Ihinezen uit Volksrepubliek
iwemmen vrijheid tegemoet
Poolse mijnwerkers gunstiger uit dan arbeiders Gdansk
Van volgzaam
na tuurkundige
tot dissident
Prof. Dresden: conferentie
absoluut noodzakelijk
L DeSheU-
bai^enkrani
is uit
Engels taaiexamen buitenlandse artsen wordt afgeschaft
l
in
Chinese
politiek
Begin
half
november
op bezoek
bij Carter
ANDREJ SACHAROV:
Wat wordt't
toch mooi
op de weg hè,
JITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1980 PAGINA 9
Zestiende maan Jupiter ontdekt
JSHINGTON Aan de hand van foto's die zijn gemaakt
de onbemande Amerikaanse ruimteschepen „Voyager 1"
Voyager 2" is door medewerkers van de NASA ontdekt, i
de planeet Jupiter niet vijftien, maar zestien manen cirke-
De nieuwe maan, die de naam „1979-J3" heeft gekregen, is
ierde die door de „Voyagers" is ontdekt. De Amerikaanse
^tevaartuigen zijn Jupiter inmiddels voorbij en hebben koers
t naar de planeet Saturnus.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN'— Dokters uit de
landen van de Europese Ge
meenschap zullen binnen
kort geen Engels examen
meer moeten afleggen voor
ze in Groot-Brittannië een
praktijk mogen beginnen of
kunnen werken in een zie
kenhuis. De Britse regering
is van plan het gebruikelij
ke taaiexamen .af te schaf
fen, omdat dit in strijd is
met de Europese wetgeving.
Na uitvoerige studie is het
ministerie van justitie tot de
conclusie gekomen, dat een
proces hierover bij het Euro
pees Hof verloren zou wor
den.
In Groot-Brittannië
werken naar schatting onge
veer 400 dokters uit andere
EG-landen. Het zelfs zo, dat
de Britse Nationale Gezond
heidsdienst in elkaar zou
storten zonder de hulp van
de buitenlandse artsen en
verpleegsters. Het afschaf
fen van de taalproef wordt
overigens niet algemeen toe
gejuicht. Volgens een zegs
man van de Britse Medische
Raad is het gebruikelijk
examen een garantie voor de
Satiënten, dat zij met hun
okters kunnen praten en
dat hij hen zal verstaan.
IONGKONG KAMPT MET ENORM VLUCHTELINGENPROBLEEM
IONGKONG Yong Siu Ming is ne-
n jaar. In het felle zoeklicht steekt
ir bleke gezichtje fel af bij het ra-
nzwarte haar. Gisterenavond lag ze
en met haar vader en moeder in
:t moerassig gebied bij de ondiepe
ivier de Sham Chun te wachten tot
Ie lichten van de Chinese patrouille-
loot uit het gezicht verdwenen waren.
!>e weersomstandigheden waren gun-
tig; het zicht was slecht. Toen de
ust veilig was, waadden ze het sterk
romende water in en zwommen, op
eg naar de vrijheid, op weg naar
[ongkong, de Britse kroonkolonie
pn zuiden van de Chinese Volksrepu
bliek.
)p de een of andere manier slaagden
kong Siu Ming en haar ouders erin de
•erkant te bereiken, zonder door de
hinese grenspolitie te zijn opgemerkt,
i Hongkong werden ze opgewacht door
Jngelse patrouilleposten, die avond aan
ond toekijken hoe de Chinese vluchte-
igen zich een weg banen naar de
Iroonkolonie. Zodra de uitgeputte
lluchtelingen voet aan wal zetten wor-
jen ze door de patrouilleposten aange
houden.
&i)e Yong-familie had het waarschijnlijk
jfyiel gered als een van de honden van de
patrouille hen niet op het spoor was ge-
Jpmen. De vader van Siu Ming rende te
lg naar de rivier en ontkwam. Moeder
dochter werden opgepakt en meege
komen. Alles bij elkaar werden er die
4acht meer dan 500 Chinese vluchtelin-
;n langs de ongeveer 40 kilometer lan-
|"":|je grens opgepakt. Nog geen jaar gele
den probeerde slechts een handjevol
Chinezen Hongkong binnen te komen.
Jp 1977 werden 1000 vluchtelingen ge
stekt; in 1978 steeg hun aantal tot 8000; in
|B79 werd er een absoluut record ge-
taald; meer dan 90.000 Chinezen werden
>en gepakt.
De afgelopen anderhalf jaar is Hongkong
bij herhaling in het nieuws geweest, om
dat veel Vietnamese bootvluchtelingen
hun toevlucht zochten in de Britse
kroonkolonie. Maar aan een zeker zo
grote toeloop van vluchtelingen naar
Hongkong, vanuit de Chinese Volksre
publiek, is tot op heden veel minder aan
dacht besteed. Toch probeert jaarlijks
een half miljoen mensen de wijk naar
Hong Kong te nemen. Slechts een klein
deel van hen haalt werkelijk de vrijheid.
Guardian-correspondent David Fairhall
ging op onderzoek uit.
Dat steeds meer Chinezen hun heil wil
len gaan zoeken in het kapitalistische
Hongkong valt gedeeltelijk te verklaren
uit het feit dat het regime in Peking be
gin vorig jaar onder meer heeft toege
staan, dat steeds meer mensen in de pro
vincies rondom Hongkong televisietoes
tellen kochten. Omdat ze zo dicht bij
Hongkong wonen, kunnen ze ook de te
levisieprogramma's daarvandaan ont
vangen. Voor die tijd wisten ze nauwe
lijks wat ze misten, maar door die uit
zendingen werden de voordelen van het
kapitalistisch systeem hun pas goed dui
delijk.
De Engelse patrouilleposten schatten dat
slechts één op de vijf Chinezen (onge
veer 90.000 per jaar) Hongkong bereikt.
Dit betekent dat per jaar ongeveer een
half miljoen mensen een vluchtpoging
onderneemt. Tevens betekent het dat de
bevolking van Hongkong, een stad die
toch al overbevolkt is, binnen tien jaar
zou verdubbelen, als er niets tegen ge
daan werd. Daarnaast kampt de kroon
kolonie ook met het probleem van de
Vietnamese bootvluchtelingen, waarvan
het totaal dat in Hongkong is aangeko
men 93.000 bedraagt. Maar, in tegenstel
ling tot de Chinezen, blijven de Vietna-
mezen niet hangen. Zij reizen meestal
door naar andere westerse landen, hoe
wel de wachttijden soms erg lang zijn,,
voor sommigen te lang.
Datzelfde kan niet van de illegale Chi
nezen worden gezegd. Zij getuigen van
een onvoorstelbaar doorzettingsvermo
gen, zowel tijdens als na hun vluchtpo
ging. Voor hen is de eerste hinderpaal de
nieuwe vier en een halve meter hoge
schutting die het vluchten moet bemoei
lijken. Hierna wacht de vluchtelingen
een barre zwemtocht door de rivier de
Sham Chun. Sommigen vallen ten prooi
aan de haaien, die nog hier en daar
voorkomen en menigeen heeft de over
kant niet kunnen halen omdat hij werd
weggezogen in de modder.
Door de intensievere patrouilles van het
20.000 man sterke Chinese grensleger is
het aa'ntal vluchtelingen enigszins terug
gelopen. Toch proberen elke nacht nog
honderden jonge mannen en vrouwen
naar de overkant te komen, maar voor
zij aan de zwemtocht beginnen zijn ze
vaak al volkomen uitgeput, omdat ze al
vele kilometers hebben afgelegd en vaak
in geen dagen meer hebben gegeten.
Wie in handen van de Engelsen valt
wordt naar de Volksrepubliek terugge
stuurd. Daar wacht hen een gevangenis
straf of een hoge boete. Ook worden zij,
volgens de Britse troepen, geslagen, ge
marteld en bedreigd. Maar hoewel de
Engelse troepen de jacht op de vluchte
lingen vaak opwindend vinden, vergaat
het plezier hun onmiddellijk als ze de
communistische vluchtelingen moeten
arresteren. „In Berlijn helpen we ze zo
veel mogelijk over de muur", zo legde
één van hen uit, terwijl hij onbegrijpend
zijn schouders ophaalde. „Waarom moe
ten we ze dan hier arresteren?"
DAVID FAIRHALL/THE GUARDIAN
CHINA'S
STERKE MAN
Demurrant die deze DENG XIAOPING:
man leest zal waar
schijnlijk een van de
laatste zijn, die in Chi- (lapn
na verschijnen. Ver- V7CC1'
wacht wordt dat het
Nationaal Volkscon-
gres een van de ko- OllimeZWaai
mende dagen de muur
kranten zal verbieden.
-
■HSR
PEKING De wisseling
van de wacht in de Chinese
regering zal geen ingrijpen
de veranderingen in de bin
nen- en buitenlandse poli
tiek van de Volksrepubliek
tot gevolg hebben. Dit heeft
China's sterke man, vice-pre
mier Deng Xiaoping, gezegd
in een onderhoud dat hij gis
teren had met de Japanse
minister van buitenlandse
zaken, Ito, die vanmorgen
na een tweedaags bezoek
aan Peking in Tokio terug
keerde.
Minister Ito meldde bij terug
keer uit Peking, dat de Chine
se media nog steeds niet heb
ben vermeld wie de opvolger
wordt van premier Hua Guo-
feng, die eerder deze week af
trad. Buiten China is al ver
schillende malen gemeld, dat
de 61-jarige Zhao Ziyang zon
dag tot premier zal worden be
noemd, maar de Chinezen zelf
hebben tot nu toe alleen ver
nomen dat het Nationale
Volkscongres, dat momenteel
in Peking bijeen, de verande
ringen in de top zal behande
len.
iRSCHAU De laatste
kende arbeiders van ko-
mijnen in Zuid-Polen
Iben afgelopen nacht vol-
|ge overeenstemming be-
tt met de regering en zou-
i vandaag hun werkzaam-
en hervatten, zo heeft ra-
Warschau bekend ge-
ikt. De mijnwerkers heb-
l op vele punten meer
binnengehaald dan de arbei
ders aan de Oostzeekust. Zo
kregen de mijnwerkers on
der meer een vijfdaagse wer
kweek.
Dat mijnwerkers
staakten werd als bijzonder
ernstig beschouwd, daar dit
sinds het bestaan van de
Poolse Volksrepubliek nog
nimmer was gebeurd.
De Amerikaanse regering is
akkoord gegaan met een Pools
verzoek om landbouwkredie
ten ten bedrage van 675 mil
joen dollar, zo heeft het Ame
rikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken bekend ge
maakt. Het bedrag is 125 mil
joen dollar hoger dan de le
ning die Polen voor het lopen
de jaar heeft gekregen. Vol
gens het ministerie is de goed
keuring al enkele weken
geleden gegeven, maar is de
bekendmaking uitgesteld om
niet de indruk te wekken dat
de lening verband houdt met
de arbeidsonrust in Polen. De
kredieten stellen Polen in
staat in de Verenigde Staten
consumptieartikelen te kopen.
Ook de Sovjet-Unie en andere
landen van het Oostblok heb
ben Polen economische hulp
toegezegd, aldus de Poolse re
gering.
De Poolse premier Jozef Pin-
kowski zal vandaag in het par
lement officiële plannen be
kend maken „voor een funda
mentele hervorming van het
werk van zijn regering".
Jacek Kuron, de belangrijkste
woordvoerder van dissiden
tenbeweging KOR gaat de
nieuwe vrije vakbondsorgani
satie van Lech Walesa advise
ren. In de Oostduitse pers is
een felle aanval gedaan op de
berichtgeving in met name
West-Duitsland over Polen.
Men beschuldigt West-Duits-
land van inmenging in de
Poolse aangelegenheden. De
Oostduitsers zijn doordat zij de
Westduitse televisie kunnen
onvangen goed op de hoogte.
Tegen het voormalige hoofd
van de Poolse televisie, Szcze-
panski is een onderzoek geo
pend wegens beschuldiging
van vergaande corruptie. Hij
zou ook nauwe contacten heb
ben gehad met partijleider
Gierek.
LSHINGTON Presi-
it Carter heeft de Israëli
premier Begin uitgeno-
half november naar het
Ite Huis te komen. Begin
igt rond die tijd een par
iier bezoek aan de Vere-
le Staten. Het is nog niet
;end of de Egyptische pre-
int Anwar Sadat op dat
ment eveneens in de Ver
ede Staten zal zijn. Sadat
ft geopperd dat de impas-
n het overleg inzake het
estijns zelfbestuur met
topberaad tussen Carter,
In en hemzelf zou kun-
worden doorbroken.
ter nodigde Begin uit, toen
laatste de Amerikaanse
;ident opbelde om hem ge-
te wensen met de missie
diens speciale afgezant
r het Midden Oosten, Sol
owitz, die de twee partijen
hervatting van de onder
delingen heeft weten over
ialen.
mier Begin zal op 11 no-
iber in de Verenigde Sta-
zijn ter gelegenheid- van
feit dat de Begins mentor,
v Jabotinsky honderd jaar
den werd geboren.Dat
dt gevierd metr een plech-
bijeenkomst in het Wal-
f Astoria Hotel.
■pident Carter heeft zich be
nd getoond over de sterke
mindering tijdens het afge-
in jaar van het aantal joden
toestemming krijgt de Sov-
Unie te verlaten. Amerika
de kwestie in november ter
ike brengen op de confe-
tie over veiligheid en sa-
iwerking in Madrid, die in
ember in Madrid gehouden
I dt. In augustus vorig jaar
gen 4000 joden een uitreis-
- im, in dezelfde maand van
jaar waren het er nog maar
Andrej. Sacharov
Twee in het Westen levende Russische dissidenten, gisterenmiddag tijdens de eerste
dag van het Sacharov-tribunaal In de Ridderzaal in Den Haag. Links Alexander Gins-
burg en rechts Michael Stern.
RISICO'S VOOR SACHAROV TEGENGESPROKEN
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG „Wij zijn er
absoluut van overtuigd dat
deze conferentie van groot
belang is voor professor Sa
charov, al is het niet prettig
dat wij haar moeten houden.
Maar dr. Sacharov is nu een
maal een levend symbool
van de Russische dissiden
ten, voor wie wij onze stem
moeten laten horen", aldus
professor dr. S. Dresden,
voorzitter van de Konink
lijke Nederlandse Academie
van Wetenschappen gisteren
bij de opening van het Sa
charov-tribunaal in de Haag
se Ridderzaal.
Op de bijeenkomst leverde een
groot aantal wetenschappers
uit elf verschillende landen
voor een zeer matig gevulde
zaal getuigenissen over de rol
van de begin dit jaar naar
Gorki verbannen Russische
natuurkundige en Noberlprijs-
winnaar Andrej Sacharov.
Daaronder bevonden zich ook
getuigenissen van Russische
emigranten, waarónder die
van Alexander Ginzburg, lan
ge tijd secretaris van Sacharov
en dissident van het eerste
uur, en mevrouw Sinjavski.
Het tribunaal wordt vandaag
door een jury onder voorzitter
schap van prof. Sperna Wei
land van de Rotterdamse Eras-
musuniversiteit afgesloten met
een samenvattende conclusie
van de getuigenissen. De zit
ting van vanmorgen werd ook
bijgewoond door prof. J. Tin
bergen.
Overigens dreigt de conferen
tie nog steeds overschaduwd te
worden door randconflicten.
Door de juryleiding is erkend
dat de voorbereiding van het
tribunaal niet geheel vlekke
loos is verlopen. De Russische
emigranten verklaarden des
gevraagd dat het niet oppor
tuun was de toestemming te
vragen aan prof. Sacharov
voor het houden van het
Haagse tribunaal. „Hij zou veel
meer risico hebben gelopen,
wanneer de Russische autori
teiten gebleken was dat hij
achter een dergelijk tribunaal
zou staan".
Nederlandse sympathisanten
onder wie een aantal PvdA-
kamerleden hebben de organi
satoren verweten dat zij Sa
charov niet uitdrukkelijk heb
ben geraadpleegd bij de voor
bereiding. Prof. F. Kievits van
de Technische Hogeschool
Delft bestreed dat Sacharov
zich tegen de conferentie heeft
verzet, zoals door de tegen
standers van het tribunaal is
beweerd. „Hiervoor is geen
enkel concreet feit voor han
den", aldus Kievits, die van
mening was dat het tribunaal
ten onrechte door sommigen
in een kwaad daglicht is ge
plaatst.
DEN HAAG De historici hebben weinig
vriendelijks op te merken over diè wetenschap
pers die in de jaren dertig het stilzwijgen be
waarden over de vervolging van hun joodse
wetenschappers en andersdenkenden. Maar zij
herinneren zich wel de namen van degenen die
de joden probeerden te helpen en die protesten
lanceerden tegen hun onmenselijke behande
ling. Dat zei prof. dr. H. Von den Dunk, die in
de jaren dertig zelf door de nazi's vervolgd
werd. Het was een van de meest welsprekende
getuigenissen voor Andrej Sacharov op het
haagse tribunaal. Volgens Von den Dunk moet
Sacharov die niet slechts lippendienst heeft
bewezen aan de zaak van het vrije woord on
dersteund worden omdat liij een zeldzaam
voorbeeld is van iemand die daadwerkelijk en
tegen zijn eigen belangen in hij was tot 1968
een gerespecteerd en goed gehonoreerd lid van
de Russische samenleving de aandacht ves
tigt op de gevaren die de Sovjet-Unie en haar
burgers bedreigen.
De op 21 januari van dit jaar naar Gorki ver
bannen Andrej Sacharov werd geboren in 1921.
Hij studeerde theoretische natuurkunde. Van
wege zijn uitzonderlijke wetenschappelijke be
gaafdheid kreeg hij in 1948 de opdracht te wer
ken aan de productie van de waterstofbom. De
wetenschappelijke arbeid van Sacharov werd
zo gewaardeerd dat hij reeds op 32-jarige leef
tijd, in 1953, werd gekozen tot lid van de Russi
sche Academie van Wetenschappen. Ondanks
zijn verbanning naar Gorki en de druk van de
Sovjet-leiding is Sacharov nog steeds lid van dit
in de So\jet-Unie hoogaangeschreven instituut:
zijn collega's weigeren hem als collega te roye
ren.
Op het eind van de jaren vijftig begon Sacha
rov ernstig bezorgd te raken over de conse
quenties van zijn werk en hij zond in 1958 een
memorandum naar de Sovjet-leiding waarin hij
hen waarschuwde voor de gevaren van kern
proeven. Zijn bezorgdheid bleef onbeantwoord.
Sacharov ging echter door op de ingeslagen
weg en begon steeds meer de maatschappelijke
consequenties bij zijn onderzoek te betrekken.
Het geld dat hij met prijzen had gewonnen gaf
hij weg aan het Instituut voor Kankeronder
zoek in Moskou.
In het begin van de jaren zestig overhandigde
hij voor de tweede maal een memorandum aan
de Sovjet-leiding. Daarin wees hij onder meer
op de noodzaak het Sovjet systeem te liberalise
ren. Zijn verzoekschrift werd verworpen en nu
werd voor het eerst ook zijn positie als weten
schapsman bedreigd. In 1968 schreef hij zijn be
roemd geworden manifest: „Vooruitgang,
Vreedzaam Naast elkaar Bestaan en Intellectu
ele Vrijheid". Daarin riep hij op tot een werke
lijke samenwerking tussen de Sovjet-Unie en
de Verenigde Staten, tot een einde aan de be
wapeningsrace en een concentrering van de
Russische-Amerikaanse hulpbronnen om tege
moet te komen aan de grootste noden in de we
reld.
De onderdrukking van vele andersdenkenden
richtte zijn aandacht op de dissidenten. In 1970
richtte hij samen met anderen het Russisch co
mité voor de mensenrechten op. In 1975 kreeg
hij daarvoor de Nobelprijs. Volgens prof. H.
Von den Dunk is de ontwikkeling die Sacharov
heeft doorgemaakt een sprekend voorbeeld van
het logisch verband dat de wetenschapper legt
tussen zijn wetenschappelijk werk en de more
le, humane aspecten die daarmee zijn verbon
den.
In een beroemd geworden interview met de
Amerikaanse journalist Hedrick Smith van The
New York Times uit 1968 verklaarde Sacharov:
„Langzamerhand begon ik niet alleen de crimi
nele aard te onderkennen van kernproeven,
maar van het hele ssteem. Ik kreeg er oog voor
evenals voor wereldproblemen die daarmee sa
menhangen.
Jarenlang wist Sacharov wegens zijn onmis
kenbare verdiensten voor het Sovjet-systeem te
ontkomen aan het lot dat talloze andere dissi
denten trof. Begin dit jaar toen de Amerikaans-
Russische betrekkingen op een dieptepunt wa
ren geraakt geraakt, verbanden de Russische
autoriteiten Sacharov naar Gorki.
PAUL VAN VELTHOVEN
Franse vissers
weer naar zee
PARIJS De meeste Franse
vissers zijn gisteren weer uit
gevaren. Alleen de bemannin-"
gen van grote treilers in Lo-
rient, Boulogne en Concarneau
besloten aan de wal te blijven
in afwachting van de stem—
ming in Boulogne, vandaag
over het al of niet aanvaarden
van de overeenkomst die bij
de onderhandelingen in Parijs
is opgesteld ter beëindiging
van het conflict.
De vissers in andere havens
van Normandië, waaronder
Dieppe, Fecamp en Honfleur,
zijn uitgevaren. In de havens
aan de Middellandse Zee zijn
de meeste treilers ook gaan
vissen. Vracht- en passagiers
schepen kunnen de Franse ha
vens vrij in en uit.
Portugese
president
opnieuw
kandidaat
LISSABON Met de belof-
te dat Portugal 'niet van de
democratische orde' zal af
wijken als hij in december
wordt herkozen, heeft de
Portugese president Antonio
Ramalho Eanes gisteren tor-
meel aangekondigd, dat hij
zich voor een tweede ambt
stermijn beschikbaar stelt.
De 45-jarige generaal is de eersL
ste democratisch gekozen pre
sident van Portugal in meer
dan een halve eeuw. Zijn te
genstander bij de verkiezingen
zal eveneens een generaal zijn,
Antonio Soares Carneiro, die
door de regerende 'Democrat!.-
sche Alliante" van premier
Francisco Sa Carneiro (geen
familie van de generaal) kan
didaat is gesteld.
De Socialistische Partij van
Mario Soares (oppositie) en en
kele groeperingen van cen
trum en links hebben al ver
klaard Eanes te zullen steu
nen. In totaal negen personen,
van wie zeven militairen, heb
ben zich al kandidaat voor het
presidentschap gesteld.
Anderson maakt
kans op
overheidssteun
WASHINGTON Als John
Anderson, de onafhankelijke
kandidaat voor het Ameri
kaanse presidentschap, in no
vember minstens 5 procent
van de stemmen haalt, kan hij
aanspraak maken op een ver
goeding van de overheid voor
zijn onkosten. Dat bedrag kan
in de miljoenen dollars lopen.
De federale commissie voor
verkiezingen heeft er met 5 te
gen één stem toe besloten. An
derson kan nu op grond van
de te verwachten steun geld
lenen voor een campagne.
ADVERTENTIE
Komt in uw bus. Vol vaste banen.
Voor goed geld. Voor technici.
Krant niet gekregen?
Bel 010-311935
ISTANBOEL In Turkije
zijn eergisteren opnieuw zes
tien mensen het slachtoffer ge
worden van politiek geweld,
het dodencijfer als gevolg van
extremistische activiteiten
deze week is gebracht op 64, zo
hebben Turkse veiligheids
functionarissen gisteren in Is-
tanboel bekendgemaakt.
ADVERTENTIE
Ciyic, Accord,
Prelude...
