)orlog Irak-Iran (nog) geen
anleiding gebruik crisisplan
'iddam Hoessein
parfumzwaard
hild en adelaar
an
Irak
Problemen
rond Europese
begroting
IE-IMPORT GEHALVEERD BIJ AFSLUITEN STRAAT VAN HORMUZ
9?
Iraans
leger van
ballingen
bereidt
staatsgreep
voor
Vluchtelingen
uit Irak
op Schiphol
rRIJD IRAK-IRAN WORDT NAUWGEZET GEVOLGD
sraël hoopt op oorlog zonder echte overwinnaar
fieidóeSoiucMit
Strijd rond
de Perzische Golf
Eindelijk aanpak
topsalarissen
INENLAND/ BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1980 PAGINA 13
HAAG Het ministerie van economi-
raken maakt zich ernstig zorgen over
evolgen van de Iraans-Iraakse oorlog
de Nederlandse olievoorziening. Nu de
t van Hormuz officieel nog steeds be-
baar is het is niet duidelijk of er nog
rdaad nog doorheen wordt gevaren is
jen direct gevaar voor de energievoor-
ng aanwezig. Maar bij de afsluiting
ie straat zou Nederland slechts de helft
de benodigde olie aangevoerd krijgen,
it geval sluit de Nederlandse regering
uit, dat het energie-crisisplan in wer-
wordt gesteld. Dit zei minister van eco-
sche zaken Van Aardenne gisteren
de NCR V-microfoon. Hij wilde niet
en tot welke maatregelen in een derge-
geval zal worden overgegaan,
rland zou het, bij een langdurige blokkade
van de Straat van Hormuz, drie maanden zon
der aanvoer van nieuwe aardolie kunnen uit
houden. In de Rotterdamse raffinaderijen is
een voorraad aardolie voor 200 dagen voorhan
den, maar de helft hiervan is voor de export
bestemd. De rest kan, in geval van een crisis,
voor Nederlands gebruik aangewend worden.
Los hiervan moet volgens woordvoeders wel
rekening worden gehouden met een stijging
van de olieprijs, voornamelijk veroorzaakt door
het teruglopen van het olie-overschot en pa
niek- en speculatieve aankopen.
Het crisisplan van Economische Zaken voor het
geval er iets met onze olieaanvoer gebeurt, is in
zeer algemene termen gesteld en kan naar ge
lang van de actuele situatie nader worden inge
vuld. Naast dit plan bestaat er ook nog het cri
sisplan van het Internationaal Energie Agent
schap (IEA). Dit plan voorziet een herverdeling
van de beschikbare olie tussen de twintig aan
gesloten landen indien de aanvoer met zeven of
meer procent terugloopt.
In het Rotterdamse is op dit moment bij de ver
schillende aardoliemaatschappijen een werk-
voorraad van 200 dagen voorhanden. Een deel
van deze voorraad is reeds voor de Nederlandse
markt gecontracteerd, een deel gaat naar het
buitenland en een deel heeft nog geen bestem
ming. Volgens de geldende regels moeten de
oliemaatschappijen een voorraad voldoende
voor 90 dagen Nederlands gebruik beschikbaar
houden. Dit hebben zij altijd aangezien een raf
finaderij alleen kan draaien indien er ten min
ste een voorraad voldoende voor 70 dagen Ne
derlands gebruik aanwezig is. Daarnaast is er
nog een voorraad voor 15 dagen voorhanden
als echte crisisvoorraad.
Op de Rotterdamse vrije markt voor ruwe olie
was gisteren overigens geen sprake van een pa
niekstemming. Alleen de prijzen van oliepro-
dukten, met name gasolie, schoten omhoog. De
prijs van de ruwe olie schommelde echter rond
de 32 dollar per vat.
Op de markten voor goud en vreemd geld in
West-Europa keerder gisteren de rust terug, na
dat de strijd tussen Irak en Iran daar voor pa
niekreacties had geleid. De prijsschommelingen
op de Londense goudmarkt waren veel minder
groot dan maandag en dinsdag. De laagste prijs
was 708 dollar en de hoogste 713 per ounce.
Ook in de koersen van de voornaamste valuta's
kwam geen verandering van betekenis. Door
dat er zich in het Midden-Oosten geen belang
rijke escalatie van de vijandelijkheden voor
deed leken de meeste handelaren geneigd hun
posities van voor het uitbreken van de oorlog
weer in te nemen.
K-
OET Toen
3ET Toen Israël een maand geleden
zalem uitriep tot eeuwige en ondeelbare
dstad, verklaarde de Iraakse president Sid-
Hoessein Takriti dat Israël hiervoor het
gestraft kon worden met een bombarde-
t op Tel-Aviv. Zover is het niet gekomen,
laats daarvan heeft Irak nu een luchtaan-
gische ligging, zijn betrekkelijke sociale en eco
nomische vooruitgang en zijn omvangrijke le
ger uitgegroeid tot een land met zeer veel in
vloed in de Arabische wereld. Weliswaar heeft
Siddan Hoessein onlangs een doctrine afgekon
digd van militante niet-gebondenheid, maar in
het licht van de geschiedenis is die doctrine die
litgevoerd op Teheran, of liever gezegd de is vervat in een Nationaal Handvest, toch i
er-militaire luchthaven van Teheran, al
een symbolische en tegelijkertijd ironi-
actie. Van oudsher verkondigt de Ba'ath-
van Hoessein het Arabisch nationalistisch
i bij uitstek en in theorie heeft niemand
rzo ingezet voor de Arabische zaak en de
ijding van Palestina als juist de Iraakse
thpartij. In de praktijk heeft deze partij
er altijd duidelijk laten blijken dat de wer-
ke belangen niet in het Westen, maar in
)osten liggen,
ïenteel vormt Iran
ernstige bedrei-
voor het voortbe-
i van de Iraakse
en dit is de reden
Israël voorlopig
i naar het tweede
is verhuisd.
)75 bereikte Irak
overeenkomst met
ih in de vorm van
Pact van Algiers,
besloot afstand te
van de soeverei-
over het omstre-
grensgebied. In
laarvoor beloofde
ih zijn steun aan
Coerdische rebel-
in Noord-Irak te
:n. Irak legde zich
gedwongen bij de
n neer omdat Iran
r de sjah immers
ilitair opzicht veel
er was dan Irak.
met de terug-
van de geestelijke
r Ayatollah Kho-
y naar Iran is de
tie drastisch ver-
Khomeiny's
ht ligt in zijn wijze van propaganda voeren,
wakte in de anarchie die zich sinds de val
de sjah door het land, om nog maar niet te
jen van het leger, als een epedimie heeft
ireid. En Hoessein heeft zijn kans geroken,
t zijn eigen kracht ligt in de strakke hand
mee hij zijn land regeert.
valt niet te ontkennen, dat bij Irak ook al
en geopolitieke ambities een rol spelen,
eorie is Irak nog steeds aan de Sovjet-Unie
nden via een vriendschapsverdrag en op
loment brengt vice-premier Tariq Aziz een
ek aan Moskou. Maar president Hoessein is
iruime tijd bezig om het „radicale, anti-im-
ilistische imago" dat hij met zoveel ijver
opgebouwd, af te werpen. Voor de revolu-
'an 1958, toen er nog sprake was van een
archie, werd Irak beschouwd als een ui-
belangrijk bondgenoot van het Westen,
sdien is Irak door zijn rijkdom, zijn strate-
eerste plaats een handreiking naar de Verenig
de Staten en het Westen en niet naar de Sovjet-
Unie dat door de recente invasie in Afghani
stan in Irak net zoveel paniek en verontrusting
heeft gezaaid als in de andere conservatieve
Arabische staten.
Volgens zijn kritici wil Siddan Hoessein de sjah
opvolgen als politie-agent van de Perzische
Golf. Maar als Siddam hierdoor voor het Wes
ten al begint te lijken op een nieuwe sjah, voor
de Arabieren werpt hij
zich op als een nieuwe
Nasser. Sinds hij vorig
jaar aan de macht is
gekomen is rond hem
een persoonsverheer
lijking ontstaan die
zijn weerga nauwelijks
kent. Hij heeft er een
gewoonte van ge
maakt om bij gewone
families in Bagdad of
bij de Bedoeïenen in
de woestijn op bezoek
te gaan. Als een soort
Sinterklaas deelt hij
dan complete kleuren
televisies en stapeltjes
net gedrukt geld uit.
Iraakse dichters prij
zen hem hemelhoog.
Eén dichter had zelfs
een hele krantenpagi
na nodig om Hoesseins
loftrompet te steken.
Hij noemde hem: „Het
parfum, monding van
de twee rivieren, kust
en wateren, zwaard,
schild en alles domine
rende adelaar van
Irak. Sinds er een Irak
is, hebben wij op U gewacht".
De groté vraag is momenteel, of Siddam Hoes
sein goed heeft gegokt met zijn aanval op Iran.
Ondanks zijn militaire superioriteit zou hij wel
eens te hoog gegrepen kunnen hebben. In 1975
had de pragmatist Hoessein een gezond realis
tisch besef van zijn eigen macht en als absoluut
heerser slaagde hij erin om de Irakezen te ver
zoenen met het feit waarvoor de sjah hen had
gesteld. De machtsbalans zou nu wel eens in
zijn voordeel kunnen zijn doorgeslagen, maar
noch een godsdienstfanaat als Khomeiny, noch
de onderling verdeelde stromingen in Iran,
kunnen eenzelfde pragmatisme opbrengen en
de feiten accepteren. Ze slaan, zo blijkt, hard
terug en dwingen Hoessein om de inzet te ver
hogen. Toegegeven, het is veel makkelijker om
Teheran te bombarderen dan Tel-Aviv, maar
het is en blijft een risico dat makkelijk kan uit
groeien tot een onbezonnen en roekeloos avon
tuur. DAVID HIRST/THE GUARDIAN
Krijgsgevangen genomen Iraanse soldaten zitten bijeen
In de stad Qasr-E-Shirin, nadat Iraakse troepen deze
stad hadden ingenomen.
BONN Twaalf Iraanse le
gerofficieren, onder leiding
van de in ballingschap le
vende generaal Oveissi heb
ben contact met ongeveer
70.000 Iraanse ballingen ter
voorbereiding van een
staatsgreep in Iran. Dit
meldt het Westduitse week
blad „Der Stern".
Volgens Der Stern biedt de
Iraakse regering hulp, maar
waar die uit zou bestaan is niet
bekend. In Irak zouden 45.000
Iraniërs op een oproep wach
ten en in Bahrein en in Oman
ongeveer 25.000 en in Egypte
nog zo'n 3000. De 6e oktober,
veijaardag van de sjah, is ge
noemd als de datum voor de
staatsgreep.
Het conflict met Irak brengt
de Iraniërs nu dichter bij el
kaar: alle linkse groeperingen,
die na de revolutie druk doen
de waren om de streng islami
tische koers van de nieuwe
machthebbers om te buigen in
sociale richting, hebben aange
boden, om naar het front te
gaan om de vijand te bestrij
den.
SCHIPHOL Op de lucht
haven Schiphol zijn van
nacht 240 vluchtelingen uit
Irak aangekomen. Onder
hen bevonden zich geen Ne
derlanders. De groep maak
te deel uit van de 700 men
sen die voor het Amerikaan
se bedrijf Lummus in de
Iraakse stad Zubair werk
ten, die dinsdag door Iran
werd gebombardeerd. Daar
bij vielen zeker tien doden.
Het Lummus-personeel
vluchtte naar Koeweit, van
waar zij naar Nederland
vlogen. Vandaag komen de
overige vluchtelingen naar
Schiphol.
Eerder op de avond waren
vier Nederlandse vluchtelin
gen uit Koeweit aangekomen.
Zij werkten voor een Zweedse
baggermaatschappij in een
dorp op 30 kilometer van de
grens met Koeweit. Volgens
hen was er al dagenlang een
oorlogsdreiging. Toen het dorp
waar zij zaten werd beschoten,
besloten de vier Nederlanders
naar Koeweit te vluchten.
Volgens berichten van de Rot
terdamse rederij Nedlloyd
heeft de maatschappij drie
schepen in de Perzische Golf.
Een paar van de 240 vluchtelingen uit Irak, die vannacht
uit Koeweit op Schiphol arriveerden.
Smit Internationale heeft twee
schepen in de Perzische Golf.
Beide schepen zouden zich in
de veilige haven van
Koeweit bevinden.
UZALEM De Israëliërs smaken het
zame genoegen om een oorlog in het
den-Oosten nu eens vanaf de tribune
i te slaan. Ze volgen het Iraans-Iraakse
liet op de voet, niet zonder belangstel
maar met het veilige gevoel dat zij
keer niet veel gevaar lopen. „Voor ons
het het beste zijn", zo zei een regerings-
stionaris dinsdag, „als geen van beide
tijen als overwinnaar uit de bus kwam
ils beide hun oorlogsmachines zo zwaar
ien belasten dat ze de komende tien jaar
nilitair opzicht zijn uitgeschakeld".
Deze ontwikkeling zou met name verontrus
tend voor Israël zijn, omdat het land tot dusver
altijd heeft geprofiteerd van de zwakte en de
onderlinge verdeeldheid van zijn vijanden.
Maar het lijkt nu dat Noord-Jemen, Koeweit en
Jordanië hun steun hebben toegezegd aan Irak
en ook Saoedi-Arabië zich in dit kamp bevindt.
In Israël wordt in het feit dat Irak eerder deze
week zeven a acht vrachtvliegtuigen naar Jor
danië vloog een aanwijzing geziert, dat presi
dent Hoessein waarschijnlijk niet Van plan was
het tot een volledige oorlog met Iran te laten
komen. Waarom waren in Bagdad en andere
steden totaal geen voorbereidingen getroffen
tegen een mogelijke luchtaanval? Waarom was
een zo belangrijke man als vice-premier Tariq
Aziz „voor overleg" naar Moskou. Als Irak echt
een complete oorlog met Iran had gewild, zo
betogen Israëlische experts verder, dan had het
de Iraanse olievelden toch al op de eerste dag
gebombardeerd. In plaats daarvan heeft presi
dent Hoessein deze luchtaanval tot de vierde
dag uitgesteld. De voorzichtige conclusie van de
Israëliërs is dan ook dat het Irak alleen maar te
doen is om de rivier Shatt-al-Arab en het om
streden grensgebied want bij verdere annexa
tie-pogingen loopt Irak het risico de Sovjet-
Unie, die zelf ook nog een oogje hebben op
Iran, tegen zich in het harnas te jagen.
Bovendien is het volgens de Israëliërs logisch,
datde koppige en impulsieve Iraniërs niet
makkelijk onder de duim te krijgen en te hou
den zijn. Maar de Israëliërs zijn de eersten om
toe te geven dat logica vaak ver te zoeken is in
het Midden-Oosten en dat de Arabische leiders
meer dan eens de controle kwijt raken over de
honden die ze in hun overmoed hebben losgela
ten. Zo zou de militaire suprematie van presi
dent Hoessein wel eens minder groot kunnen
zijn dan hij (en de meeste strategen) denken.
De Iraniërs zouden wel eens harder van zich af
kunnen bijten dan hij had verwacht. En de
kans bestaat nog steeds dat de supermachten
betrokken raken in de strijd om de straat van
Hormuz, die van vitaal belang is voor de Wes
terse olietoevoer.
ERIC SILVER/THE GUARDIAN
De oorlog die momenteel tussen Iran en Irak wordt ge
voerd, onderscheidt zich in menig opzicht van de slagvelden
die de wereld sinds 1945 heeft gekend. In feite is de strijd die
nu in het Midden Oosten door Irak is ontketend een ouder
wetse expansieoorlog. De strijdende partijen slagen er niet in
hun strijd te bemantelen met ideologische argumenten, om
dat de inzet van het conflict daarvoor maar al te duidelijk is.
Het is ook niet zo dat de twee landen pionnen zijn in een
machtspel waarvan de strategie door de twee grootmachten
is bepaald.
HET Iraakse bewind blijkt een lange aanloop genomen te
hebben voor deze oorlog tegen het door interne partijstrijd
verzwakte Iran. De Iraakse leider Saddam Hoessein ziet ein
delijk zijn kans schoon het verlies te compenseren uit 1975
toen Irak onder militair ongunstige omstandigheden genoe
gen moest nemen met een door de sjah van Iran opgelegde
grensregeling. Meer nog dan dat: vele waarnemers kennen
de Iraakse leider Hoessein nu de pretentie toe dat hij streeft
naar het oppergezag in de Perzische Golf.
Op dit moment ziet het er naar uit dat Irak in staat zal zijn
z'n positie ten koste van Iran te versterken. Het geïsoleerde
Iraanse bewind van de ayatollah Khomeiny lijkt immers niet
op steun te kunnen rekenen van de Sovjet-Unie of van de
Verenigde Staten, die beiden weinig vertrouwen hebben in
het islamitische bewind in Teheran. De twee grootmachten
manoeuvreren uiterst behoedzaam omdat geen van beiden
Iran of Irak voor het hoofd wil stoten.
IRAK blijkt de steun te genieten van de meerderheid van de
Arabische staten, die wars zijn van elke inmenging door het
westerse of oosterse blok. Hoewel beide blokken grote belan
gen hebben in dit gebied, mag het als een gunstige ontwikke
ling worden beschouwd dat zij in dit stadium van het conflict
niet in staat zijn de wereld met een gevaarlijke tweedeling te
confronteren, met alle risisco's vandien. Er is opnieuw oor
log. Derde-wereld-landen voeren strijd als gevolg van een te
abrupte verandering in hun onderscheiden machtsposities,
iets wat eeuwenlang tot oorlog aanleiding heeft gegeven. De
geschiedenis lijkt zich te herhalen, maar zij creëert ook nieu
we feiten waardoor de dreiging van gisteren - de Oost-West
tegenstelling - alweer op de achtergrond lijkt te raken.
Nadat in de Tweede Kamer er talloze malen tot vervelens
toe op is aangedrongen, lijkt er eindelijk schot te komen in
het aanpakken door het kabinet van de ambtelijke en politie
ke topsalarissen. Minister Wiegel heeft de Tweede Kamer nu
laten weten dat vanaf 1 januari deze topinkomens met mini
maal 500 gulden zullen worden gekort, een operatie die nog
vier maal zal worden herhaald.
Deze aanpak duurt te lang. Bovendien gaat de matiging
niet v o o r 1 januari in, zoals de uitdrukkelijke wens was van
de kamer. De minister is dus ook te laat.
HeT kabinet geeft er steevast blijk van geen begrip te heb
ben voor de psychologische werking van maatregelen als
deze. Hoe kan men met overtuigingskracht voor volgend jaar
van de minima vragen anderhalf procent koopkracht in te
leveren, terwijl men maatregelen tot extra matiging aan de
top slechts mèt de grootste tegenzin lijkt te willen doorvoe
ren? Dit is een voorbeeld van het gebrek aan overtuigings
kracht waar dit kabinet in deze moeilijke materie steeds mee
heeft te kampen.
NA „SCHRAPWERK" RAAD VAN MINISTERS
BRUSSEL Er is weer
beroering rond de Euro
pese begroting. Nadat
vorig jaar bet Europees
Parlement die begroting
voor dit jaar had ver
worpen, is er nu op
nieuw onenigheid ont
staan over de begroting
voor 1981. In de nacht
van dinsdag op woens
dag heeft de Europese
budgetraad namelijk
fors geschrapt in het
ontwerp-budget voor
1981, dat de EG-commis-
sie de raad had aangebo
den. De commissie heeft
daar gisteren in Brussel
boos op gereageerd.
Dinsdag al, nog voordat de
raad zich met de begroting
ging bezighouden, had een de
legatie uit het Europese Parle
ment zich uitgesproken tegen
het „statische karakter" van
het voorgelegde ontwerp.
Daarna is de raad, tijdens een
marathonzitting, nog eens fors
in het ontwerp gaan schrap
pen.
In een commentaar op dat
schrapwerk liet de EG-com-
missie gisteren weten, dat de
ontwerpbegroting voor 1981
zoals die 'nu door de raad na
een eerste beoordeling is vast
gesteld „geen geschikte basis is
voor de activiteiten van de ge
meenschap ?n 1981". De com
missie zegt niet te kunnen in
staan voor de gevolgen van
het besluit van de raad. De be
groting in afgeslankte vorm
gaat nu naar het Europese
Parlement en komt daarna
weer terug in de raad.
Toen de budget-ministers van
de EG gistermorgen met hun
snijden in de ontwerp-begro-
ting gereed waren, bleek dat
ze de' zogenoemde „vastleg
gingskredieten" met 2200 mil
joen gulden en de betalings
kredieten met 2178 miljoen
gulden verminderd hadden.
Waar de EG-commissie zich
aan ergert is dat de raad voor
al besnoeide op de uitgaven
voor het regionale-, het socia
le- en het energiebeleid en op
ontwikkelingshulp.
Spontane open-
scholen krijgen
geld van Pais
DEN HAAG De driehon-
derd spontane open school-
groepen in ons land krijgen dit
jaar ieder een bedrag van vij
fentwintighonderd gulden. Dit
schrijft minister Pais (onder
wijs) aan de gemeenten waarin
die spontane groepen zijn ge
vestigd. Met dit besluit voert
de minister een amendement
van zijn VVD-partijgenote,
mevrouw Ginjaar uit De
spontane groepen zijn uiter
aard gelukkig, maar vragen
zich af waarom het besluit zo
lang op zich heeft laten wach
ten.
