heeft
A e internationale scheepvaart-
JH jrereld gisteren laten weten, dat
ie schepen die momenteel liggen
9%fn de omstreden maar groten-
leels door Irak beheerste grens-
ivier Shatt Al-Arab, met onmid-
lellijke ingang de Iraakse soeve-
einiteit over dit water moeten
rkennen. Ieder schip dat de ri-
b Ier waar het verkeer door de
^^orlog geheel tot stilstand is ge-
Satomen opvaart, moet de
HG* Lakse vlag voeren en de doua-
Losten aan Irak voldoen. Bij
uitbreken van de oorlog la
gen op de rivier in totaal 60 sche
pen uit 24 landen, maar een nog
onbekend aantal van hen is aan
het oorlogsgeweld ten onder ge
gaan:
Intussen gaat de strijd om de steden
Chorramsjar, Abadan en Ahwaz voort.
De omsingeling van Abadan is gisteren
verder verstevigd maar onduidelijk is of
de Iraakse troepen de stad al verder dan
de buitenwijken zijn binnengedrongen.
In Chorramsjar wordt in de straten ge
vochten, doordat de Iraanse verdedigers
hun taaie verzet blijven voortzetten.
Waarnemers zijn gisteren opnieuw in
hun mening dat de oorlog erg lang kan
gaan duren bevestigd. Zij wijzen hierbij
op het feit dat Irak op bezet Iraans ge
bied een weg aanlegt voor de aanvoer
van troepen en materiaal in de richting
van Chorramsjar en Ahwaz.
Op het diplomatieke front heeft Habib
Chatti, de secretaris-generaal van de Is
lamitische Conferentie, tijdens zijn be
zoek aan Teheran aan ayatollah Kho-
meiny voorgesteld een commissie van
Mohammedaanse staashoofden te benoe
men, die moet proberen een eind aan de
strijd te maken. Over de reacties van
Iran op dit voorstel is niets bekend, maar
Chatti noemde zijn onderhoud met Kho-
meiny „belangrijke en interessant".
De Iraakse speciale dilpomaat Khalaf,
die voor president Hoessein verschillen
de landen bezoekt, heeft in Tokio bij de
Japanse regering aangedrongen op Ja
panse deelname aan de bemiddelingspo
gingen. Khalaf reist vandaag verder
naar de Chinese hoofdstad Peking.
BASRA Elke morgen sleept een oud
mannetje in Basra een wankel tafeltje en
een gammele stoel naar buiten. Op het ta
feltje zet hij een type-machine. Vervolgens
neemt hij achter de type-machine plaats.
Lang hoeft hij meestal niet te wachten. Al
snel vormt zich voor het tafeltje een rij
klanten die bij hem, uiteraard tegen een
vergoeding, hun zakenbrieven laten uitty
pen. Het mannetje lijkt goede zaken te
doen. Bijna alle inwoners van Basra die
een officiële brief willen sturen, wenden
zich tot hem, niet omdat ze zelf niet kun
nen schrijven analfabetisme bestaat
nog slechts onder de oudere generatie
maar omdat het veiliger is. Het bezit of
gebruik van een typemachine is in Irak
gebonden aan een vergunning die slechts
spaarzaam wordt verstrekt Op illegaal
typen staan hoge boetes. Dezelfde beper
kende maatregelen gelden voor drukper
sen en fototkopieerapparaten.
Op deze manier probeert het Iraakse regime
van Saddam Hoessein de verspreiding van
propaganda die indruist tegen de officiële fi
losofie van de - regerende Ba'ath-partij, te
voorkomen. De regering zelf verspreidt zijn
propaganda uiteraard via de streng gecensu
reerde pers, radio en televisie.
Bij het uitbreken van de oorlog verwachtte
Irak een snelle overwinning te behalen op de
verdeelde en gedemoraliseerde vijand en be
schouwde de Westerse pers daarom als een
ideale springplank om de wereld kond te
doen van de opkomst van een nieuwe leider
in de Arabische wereld. Tijdens de eerste da
gen van de oorlog bleek deze taktiek succes
vol. De berichtgeving was zelfs zo enthou
siast, dat de Iraakse legerleiding tot haar ei
gen verbazing hoorde dat de Iraanse stad
Chorramsjar met weinig tegenstand was ge
nomen. Maar toen bijvoorbeeld de Iraanse
luchtmacht sterker bleek dan verwacht,
kwam er snel verandering in de situatie. De
verwachte overrompeling van Iran bleef uit
en onder de Westerse verslaggevers vatte de
sombere mening post dat de oorlog nog wel
eens heel lang zou kunnen gaan duren.
Geconfronteerd met ongeduldige en steeds
sceptischer verslaggevers die allen beschikten
over de potentieel ondermijnende typemachi
ne, begonnen de autoriteiten de duimschroe
ven aan te draaien. De journalisten, 300 in to
taal, hadden tijdens hun korte verblijf de be
perkte faciliteiten en het personeel van het
ministerie van informatie geheel in hun
greep gekregen. -
Om het aantal verslaggevers te beperken
richtten de Irakezen een beleefd verzoek tot
de buitenlandse gasten te vertrekken. Maar
het hielp allemaal niets. De verslaggevers
waren niet van plan hun biezen te pakken.
Daarop werd in Basra een beperkte censuur
ingesteld. Regeringsfunctionarissen moeten
nu de copij vooraf lezen om na te gaan of er
militaire geheimen worden onthuld. Ditzelf
de werd ook in Bagdad geprobeerd, maar snel
opgegeven omdat bleek dat de aanvankelijke
hartelijke betrekkingen tussen Irak en de
Westerse pers gebaseerd waren op valse ver
onderstellingen, aan beide kanten. Bagdad
begreep weinig van de Westerse persvrijheid;
de buitenlandse journalisten, die voor het me-
rendeer voorbijgingen aan de cultuur en de
politiek van het gastland, meenden dat hun
visa hun rechten gaven die nooit hebben be
staan in Irak. De betrekkingen begonnen
snel te verslechteren.
Dit had uiteindelijk tot gevolg dat eerverle
den week alle buitenlandse journalisten op
dracht kregen het land te verlaten, op een
beperkt aantal journalisten en televisievers
laggevers na. Sommige journalisten besloten
echter stilletjes weg te sluipen en in de rich
ting van Basra te vertrekken. De Irakezen,
gewend als zij zijn aan de geoliede machine
van een totalitaire staat, waren diep teleurge
steld over zoveel ongehoorzaamheid. Hun
verbazing nam nog toe toen jaloerse journa
listen overtredingen van collega's bij het mi
nisterie van informatie begonnen aan te ge
ven. Vooral Amerikaanse televisiemaatschap
pijen die elkaar onderling fel beconcurreren,
maakten zich hieraan schuldig.
Het gevolg van dit alles is een impasse die de
regering naar verluidt wil verbreken met een
nieuw plan voor de berichtgeving. Volgens
hoge regeringsfunctionarissen is Irak van
f»lan een groep van op zijn hoogst 50 journa-
isten, allen behorend tot organisaties in
West-Europa en Amerika, uit te nodigen.
Deze groep zal worden toegelaten tot de
frontlinies en zal niet behandeld worden als
een verlenging van de officiële propaganda
machine. Misschien wordt dit plan wel nooit
ten uitvoer gebracht, maar zowel de pers als
de regering heeft lering getrokken uit de er
varingen van drie weken oorlog. En over één
ding is iedereen het eens: de oorlog om de
omstreden rivier die toegang verschaft tot de
Perzische Golf, zal nog vele maanden gaan
duren.
JAMES MACMANUS/THE GUARDIAN
f YORK Ierland, Spanje, Japan en Oeganda zijn gis-
p door de algemene vergadering van de VN in de Veilig-
jsraad gekozen, maar de Latijnsamerikaanse zetel is va-
1 gebleven, ook toen Cuba zich terugtrok en zo de weg
pcheen voor Costa Rica.
I Rica kwam evenwel bij de eerste stemming één stem te
Ivoor de noodzakelijke tweederde meerderheid,
rte en Ierland werden respectievelijk met 109 en 107 stern-
uit de Westerse groep gekozen als opvolgers van Noorwe-
(n Portugal. In de Aziatisch-Afrikaanse groep werd Japan
141 stemmen gekozen als opvolger van Bangladesj en Oe-
a met 134 stemmen als opvolger van Zambia.
ADVERTENTIE-
Jthedraal van
laan gesloten
riai
I edt
iAN Toeristen en
ngers zullen het groot-
deelte van de kathedraal
Milaan de komende zes
niet kunnen bezoeken
t de marmeren pilaren
aan een restauratie toe,
stauratie van de pilaren
It cathedraal, die uit de
iende eeuw dateert, zal
27 miljoen gulden kosten.
Een fraai opgetuigde Lech Walesa, leider van de vrije Poolse vakbondsorganisatie Solidariteit, ont
vangt bij de aanvang van een bijeenkomst van vrije vakverenigingen in Silezië de eretekenen van
het mijnwerkersschap uit handen van J. Sienkiewicz, een \an de leiders van de bond van mijnwer
kers.
JASTRZEBIE-ZDROJ De eerste bijeen
komst van de vrije Poolse vakverenigingen
in de Silezische mijnstad Jastrzebie-Zdroj is
gisteren in een grote verwarring geëindigd.
Een meerderheid was voor een algemene
staking, maar voor het tot stemmen kwam,
sloot vakbondsleider Lech Walesa de bijeen
komst
Naar de deelnemers zeiden, waren de „gema
tigden" onder aanvoering van Lecb Walesa in
de minderheid. Deze minderheid is van me
ning, dat de omstreden statuten van de federa
tie niet herschreven moeten worden, maar ook
geen proteststaking uitgeschreven moet wor
den. Zoals bekend weigeren de gerechtelijke
autoriteiten in Warschau de vrije vakbond Sol-
dariteit te registreren, zolang de leidende rol
van de communistische partij niet expliciet
wordt erkend. Een meerderheid van de comité
leden was evenwel voor een proteststaking, om
zo de registratie af te dwingen. Walesa sloot de
bijeenkomst wegens „andere verplichtingen"
alvorens het tot een stemming kon komen.
LUXEMBURG De voorzitter van de Europese ministerraad,
de Luxemburgse minister van buitenlandse zaken Thorn, heeft
nooit gezegd of willen zeggen dat Israël zich uit alle sinds 1967
bezette gebieden moet terugtrekken. Dit is in Straatsburg verno
men. Dat een dergelijke uitspraak toch is vervat in het rapport
dat minister Thorn na zijn reizen door het Midden-Oosten heeft
uitgebracht aan het ministerscomité van de Raad van Europa, is
het gevolg van een fout van de vertaaldienst van de Raad. In de
Franse versie van het rapport worden woorden gebruikt, die de
suggestie wekken dat Thorn na de rondreis de conclusie heeft
getrokken, dat de terugtrekking van Israël uit alle bezette gebie
den noodzakelijk is. Tot op heden werd door de EG echter altijd
over „bezette gebieden" gesproken, waarbij door het weglaten
van het lidwoord de mogelijkheid bestond en volgens Straats
burg nog steeds bestaat dat de EG instemt met een Israëlische
terugtrekking uit een deel van de bezette gebieden.
ADVERTENTIE-
Eerlijke wijnen voor dke dag,
In rood, rosé, wit (demi-sec en
see). Met vakmanschap en
uiterste zorg behandeld.
Verkrijgbaar bij
slijterij en
wijnhandel.
Vierde kandidaat
Labourleiding
LONDEN De 66-jarige
Britse socialist Michael
Foot is nu ook kandidaat-
Labourleider. Dat heeft hij
gisteravond wereldkundig
gemaakt
Foot is vice-leider van Labour.
Hij staat links van het cen
trum. In 1976 was hij de be
langrijkste tegenstander van
Jim Callaghan voor de opvol
ging van Harold Wilson. Foot
kreeg toen 137 stemmen; Cal
laghan overwon met 176 stem
men.
Foots kandidatuur betekent,
dat er nu'vier kandidaten zijn
voor Callaghans opvolging.
BRUSSEL De terugkeer van Griekenland
in de militaire organisatie van de NAVO
gisteren ging de plancommissie van de
NAVO met het voorstel akkoord is voor
al voor de Verenigde Staten een belangrijk
succes. Ze betekent een versterking van de
Amerikaanse positie in Europa als reactie
op veronderstelde Russische machtsuitbrei
ding en de onzekere ontwikkelingen in de
Islamitische (olie-exporterende) wereld.
Een volgende etappe in Washington's NA-'
VO-politiek wordt de poging om Spanje tot
de alliantie te toe te laten treden.
Dat Griekenland is kunnen terugkeren in de
NAVO zonder dat er ook maar iets is weggeno
men van de oorzaken van het Heleense vertrek
in 1974 (de kwestie-Cyprus), is een gevolg van
uiteenlopende internationale ontwikkelingen
en van het persoonlijk optreden van de Ameri
kaanse NAVO-opperbevelhebber in Europa,
generaal W. Rogers. Deze rustige onderhande
laar wist vorige week de Griekse regering en
de Turkse leider generaal Evren ertoe te bewe
gen hun conflicten binnen NAVO-verband te
bespreken. De geschillen over Cyprus en de
Aegeïsche zee zijn nog geenszins beslecht, maar
maken veel meer kans op een oplossing nu de
Grieken de NAVO-drempel weer hebben over
schreden en de Amerikanen heel concreet met
het „wisselgeld" van militaire bases en wapen-
hulp kunnen werken. Met name over de verde
ling van de Aegeïsche zee tussen de comman
do's van de zee- en luchtmachten van Grieken
land, Turkije en de V.S. moet als eerste worden
onderhandeld. De Griekse regering heeft be
lang bij een snel en gunstig resultaat, want vol
gend jaar zijn er parlementsverkiezingen, waar
bij de resultaten van de onderhandelingen met
de VS en Turkije zwaar zouden kunnen mee
tellen.
Mo jsov zit
Joegoslavische
C.P. voor
BELGRADO De 59-jarige
advokaat, oud-diplomaat en
journalist Lazar Mojsov, is in
Zagreb benoemd tot nieuwe
voorzitter van de Joegoslavi
sche communistische partij
voor een periode van twaalf
maanden.
Mojsov, een Macedoniër, is in
juni 1979 lid geworden van het
beleidsbepalende presidium
van de partij en vervangt in
zijn nieuwe functie de 60-jari-
ge Stefan Doronsjki.
Mojsov is al sinds het begin
van de oorlog 1940-1945 een
fervent aanhanger van Tito
geweest. Na de oorlog was hij
hoofd van de afdeling propa
ganda in Macedonië. Hij is
voorts officier van justitie,
krantendirecteur, ambassa
deur in de Sovjet-Unie, Oos
tenrijk en de VN geweest, als
mede vice-minister van bui
tenlandse zaken van Joegosla
vië.
Tampons in VS
krijgen
bijsluiter
WASHINGTON De Ameri
kaanse keuringsdienst voor
waren (FDA) heeft aanbevo
len dat producten van tam
pons hun product voortaan
voorzien van een waarschu
wing, gezien mogelijke risi
co's voor de gezondheid.
In de waarschuwing moet ko
men te staan dat de kans om
tijdens de menstruatie een
door bacteriën veroorzaakte
ziekte te krijgen - die neer
komt op hoge koorts, diarree,
het mogelijk in een shock-toe
stand geraken, soms gevolgd
door de dood - verminderd
kan worden door tijdens de
menstruatie slechts af en toe
tampons te gebruiken.
Een en ander is gevolgd op be
richten dat vrouwen die het
alleen in de V.S. te verkrijgen
merk tampons „Rely" gebrui
ken, voor deze ziekte vatbaar
der zijn. Dit merk is in de V.S.
door de fabrikant uit de markt
genomen. Het is in Nederland
nooit in de handel geweest
DDR draait
reisbeperking
niet terug
WEST-BERLIJN De DDR
heeft maandag een Westber-
lijns verzoek van de hand ge
wezen om de verhoging van
het bedrag dat Westerse bezoe
kers moeten omwisselen wan
neer zij naar de DDR gaan,
ongedaan te maken.
Een vertegenwoordiger van
het Oostduitse ministerie van
buitenlandse zaken, Walter
Miiller, had het verzoek „in-
mening in de binnenlandse
aangelegenheden van de
DDR" genoemd, aldus een
woordvoerder, het aantal
Westberlijners dat sinds het
van kracht worden van de
verhoging van een bezoek aan
het Oostelijke stadsdeel heeft
gebracht is gehalveerd.
De nieuwe regeling is niet van
toepassing op buitenlandse di
plomaten die in West-Berlijn
zijn geaccrediteerd.
Blokkade
Bayer
geëindigd
LEVERKCSEN De milieu
beweging Greenpeace heeft de
een week oude blokkade van
schepen die industrieel afval
van de chemische reus Bayer
naar de Noordzee brengen om
te dumpen, beëindigd.
Een woordvoerder van Green-
pace deelde mee dat men ge
hoorzaamt aan de gerechtelijk
bevel de blokkade te beëindi
gen op straffe van boetes van
maximaal een half miljoen
mark subsidiair zes maanden
gevangenisstraf.
Verbannen
burgemeesters
niet naar Israël
RAMALLAH Israëlische
autoriteiten hebben besloten
de twee uit de bezette Jor-
daanoever verbannen Pales
tijnse burgemeesters geen toe
stemming te verlenen naar
huis terug te keren. Dat heeft
hun advocaat, mevrouw Feli
cia Langer, gisteren bekendge
maakt.
Een speciaal militair hof ver
wierp het beroep van burge
meester Fahd al-Kawasme
van Hebron en Mohammed
Milhem van Halhogl tegen
hun uitwijzing in mei dit jaar.
Jiri Polak vraag
asiel in Duitsland
FREIBURG De Tsjechoslo-
waakse dissident Jiri Polak
heeft in West-Duitsland asiel
aangevraagd. Polak kwam in
oktober in de Bondsrepubliek
aan, nadat hij was uitgewezen
uit Tsjecho-Slowakije. Zijn
Tsjechoslowaakse nationaliteit
is hem ontnomen.
