Moos
mar huis was
voor korte tijd
een „vrijstaat''
politiechef Valken: Beter veel dan weinig
Nieuwe
(Vervolg van de voorpagina)
„We hadden veel erger ver
wacht", aldus een politie
woordvoerder opgelucht.
„We hadden verwacht dat de
krakers, minstens een man
netje of honderd, de Prins
Hendrikkade met hand en
tand zouden verdedigen. Tot
de laatste snik. De medede
ling dat het pand verlaten
was, kwam voor ons als een
volslagen verrassing".
Dit laatste mag opmerkelijk
heten. Hoe kon de uittocht aan
een geoefend speurdersoog zijn
ontgaan? Pastor Zuidgeest van
de aanpalende St. Nicolaas-
kerk was duidelijk in zijn uit
spraak, dat hij de krakers wel
zeker op hun vlucht had waar
genomen voordat de ontrui
mingsactie begon. De sleutel
tot het raadsel is wellicht gele
gen in de suggestie van burge
meester Polak gisteravond, dat
de vluchtweg via de St. Nico-
laaskerk kan hebben gelopen
(de Raad van Kerken in Am
sterdam heeft 'getoond veel
sympathie voor de kraakbewe
ging te voelen) en in dat bede
huis mag de politie nu een
maal niet komen.
Het tijdstip van de ontruiming
vier uur 's middags, net
wanneer de avondspits naar
het bij de Prins Hendrikkade
gelegen Centraal Station na
dert roept ook vraagtekens
op. Een politiewoordvoerder
stelde dat bij eerder ingrijpen
de politie een hele dag met een
onrustige situatie zou komen
te zitten. Bovendien bestond
nu niet het probleem van het
onderdak brengen van de een
heden van elders, die assisten
tie verleenden.
Het wijkcentrum d'Oude Stadt
dat in de kraakaffaire een gro
te rol heeft gespeeld, geeft de
volgende verklaring: „Deze
ontruiming moest dienen als
een politieke demonstratie.
Hoe meer mensen er getuige
van waren, hoe liever. Het
was een pure uiting van
machtsvertoon. Het had het
karakter van een openbare af
nen takelden in laadbakken
eerst honderdtwintig politie
mensen, compleet met snij
branders en kettingzagen, om
hoog tot aan de dakrand het
lege pand, en brachten vervol
gens vijftien verbouwereerde
journalisten, die zich daar in
de benarde veste hadden laten
verschalken, naar beneden.
Honderd galopperende politie
mensen te paard en evenzo
veel brullende motoren met
zijspan op straat; twee helicop
ters en een verkenningsvlieg
tuig in de lucht. Of, zoals de
net in functie getreden nieuwe
hoofdcommissaris van politie
in Amsterdam Valken gistera
vond laat zei: „Beter veel dan
weinig".
Het publiek mocht de show,
bij gebrek aan toegang tot het
Centraal Station, noodgedwon
gen, maar gratis gadeslaan.
„Dit is het beeld van een om
singeling van zware misdadi
gers, terwijl we gewoon wo
ningzoekende jongeren zijn",
liet kraker Moos via zijn een
zame megafoon in de dakgoot
weten. „Zo vergaat het actie
voerders die zich niet voegen
naar een uitspraak van de on
afhankelijke rechter", luidde
de boodschap van de andere
kant. „Wie in de toekomst
weer een vonnis naast zich
neerlegt, weet wat hem te
wachten staat".
Dappere taal en de zeven
tien gearresteerde stenen
gooiers van gisteren bezinnen
zich al dan niet in hun cel.
Maar hoe moet het nu verder
met de Groote Keijser in Am
sterdam ook ontruimbaar
krachtens gerechtelijk vonnis,
maand na maand echter met
rust gelaten, haard van nieuwe
kraakacties. „Want wij gaan
door", hebben de vluchtelin
gen van de Prins Hendrikkade
gisteren in het schijnsel van
hun noorderzon laten weten.
„Wij kraken opnieuw totdat
de wantoestand van elfhon
derd leegstaande luxe apparte
menten in Amsterdam is opge
heven".
PIET SNOEREN
utters van de marechaussee in een van de hoogwef-
erden ingezet bij de operatie aan de Prins Hendrikka
den zeer strenge instructies voor het mogelijk gebruik
lurwapens, zo verklaarde hoofdcommissaris Valken na
deed dat nadat burgemeester Polak eerder had ver-
s van de inzet van de scherpschutters te hebben ge-
straffing, een publieke terecht
stelling".
Nooit vertoond
Mocht dit de overweging zijn
geweest van de massapsycho
logen die burgemeester Polak
hebben geadviseerd, dan heeft
het publiek «waar voor zijn be
lastinggeld gekregen. Een in
grijpen van dergelijk formaat
is in Nederland nooit eerder
vertoond. Vijf torenhoge kra
WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1980 PAGINA 13
Met een stalen container worden leden van de ME op het dak
van het kraakpand neergelaten. Vanuit een andere bak dekken
collega's met een waterkanon de actie.
'.•NLAND
LEIDSE COURANT
(EN PROBLEEM
fS ONTRUIMING
De Spoorwegen hebben geen noemens-
(X/llShder ondervonden op het Amsterdamse Cen-
tijdens de ontruiming van de gekraakte pan-
Tins Hendrikkade, vrijwel gelijktijdig met de
it voorzorg waren de drie vooringangen van
fgesloten en leverden de Amsterdamse stads-
ssagiers af aan de IJ-zijde. Voetgangers kon-
bn bij de westelijke oprit aan de Haarlemse zij-
|De treinen reden op tijd.
WONEN"PAS
SNKELE MAANDEN
Echt wonen in de gisteren ontruimde
P.H.-kade is pas over vier of vijf maanden
_s zo'n ravage aangericht dat er eerst moet
^knapt en herbouwd, aldus een van de legale
zullen snijbranders aan te pas moeten ko
u-akers stalen platen aan elkaar hebben gelast
rig te barricaderen. Die platen zijn met name
prt aangebracht, in de woningen van de legale
Jaar de krakers vreesden dat de Mobiele Een-
inenvallen.
Relschoppers stelen bouwmaterialen en puin van de dekschuiten aan de Keizersgracht om daarmee barricade
op te kunnen werpen.
\M In de hemel hingen,
i aan gigantische hoogwer-
jakken met marechaussees.
wachtend op het sein om
«puit met hogedruk-kracht
[of de ramen te richten. Op
Igte, ruim 20 meter, zweef-
perpschutters, de vinger om
j van hun snelvuurwapens,
[dvijftig manschappen van
^ussee wachtten op de beve-
jaal had de deurwaarder tot
gesommeerd. Toen nam,
(het hoogste raam, kraker
oord. En zei dat iedereen al
•muieerde het anders. En on-
■as lang niet iedereen naar
in van „haar zijn of haar ei-
te meesten waren vermoede-
p zoek naar een ander kraak-
ie anti-climax die de geraffi*
rij teweeg bracht, was er niet
É„Je moet je eens indenken
zo'n krakersgrap de samen-
;t kost", maande de hoofdin-
r wiens bevel de actie stond,
iwenhorst dacht op dat mo-
i geld. Aan dat van haarzelf
kinnetje. Christine, acht maan-
er, is één van de legale bewo-
■fe luxe-appartementen aan de
W Irikkade. Zij en haar man Rob
^»t gebeuren met verrekijkers
^ïl Victoria. „Slappe lui", was
^Jreactie op de onverwachte af-
krakers. Maar direct daarna:
■t het in ieder geval een hoop
de marechaussee had moeten
1 het pand, waren er in onze
ongelukken gebeurd. Eerste
aan de voorkant moet je rake
rs *d niet kunnen missen".
i buurman/eigenaar in het ge-
'inmiddels landelijk bekende
L volgde op dat moment han-
de schermutselingen vlak
«Victoria, tussen stenengooiers
I lEnheid. Zijn wrok over de el-
Lij de afgelopen maanden heeft
^^rstaan, uitte zich in onder-
ch, elke keer dat een subver-
ït een rake klap te pakken
üat gebeurde nogal eens. „Op
Ié geen herrie, dan hier dubbel
"""ken de amok-makers te den-
djstenen vlogen met tientallen
Iht en raakten niet zelden ook
jassanten. Een politie-busje dat
[£lwel geworden chauffeur was
prd onmiddellijk omgekieperd
;n f geramd,
kei
nJ
eter verder, binnen het cordon
kkpand, ontspon zich inmiddels
linge discussie tussen Moos en
m jerder van de marechaussee,
jiu wel gezegd dat op hemzelf
Eszelschap filmers en journalis-
n uit het gebouw verdwenen
lelemaal af was de kous daar
mee nog niet. De bevelvoerder attendeer
de zijn gesprekspartner en de makkers
van de media erop dat zij in ieder geval
wel in overtreding waren, wegens „ver
nieling, huisvrede- c.q. lokaalvrede
breuk". Of ze dus maar naar buiten wil
den komen.
Moos: „De voordeur zit dicht".
De bevelvoerder: „Ik geef u drie minuten
tijd alle lokalen 77a tot en met 82k te ver
laten. Daarna wordt u aangehouden".
Moos: „Maar we hebben de voordeur
dichtgelast. We kunnen het pand gewoon
niet meer uit. Brandt u de voordeur maar
open en kom ons halen".
De bevelvoerder: „Tot mijn droefheid,
eminente spreker, hebben we de daarvoor
benodigde snijbranders hier niet voorhan
den. Wij zullen u langs andere weg komen
halen".
En zo gebeurde het dat er tweemaal een
container (zo'n dichte, metalen reuzen-
doos) werd volgestopt met marechaussees
en naar het dak van het gebouw getakeld.
Een uurtje later werden de media-verte
genwoordigers met dezelfde lift naar de
begane grond gebracht. Van de linkse be
richtgevers bleken de Vara, De Nieuwe
Linie en De Waarheid vertegenwoordigd.
Namens jong rechts waren er werknemers
van Veronica. Moos zelf zwaaide ten af
scheid met een bos verlepte bloemen. Hij
en een andere, toch nog verzwegen kra
ker, werden"als laatsten naar beneden ge
takeld en als arrestanten afgevoerd. In
een stadsbus waarin dus voor nog veel
meer arrestanten plaats zou zijn geweest.
Voor de journalisten en filmers, die even
goed in overtreding waren, liet de politie
genade voor recht gelden. Of deze laatsten
niet bang waren geweest? Nou nee hoor,
de geïnviteerde mediavertegenwoordigers
hadden, eind vorige week al, de verzeke
ring gekregen dat hun veiligheid gegaran
deerd was. Ingewijden konden toen dus al
krachtig vermoeden dat de ontruiming
met een list gepaard zou gaan.
Baby
„Maar voor mij was het echt een plezieri
ge verrassing", aldus Christine Rouwen-
horst (30), de legale bewoonster die on
danks haar zwangerschap als één van de
eersten een kijkje ging nemen in het her
overde pand. Christine en Ben (35) bivak
keren tijdelijk op een woonboot van ken
nissen die op vakantie zijn. Christine:
„Eind van de maand komen die weer te
rug. Waar we dan naar toe moeten weet
ik niet. Terug naar de flat kan in ieder ge
val niet. Mijn baby moet volgens de bere
keningen 19 september komen. En ik voel
er niets voor om het geboren te laten wor
den in een gebouw waar overal bouwvak
kers bezig zijn om de boel te herstellen.
Denk maar niet dat die vóór 19 september
klaar zijn. Ik verwacht dat de gemeente
ons helpt want anders weet ik het ook
niet". Overigens heeft Christine de span
ningen tot nu toe nog prima het hoofd
kunnen bieden. „Het kind groeit", zegt de
dokter. „Alles gaat goed".
WILLEM SCHEER
Kraker Moos richt zich per megafoon vanuit het kraakpand tot de ME en het pu
bliek.
AMSTERDAM „Vondelstraat" had
gisteren een met een verfspuitbus uit
geruste graffiti-aanhanger haastig op
de witte gevel van het pand De Groote
Keyser gekalkt En inderdaad, het leek
er even op, dat Amsterdam, na het
tweedaagse beleg van de Vondelstifeat,
opnieuw een staatje binnen de stads
grenzen moest tolereren. De coup werd
ditinaal gepleegd op de Keizersgracht
en de vrijstaat kreeg zijn beslag tussen
de Reestraat, de Berenstraat en de
Prinsengracht
Zes UUJ- 's avonds was alles nog zo rustig,
aan de Keizersgracht Het kraakpand De
Groote Keyser lag er verlaten bij, een
handvol jongelui ving de laatste zonne
stralen op. Buiten het penetrante gebrom
van een politievliegtuigje getuigde niets
van de rellen die even tevoren nog bij het
Centraal Station, op de Prins Hendrikka
de, het Damrak en de Martelaarsgracht
hadden plaatsgevonden. Nog geen ander
half uur later was het toneel van de Kei
zersgracht echter totaal veranderd. Het
sportvliegtuigje was vervangen door twee
helicopters; voor de Groote Keyser waren
intussen ruim duizend mensen samenge
stroomd.
De ontruiming van een al drie jaar ge
kraakt en bewoond kraakpand in de Hui
denstraat, op nog geen 500 meter van de
Keizersgracht, was de directe aanleiding
voor de plotselinge onrust. Een knok
ploeg, begeleid door een vijftiental politie
agenten, zorgde dat het huis ter plaatse in
minder dan geen tijd leegraakte. „Polak
trapt je in je rug, vanaf nu is het oorlog",
riep een kraker geëmotioneerd. Hij doelde
op de gisteren door burgemeester Polak
gedane toezegging, dat geen andere
kraakpanden dan die aan de Prins Hen
drikkade zouden worden ontruimd, zo
lang de bewoners van die panden zich
rustig hielden. Het was duidelijk, na het
febeurde in de Huidenstraat had de
raakbeweging en het onduidelijk gezel
schap van sympatisanten en belangstel
lenden eromheen, zijn laatste restje ver
trouwen in het gemeentebestuur opge
zegd.
Barricaden
Op de Keizersgracht manifesteerde zich
in korte tijd een zeer verontwaardigd ge
zelschap. Binnen een uur slaagden de de
monstranten erin, veertien barricaden op
te werpen op kruispunten die direct toe
gang gaven tot de Keizersgracht. Daarbij
werd dankbaar gebruik gemaakt van af
valcontainers, sloopmateriaal en dekschui
ten, rijkelijk beladen met stalen buizen en
duimendik hout. Verder deden parkeer-
paaltjes, bouwketen en de geleverde con
tainers dienst als wegversperringen.
Om acht uur stonden alle attributen voor
de „Vondelstraat nummer twee" op hun
plaats. De barricaden, manshoog en vak
kundiger geconstrueerd dan ooit op iedere
straathoek, en daartussen een gemêleerd
gezelschap van krakers, relschoppers, toe
risten en vechtjassen met slagwapens, hel
men en gasmaskers, op vrijwel alles voor
bereid. In de loge: de bewoners van de
Groote Keijser, bovenop het barokke dak
van de Beerenspanden. Een vitale plaats
in de hele enscenering werd ingenomen
door vijf reusachtige gasflessen, dreigend
als echt afweergeschut en denkelijk niet
minder gevaarlijk, opgesteld op het dak
van de Groote Keijser.
Buiten het kraakterrein hadden kleine
middenstanders, winkeliers en kroegba
zen intussen hun nering in veiligheid ge
bracht. In de onmiddellijke nabijheid van
de kraakpanden viel geen etalage meer te
bezichtigen. Al ruim tevoren hadden de
omwonenden bevreesd voor vliegend
gesteente spaanplaten en rolluiken aan
geschaft. Vanaf zondagavond werd in
Amsterdam tot diep in de nacht getim
merd. Een gewaarschuwd mens telt voor
twee.
Teveel gevergd
De kraakgroepen mochten zich dan orga
niseren in buurtcomité's, sympathie voor
hun strijd voor de woningnood viel giste
ren door de omwonenden van de Keizers
gracht niet te bespeuren. Het getimmer in
de kraakpanden tot diep in de nacht, het
burengerucht, de vernielingen en het
voortdurende va-et-vient van buitenissige
figuren had van veel buurtbewoners te
veel gevergd. Een buurtbewoner maakte
aan iedereen die het maar horen wilde
duidelijk dat hij de politie bij hun ontrui
ming wel even zou helpen. Om zijn woor
den kracht bij te zetten had hij een honk
balknuppel meegenomen.
De vrijstaat Keizersgracht hield, in deze
gespannen en verwarde atmosfeer, niet
lang stand.
Alles leek te wijzen op een gewelddadige
confrontatie, tussen Mobiele Eenheid, kra
kers en eventueel ook geagiteerde buurt
bewoners. Maar terwijl de krakers zich op
en tussen hun barricaden verschansten en
geruchten over oprukkende politie-eenhe-
den steeds frequenter doorsijpelden,
kwam toch overleg tot stand tussen de
vertegenwoordigers van de kraakgroepen
en de Amsterdamse politie. Wat een wee-
klang onmogelijk was geweest leidde gis
teravond in een explosieve situatie tot re
sultaten. Burgemeester Polak bleek na het
gebeurde op de Prins Hendrikkade bereid
de toezegging te doen zijn handen voor 24
uur van het krakersbastiljon De Groote
Keijser af te trekken. De krakers op hun
beurt lieten de eis vallen dat alle arrestan
ten van de gebeurtenissen rond de Prins
Hendrikkade onmiddellijk moesten Wor
den vrijgelaten.
24 uur
„De barricaden zijn nu niet meer nodig,
de Groote Keyser wordt niet meer aange
vallen. De M.E. komt de eerste 24 uur
niet, dat heeft Polak ons zwart op wit ge
geven. Als we de barricaden handhaven
komt de M.E. zeker. De boel moet dus op
geruimd", schalde het over de Keizers
gracht. Een mededeling die niet overal
even enthousiast werd ontvangen. Een
blonde Amsterdamse, die het Jiele gebeu
ren vanaf haar balkon in de Reestraat had
gevolgd, applaudiseerde geestdriftig. .Al
les weer netjes op zijn plaats", voegde ze
de demonstranten toe. Maar een deel van
de krakers had zo zijn twijfels over* het
bod van Polak. „Jullie laten je belazeren.
24 Uur uitstel, dat betekent dat ze mor
genmiddag, als de barricaden zijn opge
ruimd, weer op de stoep staan. Die barri
caden blijven liggen, dit is een lachertje",
werd tegengeworpen.
Aan weerszijden van de barricaden in de
Reestraat groepeerden zich voor en tegen
standers van de blokkadeopheffing. Wa
gentjes van de gemeentereiniging, die
even later arriveerden moesten toen nog
onverrichterzake terugkeren. Uiteindelijk
werd het protest van de radicale krakers
gesmoord in een luidgescahdeerd „Oprui
men, opruimen" van de andere groep.
De radicale demonstraten werden ruw
van de barricaden geworpen, waarna in
razend tempo de toegangswegen tot de
Keizersgracht vrijgemaakt werden. Erg
zorgvuldig ging men daar overigens niet
bij te werk: veel sloopmateriaal belandde
in de gracht. En voor de zekerheid hiel
den de krakers de zware „stukken" pa
raat. „Morgen, als het nodig is, liggen de
barricaden er binnen tien minuten weer",
werd alvast gespeculeerd. Tenslotte was
bijna iedereen tevreden. „Volgens mij ma
ken we een hoop goodwill met deze ac
tie", leek een demonstrant zich plotseling
te realiseren. „Zo'n vrijwillige opruiming,
dat moet toch erg sympathiek op de men
sen over komen'Een buurtbewoner leek
er anders over te denken: „Moet je zien
wat een rotzooi ze hebben gemaakt. Alles
mag tegenwoordig toch maar. En morgen
kan ik het hardboard weer van mijn win
kel afslopen. Weet je hoeveel die kosten?
Als je er voor bij de krakers aanklopt ge
ven ze niet thuis".
Rond middernacht was het alweer rustig
op de Keizersgracht. Waar even tevoren
demonstranten zich voorbereidden op wat
wellicht de bloedigste slag uit de naoor
logse Nederlandse geschiedenis zou wor7
den, speelde nu een hond met een stuk
hout, overgebleven van een barricade.
Zijn baas speurde tussen de auto's, die
weer snel de lege parkeerplaatsen aan de
Keizersgracht bezetten. Even later spoed
de hij zich haastig met een paar planken
naar huis. Goed materiaal voor de open
haard.
PAUL KOOPMAN
KOOS VAN WEES
„WE HADDEN VEEL ERGER VERWACHT"
