[Coning van de stapelloop morgen 80 jaar
Verolme:Scheepsbouwer naast God
INNENLAND/BUITENLAND
Nieuw ministerie
moet beter
verkeersbeleid
mogelijk maken
Verolme Memoires deel 2
Poging van
Callaghan
Labour en
vakbonden te
verzoenen
Hua Guofeng
treedt af
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1980 PAGINA 11
loogtepunten en dieptepunten
■beft het leven van Cornelis Ver-
[me gekend. Hoogtepunten wa
in zijn reizen rond de wereld,
raar hij zelf de contracten af-
[oot, zijn bezoeken aan de groten
der aarde als de sjah van Iran,
keizer Haile Selassie van Ethio
pië, Soekarno. Zijn commandeur
schap Oranje-Nassau, de talrijke
tewaterlatingen op zijn talrijke
werven. Niet voor niets werd hij
in de gouden jaren van het Verol-
me-concern „de koning van de
stapelloop" genoemd. Zijn con
currenten keken hem desondanks
met de nek aan. Verölme bleef
toch maar „een jongen van Flak-
kee". En ze verheugden zich toen
het de scheepsbouwer minder
goed ging. Maar de herinnering
aan Verolme zal blijven voortle
ven, als die van andere topfunc
tionarissen in het bedrijfsleven
allang is vervaagd.
Het is met Cornelis Verolme
iet gegaan zoals met andere „captains of in-
iustry". Die waren en zijn vaak afkomstig uit een
(jke familie in een grote stad. Verolme niet. Hij
|wam van Flakkee, van Nieuwe Tonge en was de
pon van een landbouwer. Hij werd ook geen in-
pnieur of HTS'er, maar leerling aan de am
bachtsschool in Middelharnis. Toch heeft zijn con-
ern-voorlichter annex hofbiograaf Gert van der
loest het zo fraai geprobeerd voor te stellen in
en twintig kantjés tellende levensloopvan zijn
Den 60-jarige broodheer: „Verolme (Van Holmen)
5 de naam van een oud geslacht dat in de Bour
gondische tijd in de Zuidelijke Nederlanden in
oog aanzien stond. Willem Davidsz. Verolme
'erstigde zich omstreeks 1600 te Sommelsdijk als
ökenhandelaar. Zijn vrouw uit het geslacht
roers behoorde tot een aanzienlijke koop-
ïans- en schippersfamilie te Oudenbosch in West-
irabant". Verolmes biograaf verhaalt ook hoe de
:heepsbouwer „ondeugend lachend" vertelt over
zijn talloze kwajongensstreken". Maar toch
racht zijn jeugd hem „dicht bij de Schepper van
lemel en Aarde" en het „kinderlijk geloof" vindt
en nog terug bij de scheepsbouwer die beweert
dat God het antwoord vormt op alle vragen van
;ven en dood". Het is de stijl waarin rond 1930 de
eiligenlevens werden geschreven. Een goud
andje rond het leven van „een jongen van de ei-
anden".
)e werkelijkheid is (zoals immer) aanzienlijk
uchterder: Verolme volgde de lagere school in
lieuwe Tonge, ging naar de ambachtsschool in
liddelharnis, werkte als volontair op een
•heepswerf in Capelle a/d IJssel, volgde intussen
Ie avond-hbs en -mts in Rotterdam en werd als
egentienjarige constructeur bij „een grote Rotter-
lamse scheepswerf". Dat dit de latere concurrent
'an Verolme, de Rofterdamsche Droogdok was,
|taat niet in de „officiële" biografieTien jaar
adien trad Cornelis Verolme in dienst van Stork
Hengelo. Hij kreeg er, als specialist machinebouw,
li snel de rang van hoofdingenieur. In 1946 nam
<iij vrijwillig ontslag, nadat zijn suggestie, gedaan
n een reorganisatierapport, om hem de leiding
'an het bedrijf maar toe te" vertrouwen, nie{ werd
[ehonoreerd.
)e Goede Verwachting
Tweede Wereldoorlog was inmiddels een jaar
oorbij, en de schade was opgemaakt. Verolme
[ook en greep zijn kans. Hij vertrok naar Rotter
dam en stichtte daar aan de Coolhaven het
üheepsinstallatiebedrijf Nederland. Het bedrijf
fcarstte al snel uit z'n voegen en, het verhuisde
par IJsselmonde, naar het terrein van de vroege-
zalmvisserij De Goede Verwachting. De ver
pachtingen waren voor de zalmvisserij niet uitge
komen, voor Verolme zouden ze wel uitkomen,
lij begon simpel, en kreeg van allerlei vrienden
Je raad niet meer dan één pot menie tegelijk te
lopen, omdat je maar niet wist hoe snel je failliet
lou kunnen gaan. Maar in tien jaar tijd vertien
voudigde het oppervlak van zijn fabriek. Van 720
i2 in 1948 tot 7200 m2 in 1958. De werkwijze van
Verolme paste precies in de Rotterdamse mentali-
eit van na de Tweede Wereldoorlog (en ook nog
fan nu): Geen gezeur: gewoon dóen! (En gewóón
lloen).
zich een weg moest banen in een samenleving die
hem node de industriële wereld zag binnentre
den Die wereld heeft het „die jongen van de
eilanden" inderdaad niet gemakkelijk gemaakt. In
het gezelschap van oliebaronnen, havenbaronnen
en ander .industrieel blauw bloed heeft Verolme
moeten vechten voor erkenning. Het heeft bij
voorbeeld vele jaren geduurd voordat hij zich
mocht laten inschrijven als lid van de zeer exclu
sieve „Roeivereniging De Maas". In het Rotter
damse werd hij gezien als een indringer, om niet
te zeggen als een parvenu.
In een wasteil
Verolme zorgde voor stunts, en dat was men in
Rotterdam niet zo gewend. Nadat hij in 1950 de
oude werf van Jan Smit Czn. in Alblasserdam had
overgenomen (een jaaf daarna liet hij zijn eerste
schip te water) kwam de eerste gróte klapper in
1955. Verolme had het bestaan een ertstanker op
stapel te zetten van 26.500 ton. Het schip was
tweehonderd meter lang en moet te water gelaten
worden in de Noord, die daar slechts 235 meter
breed is. De Rotterdamse rederswerdl verkneu
kelde zich al bij de gedachte dat Verolme nu toch
wel grandioos zou mislukken. Volgens de biograaf
had de scheepsbouwer de tewaterlating met een
modelletje in een wasteil uitgeprobeerd. Het kon
volgens hem niet misgaan. In nauw overleg met
een Engelse werf, maar men ook met een derge
lijk probleem had te maken, trof Verolme de vol
gende voorzieningen: Aan weerszijden van het
achterschip werden acht remschotten aange
bracht. Aan bakboord werden negen staalkabels
verbonden met negen ankers van 7,5 ton, die op
de bodem werden vastgedrukt door nóg zwaarde
re kettingtrossen. De sleepankers zouden volgens
berekeningen van de scheepsbouwer na enkele
meters meegesleept te zijn, zich vastklauwen in de
rivierbodem en zo het schip doen zwenken. De
berekeningen klopten. Drie jaar later kwamen
100.000 mensen naar de omgeving van de werf om
daar de tewaterlating te zien van het grootste
schip, dat ooit „boven de Rotterdamse bruggen"
was gebouwd. Het was de 33.000 ton metende su
pertanker Kubitschek, bestemd voor de Brazi
liaanse koopvaardijvloot. Met meer remschilden
en met meer sleepankers slaagde ook deze stapel
loop voortreffelijk. Het schip bleef slechts zo'n
acht meter van de tegenoverliggende rivierdijk
Bouw Verolme-werf in Brazilië
Verolme gaat reuzendok bouwen
Eerste Verolme-dok voor Molukken overgedragen
Verolme wil over drie jaar atoomschepen gaan
bouwen
Ierse opdrachten voor Verolme
Het mammoetdok
In 1968 is Verolme op het toppunt van zijn macht.
Over zijn werf-imperium gaat de zon nooit onder.
Hij reist de wereld rond met een klein koffertje,
en filosofeert: „Daar loop je nou in New York tus
sen de wolkenkrabbers om schepen te verkopen".
Maar in dat jaar dreigen de zaken scheef te gaan.
De bouw van grote tankers, gecalculeerd volgens
de oude methoden, leveren verlies op. De oude be
rekeningen, volgens welke de prijs van een schip
evenredig groeit met het tonnage, gaan niet meer
op. De tankers brengen Verolme verlies. Hij wil
een mammoetdok bouwen, maar heeft daar geld
voor nodig. Miljoenen. Hij gaat naar Den Haag en
weet daar van de toenmalige minister van econo
mische zaken De Block een kredietgarantie van
75 miljoen gulden los te peuteren. Maar hij krijgt
daarbij wel de Amsterdamse NDSM in de maag
gesplitst; een bedrijf dat er niet al te best voor
staat. Verolme zelf daarover: „Van meet af aan
heb ik mij tegen elke fusie met bedrijfstakgenoten
verzet. Dit zou mijn positie als grondlegger van
een imperium, van een internationale keten van
scheepswerven hebben kunnen aantasten en dat
wilde ik niet. Verschillende fusiepogingen van de
zijde van VMF én van de NDSM, die later de mo
lensteen rond mijn hek zou worden, heb ik inder
tijd categorisch geweigerd, althans zonder veel
omhaal van woorden afgewimpeld".
Cornelis Verolme een nieuwe helling laten bou
wen om zijn orders tijdig te kunnen afwerken.
Weer moest hij aankloppen om regeringssteun.
Die kreeg hij, maar hij moest er wel zijn onafhan
kelijkheid voor opgeven. De aandelen van Verol
me (hij had ze alle in eigen hand) zijn het onder
pand. Verolme staat buitenspel.
„Niet verdiend"
Weer later volgt de integratie van Rijn/Schelde
met het Verolme-concern. Verolme verzet zich,
spant zelfs een kort geding aan, verliest en legt
zich bij de feiten neer. In een afscheidswoord tot
het personeel vraagt hij zijn medewerkers „er het
beste van te maken". Maar uit zijn memoires
blijkt dat dit „zich erbij neerleggen" slechts schijn
is geweest. Verolme zet zich in zijn boek af tegen
de regering, de fusiepartners, de bankiers, en na
tuurlijk de pers. Over de fusie schrijft hij: Dat
men mij ook nog adviseur van RSV heeft gemaakt
was een doekje voor het bloeden. Het adviseur
schap heb ik nooit de facto kunnen uitoefenen,
omdat het als een schande voor eigen kennis en
ervaring werd aangemerkt 'die oude en conserva
tieve en niet meer bij de tijd zijnde oude man' ook
maar iets te vragen. Zo'n grove benadering en be
handeling heeft niemand verdiend".
Niet afgeschreven
Vijftien miljoen
In zijn memoires schreef Verolme op z'n zachtst
gezegd niet erg vriendelijk over de koppelverkoop
krediet-NDSM. Hij was er namelijk achter geko
men dat op lopende orders van de Amsterdamse
werf niet één, maar vijftien miljoen gulden per
schip moest worden toegelegd. Te laat. De onder
handelingen over de bouw van het nieuwe mam
moetdok duurden lang. Te lang. In allerijl moest
Het leek alsof Verolme was afgeschreven. Maar
zeven jaar later, in 1977, kwam hij weer in het
nieuws. Hij lanceerde het plan voor de bouw van
supergastankers. Die zouden gas moeten halen uit
Algerije en Iran. De bouw van die tankers kon
naar zijn mening de redding betekenen van de
Nederlandse scheepsbouw. Maar de bouw van gro
te schepen kan niet meer in Nederland gebeuren.
De werven daarvoor worden alle gesloten.
Zou Verolme dan toch gelijk gehad hebben met
zijn verzet tegen de fusie? Hij noemde het de on
dergang van de Nederlandse scheepsbouw. Maar
zijn naam zal onverbrekelijk met de gloriejaren
van die scheepsbouw verbonden blijven.
LEO VAN DER MEEL
Krantekoppen
)e indringer
Het werd Verolme niet gemakkelijk gemaakt.
Sert van der Hoest schrijft in de biografie:
waarbij de Heer Verolme tastend en strijdend
Op 1 februari 1954 had Verome al de werf van De
Haan en Oerlemans in Heusden gekocht. In het
zelfde jaar richtte hij de Verolme Dok- en
Scheepsbouwmaatschappij NV op, die hij vestigde
op Rozenburg. Het werd een gigantische werf met
een helling voor schepen tot 80.000 ton en met
bouwdokken voor nog grotere. Verolme zelf aan
het woord: „In die tijd kondigden ook mijn mo
derne werven in Brazilië en Ierland zich aan. Zo
ontstond, slechts vluchtig, met enkele pennestre-
ken aangeduid, het Verolme-concern, dat wereld
wijd kon concurreren en dat het ene kwaliteits
schip na het andere op de Zéven Zeeën losliet".
De ster van Verolme rees. De .jongen uit Nieuwe
Tonge" verkeerde met de groten der aarde: de ko
ningin, de prins, de sjah.
In die jaren en vele jaren daarna zal Verolme de
kranten blijven halen met koppen als:
Verolme begint bouw supertankers
Verolme wil bouwen in Zuid-Afrika
Verolme wil 300 Spaanse arbeiders
Bouw Verolme-werf in Indonesië
Vlak voor de tachtigste verjaardag van de „ko
ning van de stapelloop", verscheen het tweede
deel van de memoires van de scheepsbouwer
kortweg getiteld: „VEROLME memoires 2".
Verolme kan de „stapelloop" van dit boek niet
meemaken; hij is sinds enige tijd opgenomen
en het Bergwegziekenhuis in Rotterdam en
alle festiviteiten rond het bereiken van het
achtste kroonjaar zijn afgelast.
Hij was er zo graag bijgeweest, en hij had zo
graag het rapport van de deskundigen die po
sitief adviseerden over de bouw van zijn gast
anker wereldkundig gemaakt
Maar al is de Jongen uit Nieuwe Tonge" dan
ziek, moet hij het wat kalmer aan gaan doen,
gebroken is hij niet. Uit het vervolg van zijn
memoires blijkt dat de scheepsbouwer nog
lang niet verslagen is, en ook dat hij er de
man niet naar is om thuis te gaan zittbn dui
men draaien.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Vanwege de sleutelrol die de
ruimtelijke ordening heeft in de toekomst van
vervoer en verkeer, moet de verantwoordelijk
heid voor beide terreinen in één hand komen:
een nieuw ministerie voor Ruimtelijke Orde
ning en Verkeer. Gezien de ingrijpende gevol
gen van de opzet van een dergelijk ministerie
zal daarmee echter gewacht moeten worden
tot een algehele departementale herindeling.
Dit zegt het kamerlid P. Cornelissen (CDA) in
het tijdschrift Nederlands Transport van de
Koninklijke Nederlandse Vereniging Van
Transport-Ondernemingen KNVTO.
Cornelissen, wijst erop dat het verkeersbeleid van
de rijksoverheid alleen via het provinciale en ge
meentelijke beleid werkelijk succes kan hebben.
Daarbij is een goede afstemming op het ruimtelij
ke beleid onmisbaar. Volgens Cornelissen is, on
danks alle mooie verhalen over de bevordering
van het openbaar vervoer, het aantal mensen dat
binnen het bereik van een station woont de afge
lopen tien jaar afgenomen. Cornelissen ziet goede
kansen dit te veranderen aangezien een-derde
van het aantal tot het jaar 2000 te geplande wo
ningen nog moet worden gebouwd. Vooral bij
nieuwe stedelijke ontwikkelingen liggen goede
kansen, aldus Cornelissen, evenals bij de bouw
van nieuwe kantoren, winkelcentra en fabrieken.
Het Rijkswegenfonds zal met ingang van 1982 zal
moeten worden opgeheven. De opcenten die de
automobilist nu op het tarief van de motorrijtui
genbelasting betaalt voor dit fonds moeten vanaf
dat jaar opgenomen worden in het normale balas-
tingtarief. Daarbij wordt het maximaal te betalen
bedrag aan opcenten, 736 per jaar, gehandhaafd.
Minister Tuijnman (verkeer en waterstaat) heeft
het betreffende wetsontwerp ingediend bij de
Tweede Kamer.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Labourleider James Callaghan
heeft gisterenmiddag op het congres van de
overkoepelende vakbond TUC in de badplaats
Brighton een warm pleidooi gehouden voor
nieuwe eensgezindheid en samenwerking tus
sen de socialistische partij en de vakbeweging
van Groot-Brittannië. Hij deed hiermee een
poging de kloof te overbruggen, die in de laat
ste twee jaar van zijn premierschap (tot mei
1979) tussen de Labourpartij en de vakbewe
ging was ontstaan.
Callaghan liet doorschemeren dat hij, als zijn par
tij weer aan het bewind zou komen, de gehate
conservatieve arbeidswet (die onder meer de
macht van de vakbonden beknot) ongedaan zal
maken. In ruil daarvoor moet de vakbeweging
dan wel een nieuw sociaal contract afsluiten om
dat alleen zo, zo stelde hij, een doeltreffende loon-
en prijzenpolitiek kan worden gevoerd.
Het is echter nog de vraag of Callaghan de con
gresgangers voor zijn plannen weet te winnen. De
meesten zijn de strenge loonpolitiek van Labour
nog niet vergeten. Geen enkele loonsverhoging
boven de vijf procent was toegestaan. De vakbon
den namen dat toen niet en lokten stakingen uit,
die na verloop van tijd geleid hebben tot Labours
verkiezingsnederlaag. Sindsdien had Callaghan de
vakbeweging niet meer toegesproken. Sommige
vakbondsbazen stellen hem nog steeds aansprake
lijk voor het verlies in de stembusstrijd. Callaghan
werd na zijn toespraak beleefd toegejuicht, wat
erop wijst dat zijn populariteit onder de congres
gangers in Brighton nog niet helemaal de oude is.
Uit memoires deel 2 komt Cornelis Verolme
wel naar voren als een man die zich veronge
lijkt voelt, en (zoals elders op deze pagina ge
schetst) anderszins het grootste gelijk van de
wereld heeft. De fusie met Rijn/Schelde zit
hem nog steeds dwars. Hij betitelt zijn concur
renten van destijds als „gieren die op een vette
buit aasden".
Cornelis Verolme herhaalt in zijn boek de eer
dere voorspelling dat de fusie de ondergang
van het nieuwe concern zou betekenen. Uiter
aard is de visie op de fusie en verdere verwik
kelingen in de Nederlandse scheepsbouwwe
reld sterk persoonlijk gekleurd,, té persoonlijk
wellicht Maar dat valt een man die een zó per
soonlijk stempel op de na-oorlogse scheepsin-
dustrie heeft gedrukt, nauwelijks kwalijk te
nemen.
LvdM.
Peking De Chinese partijleider, Hua Guoféng,
heeft gisteren verklaard dat hij aftreedt als per-
mier en dat vice-premier Zhao Ziyang hem in die
functie zal opvolgen. Tegenover de japanse minis
ter van buitenlandse zaken, Masayoshi Ito, die een
bezoek aan Peking brengt, zei Hua dat de wisse
ling in de regeringsleiding haar beslag krijgt tij
dens de nu lopende zitting van het nationale
volkscongres. Dit was de eerste officiële bevesti
ging dat de 61-jarige Zhao premier wordt. Deze
beschermeling van de huidige „sterke man" in
China, vice-premier Deng Xiaoping, is een econo
misch deskundige. Een verrassend economisch
herstel in de provincie Sichuan wordt zijn werk
genoemd.
Evenals zijn mentor Deng was Zhao tijdens de
"culturele revolutie" in ongenade gevallen. Begin
dit jaar werd hij met steun van Deng benoemd tot
vice-premier en lid van het politburo.
Ferrier onderscheiden
PARAMARIBO Op plechtige en sobere wijze is
gisteren afscheid genomen van de oud-president
van Suriname, dr. Johan Ferrier. Uit handen van
president Chin A Sen kreeg hij de hoogste onder
scheiding van de Surinaamse republiek, het groot
lint in de ere-orde van de gele ster. Bij de plech
tigheid waren aanwezig de raad van ministers, de
legerleiding en de nationale militaire raad.
