Gierek worstelt met
3omulka9s erfenis
jsff
Franse havens
Suriname wil
borgsom bij vertrek
verder uitgebreid
Blokkades van
itspraak van
__eiligheidsraad
leegt zwaar
oor Nederland
St
Iran wil sluiting
Russisch consulaat
Dezêweek
bij de melkman:
Cuba niet gesteld
op „spijtoptanten'
198°'ENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 19 AUGUSTUS 1980 PAGINA
jigheden waaronder hij de
ivernam nauwelijks reden tot
!AU Toen de havenarbei-
Gdansk vorige week maan*
volging van vele anderen het
rlegden, beseften de Poolse
s goed hoe ernstig de huidige
naakT'name de Poolse partijlei*
*T'*ek heeft geen goede herinne-
jan de havens aan de Oostzee.
fnhij zijn huidige positie te dan-
aan het feit dat zijn voorgan-
rfuv ^yslwa Gomulka na de arbeid-
Ned°rn Gdansk van Hen Jaar ^l®"
eaerrvejj mGest ruimen, gaven de
Europe!
"lelijk waren de verwachtingen
ovJ arl3eiders van Gdansk hoog ge-
maar ook Gierek kon of wilde
nde aan de eisen van de arbei-
ioet komen. Toen er geen einde
de arbeidsonrust en het plun-
Gomulka besloten om een gro-
jmacht in te zetten om de bijeen-
^^ide menigte uiteen te drijven. In
Iop volgende treffen tussen politie
jllSC^de arbeiders kwamen 55 mensen*
leven. Dit was nauwelijks een
1 1 f^oorteken voor de nieuwe leider.
I "lyeken later, in februari 1971, gin-
11- irbeiders van de havenstad Szcze-
I ^taking. Ze bezetten de scheeps-
en eisten een gesprek met partij-
lierek, net zoals de stakende ha-
VY Iders in Gdansk nu aandringen op
»jn ndelingen met de hoogste leiders,
?n vaii;eur met premier Edward Babi-
Hen ei
lestijni
d. IXverd die eis van de stakers inge-
erder Gierek besloot het leger buiten de
?er vfcoorten te laten en had een ge-
aakt. Jn negen uur met de stakers. Dit
\rafatis in het geheim op de band opge-
ïmorgj
strijde
eebaSf AGT OVER
^UZALEM-AFFAIRE:
Edward Gierek. Gomulka's erfenis
ligt zwaar op maag.
nomen. Uit de bandopnamen die later
naar het buitenland zijn gesmokkeld,
blijkt dat de stakers ook toen niet alleen
economische eisen stelden, maar ook fun
damentele politieke hervormingen wil
den. Net als nu eisten ze een salarisverho
ging en een ongedaan maken van de prijs
verhogingen. Tevens vroegen ze Gierek
om de door de communistische partij ge
controleerde vakbonden te vervangen
door democratisch gekozen vertegenwoor
digers. Ze zeiden dat ze niet in een poli
tiestaat wilden leven.
Op die koude, sombere dag in 1971 vroeg
Gierek de arbeiders om begrip en hij
haalde hen over weer aan het werk te
gaan. Hij benadrukte dat de Polen het
zich eenvoudigweg niet konden veroorlo
ven geen rekening te houden met de Rus
sen en hij zei dat het onmogelijk was om
de prijsverhogingen van 1970 terug te
draaien. Enkele weken later werden de
prijsverhogingen echter toch ongedaan
gemaakt.
Pas in 1976 achtte Gierek de tijd politiek
rijp om wederom te proberen prijsverho
gingen voor het zwaar gesubsidieerde
voedsel door te voeren. Maar de prijsver
hogingen werden abrupt afgekondigd,
zonder waarschuwing vooraf, en onmid
dellijk legden arbeiders in het hele land
het werk neer, In sommige belangrijke fa
brieken kwam het zelfs tot gewelddadige
botsingen met de politie en wederom be
sloten de autoriteiten de prijsverhogingen
terug te draaien.
Vier jaar verstreken en Gierek deed niets.
Pas het afgelopen voorjaar besloot hij na
veel wikken en wegen om Piotr Jarosze-
wicz, de premier die in 1976 de prijsverho
gingen had afgekondigd, te vervangen
door Edward Babiuch, een pragmatist die
snel te kennen gaf dat ook hij van plan
was om binnen afzienbare tijd het prijsbe
leid aan te pakken. In één van zijn eerste
officiële toespraken waarschuwde hij dat
de Polen er rekening mee moesten hou
den dat ze een zware tijd tegemoet gingen.
Niemand betwist dat Polen zich gesteld
ziet voor grote economische moeilijkhe
den die niet in de laatste plaats zijn ver
oorzaakt door het al te ambitieuze investe
ringsprogramma dat in 1970 door Gierek
werd afgekondigd.
Maar ook al zijn de economische proble
men groot en eisen ze veel tijd op, dit ver-
ra
e, A'
ban
ïebtx"
ovei
eenk
"■MeERDAM, BEIROET
doormier Van Agt heeft
»rnst| terugkeer uit de VS
liem een eredoctoraat
ktobcechten was aangebo-
- tocip Schiphol verklaard
affen Nederlandse regering
t vaiar standpuntbepaling
jedr^leruzalem-affaire een
procfoot gewicht zal toe-
wel aan de uitspraak
le ba Veiligheidsraad,
iet gtgd of de solidariteit
d deraël niet in het geding
ten rttn bij een eventuele
irbrauftsing van de Neder-
en wapnbassade vanuit Je-
Ejerom naar Tel Aviv, ant-
pe premier Van Agt:
1 zal moeten weten dat
"■^d zelf in belangrijke
■beeft bijgedragen aan
I van de interna-
1 situatie door Oost-Je-
m in te lijven.
opgeroepen niet te
ien voor de druk uit de
:he wereld. „Verwij-
van de ambassade
iet anders gezien wor-
in als een horig, krui-
iil
ren'd Vietnam
B^bele" zaak
£GO De Republikein-
'dentskandidaat, Ronald
heeft de Vietnamese
gisteren een „nobele
genoemd. „Het wordt
It we erkennen dat onze
In Vietnam een nobele
xo zei Reagan in een toe-
I in Chicago tot Ameri-
oorlogsveteranen. „Een
land, net bevrijd van het
elisme, vroeg ons om
pij het verkrijgen van
ktuur en middelen om
fe verdedigen tegen een
pire buurstaat die uit
verovering", aldus
'an epublikeinse presidents-
laat zei verder dat, of-
vrede de hoogste prio-
m0moet hebben, het geen
mag zijn „tegen elke
•f een van vernedering
idelijke overgave".
Reagan heeft het
im Syndroom" de Ame-
etejise politiek de afgelopen
aangetast.
perig toegeven aan onrede
lijke eisen van staten die
zich bemoeien met regelin
gen die slechts de Neder
landse regering aangaan",
aldus het comité.
De vestiging van de Neder
landse ambassade in Jeruza
lem wordt door de Arabische
wereld zeer hoog opgenomen.
Als de Nederlandse regering
zou weigeren de ambassade te
verplaatsen zou dit niet door
de Arabische wereld naast zich
neer worden gelegd. Dit is de
indruk van het PvdA-Tweede
Kamerlid mr. K. de Vries, lea
der van een delegatie van de
defensiecommissie naar Liba-
Boycot
Het Jeruzalem-comité van
dertien Arabische islamitische
landen heeft gisteren opgeroe
pen tot een economische en
politieke boycot van landen
die Jeruzalem erkennen als
hoofdstad van Israël, er diplo
matieke vertegenwoordigin
gen hebben of er een willen
vestigen.
De eis maakt deel uit van een
resolutie die op een tweedaag
se conferentie in het Marok
kaanse Casablanca is aan
vaard.
In de inleiding van de resolu
tie bevestigen de lidstaten bo
vendien hun wil om Jeruza
lem te „bevrijden" en er „de
hoofdstad te stichten van een
onafhankelijke Palestijnse
staat". In de resolutie wordt
verder op de nooodzaak gewe
zen de contacten met de rest
van de wereld te versterken
met het oog op de „ontwikke
ling van de kwestie-Jeruza-
lem". Er zal een commissie ko
men op het niveau van staats
hoofden van landen van de is
lamitische conferentie om
hieraan te werken. De com-
misdsie zal met name tot taak
hebben de Westeuropese lan
den, Japan en Canada uit te
nodigen zich te scharen achter
de eis tot „onmiddellijke te
rugtrekking van Israël uit be
zette Arabische gebieden en
Jeruzalem".
Het Latijnsamerikaanse land
Colombia heeft ontkend dat
het van zins is zijn ambassade
uit Jeruzalem naar Tel Aviv te
verplaatsen. Ecuador zal daar
entegen zijn ambassade over
plaatsen naar Tel Aviv.
President Chin A Sen (midden) met de nieuwe regering van Suriname, alsmede leden
van de Nationale Militaire Raad.
PARAMARIBO De Suri
naamse regering, die nog on
langs zeer verontwaardigd
reageerde op berichten dat de
Nederlandse vreemdelingen
politie bij aankomst van Suri-
namers op Schiphol een borg
som eiste, denkt nu zelf aan
een dergelijke maatregel. Dit
gebeurt om de gestaag
groeiende stroom van naar
Nederland vertrekkende Suri-
namers af te remmen. Het wa
ren er 8.600 in de laatste vijf
maanden.
Toen het vliegveld Zanderij
van Paramaribo zaterdag weer
openging, werden de KLM- en
SLM-kantoren in Paramaribo
overstroomd door meer dan
achthonderd reislustigen, die
wegens de coup van 13 augus
tus niet eerder hadden kunnen
vertrekken. Volgens geruch
ten zou er nog een wachtlijst
van 1.500 personen zijn.
Een Nederlands paspoort is
een geliefd bezigt. Om deze
voor de opbouw van Suriname
rampzalige nieuwe emigratie-
golf af te remmen - er zijn
naar schatting al bijna net zo
veel Surinamers in Nederland
als in Suriname zelf - over
weegt de nieuwe regering
Chin A Sen tot 25 nov. een
borgtocht te eisen van elke Su
rinamer die naar Nederland
gaat. Men denkt daarbij aan
een glijdende schaal: enkele
duizenden guldens voor de in
tellectuele groepen tot het nul
tarief voor de werklozen. Op
25 november - vijf jaar na Su-
rinames onafhankelijkheid -
v.erloopt de mogelijkheid om
via familierelaties in Neder
land het Nederlands staatsbur
gerschap te verwerven.
TEHERAN Iran heeft bij
de Sovjet-Unie gevraagd om
een van haar twee consula
ten in Iran te sluiten. De
Sovjet-Unie mag zelf uitma
ken of zij tot sluiting van
het consulaat in Isfahan dan
wel tot dat van Rasht over
gaat.
De 72-jarige, uit Dublin af
komstige aartsbisschop Wil
liam Barden is na een ver
blijf van achttien jaar het
land uitgezet. De aartsbis
schop vertrok naar Rome.
Zijn uitwijzing zou verband
houden met een gerechtelijk
onderzoek naar de rol van
de Anglicanen in Iran. Vele
leden van deze Engelse kerk
Pandajong door moeder doodgedrukt
CITY (AP) De
die negen dagen
in de Chapultapec-
Mexico City
ren, is gisteren door.
moederpanda per ongeluk Ying Ying en vader Pe Pe,
doodgedrukt, zo heeft de die- was de eerste reuzenpanda die
rentuin meegedeeld. in gevangenschap werd gebo
ren.
De baby, kind van moeder
werden reeds eerder be
dreigd en uitgewezen.
De voorzitter van het Iraanse
parlement heeft een verzoek
afgewezen van de Europese
Gemeenschap en Japan om de
52 Amerikaanse gijzelaars vrij
te laten of een internationale
commissie toe te laten om hen
te bezoeken, zo heeft het
Iraanse persbureau Pars giste
ren bekendgemaakt.
Het verzoek werd overhan
digd door de Nederlandse am
bassadeur,'W. S. J. Campagne.
Rafsanjani noemde de demar
che van de Europese Gemeen
schap een „propagandama-
noeuvre die niets aan het lot
van de gijzelaars zal verande
ren". Hij uitte ook de beschul
diging dat buitenlandse bezoe
kers van de bezette Ameri
kaanse ambassade hun ogen
goed de kost hebben gegeven
en de Amerikaanse autoritei
ten vervolgens waardevolle
inlichtingen hebben verschaft.
(Van onze correspondent)
PARIJS De blokkade van
de Franse Kanaalhavens
door Franse vissers, waar
door al duizenden vakantie
gangers die het Kanaal wil
len oversteken, zijn getrof
fen, heeft zich gisteren uitge
breid tot Bretagne en de
kusten van het Middelland
se Zeegebied met inbegrip
van het eiland Corsica. In al
deze gebieden, die de gehele
Franse kustlijn betreffen
zijn tal van havens geblok
keerd en het scheepverkeer
is er lam gelegd. De toeris
ten zijn nog altijd de voor
naamste slachtoffers van de
actie, maar de gevolgen be
ginnen nu ook merkbaar te
worden voor de internatio
nale handel van het land.
Gistermiddag lagen veertig
vrachtboten voor Le Havre,
de grootste haven van het
land, voor anker, terwijl 48
schepen andere zijn doorge
stuurd naar Engeland, Bel
gië en Nederland. Le Havre
verliest, hierdoor vijf mil
joen frank per dag (onge
veer tweeënhalf miljoen gul
den).
Intussen wordt de toestand
voor de vakantiegangers
steeds nijpender. Tal van ter
reinen langs de kust zijn door
gestrande Engelsen in cam
pings herschapen zijn en de
overheid heeft scholen en an
dere lokalen gevorderd om ze
ter beschikking van de toeris-
Wachtende Engelse toeristen in de Franse kanaalhaven
stad Cherbourg.
ten te stellen. In Cherbourg
waar vijf tot zes duizend toe
risten op het eind van het
conflict wachten is een hulp
centrum ingericht en honder
den kampeerbedden zijn aan
gevoerd en het leger heeft
veldkeukens en aanzienlijke
hoeveelheden levensmiddelen
ter beschikking gesteld. Enige
duizenden bevinden zich bo
vendien aan boord van veer
boten die niet kunnen uitva
ren. Veel vakantiegangers rij
den mede op aanraden van de
Franse autoriteiten door naar
Oostende, België, en naar Vlis-
singen en Rotterdam. In de
Belgische havens konden de
Britten vrij vlot worden gehol
pen omdat het aantal afvaar
ten was verdubbeld. De vissers
blokkeren de havens om daar
mee te protesteren tegen het
feit dat de reders de beman
ningen op de boten aanzienlijk
willen inkrimpen. Dit laatste
heeft weer te maken met het
feit dat de brandstofprijzen
sterk zijn gestegen.
MIAMI De Cubaanse re
gering heeft tot nu toe geen
enkele belangstelling ge
toond voor de Cubaanse
„spijtoptanten", die genoeg
hebben van de VS en terug
willen naar Cuba. Cuba is
niet bereid om in te stem
men met eventuele terug-
keerprocedures voor „zich
ontheemd voelende" Cuba
nen. Aangenomen wordt
voorts, dat de kapers van zes
Amerikaanse vliegtuigen al
len in Cubaanse gevangenis
sen zijn beland.
De luchthaven van Miami en
andere burgervliegvelden in
Florida hadden gisteren veel
weg van belegerde vestingen.
Dit in verband met de ver
scherpte veiligheidsmaatrege
len om verdere kapingen te
voorkomen.
In Miami werden de passa
giers gisteren driemaal gecon
troleerd. Op talrijke binnen
landse vluchten vliegen gewa
pende veiligheidsagenten mee,
die eventuele kapers in nood
gevallen moeten overmeeste
ren. Vooral passagiers met een
enkele reis worden extra
scherp aan de tand gevoeld.
De zes Cubaanse ballingen, die
geprobeerd hebben een vlieg
tuig te kapen hangt een straf
van twintig jaar boven het
hoofd. Twee van hen ver
klaarden dat zij bij eventuele
vrijlating onmiddellijk een
nieuwe kapingspoging zouden
wagen. „Wij hebben niets te
verliezen", verklaarden zij.
Aardbeving in
Ecuador:
zeven doden
QUITO Een krachtige aard
beving heeft gisteren in Ecua
dor zeker aan zeven mensen
het levengekost.
Het epicentrum lag in de stad
Babahoyo, bij de kust van de
Stille Oceaan. In Guayaquil,
een stad van een miljoen in
woners, vielen de zeven do
den. Er stortten verscheidene
gebouwen in. Ook grote scha
de wordt gemeld uit Quito en
andere steden.
Stakende
arbeiders
van de Le-
nin-
scheeps-
werven in
Gdansk
proberen
pamfletten
te bemach
tigen, die
verspreid
worden, die
door een
stakingslei
der worden
uitgedeeld.
klaart nog niet waarom Gierek en zijn
collega's in het Politburo zich niet hebben
gehouden aan de beloften die ze tijdens
die dramatische bijeenkomst op de
scheepswerf in 1971 hadden gegeven.
Gierek zelf lijkt gehoopt te hebben dat hij
de rebellen in de Poolse samenleving te
vreden kon stellen door subtiele, nauwe
lijks in het oog vallende gebaren te maken
die de basis van de Poolse maatschappij
onaangetast lieten. Hij nam een coulante-
re houding in met betrekking tot de Kerk,
hetgeen een hoogtepunt bereikte met het
bezoek van de paus dat miljoenen Polen
op de been bracht. Hij heeft zich tolerant
opgesteld jegens dissidenten, meer cultu
rele en intellectuele vrijheid toegestaan
dan de andere landen van het Oostblok en
slechts spaarzaam censuur toegepast. Ook
kunnen de Polen over het algemeen mak
kelijker toestemming krijgen voor een
reis naar het Westen dan de inwoners van
de hen omringende communistische lan
den.
Maar de afgelopen twee drie jaar heeft
de liberale vleugel van de communistische
partij herhaaldelijk gezegd dat dit soort
geleidelijke veranderingen niet ver ge
noeg gaan en dat de Polen hierdoor
slechts de smaak voor fundamentele, in
grijpende hervormingen te pakken krij
gen. Eender dit jaar liét een groep oudere
partijfunctionarissen een somber verslag
circuleren waarin als conclusie te lezen
viel dat de situatie in Polen volgens hen
„uiterst onstabiel was".
In het verslag werd een opsomming gege
ven van de gebieden waarop het systeem
had gefaald. De schrijvers van wie som
migen in direct contact stonden met het
Poolse leiderschap, vroegen zich af wat
gedaan moest worden in „de huidige om
standigheden, waarin het duidelijk was
dat de regering op allerlei gebieden had
gefaald zonder iets te doen om een even
tuele nationale tragedie te voorkomen?"
Hun antwoorden waren even drastisch als
hun vragen. De tijd voor kleine verande
ringen was voorbij. De regering moest een
oprechte dialoog beginnen met het volk
en alles doen om een vrijere samenleving
mogelijk te maken.
Gierek heeft dit advies stelselmatig van
de hand gewezen. De Sovjet-Unie volgt de
ontwikkelingen in Polen ongetwijfeld met
zorg. Maar in vele opzichten is Polen al
tijd al een vreemde eend geweest in het
communistische bijt
De verwachting is dat de Russen zich nog
wel twee keer zullen bedenken alvorens
tot een militaire interventie over te gaan.
Eén reden is dat de Russen op een fel
Pools verzet zouden stuiten, maar afgezien
van een mogelijk bloedbad dat het Krem
lin misschien nog wel op de koop toe zou
nemen, zou zo'n ingrijpen wel eens zeer
ernstige gevolgen kunnen hebben voor de
verre van rooskleurige situatie in de an
dere communistische landen.
HELLA PICK THE GUARDIAN
