Deur naar
Tibet staat
op een kiertje
sterdamse metro klaar tot Centraal Station
JITENLAND
LEIDSE COURANT DONDERDAG 9 OKTOBER 1980 PAGINA 9
looplein, zodat de Nieuwmarkt
gespaard kon blijven. Maar
PvdA-wethouder Han Lam
mere en het overgrote deel
van zijn raadsfractie ging niet
met de mening van de achter
ban mee. Hun argument: het is
onzin om een tracé dat pas
goed functioneert als het op
het Centraal Station aansluit,
e?n kilometer voor dit station
te laten eindigen. Samen met
het CDA en de CPN drukte de
PvdA-fractie in juni 1973 de
voltooiing van de oostlijn door
de gemeenteraad. Er waren 26
voorstanders en achttien te
genstemmers, onder wie vier
leden van de PvdA-fractie.
Maar daarmee was de politie
ke strijd niet gestreden. In
1976 ontplofte het progressieve
programcollege. Wethouder H.
Lammere trad af evenals zijn
dwarsliggende PPR-collega
Roel van Duijn. Er kwam een
afspiegelingscollege met VVD
en CDA. Directe aanleiding
voor het aftreden van de beide
wethouders was overigens niet
de metro-affaire, maar het 'is
duidelijk dat die een grote rol
in de crisis speelde.
Toen voor de verkiezingen
van 1978 een nieuwe kandida
tenlijst moest worden samen
gesteld haalde het PvdA-ge-
west alsnog zijn gram. Het
overgrote deel van de Lam-
mere-aanhang werd niet her
kiesbaar gesteld en verdween
van het politieke toneel. In het
nieuwe program van de PvdA
en van het college werd
definitief afscheid genomen
van plannen om het metronet
uit te breiden. Overigens zou
daarvoor toch geen geld van
het rijk loskomen, zo maakte
ex-minister Westerterp van
verkeer en waterstaat duide
lijk. Westerterp vertelde dit bij
de opening van het metro-tra
cé Bijlmer-Weesperplein in
oktober 1977.
Nieuwmarktbuurt
Toen werd besloten, dat de
oostlijn zou worden af
gebouwd, beloofde het ge
meentebestuur, dat de door de
metro in de Nieuwmarktbuurt
geslagen gaten zouden worden
opgevuld met betaalbare wo
ningen. De actievoerders in de
buurt geloofden hier niet erg'
in. In het voorjaar van 1975
probeerden zij de sloop tegen
te gaan, maar op 24 maart en 8
april slaagde de politie erin
ondanks hevig verzet de
panden die tegen de grond
moesten, te ontruimen.
Er vielen grote gaten in de
24 maart 1975: Rellen In de Nieuwmarktbuurt tegen aanleg van de (onstuitbare) metro.
Nieuwmarktbuurt. Hoewel
een kleine zestig woningen
langs de rand van het metro
tracé gereedkwamen moet de
eerste paal voor het overgrote
deel van de beloofde nieuw
bouw nog worden geslagen.
Onlangs werd voor de buurt
een globaal bestemmingsplan
goedgekeurd. Daarin staat, dat
er op het metrotracé 450 wo
ningen in de sociale sector
kunnen worden gebouwd en
nog eens 250 op andere open
gaten in de buurt. Daarnaast
moeten nog eens 850 wonin
gen worden gerenoveerd.
Alles is echter nog in het sta
dium van procedures. De ge
meente schrijft zelf in het be
stemmingsplan, dat de vaak
noodzakelijke onteigening
moeilijk van de grond komt..
De moeilijkheden zitten onder
meer in de hoge kosten van
verwerving, het ontbreken
van plannen, maar ook in pro
cedurele fouten zoals het niet
op tijd ter visie leggen van on
teigeningsplannen.
Er zijn nu concrete plannen
voor de bouw van 193 wonin
gen op het metrotracé, maar
verwacht wordt, dat de uitvoe
ring hiervan niet voor volgend
jaar begint. Intussen is ook nog
onduidelijk wat de gevolgen
zullen zijn van de jongste
rijksbegroting voor volkshuis
vesting. Het gaat hierbij vooral
om de huren van de nieuwe of
vernieuwde huizen. Deze hu
ren zouden wel eens aanzien
lijk hoger kunnen uitvallen
dan de 315 gulden voor een
driekamerwoning, waar het
huidige bestemmingsplan van
uit gaat.
Tracé
Het traject dat vrijdag wordt
geopend is 1,7 kilometer lang
en heeft drie stations: Water-
looplein, Nieuwmarkt en Cen
traal Station. Hiervandaan tot
aan het westelijke eindpunt
Holendrecht ligt een traject
van tien kilometer, dat in
ruim zeventien minuten kan
worden afgelegd. Tussen het
Centraal Station en het ooste
lijke eindpunt Gaasperplas ligt
elf kilometer stadsspoor, waar
voor een reistijd geldt van bij
na twintig minuten. Het on
dergrondse gedeelte van de
Amsterdamse metro loopt tus
sen het Centraal Station en
een punt even voor het Am-
stelstation. Bij Duivendrecht
splitst het stadsspoor zich in
een westelijke en oostelijke
tak. Op elke tak rijdt de metro
overdag om de tien minuten:
in de spitsuren is dat 7,5 minu
ten. Dit betekent, dat op het
niet-gesplitste gedeelte over
dag elke vijf minuten een
stadstrein komt en in de spits
om de 3,25 minuten. De metro
is overigens nog niet af. Vanaf
het eindpunt Holendrecht
moet nog een verlenging ko
men met twee stations. Dit 1,5
kilometer lange tracé is op zijn
vroegst eind 1982 klaar.
Ondanks de wijd verbreide
opvatting, dat de Amsterdamse
metro nooit had moeten wor
den aangelegd, schijnen de be
woners van de Bijlmermeer en
Holendrecht er wel blij mee te
zijn. Dit rapporteerde althans
het wijkopbouworgaan in de
Bijlmer. Een nadeel is wel dat
veel bewoners van Amster
dam-Zuidoost (Bijlmer en Ho
lendrecht) soms (al dan niet
per bus) een aanzienlijke af
stand moeten afleggen om bij
een metro-station te komen.
Toch hebben de afgelopen ja
ren per werkdag vijftigdui
zend mensen van de metro
naar het Weesperplein gebruik
gemaakt. Het gemeentever-
voer bedrijf denkt, dat na vrij-
oag 10 oktober negentigdui
zend mensen per werkdag in
de metro zullen stappen.-.
het hoogst gelegen land
3X1 ft wereld, werd in 1951 door
je Chinezen ingelijfd en
maakt nu deel uit van de
rolksrepubliek China. Eeu-
heeft het boeddhis-
fibet dat kan bogen op
"enbijzonder rijke cultuur en
1557 tie ontelbare kunstschatten,
|l een bijna absoluut isole
ment verkeerd, veroorzaakt
|«nr de ontoegankelijkheid
ooojn het gebied. Sinds kort
bet land echter zijn
•n geopend voor toeris-
In onderstaand artikel
t de Engelse verslaggever
Mullin verslag van zijn
■ingen.
iSA Hoewel Tibet
Viel heeft moeten wachten, was de polaroid fo-
nera h'er in een mum van tijd bekend. Sinds
erste buitenlanders vorig jaar in Lhasa arri-
i den is het nieuws van de fotocamera zelfs
jsje gedrongen tot ver in het binnenland met als
dan 2000 jaar op gevolg dat de toerist, waar hij ook komt, omringd de bergen gelegen paleis Potala aankomt en je var
j i i j. j i L -,J- rT,:L-- *--J- je Tibetaanse gastheren te horen krijgt dat de ap
partementen van de Dalai Lama die dag helaas
wordt door in lompen gehulde Tibetanen die bede
len om een foto.
Een polaroid-foto verricht wonderen. Als je bij
voorbeeld met je tong op je hielen bij het hoog in
niet open zijn voor publiek, dan hoef je alleen je
camera even voor de dag te halen en een foto te
maken van de bewaker met de heilige plaats op de
achtergrond en zie, de deuren die toegang geven
tot de appartementen openen zich.
In het verleden hebben zo'n 2000 Europeanen en
Amerikanen een bezoek gebracht aan de afgelegen
hoofdstad Lhasa en van hen behoorde bijna de
helft tot de Britse militaire expeditie die in 1904
onder leiding van Sir Frfencis Edward Younghus-
band naar Tibet vertrok.
Toen Tibet geregeerd werd door Dalai Lama's ble
ven de deuren die toegang gaven tot het land her
metisch gesloten. Er waren geen wegen en de
plaatselijke ambtenaren hadden instructies om alle
buitenlanders te weigeren op straffe van zware
boetes.
Toen de Chinezen in 1951 de regering overnamen,
bleef Tibet gesloten voor buitenstaanders op een
handjevol bevoorrechten na. Vorig jaar zette China
de deur plotseling op een kier. Acht toeristen wer
den toegelaten. Sindsdien hebben vijf a zeshonderd
buitenlanders een bezoek gebracht aan Tibet en
naar verwachting zal dit aantal in de toekomst nog
stijgen. Nog nooit tevoren is de Tibetaanse gastvrij
heid zo zwaar beproefd.
Het Potala-paleis van de Dalai Lama In Lhasa.
dragers die hen op hun wenken bedienden. Maar
met de komst van het massatoerisme (ongeveer 50
mensen per dag) behoort die service tot de verle
den tijd. Overal moet nu om gevochten worden,
zelfs om zuurstof.
Waarschijnlijk zou niemand klagen over de slechte
faciliteiten als de kosten niet zo exorbitant hoog
waren. De Chinezen vragen biina 450 gulden per
dag (veel meer dan het jaarlijks inkomen per
De geestelijke leider van de Tibetanen, de
Dalai Lama, woont nu in Zürich. In 1959
werd hij uit zijn paleis in Lhasa verdreven.
Hij weigert op Chinese verzoeken om terug
te keren in te gaan, zolang de de positie van
de Tibetanen niet wordt verbetered.
hoofd van de bevolking in Tibet) van elke toerist
die Tibet binnen wil. Wat er met dat geld gebeurt,
blijft onduidelijk. De onderafdeling van China
Travel Service in Lhasa heeft geen één Tibetaanse
chauffeur en slechts twee gidsen in dienst. Je kunt
dus nauwelijks zeggen dat je waar voor je geld
krijgt
Het merendeel van de toeristen die in Lhasa ko
men, bestaat uit oude, rijke Amerikaanse dametjes
die hun reis hebben geboekt bij de Amerikaanse
reisorganisatie Linblad. Voor enorm veel geld la
ten ze zich naar, wat wel het dak van de wereld
genoemd wordt, vliegen om als ze daar dan een
maal zijn, de lange Tibetaanse nachten te verdoen
met het kijken naar films als „Hello Dolly" die
speciaal door Linbad op video zijn gezet
Toen ik in' Lhasa was, was het oudste lid van het
Linblad-reisgezelschap een dametje van 87 jaar.
Volgens de verhalen is de oudste vrouw die ooit
China heeft bezocht een Amerikaanse van 97 die
in anderhalf uur tijd de Grote Muur zou hebben
beklommen.
De toeristen die met Linblad reizen, zijn bijna geen
van allen geïnteresseerd in Tibet zelf. Toen ik een
makelaar uit Indiana vroeg wat hem teleurgesteld
had, antwoordde hij: „Nou ja, zie je, ik hou nou
eenmaal niet van boeddhistische tempels".
Linblad heeft met de Chinese autoriteiten onder
handeld over de bouw van een groot hotel in Lha
sa, maar de besprekingen zijn vastgelopen. Het
breekpunt was kennelijk dat Linblad erop stond
dat alle toeristen die met hun organisatie naar Ti
bet kwamen, in dat hotel moesten worden onder
gebracht.
Hoe dan ook, het ziet er naar uit dat het toerisme
hier geen lang leven beschoren is. Door de bela
chelijk hoge prijzen heeft zelfs Linblad de grootste
moeite om de reizen volgeboekt te krijgen. Soms
vertrekken er maar half volle vliegtuigen.
Maar er is nog een reden. Zelfs het kleine aantal
toeristen dat nu in Tibet wordt toegelaten, blijkt al
een te grote belasting voor de onderafdeling van
China Travel Service en de slecht georganiseerde
Chinese Luchtvaartmaatschappij die meer dan
eens vliegtuigstoelen dubbel verkoopt Volgens
Chinese bronnen hebben de autoriteiten van Tibet
de regering in Peking gevraagd minder bezoekers
toe te laten, totdat zij de kans hebben gehad orde
op zaken te stellen. Maar dat zou wel eens jaren'
kunnen duren. Als dit verzoek van de Tibetaanse
autoriteiten wordt ingewilligd, zouden de deuren
van Tibet wel weer eens voor onbepaalde tijd op
slot kunnen gaan.
CHRIS MULLIN THE GUARDIAN
Neder-
meest omstreden stuk
is klaar. Vanaf zater-
iedereen per metro
het Amsterdams Cen-
Station rechtstreeks
de Bijlmermeer rijden,
op 10 oktober zal het
en belangrijkste
metro in de hoofd-
officieel worden geo-
het ondergrondse tracé
Weesperplein en het
was zo omstreden
deel er-
de oude
loopt. Dat
en buurt waar tussen 1947
TlOUn 1973 al 415 woningen wa-
naker,verdwenen- Het kwam tot
1 ver] protesten, uitlopend op
trandv1 het voorjaar van
ers Ingrijpender op langere
aijn waren de gevolgen
__J de Amsterdamse gemeen-
•litiek.
van die gevolgen was, dat
tterdam afzag van de aan
ban een compleet metronet
I noord naar zuid en van
i naar oost. Dit oude plan
p in 1975 verworpen: al-
I de oostlijn naar de Bij-
_i zou worden afgebouwd.
Bm tien jaar geleden daar-
lm de eerste paal werd gesla-
■W werden de kosten van de
lijr
ge
lorden, voor een deel
prijsstijgingen zoals be-
1 niet gering in de bouw
laar ook als gevolg van „te
le" ramingen,
de uit de pan rijzende
hn en de sloop van goed-
V woningen waren niet de
jnten van kritiek op de
Tegenstaridere stelden
de stations van het
ir te ver uit elkaar la-
om de reizigers optimaal
{kunnen bedienen. Mede
kom is het gemeentebe-
ar nu voorstander van snel-
fts voor de lange trajecten
J,Noord, West en Amstel-
ilitieke strijd
te radicale beleidsverande-
B is voorafgegaan door een
p politieke strijd, die zich
«al afspeelde binnen de
A, in Amsterdam per tra-
Ie verreweg de grootste par-
jln 1973 besloot het hoofd
elijk gewest van de PvdA,
de metro niet verder
tht gaan dan het Water-
Tot voor kort verbleven de meeste toeristen in het
gastenhuis in het centrum van Lhasa. De sobere
faciliteiten van het gastenhuis dat vlakbij het oude
stadscentrum is gelegen, werden ruimschoots ver
goed door het schitterende uitzicht op het paleis
Potala. Sinds kort worden de toeristen echter ver
wezen naar een gastenhuis dat zo'n acht kilometer
buiten de stad ligt. Daardoor is het onmogelijk ge
worden om de stad op eigen houtje binnen te ko
men. Alleen als je meegaat met een georganiseerde
tocht kun je de tempels en kunstschatten van Lha
sa bewonderen. Twee weken geleden weigerden
Engelse toeristen die zich realiseerden dat ze bij de
neus genomen werden, hun bus te verlaten. Ze eis
ten dat ze alsnog naar het gastenhuis in het cen
trum werden gebracht.
Gastvrijheid
De eerste bezoekers aan Tibet (3600 meter hoog)
praten enthousiast over de gastvrijheid waarmee
ze werden onthaald. Zo zouden ze bijna constant
achtervolgd zijn door doktoren met zuurstof en
■n,
mm
gezicht op de bergen van Tibet, het hoogste gebied ter wereld.
