Referendum niet
serieus te. nemen"
Sy -
rie en
nu een staat
Een glansrijk^
Sola-
aanbieding
Leger Iran wil einde
aan geruzie politici
Uitonomiebesprekinen
nog deze maand hervat
'ritten hebben lage dunk van zichzelf
Buitenland
ILEENSE
APPOSITIE:
„Geen uitstel
conferentie
over toekomst
Antillen"
>1413.-
600.-
600.-
866.-
Sofia
Loren
wil straf
uitzitten
h
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1980 PAGINA 9
ib
(Van onze correspondent
INDEN De politie en de
monarchie zijn de enige institu-
waarvoor de Britten bereid
de pet af te nemen. Uit een
iderzoek blijkt dat het nationa
le Britse moreel forse optaters
?ft gekregen. De Brit heeft, in
instelling van wat van hem
verd verwacht, een vrij lage
iunk van zichzelf. Dat gebrek
in zelfrespekt wordt veroor-
door een overvloed aan
stakingen, armzalige betrekkin
gen tussen vakbonden en onder
nemers en de neiging in ruil
voor matige honorering uiterst
matige kwaliteit te leveren.
Ondanks dat alles beschouwen de
Britten zich toch als een wellevend en
tolerant volk. De waardering voor de
politie hebben de Britten gemeen met
de meeste buitenlanders. Ze staan pal
achter de monarchie en ze houden er
wat paradoxale opvattingen op na
over het klassesysteem.
Ook de algemene kwaliteit van het le
ven op de Britse eilanden heeft een
gevoelige knak gekregen. Twee van
de drie Britten zijn er van overtuigd
dat er een kwart eeuw geleden betere
kwaliteit werd geproduceerd dan nu;
twee van de drie zijn van oordeel dat
het land aan prestige heeft ingeboet
en een van de drie Britten denkt dat
het Britse volk het minst efficiënte in
Europa is. De helft van de Britten
denkt dat het werkloosheidsprobleem
niet kan worden opgelost en een
meerderheid ziet het land over de ko
mende 25 jaar nog verder 'verarmen.
Zeer forse kritiek is er op het Britse
onderwijssysteem, het politieke sy
steem en het klassesysteem. Maar
voor afschaffing van het klassesys
teem blijkt slechts een geringe meer
derheid te zijn. Het wordt door veel
Britten belangrijk gevonden net het
oog op onderwijs en carrière. Slechts
een op de tien Britten zijn voor het af
schaffen van de monarchie en een
meerderheid van 53 procent is tegen
het afschaffen van adelijke titels als
Lord, Sir, Hertog en dergelijke.
Ryan O'Neal
trouwt
ex-„Engel"
Ex-Charlie's Ange
Farah Fawcett er
Ryan O'Neal heb
ben gisteren in Ve
netië, bij de opening
van het plaatselijke
filmfestival, bekend
gemaakt, dat zi
binnenkort in dc
Italiaanse stad ir
het huwelijk zuller
treden. Het zal voor
beiden de derde
maal zijn, dat zij
trouwen.
riAGO Aan de vooravond van
volksraadpleging over een nieuwe
ndwet heeft net Chileense bewind
lararftëren de sedert 11 september 1973
Jende uitzonderingstoestand met
maanden verlengd. Op het referen-
eqdjn is gisteren kritiek geleverd door
,eei internationale commissie van juris
te Genève. In Chili is namelijk
kiesregister hetgeen de weg vrij-
akt voor fraude en bovendien zijn
een onafhankelijke of door de op-
Jtie aangewezen controleurs. De
n. i missie gelooft dat het referendum
1 itief zal uitvallen. „Geen enkele dic-
1 >r heeft ooit een referendum verlo-
1!aldus de commissie.
De christen-democraat Andres Zalvidar, eertijds voorzitter van de Chileense vak
bonden, was een van de weinigen die openlijk zijn stem mocht laten horen tegen
de volksraadpleging in Chili.
—ÏnTIAGO - Eenvoudig door op het
I9 mbiljet een kruisje te plaatsen bij
- of 'neen' moet het Chileense volk
igndaag kenbaar maken of het gene-
19 d Augusto Pinochet voor de komen-
19 acht jaar als president wil en moge-
1jj i zelfs tot 1997. Het referendum
eft plaats precies zeven jaar nadat
hnochet met een geweldadige staats-
c eep een einde maakte aan de rege-
van de marxistische president Sal-
ir Allende.
voorgestelde nieuwe grondwet onder-
leidt zich in wezen niet van grondwet-
Ni van andere landen. Zij garandeert de
!?er vrijheden als die van geweten en
idienst en beschermt het privébezit.
nieuwe grondwet onderscheidt zich
iter wel van werkelijk democratische
indwetten door het gemak waarmee de
zonderingstoestand kan worden uitge-
irdigd. In een dergelijke situatie heeft
bewind dan de handen vrij om een
ks van gegarandeerde vrijheden buiten
rking kan stellen.
Ïis daarom dat de oppositie in binnen-
buitenland het referendum 'de grote
e' noemt. Een van de grondwetsarti-
en bepaalt dat Pinochet tot 1989 staats-
ifd blijft. Een ander artikel zegt dat de
itaire junta tot die datum aan de macht
ft en het recht heeft de presidentskan-
aat voor een volgende, tot 1997 duren-
"Tambtsperiode te benoemen. Deze bepa-
opent de mogelijkheid dat deze kan-
aat Pinochet zal heten, hetgeen bete-
nt dat Chili nog zeventien jaar met hem
gescheept zal zitten.
junta beschikt tot 1989 over de wet- en
>1 grondwetgevende bevoegdheden. Tot
n kan de president eigenmachtig de uit-
ideringstoestand instellen, burgemees
ters ontslaan of benoemen, het recht van
vergadering beperken en over de toela
ting van nieuwe massamedia beslissen.
Voor de film blijft censuur van kracht. De
politieke partijen moeten hun ledenlijsten
en financiële gegevens openleggen. Zij-
mogen onder geen beding financiële steun
uit het buitenland aanvaarden. Een par
tijstatuut zal hun toekomstige positie en
rol regelen.
Het stembiljet dat de 6.753.656 kiezers
moeten invullen zegt over deze essentiële
zaken niets. Het vermeldt slechts: „Natio
naal referendum, nieuwe politieke grond
wet van de republiek Chili 1980" en bevat
twee twee sterretjes waarin de kiezers 'ja'
of 'neen' kan aankruisen.
In haar grootscheepse propagandacampag
ne voor 'ia' zegt het regime dat de stem
ming 'geheim en gewetensvol' zal zijn.
Onjuist ingevulde stembiljetten zullen on
geldig worden verklaard, maar biljetten
waarop geen 'ja' of 'neen' is ingevuld zul
len als 'ja' worden geteld.
Waarom de regering elf miljoen stembil
jetten heeft laten drukken nadat het cen
traal bureau voor de statistiek had be
kendgemaakt dat er maar 6.753.656 perso
nen van achttien jaar en ouder in Chili
wonen is niet duidelijk.
De publiciteitscampagne voor 'ja' sinds Pi
nochet het referendum op 11 september
bepaalde wordt door zijn tegenstanders
gehekeld als 'een campagne van vrees'.
De president zei dat, als 'neen' wint, Chili
zou terugvallen in 'de chaos van 10 sep
tember 1973', de dag voor zijn staatsgreep.
De officiële propaganda heeft niets nage
laten om de kiezers te beinvloeden. De te
levisiezenders die de junta steunen ver
toonden filmopnamen van de geweldda
digheden die zich voordeden in de week
voor de val van de regering-Allende.
Mensen die in Santiago en andere steden
propagandamateriaal uitdelen waarin
wordt opgeroepen 'ja' te stemmen worden
door de politie ongemoeid gelaten. Er zijn
ook pamfletten waarin 'neen' wordt gead
viseerd. Dergelijke propaganda wordt in
de officiële pers als 'ondermijnende lec
tuur' gebrandmerkt en de verspreiders er
van worden door de politie gearresteerd.
De oppositie wordt aangevoerd door oud-
-president Eduardo Frei (1964-1970) van
de officieel ontbonden maar niettemin
zeer actieve christen-democratische partij,
die tot 1973 het grootste aantal kiezers
achter zich had. Frei heeft termen ge
bruikt als 'leugens en absurd' voor de
volksstemming van Pinochet. „Wat plaats
gaat vinden op 11 september is een van de
ernstigste gebeurtenissen in de 170 jaar
van de Chileense republiek", aldus Frei.
De oud-president, een van de meest geres
pecteerde staatslieden in Latijns-Amerika,
vroeg de regering hem de gelegenheid te
geven op 27 augustus op een massabijeen
komst in een stadion in Santiago en via
radio en televisie zijn standpunten bekend
te maken. Frei kreeg zijn stadion, maar
niet de ether. „Dit bewijst dat zij die het
niet met Pinochet eens zijn geen kans
krijgen zich via de massamedia kenbaar te
maken en het bevestigt dat er geen echte
vrijheid van mening bestaat", aldus de
oud-president.
De verboden linkse partijen, communis
ten, socialisten en andere, hebben via
clandestiene verklaringen het referendum
veroordeeld en het volk opgeroepen mas
saal 'neen' te stemmen. De rooms-katho-
lieke kerk van Chili heeft eind augustus
eveneens haar bedenkingen tegen het
volksreferendum uitgesproken.
ussen nemen
ïstuur in
fghanistan over
EUW DELHI Russi-
ie adviseurs en troepen
>ben in de Afghaanse re-
ring, met name het minis-
ie van defensie, de Af-
aanse functionarissen op
gezet en zelf de touwtjes
handen genomen. Dit
ilden diplomatieke krin-
d in Nieuw Delhi.
Jlgens de zegsman heeft
oskou alle vertrouwen in de
ghanen verloren. Zo zijn de
apens die nog steeds worden
ngevoerd alleen voor de
issische troepen bestemd.
de Afghaanse strijdkrach-
n, een jaar geleden 90.000
in, zouden er nog slechts
000 ver zijn.
Nieuw Delhi werd verder
tend, dat de Russen in Af-
lanistan dum-dumkogels ge-
uiken.
TEHERAN Ayatollah
Golpayegani, een van de
vier hoogste geestelijke lei
ders van Iran heeft gistera
vond imam Khomeiny om
ingrijpen gevraagd in de po
litieke crisis die zich in het
land afspeelt. Volgens Gol
payegani verkeren de revo
lutie en de islamitische re
publiek in gevaar en moet
Khomeiny met voortvarend
heid ingrijpen voordat er
zich betreurenswaardige in
cidenten voordoen. Ook de
generale staf van de krijgs
macht heeft een beroep ge
daan op Khomeiny om als
scheidsrechter op te treden
tussen de ruziënde politici.
Volgens de generale staf tast
deze situatie het moreel van de
troepen aan. „Men vraagt zich
af", aldus de generale staf in
een brief aan Khomeiny
„waarom martelaarsbloed ver
goten wordt. Wat redetwisten
deze heren toch aldoor? Weten
zij niet dat elke dag tientallen
martelaren (soldaten die zijn
gesneuveld) begraven worden.
Sinds de verschillen van in
zicht tussen president Bani-
Sadr en zijn orthodox-religieu
ze tegenstanders deze week
opnieuw zijn opgevlamd, heeft
Khomeiny er het zwijgen toe
gedaan. De laatste tijd circule
ren er weer berichten dat het
met de gezondheid van de 80-
jarige Khomeiny slecht is ge
steld. Het Iraanse parlement is
akkoord gegaan met de benoe
ming van 14 ministers door de
orthodox-islamitische premier
Rajai. Over de bezetting van
de zeven resterende posten be
staat nog altijd verschil van
mening met president Bani-
Sadr.
Iraakse strijdkrachten hebben
gisteren na felle strijd een
grensstrook op Iran heroverd.
Volgens de uitzending hadden
de Iraniërs geweigerd zich uit
het gebied terug te trekken,
zoals in een in 1975 gesloten
akkoord was overeengekomen.
ONDERHANDELINGEN IN NEW YORK
LEX AN DRIE Egypte. Is-
ül en de VS zullen nog deze
*and de destijds opgeschor-
onderhandelingcn over de
lestijnse autonomie voort-
Iten. Dit heeft president Sa-
t van Egypte gisteren in
exandrië verklaard na be-
fckingen met de Israëlische
bister van buitenlandse za-
Sjamir. De onderhande-
n?en zullen in New York
°fden gevoerd op ministe
rieel niveau.
Met het bezoek van Siamir aan
Egypte werd voor net eerst
sinds maanden weer op hoog
niveau gesproken over de nor
malisering van de betrekkin
gen tussen Israël en Egypte.
Sadat antwoordde ontwijkend
op vragen of hij met Sjamir
overeenstemming had bereikt
het normaliseringsproces te
Versnellen, een kwestie die
Sjamir in Egypte aan de orde
moest bengen.
In Israël liet premier Begin
weten, dat hij iedere suggestie
van Amerikaanse of Egypti
sche zijde over een verdeling
van Jeruzalem van de hand
zou wijzen. In een interview
voor de Israëlische radio zei de
premier, dat als president Sa-
dat tijdens het aanstaande to-
ppverleg (waarschijnlijk in no
vember) zou blijven aandrin
gen op een gescheiden Joods
en Arabisch gezag in Jeruza
lem, er geen overeenstemming
bereikt zal worden. Hij noem
de het uitgesloten dat de Ara
bische inwoners van Jeruza
lem stemrecht zouden krijgen
bij eventuele verkiezingen
voor een autonome Palestijnse
raad. Dat zou indirect neerko
men op een deling van Jeruza
lem.
MILITAIRE PRIORITEIT BIJ SAMENGAAN
DAMASCUS De fusie tus
sen Syrië en Libië, waartoe
Tripoli op 1 september het
voorstel had gedaan, is giste
ren in een in Damascus gepu
bliceerd communiqué bekend
gemaakt.
Daarin werd gezegd dat de
„twee revolutionaire opperbe
velen in Syrië en Libië de vor
ming van één staat die beide
landen omvat, proclameren".
Wie het nieuwe staatshoofd is
werd niet meegedeeld.
De Libische initiatief tot de fu
sie lijkt uit te zijn gegaan van
de wens tot een versterking
van Syrië, dat tegenover de Is
raëlische militaire macht geï
soleerd is na de ondertekening
van een afzonderlijk vredes
verdrag van Israël met Egyp
te.
Tijdens toespraken in Tripoli
hebben kolonel Gaddafi en
president Assad er dezer da
gen de nadruk op gelegd, dat
de unie tussen beide landen
bedoeld is om „vijanden van
de Arabische natie te overwin
nen".
Gaddafi heeft al eerder gepro
beerd het samengaan van Ara
bische landen te bewerkstelli
gen.
Op 26 december verscheen het
Charter van Tripoli, dat de
eenwording - in fasen - van
Libië en Egypte en vervolgens
Syrië beoogde.
Daarop volgde de proclamatie
van Benghazi van 17 april
1971 inzake een federatie van
Libië, Egypte en Syrië in de
Unie van Arabische Republie
ken.
De overeenkomst van Bengha
zi van 2 augustus 1972 behels
de plannen van Gaddafi voor
totale samensmelting van Li
bië en Egypte.
Volgens het akkoord van Djer-
ba van 12 januari 1974 zouden
Libië en Tunesië samengaan
in de Arabische Islamitische
Republieken. Alle pogingen
liepen op niets uit.
Poolse vice-
premier
Jagielski in
Moskou
MOSKOU, WARSCHAU
De vice-premier van Polen
en onderhandelaar met de
stakende arbeiders in
Gdansk, Mieczyslaw Ja
gielski, heeft gisteren een
onderhoud gehad met Mik
hail Soeslov, een belangrijk
lid van het Russische Polit
buro. Soeslov is verantwoor
delijk voor de communisti
sche idelogie. De korte me
dedeling van Tass dat hij
een onderhoud heeft gehad
met Jagielski duidt erop dat
hij de ontwikkelingen in Po
len in de gaten houdt en bin
nen voor het Kremlin aan
vaardbare perken wil hou
den. Soeslov staat bekend
als een havik en heeft her
haaldelijk krachtige taal ge
bezigd, zodra het er de
schijn van had dat de lei
dersrol van het Kremlin in
het geding was.
Mr. Biesheuvel, voorzitter Koninkrijkswerk
groep:
DEN HAAG De voorzitter van de Koninkrijkswerk
groep, mr. B. W. Biesheuvel, zou het onverstandig vinden de
eind dit jaar of begin vorig jaar geplande rondetafelconfe
rentie over de toekomst van de Antillen uit te stellen. Uit
de Antillen waren daartoe stemmen gekomen.
Na begin volgend jaar is de Nederlandse politiek met andere za
ken bezig (de Kamerverkiezingen) en uitstel zou dan afstel bete
kenen tot eind 1981, begin 1982.
Dit zei de heer Biesheuvel gisteren op een persconferentie in
Den Haag naar aanleiding van het verschijnen van het rapport
van de werkgroep, getiteld „Naar nieuwe vormen van samen
werking". „Er moet zo snel mogelijk een aantal beslissingen ge
nomen worden", aldus Biesheuvel. „Dan kan de overgangsperio
de beginnen".
De Koninkrijkswerkgroep heeft besloten haar advies te richten
op aanvaardbare alternatieven voor de bestaande relaties tussen
de Koninkrijksdelen. De samenstellers van het rapport willen
unaniem een toekomstige intensieve samenwerking tussen de
eilanden onderling en een bijzondere relatie met Nederland.
Verder beveelt de werkgroep een overgangsperiode aan op weg
naar de eindsituatie.
ADVERTENTIE
Exclusieve 9 pers.
105 dig. ladencassette
tijdelijk f 600,-/ 1000,-voordeliger
9 persoons 105 dig. ladencassette
Inhoud van de ladencassette: 9 tafellepels, 9 tafelvorken. 9 tafelmessen. 9 dessertlepels.
9 dessertvorken. 9 dessertmessen. 1 soeplepel. 2 sauslepels, 2 groentelepels.
1 aardappellepel. 9 theelepels. 9 taartvorkjes. 9 likeurlepels,
longdrinklepels. 1 suikerschepje, 2 vleesvorkjes,
1 botermesje. 1 saladecouvert,
1 kaasschaaf. 1 gebakschep^
1 jamlepel.
ROME De Italiaanse
filmactrice Sofia Loren,
die in Italië is veroor
deeld tot een maand ge
vangenisstraf en een
boete van dertigduizend
gulden wegens belas
tingontduiking, heeft
via haar zaakwaarne
mers in Rome laten we
ten dat zij haar straf zal
uitzitten.
„Ik keer naar Italië terug
en stel mij ter beschikking
om mijn straf uit te zitten
zodra mijn huidige con
tract het mij toestaat. Ik
kan de andere medewer
kers aan de film die nu ge
maakt wordt, niet de dupe
laten worden", aldus Sofia
Loren. Overigens bestrijdt
zij dat zij schuldig is aan
wat haar ten laste is ge
legd. De belastingontdui
king dateert van 1963 en
zij zou toen al de Franse
nationaliteit hebben ge
had.
Voorbereiding
conferentie in
Madrid van
start
DEN HAAG In de Spaanse
hoofdstad Madrid is deze week
onder indrukwekkend grote
veiligheidsmaatregelen door
diplomaten uit 35 landen een
aanvang gemaakt met de
voorbereidende werkzaamhe
den ten behoeve van de confe
rentie die in november de Eu
ropese veiligheidsakkoorden
vijf jaar geleden in Helsinki
gesloten, gaat toetsen.
Westerse en'oosterse diploma
ten hebben te kennen gegeven
dat zoveel mogelijk zal worden
geprobeerd een confrontatie
tussen de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie over reglemen
ten te vermijden. Het is ook
duidelijk geworden dat tijdens
het voorbereidend overlég met
geen woord zal worden ge
sproken over Afghanistan en
de mensenrechten. Dit bete^
kent dat deze punten pas aan
de orde zullen komen op de ei
genlijke conmferentie, die op
11 november begint.
De eigenlijke toetsingsconfe
rentie over veiligheid en sa
menwerking in Europa zal
ruwweg gesproken in twee de
len uiteenvallen toetsing
van de resultaten op dit gebied
en vervolgens nagaan van de
wijze waarop verdere ontspan
ning tussen oost en west kan
worden bereikt.
„De internationale situatie in
aanmerking genomen, heerst
er een redelijke sfeer", aldus
de Nederlandse delegatieleider
naar de conferentie, Van Don
gen.
De Westduitse minister Gen-
scher heeft gisteren in Saar-
brücken verklaard dat „nie
mand bij ons van plan is de
toetsingsconferentie in Madrid
tot een tribunaal te maken".
Het moet, aldus Genscher, mo
gelijk zijn op deze conferentie
verder te komèn met de uit
voering van de Slotakte van
Helsinki voor de mensen en
voor de samenwerking tussen
de landen. Daarom gaan wij
met constructieve voorstellen
naar Madrid.
Dode en
gewonden in
Zuid-Afrika
KAAPSTAD In de zwarte
Zuidafrikaanse stad Gugule-
tu, vlak bij Kaapstad, is giste
ren één dode gevallen, toen de
politie het vuur opende op be
togende zwarte scholieren. Er
vielen vier gewonden, zo heeft
een woordvoerder van politie
meegedeeld.
Volgens de woordvoerder
moest de politie ingrijpen om
„de bezittingen te bescher
men" van mensen wier huizen
en auto's bekogeld werden met
stenen en molotovcocktails
door zwarte scholieren, die de
lessen boycotten.
4
