Beeldbuis wordt werkding
I
ERTALER
portir ti'fpïmlcr,
~im en
Bezit van kfeurentv
in 5 jaar verdubbeld
-GENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 27 AUGUSTUS 1980 PAGINA 7
AMSTERDAM Met excu
ses aan de reclamemakers
van een groot elektronika-
concern, die het al eerder
zeiden: de toekomst is reeds
begonnen. Als dat ergens
duidelijk wordt dan is het
op de komende Firatoten-
toonstelling, die van 29 au
gustus tot en met 7 septem
ber de Amsterdamse RAI-
hallen zal vullen met beeld
en geluid, afkomstig van
nieuwe technische wonde
ren die stuk voor stuk een
aanloop zijn tot een toe
komst die geheel door elek
tronika beheerst lijkt te
gaan worden. Het duide
lijkst wordt dat uit de ont
wikkeling rond de huiselij
ke beeldbuis.
■HM
- - - i
«aimêim»
ouaoQüomaoai
anaDQDÉaEiDis
raaaai2BHn - is
mtrt «*T fm uw bssm WOT %ch a
een elektronisch geheugen vermag
gBuit de kleine zakvertaalmachines. Philips
er nu een op de markt die maar liefst
,AGNederlandse woorden en uitdrukkingen
in Engels, Duits, Frans, Noors,
r\s, Italiaans, Arabisch en Japans en om-
iSjferd. Men toetst de woorden in en de ver-
daarvan verschijnt op het display, dat
|ef(^maal 16 letters kan bevatten. Wil men
Jw£re zinnen maken, dan is het mogelijk de
6-ii doorlopend van rechts naar links 'over
\v6cherm te laten lopen. Zo kan gecontro-
psti
BX1
een duidelijke tendens
ijsbaar bij de fabrikanten
ntfudio- en video-appara-
enerzijds te streven
Jjeen zo klein mogelijke
firing, anderzijds, en dat
voor tv, naar een zo
mogelijke.
ltroduceert Panasonic op
irato een mini-polstas-tv
l cm beeldscherm. Het is
itermate geschikte radio-
nbinatie voor reizigers.
v is namelijk geschikt
Ontvangst van alle tv-sys-
i ter wereld: PAL,
SECAM. Een loupe
bijgeleverd.
^degene die het groot wil-
l||en begint er een ruimere
te komen in projectie-
De groot-
normale" tv is nu 68 cm.
i met televisieprojectie is
igelijk om nóg groter te.
Waar dan ook èrg groot.
>staat zelfs apparatuur
lee een beeldformaat
uim 40 vierkante meter
worden verkregen. De
frheid van dit kleuren-
I gaat dat van het bios-
$herm nog te boven,
g redelijk hanteerbaar
voor de huiskamer is
i beeldschermdiagonaal,
eeldoppervlak is dan
keer zo groot als bij
levisie ingevoerd nog
slechts enkele uren per week
en met slechts één program
ma. Dertien jaar geleden
tijdens Firato 67 kreeg het
toestel er als functie het weer
geven van kleuren bij. Niette
min konden er nog slechts
uitsluitend omroepprogram
ma's op het beeldscherm
zichtbaar worden gemaakt.
De snelle ontwikkeling van
de elektronika, de micro-elek-
tronika, en een later uitvloei
sel daarvan, de microproces
sor, hebben hier een drasti-
Video
Het begin van de jaren zeven
tig luidde het tijdperk van de
videocassetterecorder voor de
huiskamer in. Jarenlang bleef
dit een Nederlands/Europese
aangelegenheid tot er nog en
kele videocassettesystemen
bijkwamen, maar aile met de
primaire mogelijkheid van
opnemen en weergeven van
kleurentelevisieprogramma's
en van weergeven via elk te
levisietoestel.
Opnieuw had de beeldbuis er
een taak bijgekregen: televi
sieprogramma's konden wor
den bekeken op een tijdstip
dat het de kijker uitkwam.
Bovendien begon het langza
merhand ook aantrekkelijk te
worden om met behulp van
een kleurencamera zelf opna
men te gaan maken, zodat
ook de familietaferelen inge
blikt konden worden om later
nog eens te worden bekeken.
Qua prijs en gebruiksmoge
lijkheden mag video nu dan
ook worden beschouwd als
volwassen en vaste klant van
het beeldscherm.
De Firato 80 zal een zeer
groot aanbod merken en mo
dellen videorecorders te zien
geven. Op tenminste twintig
stands leveranciers van vi
deocassettes niet meegere
kend zullen uitvoerig de
vele gebruiksmogelijkheden
worden gedemonstreerd en
zal het publkiek in staat wor
den gesteld om met behlp van
kleurencamera's eigen opna
men te maken.
leerd worden of zo'n lange zin correct is inge
tikt.
Deze vertaler, die werkt op net- of batterijvoe
ding, heeft nog een aantal andere eigenschap-
pen, o.a. een vast ingebouwd geheugen met Veel gemeen
daarin een aantal veel gebruikte termen en
uitdrukkingen in Engels, Duits, Frans en
Spaans, alsook de mogelijkheid tot het omreke
nen van maten en gewichten. Het maken van
eenvoudige sommetjes gebeurt met de cijfers,
die ook op het toetsenbord zijn aangebracht
Een maxi-formaat: ontvanger met schermformaat van
100 cm. (Panasonic).
een kleurenontvanger van
66/67 cm beeldbuis. Niettemin
'vraagt een dergelijk beeld
schermformaat een kijkaf-
stand van vier a zes meter,
hetgeen in de meerderheid
van de Nederlandse woningen
beslist niet altijd haalbaar is.
Ook de geluidsapparatuur is
aan de slanke lijn gaan doen:
kleinere tuners, versterkers,
cassettedecks en platenspelers.
Technics introduceerden on
langs de kleinste draaitafel ter
wereld, even groot als een pla
tenhoes, die normaal kan
staan, eventueel ook aan een
vlakke muur kan hangen. Het
principe is gebaseerd op een
platenklem die in het deksel
in ingebouwd, evenals de arm
met MD-element.
Ondanks het groot aantal
merken en modellen hebben
alle videocassetterecorders
veel kenmerken gemeen,
waardoor u ze op deze punten
niet hoeft te vergelijken:
Ze zijn alle geschikt voor
het opnemen en weergeven
van zwartwit- en kleurenpro-
gramma's.
Ze kunnen alle program
ma's opnemen die u met uw
kleurenontvanger ook kunt
ontvangen.
Ze beschikken over een in
gebouwde kleurenontvanger
(natuurlijk zonder beeld
scherm) met een groot aantal
programmeerbare zendertoet-
sen. De keuze van de op te
nemen zender(s) wordt hier
door sterk vereenvoudigd,
terwijl het tv-toestel niet in
geschakeld hoeft,te zijn.
Alle videocassétterecorders
beschikken over een inge
bouwde klok annex schakel-
klok. Deze kunt u zodanig in
stellen dat ook bij afwezigheid
automatisch en op een vooraf
ingestelde tijd kan worden
opgenomen.
Er treden hierbij enkele ver
schillen op, namelijk hoelang
vooraf de klok geprogram
meerd kan worden (bijvoor
beeld 8, 14 of 16 dagen) en of
binnen deze tijd meer pro
gramma's van verschillende
zenders kunnen worden opge
nomen (van 1 tot maximaal
5). Dit laatste is bij sommige
kabel-tv-netten niet mogelijk!
Bij alle videocassetterecor
ders is het mogelijk om het
programma op te nemen waar
u op dat moment naar kijkt,
of juist een programma op een
ander net.
En niet in de laatste plaats
is de bediening van de video-
cassetterecorder eenvoudig,
juist omdat er gebruik wordt
gemaakt van videocassettes
(vergelijkbaar met de geluids
cassettes). Voor de bediening
van het loopwerk vertoont de
videocassetterecorder veel
overeenkomst met een gewo
ne cassetterecorder. Het ont
vangstgedeelte komt overeen
met een kleurenontvanger
door de keuze van de pro
gramma's met behulp van
programmatoe tsen.
Op alle videocassetterecor
ders kan ook een kleurenca
mera met geluid worden aan
sloten voor opnamen van
>eeld en geluid in en om het
huis. Voor dergelijke opna
men buitenshuis zijn er ook
draagbare uitvoeringen die op
een ingebouwde accu werken.
Spoelen
-formaat: radio-televisie met vier cm.-beeldbuis.
i wordt bijgeleverd (Panasonic).
Als u deze gebruiksmogelijk
heden voldoende acht maakt
het niet veel uit welk model
er wordt gekozen. Anders
wordt het bijvoorbeeld als er
grote waarde wordt gehecht
aan een zo lang mogelijke
speelduur per cassette. In dat
feval ligt de grens momenteel
ij acht uur, terwijl bij andere
modellen de maximale speel
duur 3 tot 4 uur bedraagt. Of
het zou kunnen zijn dat af
standsbediening gewenst is.
Deze kan variëren van een
eenvoudige start/stop via een
draad tot een zeer uitgebreide
draadloze afstandsbediening
met alle loopwerkfuncties.
En, om even bij de loopwerk-
functies te blijven, de wat
luxer uitgevoerde apparaten
op dit gebied bieden de moge
lijkheid van stilstaand beeld,
slow-motion en versnelde
weergave, bijvoorbeeld 2- of
3-maal de normale snelheid.
In enkele gevallen is ook snel
heen- en terugspoelen moge
lijk waarbij het beeld zicht
baar blijft. Dat is dan erg han
dig om zeer snel een bepaalde
passage terug te vinden. Dit
noemt men wel „Picture
Search".
Veel videorecorders beschik
ken ook over de mogelijkheid
van „audio-dub". Dat bete
kent dat van een eenmaal op
genomen televisieprogramma
het geluid kan worden gewist
en vervangen door ander ge
luid een vorm van nasyn-
chronisatie dus.
Diverse mdellen beschikken
ook over een of andere vorm
van ruisonderdrukking, zoals
het bij geluidscassetterecor
ders bekende Dolby-systeem.
Evenals de geluidscassettes
kunnen de videocassettes ook
weer gewist en opnieuw be
speeld worden.
Kleurencamera 's
De kleurentelevisiecamera,
nauwelijks groter of tegen
woordig al Kleiner dan een
filmcamera, is al bezig om
enorm populair te worden.
Voor minder dan 2.000,- tot
4.000,- is er een heel scala
aan kleurencamera's. Daarbij
wordt het prijsverschil in
hoofdzaak bepaald door het
gebruikte objectief (van hele
maal geen zoom tot achtmaal
zoom), door het aantal ge
bruikte opneembuizen (1, 2 of
3) en of een optische dan wel
elektronische beeldzoeker
wordt gebruikt. In het laatste
geval is de zoeker een 38 mm
tv-beeldschermpje. De wer
king van de optische zoeker is
vergelijkbaar met die van
filmcamera's.
Tot de vele video-accessoires
behoort een adapter waarmee
het op eenvoudige wijze mo
gelijk is om bestaande films
en dia's op videocassette „over
te schrijven". Daardoor kun
nen de films en dia's die an
ders nauwelijks meer uit de
kast komen op de eigen kleu
renontvanger worden beke
ken. Zoals hiervoor gemeld,
kan er dan achteraf nog mu
ziek of commentaar aan wor
den toegevoegd. Stomme
films en dia's krijgen hierdoor
nog een onverwachte waar
destijging. Geluidsfilms kun
nen met geluid en al worden
overgenomen. Het spreekt
vanzelf dat deze camera's ook
voor bewaking, bijvoorbeeld
van de voordeur, kunnen
worden gebruikt.
Satelliet-tv
Toen er in de loop van de ja
ren verscheidene televisiezen
ders bijkwamen in de ons om
ringende landen ontstonden
er meer ontvangstmogelijkhe
den. En deze ontwikkeling
kwam nog in een stroomvers
nelling met de komst van de
Centrale Antenne Inrichtin-
fen, die soms met hun para-
olische antennes een verre
blik over de grens richtten in
de richting van Duitsland,
België,. Frankrijk en Enge
land. Buiten de grensstreken
kwam nu ook bijvoorbeeld de
randstad binnen het bereik
van deze zenders. De eerst
volgende stap binnen een
aantal jaren is de satelliet
televisie.
Met behulp van een dergelij
ke satelliet kunnen niet alleen
programma's voor één of een
aantal landen worden ver
zorgd, maar is ook eeif directe
relayering van televisiepro
gramma's mogelijk die van
ver achter de horizon of zelfs
van de andere kant van de
aarde komen. Bij een Centrale
Antenne Inrichting (CAI) met
vele duizenden abonnees, zal
de extra investering voor deze
ontvangstmogelijkheid geen
grote invloed hebben op het
abonnementsgeld.
Kennismaking met satelliette
levisie is op de Firato moge
lijk en zal de betekenis aanto
nen hoe we op deze manier
onze blik letterlijk en figuur
lijk kunnen verruimen. De
firma Wolfsen in Alkmaar
heeft inmiddels al een zelf-
bouwschotelantenne in de
handel gebracht voor degene
die satelliettelevisie wil ont
vangen.
Fabeltjesan tenne
Sinds de eerste satellietuitzen
ding in 1962 vanuit de Vere
nigde Staten heeft de ontwik
keling op het gebied van tv-
omroepsatellieten niet stilge
staan. In een tijdsbestek van
Super-maxl projectiescherm van 150 cm (Akai).
Het bezit ven een kteuren-tv la In vip iaat meer aan
verdubbeld, in 19/5 bad 33 procent van de Nederlan
der* een kteuren-tv en in 1979 we» dat percentage ge-
ategen naar 70 procent, tn dezelfde periode nam het
bezit ven een zwert-wlt-tv af van 99 procent naar 41
procent. Dat blijkt uit een kijk- en luisteronderzoek
van de NOU dat werd gehouden in het najaar ven 19/9.
Uit bet onderzoek komt ook naar vore,i dat het bexti
ven televisie mal afstandsbediening ia toegenomen
van 10 procent in 1978 naar 13 procent in *979. Vrijwel
site ondervraagden, 97 procent, hadden televisie. BIJ
één procent was een videorecorder aanwezig.
Teletekst vereist een uiterst
geringe investering aan de
zenderzijde en kan, zolang de
zenders in de lucht zijn, zeer
actuele informatie bieden. Het
televisietoestel kan nu vrijwel
de gehele dag als nieuwe bron
van informatie dienen, of het
nu om de toestand op de we
gen gaat, de weersverwach
ting of het laatste nieuws. Te
letekst biedt voorts de moge
lijkheid van ondertiteling bij
normale programma's of een
alternatief voor het huidige
nieuwsprogramma voor
slechthorenden. Voorts is het
ook mogelijk om buitenlandse
teletekst-programma's te ont
vangen en daarvoor geldt ei
genlijk hetzelfde als hiervoor
gezegd werd over meer ont
vangstmogelijkheden.
Min of meer hetzelfde geldt
voor Viditel, want hoewel na
tionale databanken in princi
pe een oneindig aantal pagi
na's kunnen bevatten, bestaat
ook de mogelijkheid om bui
tenlandse databanken, ver
over de Nederlandse grenzen,
en misschien gespecialiseerd
in bepaalde onderwerpen, te
raadplegen. Uiteindelijk zal
dan een wereldomspannend
data-informatiesysteem kun
nen ontstaan met onbegrens
de mogelijkheden.
PTT
De PTT zal dit op de Firato
demonstreren. Het doel van
deze presentatie is. dat ook
anderen dan de ongeveer 150
informatieleveranciers en
3000 gebruikers die zullen
deelnemen aan de praktijk
proef, zich ruimschoots op de
werking van het systeem
kunnen oriënteren. Daartoe
wordt de helft van de 100
vierkante meter grote PTT-
stand ingenomen door 10
viewdata-televisietoestellen
en een informatiebalie. Zes
van de tv-toestellen zijn zoge
naamde „speel"viditels. Het
publiek kan deze zelf bedie
nen en aldus naar eigen wens
putten uit de ruim honderd
duizend informatiepagina's
van het computerbestand van
Viditiel.
De slanke lijn in tuner, versterker en cassettedeck met
microprocessor (Siemens).
nog geen twintig jaar is een
experiment uitgegroeid tot
een voor algemeen gebruik
gereed systeem.
Binnen nu en enkele jaren
zullen wij in Europa dagelijks
in onze huiskamers de tv-
beelden kunnen ontvangen
van tv-stations die nu via
de aardse kanalen niet te
ontvangen zijn. Op welke ma
nier wij de signalen van deze
omroepsatellieten zullen gaan
ontvangen is reeds meer dan
eens een punt van speculatie
geweest. Onlangs nog waren
er publikaties over de ontwik
keling van een superantenne.
Tegen een muur bevestigd
binnen de woning zou ont
vangst van alle satellietzen
ders in de wereld mogelijk
zijn. Een fabeltje dat niet
waar kan zijn om meer dan
één reden. Alle geostationaire
satellieten en dat zijn de
satellieten waar het hier om
gaat zijn gegroepeerd rond
de aarde boven de evenaar.
Vanuit ons vrij noordelijk ge
legen land is maar een gedeel
te van die evenaarbaan
„zichtbaar"; „onzichtbare" sa
tellieten zijn niet ontvang
baar.
Een ander belangrijk argu
ment tegen de fabeltjesanten
nes is dat een antenne net
als nu bij aardse ontvangst
nauwkeurig op de zender ge
richt moet zijn. Het zomaar
tegen een muur bevestigen
gaat dus niet. Momenteel is
een schotelantenne met een
diameter van 90 cm al een.
goede individuele antenne.
Door voortschrijdende ont
wikkelingen in de halfgelei
dertechnieken zal in de toe
komst een antennêdiameter
van 60 cm toereikend zijn.
Het plaatsen van een dergelij
ke antenne op een punt van-
waaruit de satelliet „zicht
baar" is, is vooral in de be
bouwde kom lang niet al
tijd mogelijk.
Teletekst en Viditel
De ontwikkeling van Tele
tekst en Viditel (Viditel is de
naam die door de Nederland
se PTT werd gegeven aan dit
Viewdata-systeem) zullen van
grote waarde kunnen zijn als
de betekenis ervan in alle la
gen van de maatschappij is
doorgedrongen en op de juiste
waarde geschat. Beide syste
men zijn een vorm van grafi
sche beeldcommunicatie
waarbij de normale kleure
nontvanger centraal staat
zij het dan met een extra de
coder voor het betreffende sy
steem. Een voorwaarde voor.
succes is een grote hoeveel
heid kleurenontvangers, en
Nederland loopt hierbij met
rond 70 procent praktisch
voorop in Europa. Voor Vidi
tel is een dicht telefoonnet
eveneens een voorwaarde, en
ook op dit gebied neemt Ne
derland een vooraanstaande
positie in.
Bediening
De sierlijke lijn met draaitafel en andere elementen
(B O).
De bediening van een tele-
tekst-ontvanger is nauwelijks
moeilijker dan van dezelfde
kleurenontvanger zonder te
letekst. De extra toetsen heb
ben betrekking op de keuze
mogelijkheid per zender voor
het normale tv-programma
dan wel de teletekstinforma-
tie. Voorts zijn er natuurlijk
toetsen voor het kiezen van
de paginanummers en nog ex
tra toetsen waarmee van bij
voorbeeld een quizpagina
eerst de vragen zichtbaar
worden gemaakt en door in
drukken van een extra toets
de antwoorden. Ook is het
voor een goede leesbaarheid
soms mogelijk om het onder
ste, respectievelijk het boven
ste deel van de pagina dubbel
vergroot weer te geven. Dan
kan men het apparaat zodanig
instellen dat zeer actuele in
formatie in het normale tv-
beeld kan verschijnen, waar
bij dan verder wordt verwe
zen naar de pagina met de
uitvoerige informatie.
Bij teletekst en viditel is in
principe de mogelijkheid aan
wezig om de gekozen pagina's
behalve zichtbaar te maken,
ook uit te laten printen, zodat
een zogenaamde hard-copy
ontstaat, of de informatie op
een gewone cassetterecorder
op te nemen, zodat deze later
nog kan werden opgeroepen.
Deze mogelijkheid zal uitein
delijk een vast onderdeel
worden van de huiskamer
computersystemen, die behal
ve hiervoor, ook geschikt zijn
om veel eigen informatie te
verwerken, op te bergen of
uit te printen. Uw huishoud
boekje op het beeldscherm, of
een kookrecept, de verjaar-
dagskalender verhuist van
het kleinste kamertje naar het
beeldscherm, «n thuis bankie
ren krijgt een diepere beteke
nis. Kortom, de kijker kan
van passief actief worden.
Science-fiction
Ontwikkelingen op elektro
nisch gebied die men eerder
zou verwachten in een scien-
ce-fictionroman zijn er al le
gio. Kan er nog meer? Zeker!
De Japanse Techno-Economi-
sche Vereniging heeft leiding
gevende mensen een prognose
laten geven over de toekomst
in de elektronika. Een paar
antwoorden: in 1994 staan
over de hele wereld in de
meeste woningen minicompu
ters; in 1987 winkelt men via
Viditel; in 1998 kiest men via
het kabelnet; in 1990 hoeft
men niet meer naar kantoor,
men werkt dan thuis met een
beeldscherm via een telefoon
lijn.
En nog een paar technische
voorspellingen: na 1985 heeft
men platte beeldschermen,
die als schilderijen aan de
muur hangen; in 1990 is er
driedimensionale televisie; in
1985 komen er pocketvideore-
corders op de markt.
