Irak en Iran willen
Straat van Hormuz
open voor tankers
Poolse regering waarschuwt tegen staking
Iraaks reactorcentrum
gebombardeerd
VN-raad wil
sancties
tegen
Zuid-Afrika
Herdenking slachtoffers bomaanslag München
Synode: Pleidooi
betere begeleiding
huwelijksbeleving
Braks: Nederlands kalfsvlees
volkomen vrij van hormonen
Syrië vraagt
uitstoting
Israël uit VN
Operette"-coup bezien
met Surinaamse ogen
iJ
a BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 1 OKTOBER 1980 PAGINA 11.
■■■■■MBBBMBWMM——■aWMMMliU BIB I Hi gMBBBMBBMM—B——
BAGDAD/LONDEN/DEN
HAAG Irak en Iran zijn
het, al hebben zij eikaars
olie-industrie gevoelige
klappen toegebracht, er
volgens waarnemers in elk
geval over eens dat de
Straat van Hormuz open
moet blijven voor de tan
kervaart. Vandaar, volgens
die waarnemers, dat er in
het gebied rond de zo be
langrijke doorvaart geen
sprake is van oorlogsdrei
ging. In Washington werd
gisteren andermaal gespe
culeerd over plannen van
president Carter om met
nieuwe noodvoorzieningen
te komen om de olie-aan
voer naar het Westen te be
schermen.
De Pakistaanse president Zia Ul-
Haq, bemiddelaar in de oorlog tus
sen Irak en Iran, kort na een ge
sprek dat hij in Parijs had met de
Franse president Giscard d'Estaing.
Volgens waarnemers in Washington zou
de Amerikaanse regering bereid zijn
troepen en schepen af te staan aan een
internationale marine-eenheid, die als
speciale taak zou hebben de tankervaart
door de Straat van Hormuz te bescher-
Deskundigen van oliemaatschappijen in
Londen hebben gisteren gezegd, dat de
schade die tot nu toe aan de Iraakse en
Iraanse olie-industrie is toegebracht, niet
onherstelbaar is. Met name de raffinage-
capaciteit voor het binnenlandse gebruik
zou ernstig zijn beschadigd, maar vol
gens verwachtingen wel binnen een paar
maanden te herstellen. Voor deze werk
zaamheden zouden dan wel miljardenor
ders in het Westen geplaatst moeten
worden.
Minister van buitenlandse zaken Van
der Klaauw heeft gisteren voor de Ka
mercommissie voor buitenlandse zaken
verklaard, dat de olievoorraad nog geen
gevaar loopt door de oorlog tussen Irak
en Iran. Hij zei verder dat de Nederland
se ambassade in Bagdad hulp verleent
aan die Nederlanders, die Irak per auto
of bus naar Jordanië of Koeweit willen
verlaten.
Iraakse artillerie beschiet de Iraanse stad Ahvaz.
(vervolg van voorpagina)
BAGDAD, TEHERAN De hoop op een
spoedige beëindiging van de vijandelijk
heden in het Iraans-Iraakse conflict is gis
teren verder afgenomen nadat de bemid
delingspogingen van de Pakistaanse presi
dent Zia en van PLO-leider Yasser Arafat
op niets bleken te waren uitgelopen.
Phantoms van de Iraanse luchtmacht heb
ben gisteren een onder Franse leiding
staand centrum voor kernonderzoek in
Bagdad getroffen. De atoomreactor, die
275 miljoen dollar heeft gekost, maar nog
niet in werking is, zou echter niet getrof
fen zijn. Iran voerde elders in Irak nieuwe
luchtaanvallen uit. Het land heeft ver
geefs Griekenland benaderd voor de leve
ring van onderdelen voor zijn vliegtuigen
en ander wapentuig van Amerikaanse ma
kelij. Griekenland, dat eveneens voorna
melijk Amerikaans materieel bezit, heeft
geweigerd die onderdelen te leveren.
Het Iraakse offensief op het land vlot
niet. De Iraakse troepen deden gisteren
opnieuw aanvallen op de oliestad Abadan.
Ook Iraakse pogingen om de stad Chor-
ramsjar in te nemen zijn nog steeds niet
gelukt.
WARSCHAU De Poolse vice-premier Bar-
cikovski heeft gisteren voor de Poolse televi
sie de waarschuwingsstaking van een uur,
die de vrije Poolse vakbond voor vrijdag
heeft uitgeschreven, een inbreuk genoemd
op de overeenkomsten van Gdansk. De vice-
premier benadrukte, dat de Poolse overheid
vastbesloten is de akkoorden die gesloten
zijn met het toenmalige stakingscomité uit
te voeren.
De vakbond van Gdansk heeft in een reactie op de toe
spraak van Barcikovski gezegd, dat het bij de staking
van vrijdag niet alleen gaat om het verkrijgen van de
toegezegde loonsverhoging. De vakbond wil ook toe
gang tot de massamedia om objectieve informatie te
kunnen verschaffen.
Het politbureau van de Poolse communistische partij
heeft voor zaterdag een vergaderig uitgeschreven om
de toekomst van het land te bespreken. In Warschau
wordt verwacht, dat de vergadering een later dit jaar te
houden volledig partijcongres zal vaststellen. Tijdens dit
congres zullen de akkoorden tussen de Poolse stakers
en de overheid worden besproken en kan partijleider
Kania de partijtop zuiveren van functionarissen, die
nog loyaal zijn aan de afgetreden partijleider Gierek.
NEW YORK VN-secretaris-
generaal Waldheim heeft de
Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties een door de
economische' en sociale raad
opgestelde resolutie voorge
legd waarin wordt opgeroepen
tot sancties tegen Zuid-Afrika.
Wanneer de resolutie wordt
behandeld is nog niet bekend.
Nederland zal de resolutie
waarschijnlijk niet steunen.
In de ontwerp-resolutie staat
dat de apartheid als „een be
dreiging van de internationale
vrede en veiligheid" moet
worden opgevat. De Veilig
heidsraad, het enige orgaan
van de Verenigde Naties dat
voor alle landen bindende
sancties kan opleggen, kan dit
volgens het VN-handvest
slechts doen indien zijns .in
ziens sprake is van een bedrei
ging van de internationale
vrede en veiligheid.
Volgens de economische en so
ciale raad is de apartheid „een
misdaad tegen de mensheid"
en dient elke vorm van sa
menwerking met het racistisch
geachte regime als een vijandi
ge daad jegens de onderdrukte
bevolking van Zuid-Afrika te
worden beschouwd. Regerin
gen die dit niet hebben gedaan
wordt gevraagd wettelijke, ad
ministratieve en andere maat
regelen te nemen tegen bedrij
ven met dochterondernemin
gen in Zuid-Afrika die onder
hun jurisdictie vallen, opdat
deze hun Zuidafrikaanse ves
tingen sluiten.
Lek in Finse
kernreactor
EURAJOKI In de Finse
kernreactor Olkiluoto I zijn
uit een lek 100.000 liter ra
dio-actief water van laag ge
halte gevloeid. Dit heeft de
directie meegedeeld.
Het lek was ontstaan door een
rubberklep die bij onderhouds
werk was beschadigd. Het wa
ter liep in twee afvalcontai
ners die zaterdag overstroom
den, aldus Antti Piirto, veilig
heidstechnicus van het Nuts
bedrijf Teollisuuden Voima
Oy. Het water bevatte volgens
Piirto maar 60 millicurie ra
dio-activiteit en zijns inziens is
er ongeveer één curie voor no-
,"dig om gevaar voor gebouwen
of mensen te doen ontstaan.
In München zijn gisteren de slachtoffers begraven van de bomaanslag, afgelopen zater
dag, op het Oktoberfeest. In het gemeentehuis van de Beierse hoofdstad werd een her
denkingsdienst gehoudén, die werd bijgewoond door Bondskanselier Helmut Schmidt en
zijn tegenstander in de verkiezingsstrijd, Franz Josef Strauss. Tussen hen in zaten me
vrouw Hoelz en haar dochter, die bij de aanslag hun echtgenoot en vader verloren.
VATICAANSTAD De Britse kardinaal Basil Hume
heeft tijdens de bisschoppensynode over het gezin gepleit
voor een pastorale handreiking in de begeleiding van kat
holieke gezinnen. De gelovigen dienen op het gebied van de
huwelijksbeleving beter te worden begeleid.
Met andere bisschoppen wees hij erop, dat er een duidelijke
kloof bestaat tussen het officiële kerkelijke ideaalbeeld van het
gezin en de praktische beleving ervan. De Tanzaniaanse bis
schop van Mahenge, Patrick Iteka, zei, dat er een kerkelijke po
litiek moet komen, die „het verantwoordelijke ouderschap" be
vordert. Hi; beklemtoonde, dat men aan geboorteplanning moet
doen Wil m°n de kwaliteit van het gezinsleven verbeteren. Het
gebruik van kunstmatige middelen wordt echter door de kerk
niet geaccepteerd. Volgens mgr. Iteka verkeert het gezinsleven
daardoor ir een grote crisis.
Volgens de Indonesische bisschop van Malang, Francis Hadisu-
matra, moe' de synode op een positieve manier formuleren wat
de menselijke vruchtbaarheid eigenlijk inhoudt, voordat er ge
praat gaat worden over de kerkelijke leer en de morele normen
voor de geboortebeperking. Volgens hem moet de kerk de gelo
vigen onder meer helpen door aan te geven „hoe onze generatie
het aantal geboorten kan beperken, als dat nodig is". Bisschop
Wako van Khartoum (Soedan) noemde de katholieke huwelijks-
rite vreemd aan het leven van de mensen en gereduceerd tot
een inzegening van formele aard. In de Soedan zijn er veel bis
dommen waar, door het gebrek aan priesters en de grote afstan
den, niet meer dan één kerkelijk huwelijk per jaar wordt geslo
ten.
VERBOD OP HORMONENBEHANDELING OP KOMST
BRUSSEL „Nederlands
kalfsvlees is volledig vrij
van hormonenbehandeling",
zo heeft minister van land
bouw ir. Gerrit Braks in de
Europese Landbouwraad in
Brussel medegedeeld. In die
raad heeft de EG-commissie
toegezegd maatregelen te
zullen nemen tegen het be
handelen van mestkalveren
met hormonen. Nog voor het
einde van het jaar zal de
commissie met voorstellen
voor een controlesysteem
komen. Dat er een verbod op
hormonenbehandeling
moest komen; daarover was
de raad het unaniem eens.
Voor Nederland staat een
groot commercieel belang op
het spel. De export van mest
kalveren van ons land heeft
een waarde van 800 miljoen
tot een miljard gulden per jaar.
Vorige week is er geen Neder
lands kalfsvlees naar Italië
geëxporteerd, omdat de Ne
derlandse exporteurs het risico
niet willen nemen. Italië heeft
namelijk het controlesysteem
op kalfsvlees verscherpt, met
het gevolg dat partijen kalfs
vlees tien dagen moesten
wachten voor ze de grens
mochten passeren. Braks heeft
nu een beroep gedaan op de
Italiaanse autoriteiten om het
Nederlandse kalfsvlees wat
minder streng te controleren,
omdat dit vlees in eigen land
al aan een zeer scherpe contro
le onderhevig is.
De situatie, die in Frankrijk
en Italië ontstaan is, levert de
Nederlandse kalfsvleesprodu
centen miljoenen guldens ver
lies op. Bovendien is de export
naar Duitsland teruggelopen,
omdat de concurrentie met
met name de Franse expor
teurs, die niet meer in Italië
terecht kunnen, veel scherper
is geworden.
VS-senaat keurt toewijzing voor
neutronenbom goed
WASHINGTON De Ameri-
kaanse Senaat heeft een toe
wijzing van 4 miljard dollar
voor het Amerikaanse atoom
bewapeningsprogramma
goedgekeurd waardoor alle
belangrijke onderdelen en ma
terialen voor de neutronen
bom kunnen worden vervaar
digd en opgeslagen.
De kwestie gaat nu naar het
Huis van Afgevaardigden. Een
rapport van de commissie voor
de strijdkrachten van de Se
naat heeft scherpe kritiek op
de regering geuit wegens het
besnoeien van de uitgaven
voor atoombewapening.
De onderdelen en neutronen
bommen zijn bestemd voor
snelle omschakeling van Lan-
ce-raketten en 203-mm-artille-
riekanons.
Nederland en
Indonesië
werken
nauwer samen
DEN HAAG/JAKARTA
Nederland en Indonesië zul
len op wetenschappelijk en
technologisch gebied nauwer
gaan samenwerken. Neder
land zal financiële middelen
ter beschikking stellen om te
inventariseren op welke wijze
die samenwerking het beste
gestalte kan krijgen.
Dit is de voornaamste uit
komst van een officieel bezoek
dat minister Van Trier van
wetenschapsbeleid de afgelo
pen tien dagen aan Indonesië
heeft gebracht, de resultaten
van de besprekingen werden
gisteren op een persconferen
tie in Jakarta door minster
Van Trier en zijn Indonesische
collega Habibie van research
en technologie bekend ge-
maak'.
S-Bahn
Berlijn
voor helft
gesloten
OOST-BERLIJN -- Oost-
Duitsland heeft meer dan de
helft van de S-Bahn gesloten
na de staking van de Westber-
lijnse spoorwegarbeiders voor
hoger loon en vakbondsrech
ten.
Een woordvoerder in Üost-
Berlijn zei dat slechts drie van
de zeven lijnen van het West-
berlijnse S-Bahnsysteem zou
den rijden.
De S-Bahn is negen dagen ge
sloten geweest door de staking,
die vrijdag is geëindigd. Sinds
dien heeft meer dan de helft
van het Westberlijnse perso
neel zijn ontslag ingediend bij
de Oostduitse maatschappij,
die moeilijkheden ondervindt
bij de hervatting van de
dienst.
Zes doden na
schietpartij
in Istanbul
ISTANBUL In een buiten
wijk van Istanbul zijn giste
ren tijdens een vuurgevecht
tussen politie en personen die
van terroristische activiteiten
verdacht worden, zes mensen
om het leven gekomen.
Hiermee is het aantal gedode
personen sinds de militaire
machtsovername van 18 dagen
geleden, op 32 gekomen.
Onder de slachtoffers bevon
den zich twee voorbijgangers,
twee politieagenten en twee
vermoedelijke terroristen, zo
werd meegedeeld.
NEW YORK Syrië heeft
bij monde van de Syrische mi
nister van buitenlandse zaken,
Abdoel Halim Khaddam, de
algemene vergadering van de
Verenigde Naties opgeroepen
om over te gaan tot het roye
ren van Israël als lidstaat van
de Verenigde Naties, een be
sluit dat volgens de Ameri
kaanse president Jimmy Car
ter tot gevolg zou hebben dat
het Amerikaanse lidmaatschap
van de wereldorganisatie twij
felachtig zou worden.
De vergadering dient de
„doorslaggevende besluiten in
zake Israël" te nemen, aldus
Khaddam, omdat „de Verenig
de Staten in staat zijn geweest
de Veiligheidsraad door mid
del van misbruik van het ve
torecht te verlammen".
De algemene vergadering
waarin iedere natie een stem
bezit, is sinds 1974 in staat ge
weest om Zuid-Afrika als lid
te weren.
Binnen niet al te lange tijd zal in de
Surinaamse hoofdstad Paramaribo
een begin worden gemaakt met de zit
tingen van het „Bijzondere Rechtscol
lege". Dit hof moet zich buigen over
het beleid van de Surinaamse over
heid, vanaf de onafhankelijkheid op
25 november 1975 tot op 25 februari
1980, de dag waarop het kabinet van
premier Henck Arron aan de kant
werd gezet en de militairen de macht
overnamen. Over die gedenkwaardige
dag heeft de Surinaamse journalist Jo
zef Slagveer een boekje geschreven,
„De nacht van de revolutie".
Het te boek stellen van de gebeurte
nissen in Suriname is zonder meer
van groot belang. Maar wil een derge
lijke geschiedschrijving echt waarde
hebben, dan zal dat toch op een ande
re dat wil zeggen, betere, minder
oppervlakkige manier moeten ge
beuren dan Slagveer heeft gedaan en
mogen de achtergronden van de op
stand, de corruptie van het bewind-
Arron, niet zo summier worden afge
daan.
Natuurlijk, Slagveer was zelf zo nauw
bij de omwenteling betrokken, dat
men van hem geen ongekleurd ver
slag mag verwachten. Maar pure pro
paganda voor met name majoor Bou-
terse, de huidige „sterke man" in Su
riname, wiens persoonlijke verhaal
van de staatsgreep de helft van het
boek vult, is weer iets teveel van het
s*9
„De nacht van de revolutie" is het-
verhaal van een aantal ontevreden
militairen, die hun land langzaam ten
onder ziet gaan en daaraan iets wil
veranderen. Op zich een heel lof
waardig streven. Maar de manier
waarop de Surinaamse militairen de
macht aan zich hebben getrokken
doet, althans zo komt uit het verhaal
van Bouterse naar voren, zeer dilet
tantistisch aan. Alsof het een avon
tuurlijk jongensboek betreft, beschrijft
Bouterse hoe de plannen voor de coup
al begin 1979 gestalte kregen maar de
daadwerkelijke omwenteling, vanaf
verleden najaar, herhaaldelijk werd
uitgesteld en de aanvalsplannen op
het laatste moment veranderd. Ont
hullend en tegelijkertijd tekenend
voor de hele gang van zaken voor en
op 25 februari is het, wanneer Bouter
se zegt dat de „follow-up" van de
staatsgreep altijd het grote prpobleem
is geweest. De „revolutionaire" mili
tairen wisten precies hoe zij de macht
moesten overnemen, maar hadden er
nog niet aan gedacht, wat zij vervol
gens met het bestuur van het land
zouden moeten doen.
Slagveer heeft aan zijn boek het rap
port Abendanon toegevoegd, dat han
delt over de toestand binnen de Suri
naamse strijdkrachten tussen novem
ber 1975 en september 1979. Het feit
dat het kabinet Arron dit verslag on
der de tafel heeft gewerkt, was een
van de redenen voor de onvrede van
de militairen. Een onvrede die, zoals
bekend, uiteindelijk tot de staatsgreep
van de Surinaamse sergeanten leidde.
Maar doordat Bouterse zo uitgebreid
aan het woord komt, heeft Slagveer
de mogelijkheid laten liggen om alle
herrie rond het Surinaamse leger en
de vakbond voor (onder)officieren nu
eens goed én duidelijk voor de Neder
landse lezer uit de doeken te doen.
Te betreuren is het, dat Slagveer, zijn
„verslag" heeft beperkt tot de voorbe
reidingen voor de staatsgreep en de
gebeurtenissen van de 25e februari
zelf. Over de directe gevolgen: het op
schorten van de grondwet, het af
schaffen van het parlement en het de
mocratisch bestel, de mishandeling
van gevangenen, de onenigheid onder
de militairen en het gevangennemen
van twee „revolutionairen van het
eerste uur" (Mijnals en Sital) wordt
met geen woord gerept. En de keren
dat de namen van ex-premier Arron
en de inmiddels afgetreden president
Ferrier, de kopstukken van het om
vergeworpen bewind, worden ge
noemd, zijn op de vingers van één
hand te tellen.
Slagveer hoopt, zo schrijft hij, dat zijn
boek een „bescheiden bijdrage mag le
veren aan de impulsbron om te koer
sen naar een produktief beleid voor
een nieuw Suriname". Wie „De nacht
van de revolutie" leest zal zich echter
niet aan de indruk kunnen onttrek
ken, dat hij/zij door Surinaamse ogen
een „operette"-coup bekijkt, waarvan
de gevolgen nog steeds niet in volle
omvang duidelijk zijn.
Jozef Slagveer: De nacht van de re
volutie. Uitgeverij: In de Knip-
scheer, Haarlem. Prijs: 29,90.
