,Irak kan oorlogsmachine
een jaar draaiend houden'
Niet CDU,
maar Strauss is
grote verliezer
SPD licht teleurgesteld;
FDP jubelt, CDU gelaten
Derde kabinetscrisis in één jaar
Zes medewerkers van
Gierek ontslagen uit
Pools partijcomité
'buitenland
V erkiezingswinst
coalitie Portugal
LEIDSE COURANT
MAANDAG 6 OKTOBER 1980 PAGINA 7
TEIIEBAN, BAGDAD De
Iraakse luchtmacht heeft giste
ren de hevigste aanvallen tot
dusverre gedaan op Iraanse doe
len in de oorlog tussen beide lan
den, waaronder op de luchtha
ven van Teheran en de westelijk
gelegen stad Tabriz. De Iraanse
oliehaven Chorramsjar was het
doelwit van heftige aanvallen
van beide partijen. Het door
Irak voor zondag aangekondigde
bestand werd kort na het ingaan
verbroken door Iran, waarna
Irak eveneens de strijd hervatte.
Het Iraanse persbureau Pars
heeft bekend gemaakt dat de
Sovjet-Unie bereid is militaire
hulp te verlenen aan Iran. Vol
gens het gezaghebbende Egypti
sche tijdschrift October krijgt
Iran reserve-onderdelen voor
zijn met Amerikaanse vliegtui
gen uitgeruste luchtmacht van
Turkije en Pakistan. Iran volgt
de destijds door de ex-sjah uitge
stippelde blauwdruk voor een
oorlog tegen Irak, hetgeen het
succes van Iran verklaart, aldus
hoofdredacteur Mansour.
De lijkkisten van twintig legerofficieren van het Iraanse leger, gedood in de strijd met Irak worden
door de opgezweepte massa naar hun laatste rustplaats gebracht.
BAGDAD Zondagmiddag iets 1
half twee begint voor mij de oorlog.
Sirenes janken over Bagdad. Maar
niemand schrikt er van op. Het ver
keer hobbelt verder. Het zal toch wel
weer loos alarm zijn. Hier en daar
hurkt een jichtige Irakees in de scha
duw van een winkelpui. Twee solda
ten gaan onverstoord door met het
vastpinnen van de 1001ste affiche van
hun "door het gehele Iraakse volk ge
liefde" leider Saddam Hoessein. Al
leen mijn taxichauffeur kijkt be
nauwd door de uit vaderlandsliefde
bemodderde voorruit. Zijn zorg heeft
echter niets te maken met de kans op
een zoveelste luchtaanval door de nog
altijd superieure Iraanse luchtmacht.
Zijn meedogenloos afgejakkerde taxi
dreigt vlak voor mijn hotel nog zelf
moord te plegen. Of ik te voet verder
wil gaan, smeken zijn ogen. In het ho
tel laat de al eerder toegestroomde in
ternationale pers haar lunch niet
staan voor de alarmerende sirenes. Op
de tweede verdieping plakt een be
diende vuilniszakken voor de ramen,
's Avonds rond acht uur (Iraakse tijd),
net als ik dit verslag moet doorbellen
naar de thuisbasis, valt ook in dit ho
tel het licht om onverklaarbare reden
uit. Bij kaarslicht gaan de indrukken
de deur uit. Per saldo is het hier nog
altijd oorlog.
Heeft Irak zich niet schromelijk ver
keken op de tegenaanval van buur
man Iran Ofschoon juichende front-
berichten steevast afsluiten met het
schouderklopje, dat alles precies vol
gens het militaire scenario verloopt,
twijfelen steeds meer Irakezen aan
een spoedige, en voor hun leider
Hoessein onverkort gunstige afloop.
Tijdens mijn bijna 36-urige reis naar
Irak, waarvan er 16 zijn uitgezeten in
een woeste busrit van Amman, Jorda
nië, naar het 980 kilometer verderop
gelegen Bagdad, lag de twijfel voor
het oprapen.
Neem de nerveuze Muhammed, arts
in het ver ten noorden van Bagdad
gelegen Mosul. Hij was in Londen
voor een cursus in kinderziektes toen
de regering hem haastig terugfloot.
„Misschien moet ik naar het front om
eerste hulp te verlenen. Of ze sturen
me naar een ziekenhuis waar nogal
wat gewonde burgers liggen", zegt hij.
De noodzaak van deze exclusieve oor
log onderstreept de huisarts echter
volledig. Zijn twijfel slaat slechts op
de mogelijke duur ervan. „Die idiote
Khomeiny", ratelt Muhammed met
instemming van de overige buspassa
giers „heeft al tot tweemaal toe een
vredesaanbod geweigerd. Onze leider
Hoessein blijft niet aan de gang. Dus
reken ik op minstens nog een maand,
mogelijk ook twee, voordat beiden
een staakt het vuren accepteren.
Andere Irakezen rekenen zelfs op een
minstens tot kerstmis durende oorlog.
Die verwachting steunt op het voor
hun onomstotelijk gegeven dat Irak in
elk geval een groot deel van Khoezes-
tan zal blijven bezetten. Dr. Muham
med: „Deze provincie is altijd van ons
geweest. Vandaar dat wij het Arabis-
tan blijven noemen. Net zo goed
Khorramsjar in feite Muhammerah
heet. Zodra wij deze stad in handen
hebben, blijft ze voor eeuwig van
Irak, liever gezegd van de Arabische
Staten".
Ook de Zwitserse ingenieur, belast
met de bouw van een aantal olieraffi
naderijen in Irak, vreest een perma
nente bezetting van Khoezestan, alias
Arabistan.
„Saddam Hoessein mag dan wel ten
onrechte hebben aangenomen dat
Iran ook militair half op de fles zou
zijn, toch heeft hij in het draaiboek
ook rekening gehouden met een zoge
naamde loopgravenoorlog. Toegege
ven, al menige olieraffinaderij, zoals
die in Daura in Kirkuk, ligt in puin.
Juist om die schade op te nemen en zo
snel mogelijk te herstellen zijn velen
vorige week in het buitenland in al
lerijl teruggeroepen. Maar ik weet ze
ker dat Irak voldoende oliereserves
heeft opgeslagen om de oorlogsmachi
ne minstens een jaar draaiende te
houden". De Zwitser voorspelt alleen
een groeiend tekort aan LPG. Overi
gens niet in die mate, dat de kille
Iraakse winter omslaat in een koude
oorlog.
De twijfel onder de mede-buspassa
giers aan een spoedig staakt het vuren
stijgt naarmate we Bagdad naderen.
Bij het vertrék uit de Jordaanse
hoofdstad Amman, waarna Irak ove
rigens (tijdelijk) zijn burgerlucht
vaartdienst heeft overgeplaatst, viert
jolijt de boventoon.
Pas in het grensgat Rutba .staart
deel van de buspassagiers benauwd
naar het gedrang bij de douane. Wie
Irak uit wilt, heeft namelijk een stem
pel nodig. Trouwens wie er in wil
ook. Mijn visum wordt met extra aan
dacht bekeken. Journalisten uit het
imperialistische westen kunnen be
smettelijk zijn voor het moraal en
voor het moreel. Als bijna elke doua
nier mijn naam in een telkens weer
ander gekaft boek heeft genoteerd,
mogen we door naar het bedreigde
Bagdad. Halverwege Ramadi steken
twaalf kanonnen en een veelvoud aan
trucks af in deze kurkdroge, onafzien
bare zandbak. Iets verderop klapwie
ken twee helicopters over schier ein
deloze hoogspanningskabels. Als de
radio in de bus de in mijn oren niet
thuishorende oosterse muziek opfleurt
met frontnieuws valt er een doodse
stilte. Als bovendien een keer gemeld
wordt dat Iran reserveonderdelen
heeft ontvangen via (lucht)havens in
Nederland, lust zelf de hartelijke
huisarts Muhammed geen dropje meer
van mij. De chauffeur gaat nog dui
velser door bochten, die er volgens
mij in deze vlakke woestijn totaal
overbodig zijn aangelegd.
Bagdad moet niet ver meer zijn. Niet
alleen staat er om de 50 meter een
niet altijd met een machinegeweer
uitgeruste soldaat. Maar ook wordt
het aantal met modder ingesmeerde
auto's, bussen en trucks steeds groter.
Vlak voor Bagdad is zo'n "modder-
truck" achterop een busje geschoven.
Wat de Zwitser voorzichtig doet ver
zuchten: „Zo kan het Saddam Hoes
sein ook vergaan als deze oorlog ver
keerd afloopt. Want hoe gauw de Ira
kees nu bereid is geweest zijn auto
vanwege de camouflage met blauwe
verf en modder te bestrijken, even zo
snel is hij straks in staat om met mod
der naar Saddam te gooien."
ITALIAANSE TOESTANDEN" IN BELGIë
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
BRUSSEL België beleeft de derde kabinetcri
sis sinds begin dit jaar. Koning Boudewijn wei
gert vooralsnog echter het kabinetsontslag te
aanvaarden, dat eerste minister Wilfried Mar
tens afgelopen zaterdag aanbood. De koning
droeg gisteren de premier op een laatste poging
te doen om de brede regeringscoalitie van socia
listen, christen-democraten en liberalen te her
stellen.
Ditmaal is eens niet de taalkwestie de oorzaak van
de crisis in België. Martens moest zaterdag ontslag
vragen nadat dagenlange onderhandelingen tussen
de zes (drie Vlaamse en drie Waalse) regeringspar
tijen over het bezuinigingsbeleid voor 1981 vruchte
loos waren gebleven. Met name de liberale partijen
wensten meer en concreter uitgewerkte besnoeiin
gen in de sociale voorzieningen dan katholieken en
socialisten wilden toestaan. In een reactie zei oud-
-premier Tindemans dat België in een „Italiaanse
toestand" van onregeerbaarheid is verzeild geraakt.
Over de kansen van premier Martens om de breuk
te herstellen lopen de gissingen uiteen. Geen van de
politieke leiders uit België sprak zich afgelopen
weekeinde voor nieuwe verkiezingen uit. Alleen de
liberalen zouden op flinke winst mogen rekenen. De
formateur-premier ontving gisteravond reeds om
beurten de zes voorzitters van de coalitiepartijen.
Vastgesteld werd dat de onderlinge verschillen in
begrotingscijfers uitgedrukt niet zo groot zijn, maar
dat het vooral om een principieel conflict gaat. In ge
ding is ondermeer de macht van de vakbonden en
het uitgebreide scala van mislukte plannen liep van
een twee-procents korting op alle ambtenarensalaris
sen tot een gevoelige belasting voor de duivenspor-
ters. De kabinetsdiscussie van de laatste dagen had
den een unaniem snoeiplan tot doel dat zou worden
voorgelegd aan de werkgevers- en werknemersorga
nisaties. Wilfried Martens werd in april 1979 premier
van België. Zijn eerste twee regeringen, van rooms-
-rode signatuur, vielen zoals de meeste van de 31 na-
-oorlogse kabinetten over de taalkwestie. Toen zijn
derde kabinet deze kwestie had opgelost, voorspel
den politieke waarnemers reeds dat eindelijk de weg
vrij 1
kwestie.
kabinetscrisis
i niet-taal-
PREMIER BEGIN NA
AANSLAG OP PARIJSE
SYNAGOGE:
Franse politiek
stimuleert
antisemtisme
(Vervolg van voorpagina)
PARIJS De aanslag op de
Nederlandse mevrouw Van
Puffelen van zondagnacht
in Parijs volgde na een dag
vol betogingen tegen de her
leving van het neo-fascisme
en het antisemtitisme in
Frankrijk in het algemeen,
de aanslag van vrijdaga
vond op een joodse synagoge
in het bijzonder. De Israëli
sche premier Begin stelde de
Franse regering indirect ver
antwoordelijk voor de aan
slag, die inmiddels een vier
de slachtoffer heeft geëist.
„De politiek van Parijs is te
gen de joodse staat gericht
en daardoor worden de
Fransen beïnvloed om anti-
semetisch, bijna nazistisch
te zijn", aldus Begin.
Tijdens de betoging van zater
dag, waaraan zo'n 20.000 men
sen deelnamen, werd de auto
riteiten verweten te laks tegen
het geweld van rechts op te
treden. Een zeer ernstige be
schuldiging werd geuit door
vertegenwoordigers van de
drie voornaamste bonden van
politiepersoneel, die zeiden dat
zich onder de politie nogal wat
neo-fascisten bevinden. Minis
ter van binnenlandse zaken
Bonnet zou in het bezit zijn
van 150 namen van leden van
de onlangs verboden en ont
bonden neo-fascistische orga
nisatie FANE. Een dertigtal
van deze lieden zou deel uit
maken van het Franse politie
korps. Duidelijk werd verder
dat het joodse volksdeel in
Frankrijk weinig vertrouwen
heeft in de mogelijkheden van
de politie de daders van de
terreurdaad van vrijdag op te
sporen, ook al werden gisteren
veertien mensen aangehouden.
Men verwacht overigens niet
dat de daders zich onder hen
bevinden. Gevreesd wordt dat
joodse para-militaire verdedi
gingsorganisaties op de aanslag
zullen reageren, met alle ge
volgen vandien. De Franse re
gering heeft joodse en Israëli
sche gebouwen en bezittingen
onder bewaking gesteld.
PLO pleegt
aanslag
DAMASCUS De PLO heeft
de verantwoordelijkheid op
geëist voor de aanslag, giste
renmorgen, op een postkan
toor in een buitenwijk van Tel
Aviv. Hierbij kwamen drie
mensen om het leven. De bom
was verpakt in t
ket.
Uitslag met perspectieven
FRANZ Josef Strauss is gisteren met niet mis te verstane
cijfers terug verwezen naar de provinciale problematiek van
de deelstaat Beieren. In binnen- en buitenland zal deze con
sequentie van de verkiezingsuitslag in West-Duitsland bij
menigeen met tevredenheid zijn geconstateerd. Met Strauss
aan de macht zou er toch wel reden zijn geweest tot zorg
over de evenwichtigheid van met name de buitenlandse poli
tiek van Bonn. Ook in andere opzichten is er geen reden tot
somberheid. Weliswaar weet de socialistische bondskanselier
Helmut Schmidt zich verzekerd van een voortzetting van
zijn beleid, maar binnen de coalitie zijn het niet de socialisten
maar de liberalen geweest, die de overwinning hebben be
haald.
HELMUT Schmidt zal daar zelf wellicht niet rouwig om
zijn. Binnen zijn fractie in de Bondsdag voltrekt zich een om
buiging naar links, waar de meer behoudende Schmidt niet
achter staat. In de nieuwe situatie zal hij zich kunnen beroe
pen op afspraken met zijn machtiger geworden coalitiepart
ner om bepaalde wensen van de linker vleugel binnen zijn
partij te kunnen afwijzen. Die neiging binnen de socialisti
sche partij om naar links over te hellen zal er zeker ook toe
hebben geleid, dat een flink aantal socialisten die het daar
niet mee eens zijn, nu maar eens voor 'n keer op de liberalen
hebben gestemd. DE liberale FDP zal zeker ook stemmen
hebben gekregen van CDU-CSU kiezers, die het met Strauss
niet helemaal of zelfs helemaal niet zagen zitten.
EUROPA zal van de Westduitse verkiezingsuitslag het ef
fect kunnen ondervinden, dat er een grotere toenadering
ontstaat tussen de twee groeperingen die zich socialistisch en
liberaal noemen. Dat zal dan wel een liberalisme moeten zijn
dat zich openstelt voor een dialoog met de socialisten
zoals in ons land D'66 dat doet en een socialisme dat in
alle liberalen niet op voorhand aartskapitalisten ziet. Van de
Westduitse christendemocraten mag men verwachten, dat zij
zich na de nederlaag van Strauss gaan bezinnen op een wat
meer progressieve koers, een lijn die ook beter zou aanslui
ten op die van de Europese christendemocratie in het alge-
LISSABON De gisteren gehouden parlementsverkiezin
gen in Portugal hebben een duidelijke overwinning opgele
verd voor de regerende centrum-rechtse coalitie van pre
mier Francisco Sa Carneiro. Deze Democratische Alliantie
won, volgens de laatste uitslagen, drie zetels (van 128 naar
131) in het 250 leden tellende parlement. Het Republikeins
en Socialistisch Front van ex-premier Soares verloor twee
zetels en kwam op 73. De resterende zetels gingen naar de
overige linkse partijen.
De uitslag van de stembusstrijd heeft premier Sa Carneiro ertoe
gebracht te voorspellen, dat president Eanes de presidentsver
kiezingen van 7 december zal verliezen. Zoals bekend is de ver
houding lussen de premier en de president, die openlijk steun
heeft gegeven aan de partij van Mario Soares, zo slecht, dat Sa
Carneiro geen tweede ambtstermijn onder Eanes wil uitdienen.
De Democratische Alliantie heeft haar eigen kandidaat voor het
presidentschap in de figuur van de 52-jarige generaal Carneiro
géén familie van de premier die als anti-communist te
boek staat.
Overigens is president Eanes nog lang niet verslagen. Uit recen
te onderzoeken blijkt dat hij nog steeds kan rekenen op de steun
van ongeveer 60 procent van de kiezers.
WARSCHAU Tijdens een marathonzit
ting van de sterk verdeelde partijleiding in
Polen is vanmorgen vroeg geëindigd met
het ontslag van zes leden van het centrale
partijcomité, allen naaste medewerkers van
de voormalige partijleider Gierek.
Het ontslag werd gisteravond geëist door vice-
premier Grabski. Grabski zei, dat hij het „mo
rele recht had om te eisen, dat de namen ge
noemd worden van hen, die voor de fouten in
het verleden verantwoordelijk zijn". Met name
verlangde hij het ontslag van ex-premier Babi-
uch, ex-secretaris Zandarowski, ex-secretaris
Lukaszewicz, voorts Jan Szydlak, Tadeusz
Pyka en Tadeusz Wrzaszczyk. Alle zes verloren
reeds in augustus hun plaats in het Politburo.
Zij zijn tnans ook hun plaats in het centrale co-
.mité van de partij kwijt.
Volgens Stefan ülszowski, die destijds als mi
nister van buitenlandse zaken weggepromo
veerd is naar een ambassadeurspost, maar te
ruggekeerd is in de regering, is de situatie in
Polen nog steeds onstabiel: „Er wordt nog
voortdurend in verschillende bedrijven ge
staakt". Hij zinspeelde er op, dat een falen om
de crisis spoedig te bezweren, inmenging van
de zijde van de Russen tot gevolg zou kunnen
hebben.
Volgens een Westerse diplomaat is de belangrij
ke grensovergang tussen Polen en de Sovjet-
Unie bij Terespol gesloten, wellicht om te voor
komen, dat Russische burgers weet krijgen van
de problemen in Polen.
(Van onze correspondent Ami van Vree)
BONN De grootste verliezer
van de Duitse verkiezingen is
niet de Christen-Democratische
Unie, maar haar lijsttrekker, de
Beierse minister-president Franz
Jozef Strauss. Deze ambitieuze
en omstreden politicus, die on
langs 65 jaar is geworden en die
vanaf het ontstaan van de
Bondsrepubliek een rol op de
voorgrond heeft gespeeld, zag
gisteren waarschijnlijk defini
tief en voor het laatst zijn gooi
naar de hoogste macht in Bonn
mislukken.
Het valt i
de oppositie hem over vier jaar nog eens
de kandidatuur voor het kanselierschap
zal aanbieden, temeer omdat Strauss be
duidend minder kiezers voor zich wist te
winnen dan Helmut Kohl vier jaar gele
den en omdat velen in de CDU zich van
af het begin af aan tegen een leidende
rol van Strauss hebben verzet. Alleen in
het geval de CSU zich van zusterpartij
CSU zou losmaken en als conservatieve
beweging in heel de Bondsrepubliek
stemmen voor zich zou gaan vergaren,
zou een hernieuwd optreden van de dan
69-jarige Strauss in 1984 nog denkbaar
zijn.
Het lijkt voor de binnen- en buitenland
se politieke situatie in West-Duitsland
maar goed dat Strauss geen Bondskanse
lier is geworden. Afgezien van de last
van het politieke verleden die op zijn
schouders rust (gekenmerkt door talloze
affaires en schandalen) en afgezien van
de polarisatie die hij overal oproept, zijn
het vooral twee eigenschappen die hem
daarvoor ongeschikt maken: zijn hang
naar macht omwille van de macht zelf
en zijn gebrek aan terughoudendheid en
zelfcontrole. Als het waar is dat in de
komende jaren '80 internationaal met
ernstige crises moet worden gerekend,
zijn dit eigenschappen die veel scherven
in de porceleinkast kunnen veroorzaken.
De regering Schmidt-Genscher daaren
tegen heeft in de afgelopen tijd bewezen
dat ze juist in de crisistijden op haar best
is en internationaal een belangrijke en
matigende rol kan spelen.
(Van onze correspondent
Ami van Vree)
BONN In de Bonds-
republiek werd giste
ren oogstdankdag ge
vierd. De dankbaarheid
over de politieke oogst
van de verkiezingen
viel echter op de diver
se partijcentrales heel
verschillend uit. In het
Konrad Adenauer
Huis, het hoofdkwar
tier van de CDU in
Bonn, was eigenlijk
nauwelijks teleurstel
ling te bespeuren bij de
honderden aanwezigen
op de verkiezingsparty
toen de eerste compu
terberekeningen aan
toonde, dat aan een te
rugkeer tot de opposi-
tiebanken absoluut niet
meer getwijfeld hoefde
te worden.
Helmut Schmidt ziet toe, hoe zijl
Te duidelijk waren de prog
noses van de afgelopen we
ken geweest, dat de ook in
eigen kring heftig omstreden
kandidatuur van Frans Josef
Strauss niet in staat zou zijn
de vereiste absolute meerder
heid te brengen. Er was eni
ge tevredenheid te bespeuren
dat CDU en CSU de grootste
fractie in de Bondsdag waren
gebleven en hier en daar viel
zelfs onverholen leedver
maak te bespeuren over de
weinig geliefde kandidaat uit
Beieren, die bij lange na niet
het resultaat had behaald dat
de geziene vcorzitter Helmut
Kohl in 1976 op zijn naam
had gebracht. Rustig bleef
het ook in de „Barak" van de
SPD waar eerder teleurstel
ling heerste over het feit dat
Helmut Schmidt met zijn
„kanseliersbonus" toch niet
die winst voor de sociaal-de
mocraten had gebracht die
men ervan had gehoopt, dan
over het feit dat de partij ook
de komende vier jaar weer
grotendeels het regeringsbe
leid zal bepalen.
Jubel alleen bij de kleine
FDP in het stampvolle Tho
mas Dehler Huis welke partij
de grote winst opstreek voor
het feit dat zij zich duidelijk
had gedistancieerd van de
laag-bij-de-grondse verkie
zingsmethoden van de groten
die ook onder de bevolking
nogal wat ergernis teweeg
had gebracht. Partijvoorzitter
Genscher werd gehuldigd als
de man „die aan deze succes
volle tactiek overtuigend ge
stalte had gegeven".
