mislukkingen
biden tot hechte organisatie
Onlusten in
Hamburg
)OLSE STRIJD VOOR VRIJE VAKVERENIGING
f
Hervatting Noord-
Zuid-dialoog
somber perspectief
Amerikaanse gijzelaars opnieuw in Iran verspreid
Opnieuw
blokkade
Franse
havens
'My Fair Lady' in
hartje Londen
langBaroei
Kf;
ADVERTENTIE
te wal ■-
schip
drag(
een
n gekoz^
werd
volgen
nklijk IAAG Het systeem is in orde; de
gelezent deugen niet Zo kan. grof samenge-
Amsteri aardbeving worden omschreven die
Haag regering heeft getroffen. Premier
ontvarih. vice- premier Pyka en vier minde-
ti. Heten allen verantwoordelijk voor de
er, m^ische en voorlichtlngspolltiek - ver-
zicP van het politieke toneel. Ze zijn
kken. gen door personen die. naar partijlei-
we rek hoopt, meer vertrouwen bij de
i zullen hebben.
Den H
rijtoer ndanks deze „overwinning voor de ar-
in", zoals stakingsleiders in Gdansk het
koets. I. gaan de stakingsacties onverminderd
üe belangrijkste eis, het opheffen van de
vakbond en mogen oprichten van hun
ander, ^rije, onafhankelijke werkgeversverte-
flrdigingen, is namelijk geen stap dichter-
w)men.
ok deider Gierek wist, toen hij zondagavond
dezèPraak hield voor radio en televisie, niet
het kp hij in het stof moest buigen: inderdaad
in Ni alles aan te merken het Poolse econo-
wam, i beleid. Dat zou dan ook, „diepgaand",
ivaar' zj hervormd. En volgende vakbondsver-
00k sn zouden geheel democratisch zijn: ge-
ij en iedereen mocht zich op de lijst la
in er gÊn-
n de lü51 was niet genoeg. Het „staatsorgaan
op'1 verdwijnen: slechts een socialistisch
ig, w^an een onafhankelijke staat zijn met
fenzen en internationale autoriteit,
i werdan de stakers formeel, met de wet in de
het in hun verlangen naar een vrije on-
vakbond. De Poolse Volksrepu-
^aakte ee^1 namelijk zijn handtekening gezet
deed onven.tie nummer 87 van de Internatio-
dtfbeids Organisatie (ILO) te Genève, en
gewaad311 ..werknemers en werkgevers, zon-
daard onderscheid, hebben het recht, zonder
n een,r voorafgaand toestemming te krijgen,
;1 {anisatie op te richten die hun voorkeur
Hl er lid van te worden, met als enige re-
dat zij daarbij de regels van de betref-
iii 11Tganisatie in acht nemen",
j^jjjjjdige stakingsacties verschillen enorm
die Polen bij vroegere ge-
den getroffen heeft. De actiecomité's
l uitstekend georganiseerd, staan in
rend contact met elkaar, trekken een
mover de regering en laten zich niet im-
endste staking tot nu toe, de „kerstop-
van 1970 in Gdansk, kwam ten einde
^^politie het vuur opende op de menigte:
personen verloren het leven. Maar ook
in Poznan, grepen de autoriteiten hard-
in en 1976 was het niet anders - er vie
rt weliswaar geen slachtoffers, maar
,>n stakers verdwenen in de gevangenis,
■mrust in Radom en Ursus onstond een
Bezettende stakers van de Lenlnwerf In het Poolse Gdansk staan hier bijeen, om gezamenlijk het Poolse
volkslied te zingen.
-jmriKt m Kadom en ursus onstona een
l^ng die in het hele land geld ging inza-
I voor de familieleden van de gevangen
H l Dat werd een grandioos succes en uit
reging ontstond het „Comité voor Sociale
H dediging" (KOR). Dat ging zich met
*»ezig houden met de sociale situatie, in
d: de positie van de arbeiders, die zich
VpTikten door onmondigheid en onmacht
beteringen in hun eigen omstandighe-
a te brengen. Daaruit ontstond, als logi-
-A1» Misequentie, het verlangen naar eigen,
- jkelijke en vrije vakbonden, zoals dat in
CCIier vorig jaar werd geformuleerd in een
voor een „Handvest van de Rechten
Arbeider".
g^jVrije vakbonden
j i iar bestonden in Polen vier van zulke
Q3onden". De initiatiefnemers motiveer-
i stap als volgt:
problemen die ons allen raken. Zoals
nngen van de werknormen in het na
deel van de werker, verlies aan loon omdat het
werk buiten de schuld van de werknemers stil
komt te liggen, een onjuiste verdeling van pre
mies en beloningen, de hoeveelheid werkuren,
slechte hygiënische omstandigheden en gebrek
aan veiligheid. Daarom is er de noodzaak de
belangen van de arbeiders te verdedigen, om
dat de bestaande vakbonden niet in staat zijn
zulke activiteiten te ondernemen. We rekenen
op de medewerking van alle mensen om ons
gemeenschappelijk belang te kunnen verdedi
gen".
Een keurige tekst, die allerminst als provocatie
kan worden gezien. Het „Handvest" echter had
duidelijk gemaakt wat er achter steekt. Volgens
dit document wordt in Polen de arbeidsproauc-
tiviteit voortdurend verhoogd door scherpere
normen aan te leggen; kan loonbetaling worden
stopgezet als een fabriek stil komt te liggen als
de aanvoer stopt; bestaan er tal van privileges
voor hogere functionarissen en partijleden;
wordt het aantal wettelijk verplichte werkuren
geregeld uitgebreid met onbetaald, „vrijwillig"
overwerk; zijn de hygiënische omstandigheden
vaak schrikbarend en laat de veiligheid alles te
wensen over. En de bestaande vakbond komt
niet, zoals bij ons, eenzijdig voor de belangen
van de werknemers op, maar staat tussen de
staat en arbeiders in, om, via puur eenrich
tingsverkeer, de verlangens van de staat aan de
arbeiders uit (lees:op) te leggen,
jln april 1978 deden de drie „vrije vakbonden"
die toen in Polen bestonden een beroep op de
werknemersorganisaties in het Westen om on
dersteuning en erkenning; in juni van dat jaar
werd de ILO in Genève gevraagd om wereld
wijde solidariteit met mensen uit de beweging
die vervolgd en gediscimineerd werden.
Het beroep om solidariteit, dat in ieder geval
niet uitmondde in een wereldwijde actie, was
begrijpelijk, want het ontstaan van de „vrije
bonden" werd door de staat allerminst begroet
Het kwam tot tegenwerkingen en pesterijtjes;
sommige initiatiefnemers verloren hun werk
als gevolg van een gezochte aanleiding.
Ook de leden van KOR, welke organisatie zich
als een olievlek over het land uitbreidde, ston
den aan vervolging bloot. Dat hun telefoons
werden afgetapt was wel het minste. Maar soms
verdwenen ze voor 48 uur achter de tralies, de
maximale termijn waarin iemand in Polen zon
der vorm van proces vast kan worden gehou
den. Janek Litynski hoofdredacteur van Robot-
nik, „De Arbeider", het blad van KOR en het
orgaan van de vrije vakbonden, werd vorig jaar
vijfmaal op die manier opgepakt.
Het verloop van de stakingsacties maakt duide
lijk dat KOR bij de actievoerders een enorm
vertrouwen geniet. Alle informatie over de sta
kingen, die nu al bijna twee maanden aanhou
den, verliep aanvankelijk via KOR-woordvoer-
der Jacek Kuron en bleek in al zijn volledig
heid steeds juist. Maar vorige week besloot de
Poolste overheid daar een eind aan te maken.
Eerst kreeg, zondag, Janek Litynski huisarrest
Maandag werd hij gearresteerd na, volgens oog
getuigen door de politie in elkaar geslagen te
zijn. Dinsdag volgden achttien andere KOR-le-
den de weg naar de cel. En ditmaal werd aan
de 48 uurs-regel slechts formeel de hand gehou
den: onmiddellijk als die termijn was afgelopen
werd opnieuw tot arrestatie overgegaan. Inmid
dels zitten zo 30 dissidenten zonder vorm van
proces in de gevangenis.
Maar als de autoriteiten dachten met het ge
vangen nemen van de top van KOR het brein
achter de stakingsacties te hebben opgeruimd
zullen ze intussen tot andere gedachten zijn ge
komen: de stakingsleiders bleven onvermurw
baar in hun eisen. Er kwamen er zelfs bij: De
KOR-leden moeten vrij. En het valt niet aan te
nemen dat ze zich akkoord zullen verklaren
met andere toezeggingen als niet eerst de dissi
denten op vrije voeten zijn gesteld.
Intussen wordt het steeds duidelijker dat de
Poolse overheid met de rug tegen de muur staat
en dat de stakers de troeven in handen hebben.
Was er eerst geen sprake van onderhandelin
gen met het Verenigd Stakings Comité, nu
praat de nieuwbenoemde premier Josef Pin-
kowski als hoofd van de regeringsdelegatie,
met de actieleiders. De hoofdredacteur van het
Staats persbureau Interpress heeft gisteren ver
klaard, dat de verklaring van partijleider Gie
rek van zondag tevens erkenning van de sta
kingsrechten inhield, al werd dat in de officiële
bewoordingen niet genoemd. Maar juist aan dat
laten van „tussen de regels door lezen" hebben
de Polen allerminst behoefte. Dat kunstje is
veel vaker vertoond; ze willen feiten.
Het verloop van de onderhandelingen doet ho
pen dat althans een gedeelte van de eisen van
de Poolse arbeiders vervuld zal worden. Maar
beide partijen weten dat het onderste uit de
kan onbereikbaar zal blijven Of, zoals Gierek
het zei: „Het socialisme waarborgt de Poolse
staatkundige en nationale belangen".
ANDRE HORLINGS
De onafhankelijke kandidaat voor de Amerikaanse pre
sidentsverkiezingen, John Anderson (rechts) Introdu
ceert hier zijn „runner mate", de voormalige gouverneur
van Wisconsin, Patrick Lucey (62).
Lucey tweede man Anderson
WASHINGTON John Anderson, de Onafhankelijke kan
didaat in de Amerikaanse presidentsverkiezingen, heeft be
kend gemaakt dat hij de 62-jarige Patrick J. Locey heeft
uitgekozen als zijn kandidaat voor het vice-presidentschap.
Lucey, de vroegere gouverneur van de staat Wisconsin, is onder
de regering Carter Amerikaans ambassadeur in Mexico geweest,
maar nam zijn ontslag om een belangrijke post te bekleden in de
inmiddels mislukte verkiezingscampagne van Senator Edward
M. Kennedy.
De Republikeinse kandidaat voor het Amerikaanse president
schap, Ronald Reagan, heeft tegengesproken dat de reis naar
China van zijn man voor het vice-presidentschap, George Bush,
mislukt is.
Op een onrustig verlopen persconferentie verklaarde de oud-
gouverneur van Californië, dat hij geen herziening van de poli
tiek tegenover China nastreeft.
NEW VORK, DEN HAAG De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Edmund Muskie, heeft gisteren een be
roep gedaan op de rijke olielanden om een stabiel prijsbe
leid te voeren en een verdere ontwrichting van de interna-,
tionale economie te voorkomen.
In een speciale zitting van de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties, die gisteren begon en waar de problemen
tussen net (rijke) noorden en het (arme) zuiden van de we
reld centraal staan drong de Amerikaanse bewindsman aan
op internationale onderhandelingen over economische
kwesties. Hij riep ook de Sovjet-Unie en zijn bondgenoten
op aan dergelijke onderhandelingen deel te nemen.
De Sovjet Unie heeft tot nu iedere verantwoordelijkheid ten
aanzien van de onderontwikkeling van de Derde Wereld afge
schoven met als motief dat deze te wijten is aan de voormalige
(westerse) kolonisatoren.
Op de twee weken durende conferentie in New York zal men
prtoberen de weg vrij te maken voor onderhandelingen op
wereldniveau over vijf hoofdpunten: grondstoffen, energie, han
del, ontwikkeling en monetaire en financiële problemen. De ei
genlijke Noord-Zuiddialoog zou dan volgens plan volgend jaar
moeten plaats hebben. De aanhangers van de vrije-marktecono-
mie, in het bijzonder de Verenigde Staten, wijzen echter de ver
langens van de Derde Wereld af als te revolutionair. Zij zijn
slecnts bereid tot een geleidelijke verandering van de structuur
van de wereldeconomie "in wederzijds belang". Vooral de om
standigheden, met name de internationale economische recessie
die in de hand is gewerkt door de olieprijsstijgingen lijken op
het ogenblik niet bijzonder gunstig voor een doorbreking van
deze impasse. Aan waarschuwingen voor de gevolgen van een
definitieve mislukking van de Noord-Zuiddialoog heeft het niet
ontbroken. Enkele maanden geleden is een rapport uitgekomen
van een commissie van politici en ontwikkelingsdeskundigen
onder voorzitterschap van de Westduitse ex-bondskanselier
Willy Brandt. Daarin wordt ervoor gepleit een eind te maken
aan de scheve verdeling tussen de industrielanden en de Derde
Wereld teneinde een ramp te voorkomen.
Hoewel in Nederland positief op het rapport is gereageerd heb
ben de belangrijkste westerse industrielanden zeer terughou
dend gereageerd op de voorstellen van de commissie-Brandt. Zij
vinden dat zij eerst orde op zaken moeten stellen in eigen huis
door de inflatie terug te dringen en de huidige stagnering van
de economie te boven te komen.
(Jp rwaimende bananen-
ma een uitgesproken
h aroma. Tropisch,
tid, zoet en zacht,
o o ok aptritief, after-
""ön smaakmaker.
do^w
msP'
-ft- is tegen geestelijke in Moskou
■VatOU De dissidente Russisch-orthodoxe priester
akunin heeft maandag voor een Moskouse rechtbank
S3.de dat door hem in omloop gebrachte documenten
t rechten van christenen in de Sovjet-Unie, tot doel
)Ze!de °*actU van de staat te ondermijnen.
n, die tot zijn arrestatie vorig jaar november het christe-
\pp[nité ter bescherming van de rechten van gelovigen in de
iV~Wnie leidde, staat terecht op beschuldiging van anti-Sov-
Atie en propaganda,
schuldig wordt bevonden, wacht hem een maxi-
i raf yan zeven jaar gevangenis en vijf jaar interne ver
ier*. Bij bet proces in Moskou mocht van de familieleden al-
ikunins vrouw Iraida, de rechtzitting bijwonen.
t dubaanse vluchtelingen
:b pven zich over
lOgiNA Achtend ertig van de 103 Cubanen die de
jroor Amerikaanse belangen" in Havanna waren bin-
OLucht, hebben zich aan de plaatselijke autoriteiten
even, zo is uit diplomatieke bron vernomen.
itCPbanen waren met nog 387 landgenoten op 2 mei van dit
plaatselijke vertegenwoordiging van de VS binnenge-
t jca een campagne voor het recht op onmiddellijke emi-
nar de VS die leidde tot botsingen met militante Castro-
ers.
ten in Port Elizabeth
DLIZABETH In het weekeinde zijn in Port-Elixa-
ee vrouwen gewond geraakt en verscheidene auto's
1 gestoken of onklaar gemaakt bij een reeks relle-
le zwarte wijken.
ie moest vier keer in actie komen tegen ongeveer vijftig
i die probeerden politievoertuigen in brand te steken,
lijnlijk wilden zij hun onvrede uiten met het besluit van
ité van zwarte middelbare scholieren in de stad. Dat co-
loot donderdag niet langer de lessen te boycotten.
TEHERAN De Amerikaanse gijzelaars
die sinds 4 november van het vorig jaar in
Iran worden vastgehouden, zijn wederom
naar andere niet nader genoemde plaatsen
overgebracht. Dit hebben de studenten die
de gijzelaars bewaken, laten weten in een
verklaring die door de Iraanse radio werd
voorgelezen. De studenten zouden tot deze
stap besloten hebben, omdat zij een nieuwe
Amerikaanse bevrijdingspoging vrezen.
In hun verklaring herhaalden de studenten
eerdere dreigementen dat zij de gijzelaars zul
len doden als de Verenigde Staten zo'n nieuwe
poging ondernemen. De studenten beklemtoon
den dat dit laatste niet ondenkbaar is vanwege
de presidentsverkiezingen van 4 november, die
wellicht tegelijkertijd de eerste verjaardag zul
len zijn van de gijzelaarscrisis. De studenten
noemden Shiraz, Gorgan, Qazvin en Wanjan als
steden van waaruit gijzelaars naar andere on
derkomens zijn overgebracht. Na de mislukte
Amerikaanse reddingsactie van april noemden
zij meer dan een dozijn steden, waarnaar toe de
gijzelaars zijn zouden zijn verhuisd.
Tussen president Bani-Sadr en premier Radjai
bestaat onenigheid over de benoeming van „de
ministers voor binnenlandse zaken, voor defen
sie en voor verscheidene andere departemen
ten", zo heeft de voorzitter vain het Iraanse par
lement maandag bekendgemaakt
Irans gematigde minister van Voorlichting,
Nasser Minachi, heeft president Bani-Sadr zijn
ontslag aangeboden. De „haviken" in Iran heb
ben felle kritiek op Minachi uitgeoefend. In fe
bruari werd hij gevangen gezet toen de militan
te studenten hem beschuldigd hadden van sa
menwerking met de CIA, de Amerikaanse in
lichtingendienst. Een etmaal later werd Mina
chi in vrijheid gesteld.
BU KOMST VAN STRAUSS
HAMBURG In Ham
burg hebben zich giste
ren felle botsingen voor
gedaan tussen de politie
en demonstranten naar
aanleiding van een ver
kiezingsbijeenkomst van
de christen-democrati
sche kanselierskandi
daat Franz Josef
Strauss. Honderd poli
tiemannen en vier beto
gers raakten gewond
Circa 20.000 doorgaans
jongere betogers trok
ken door de straten om
tegen de komst van
Strauss naar Hamburg
te protesteren. De politie
moest met traangas en
gummiknuppels optre
den tegen ae militantste
demonstranten onder
hen.
De 64-jarige Strauss werd met
een helikopter naar de plaats
van de verkiezingsbijeen
komst, het jaarbeursgebouw
van de stad, gevlogen. In het
gebouw waren bijna 7000 gas
ten aanwezig, die speciale toe
gangsbewijzen nodig hadden.
Buiten stonden twee rijen poli
tieagenten die de bijeenkomst
tegen indringers moesten be
schermen. In totaal waren in
Hamburg 3000 politiemensen
op de been.
Ondanks deze grote aanwezig
heid van de politie probeerden
in de loop van de avond mili
tante groepen keer op keer
door te dringen tot het jaar
beursgebouw. Terwijl het
overgrote deel van de betogers
hun demonstratie vreedzaam
beëindigen, liepen die groepen
meermalen op de politieketen
in. Politieauto's en particuliere
voertuigen werden bescha
digd. Een voertuig bij een
bouwwerk ging in vlammen
op. Velen in de Bondsrepu
bliek voorzien een „hete" ver
kiezingscampagne in de zes
weken die nu nog resten voor
de verkiezingen van 5 oktober.
Met name omdat Franz Josef
Strauss als geen andere politi
cus weerstanden lijkt op te
roepen bil een dejsl van het
kiezersvolk.
PARIJS, BOU
LOGNE—SUR—
MER Na het
weekend-bestand
hebben de Fran
se vissers de
blokkade van
verscheidene be
langrijke havens
aan de Atlanti
sche Kust en de
Middellandse
Zeekust hervat
Vissersboten
blokkeerden gis
teren opnieuw
Frankrijks
grootste haven
Fos-sur-Mer bij
Marseille, ter
wijl ook een kor
don werd gelegd
voor de tweede
oliehaven van
het land, Le Ha-
vre-Antifer. Gis
teravond blok
keerden de vis
sers ook weer de
havens van Bou-
logne-sur-Mer en
Calais aan de
Franse Kanaal-
kust
De vissers hebben zich de
woede van minister van Bin
nenlandse Zaken Christian
Bonnet op de hals gehaald
door in Le Havre ook signaal
boeien te verwijderen. De mi
nister heeft strafmaatregelen
tegen de vissers aangekondigd-
De havenautoriteiten zeggen
overigens dat de olietankers
ondanks de blokkade de ha
ven van Le Havre nog steeds
kunnen bereiken. Vanmorgen
slaagden er zes schepen, waar-
OVERLEG
AFGEBROKEN
onder drie veerboten met En
gelse passagiers en het Neder
landse vrachtschip Nedlloyd-
Westerkerk de haven van Le
Havre te verlaten.
Pogingen om door overleg tus
sen vissers, reders en het mi
nisterie een einde te maken
vertegenwoordigers uit protest
tegen het inzetten van de
Franse marine door de rege
ring de bijeenkomst verlieten.
De vissers willen hun stkking
minstens tot morgen voortzet
ten. Dan zal de regering zich
OYgr de kwestie buigen.
Met uw krant naar Engeland
'My Fair Lady', do bekende musical van het eenvoudige
bloemenmeisje dat wordt 'omgeschoold' tot een echte dame,
een 'fair lady', draait al maanden met een enorm succes in
het Adelpl Theatre aan de Strand (een van de grote toe
gangswegen naar Trafalgar Square) In hartje Londen.
Een bezoek aan deze fantastische musical Is een onderdeel
van de Londen-tour, die uw krant organiseert In het weekein
de van 26 t/m 28 september 198a
Deze mini-trip, die met Maaskant-touringcars wordt ge
maakt, start vrijdag 26 september 1980 om kwart over ne
gen In Den Haag (Centraal Station) en kwart voor tien in Rot
terdam (Coolsingel).
Via een bootreis van Oostende naar Dover gaat het naar
Londen. Twee nachten wordt gelogeerd in het Kennedy-ho
tel, waar alle kamers zijn voorzien van bad/douche, toilet, te
levisie, telefoon.
In het riante restaurant worden de avondmaaltijden (vrijdag
en zaterdag) en 's morgens (zaterdag en zondag) het ontbijt
gebruikt.
Zaterdag staat een slght-seeing tour door Londen (met be
zoeken aan St. Pauls kathedraal en Westminster Abbey) op
het programma.
Nadat in de middag gelegenheid is om te winkelen, volgt 's
avonds de show 'My Fair Lady*. Nadat u zondagsmorgens
hebt kunnen flaneren op Petticoat Lane en In Hyde Park
vaart u 's middags terug naar Oostende.
De prijs van de Londen-tour is 275 per persoon (toeslag
éénpersoonskamer 50), waarbij zijn Inbegrepen de ge
noemde maaltijden, overnachting In het Kennedy-hotel, de
musical My Fair. Lady en de slght-seeing tour door de Engel
se hoofdstad. Minimum aantal deelnemers: 40.
Inlichtingen en boekingen uitsluitend telefonisch bij Sijt-
hotf Pers Reisorganisatie Den Haag, tok 070-635918. (na 9
uur 'a morgens en niet op zaterdag).
BIJ voldoende belangstelling wordt deze mlnl-trlp herhaald In
de weekeinden van 3 t/m 5 en van 101/m 12 oktober 1980.
-TENLAND LEIDSE COURANT DINSDAG 26 AUGUSTUS 1980 PAGINAT"
