Literaire vriendschap tussei
Bloem en Van Eyck 1
'N LEVEN
HEB JE
ZO GERED.
(m
w
ML
4
Nationaal tv-fruitspel
geduchte concurrentie
voor Telebingo van Mies
A
i
BINNENLAND/BUITENLAND
O
MitA H
Christoffel Reizen bankroet
Brieven tussen
1910 en 1954
m I
ELKE SECONDE TELT.
COMPUTERPROGRAMMEUR(SE)
COBOL
STUDIEPLANNEN?
1
MEAB
Bij Haaghuishof
daarmee bouwt u dóór jaar na jaar
Een stellingensysteem
dat u niet in de steek laat
LEIDSE COURANT
MAANDAG 18 AUGUSTUS 1980
KOJAK KOMT VOOR DE TREKKING NAAR ONS LAND
DEN HAAG AVRCVqul-
zmiss Mies Bouwman, die
binnenkort begint aan de
tweede ronde van het televi
sie-gokspelletje Telebingo,
krijgt - zoals we al meldden
- er een geduchte concurrent
bij. Woensdag a^. start het
Nationaal TV Fruits pel met
een televisie-documentaire
van veertig minuten, waarin
de Veronica Omroep Organi
satie aandacht zal besteden
aan de Stichting Fokus, die
in de gehandicaptenzorg een
revolutie heeft ontketend,
Fokus is een initiatief van de
nu 57-jarige Zweedse hoogle
raar Sven Olof Brattfërd, die
op 27-jarige leeftijd door een
verkeerde bestraling verlamd
raakte en sindsdien aan zijn
rolstoel gekluisterd is. Met kei
harde cijfers wist hij de
Zweedse regering te winnen
voor zijn Fokus-project, waar
in lichamelijk zwaar gehandi
capten temidden van gezonde
mensen in aangepaste woning
wetwoningen zoveel mogelijk
hun eigen leven leiden en
slechts op eigen verzoek via
een intercom-systeem assisten
tie krijgen van medewerkers
van een ADL-eenheid (afkor
ting van Activiteiten Dagelijks
Leven), die in een woning Ln
dezelfde wijk 24 uur per dag
paraat zijn. De kosten, die ge
maakt worden voor een ge
handicapte in een Fokus-wo-
ning, liggen de helft lager dan
een verblijf in een verzor
gingstehuis en ruim één derde
lager dan een verblijf in een
verpleeghuis.
Prijzenregen
In januari van dit jaar kreeg
Almere Haven als eerste Ne
derlandse gemeente een Fo-
kus-proiect, dat in een straal
van 150 meter bestaat uit 15
aangepaste huizen en een
dienstencentrum. Om nu op
korte termijn twintig soortge
lijke projecten in Nederland te
kunnen realiseren wordt van
af woensdag gedurende viif
weken het Nationaal Tv-
Fruitspel gespeeld. Om mee te
kunnen dingen naar de prijzen
(een hoofdprijs van één ton,
geldprijzen van 5000, 1000 en
500 gulden, personenauto's,
kleurentelevisies en fototoes
tellen met een gezamenlijke
waarde van een nalf miljoen
gulden) worden in die periode
6 miljoen loten in de vorm van
fruitspelkaarten a 1,50 te
koop aangeboden in alle wa
renhuizen van V en D, de
Vendet-supermarkten en ben
zinepompen van Chevron, die
een TV-Fruitspelaffiche heb
ben.
Op zes series fruitspelkaarten
staan vijf rijen, elk met zes
fruitsymbolen. Voor elke rij
vinden op 1 oktober tijdens
een televisieuitzending van
Veronica afzonderlijke trek
kingen plaats. Hiervoor zal de
biljartkale acteur Telly Saval-
las, die als televisiedetective
Kojak wereldbekend werd,
naar Nederland komen om op
een speciaal voor deze gele
genheid geconstrueerde fruit
machine de winnende combi-
Haagse vondst
De man, die het Nationaal TV-
Fruitspel heeft uitgedacht is
de 33-jarige Hagenaar Jos van
Vliet (een ex-disc jockey van
de piratenzender Veronica en
nu directeur van een eigen or
ganisatie-bureau). Zijn grootste
zorg tijdens de maandenlange
voorbereiding was het om zes
miljoen kaarten te laten druk
ken, die stuk voor stuk van el
kaar verschilden. Nadat alle
drukkerijen in Nederland voor
de eer bedankt hadden deed
Van Vliet een beroep op het
IBM Service Bureau in Zoeter-
meer, dat als enige in Neder-,
land beschikt over een 3800
Laser Printer, die naast cijfers
en letters ook symbolen kan
drukken. Gekoppeld aan een
geavanceerde computer wer
den met deze printer zes series
geproduceerd met op elke rij
afwijkende fruitsymbool-com-
binaties.
Het ondernemen van deze tv-
actie door de VQO met even
eens als doel de gehandicapten
leidt er evenwel toe, dat we
het komende seizoen twee
soortgelijke acties op de tv
hebben.
(Van eer) onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Touroperator Christoffel Reizen in Rot
terdam, in grootte tot nog toe de derde reisorganisatie van
Nederland, is bankroet Slavenburg's Bank, die in de loop
der jaren bij de expansie van Christoffel als geldschieter
optrad, heeft j.L vrijdag plotseling de geldkraan dichtge
draaid. De aangekondigde overname door Sim Internatio
nal gaat nu ook niet door, omdat deze Belgische reisorgani
satie in het voorlopig overnamecontract uitdrukkelijk had
bedongen, dat Christoffel tot oktober 1380 niet verder in op
spraak mocht komen.
Het Garantiefonds van de Algemene Nederlandse Vereniging
van Reisbureaus heeft na spoedberaad besloten om de Christoi-
fel-chartervluchten in het afgelopen weekend voor zijn reke
ning te nemen, hierbij gesteund door Martin Air. Het Garantie
fonds van de ANVR staat tevens garant voor de doorgang van
alle chartervluchten van Christoffel tot en met 27 augustus 1980.
Alleen twee Lissabon worden nu gecombi-
vluchten op het Spaanse Gero- neerd uitgevoerd. Vanaf 28
na en de vluchten op Faro en augustus wordt aan de Chris
toffel reizigers door de ANVR
een alternatief op de door hen
bij Christoffel geboekte reis
aangeboden. Als zij dit wensen
kunnen zij ook het door hen
betaalde deel van de reissom
terugkrijgen. In totaal gaat het
om 14.000 reizigers.
De reizen met eigen auto via
Christoffel worden door de
ANVR gegarandeerd tot en
met 23 augustus, aldus de heer
J. Engelen, vice-voorzitter van
de ANVR, „Hoe de passagiers,
die bij Christoffel een lijn-
dienstvlucht of een busreis
hadden geboekt schadeloos
worden gesteld is een zaak, die
door zijn complexe karakter
nog nader moet worden beke
ken".
„Zou lk "keien wering" in een of ln twee woor
den schrijven. Ik had het oorspronkelijk in
twee". Jacques Bloem vraagt raad aan zijn
vriend P.N. van Eyck over de uiteindelijke
vormgeving van een gedicht („Kerkhof"), in
een brief van 7 oktober 1911, waarin hij een
reeks van vragen stelt over verschillende tek
sten. Wat is beter, de regel „Maar verkiezen is
het droefst verliezen" of „Maar verkiezen is zóó
veel verliezen"? Een vraag om advies in dezelf
de brief, over Bloem's gedicht „Kortste Nacht".
De brieven die Bloem aan Van Eyck schreef (tus
sen 1910 en 1954, het sterfjaar van Van Eyck) zijn
uitgegeven door het Nederlands Letterkundig Mu
seum in de reeks „Achter het Boek". Twee zeer
zorgvuldig samengestelde delen, die een reeks com
pleteren van brieven tussen P.N. van Eyck en Aart
van der Leeuw en van brieven tussen J.C. Bloem
en Aard van der Leeuw, verschenen in boeken, die
reeds eerder verschenen zijn.
Li terair-historisch van grote betekenis. Niet van
wege de vele anecdotische gegevens, zoals boven
staande dichtersvragen om een advies natuurlijk
zijn. Maar, hoewel het werk belangrijker is dan le
vensloop en intieme gebeurtenissen van dichters als
Van Eyck en Bloem, is het lezen van hun corres
pondentie (voor zover die aanwezig en volledig is)
heel verhelderend. Niet alleen voor hun werk en
de interpretatie daarvan, maar ook voor een inzicht
in de wereld van de Nederlandse literatuur zoals
die ervaren werd door de makers ervan in de eer
ste helft van deze eeuw.
Het gaat maar om één kant van de briefwisseling.
De brieven die Bloem aan Van Eyck schreef zijn
bewaard gebleven, Van Eyck was een stipt man op
dit punt, die al zijn letterkundige correspondentie
bewaarde. De brieven die Bloem ontving van zijn
vriend zijn echter verloren gegaan.
In eerste instantie bracht het lot hen bijeen door
het experiment van „De Zilverdistel", een literaire
onderneming van bibliofiele uitgaven, die zij teza
men met Jan Gresshoff hadden opgezet, en waar
beide heren niet zonder kleerscheuren uit kwamen.
Tot de dood van P.N. van Eyck bleven zij elkaar
ontmoeten en brieven wisselen, soms met grote
vermindering van belangstelling voor eikaars per
soon en/of werk, maar de ruzies werden weer bij
gelegd.
Die ruzies hadden, als zo vaak, ook hier weer te
maken met geld. In 1918 knalt de vriendschap uit
elkaar, kennelijk omdat Bloem suggereert dat een
oom van Nelly, de vrouw van P.N. van Eyck, iets
voor hem doet bij wijze van verlichting van zijn
voortdurende financiële problemen.
Van Eyck reageert op deze suggestie kennelijk heel
korzelig, want Bloem schrijft hem drie dagen later:
„Zoeven ontving ik je brief, waarop ik slechts met
een enkel woord wil terugkomen. De toon van
je schrijven was van dien aard, dat ik het voor
het beste acht, je ronduit te zeggen, dat ik je niet
langer als mijn vriend beschouw. Ik wens jelui
het beste in de toekomst en bliif met beleefde groe
ten aan Nelly, Jacques Bloem
Binnen vier weken is het bijgelegd. Bloem schrijft
dan:
„Ik kan Je niet zeggen, hoe blij ik was met den
brief, dien ik gisteren van je ontving. Pieter, je
weet het, of niet (maar dan zeg ik je het bij dezen)
als er één slechte eigenschap is, die ik algeheel mis,
dan is het wel rancune. Voor mij is deze nare ge
schiedenis voorbij".
Gemakkelijk in de omgang zullen beide heren niet
geweest zijn. Van Bloem kriig je het gevoel dat je te
maken hebt met een heel kwetsbaar persoon, die
met grote twijfels zit over zichzelf en over wat hij
van zijn'leven maakt. Dat uit zich in de in de cor
respondentie steeds intensiever terugkerende
klacht over de arbeid die hij doet in steeds nieu
we betrekkingen, waarin hij steeds even radeloos
J.C. Bloem (1923)
P.N. van Eyck (1914)
„Je weet niet wat dat is, dag aan dag den geheelen
dag het misselijkste klerkenwerk te doen - ik zit
den heelen dag voor de schrijfmachine - en dan ook
nog onaangenaam behandeld te worden".
Maar Bloem moest een baantje hebben, hij had het
kennelijk financieel moeilijk en steekt bovendien
niet onder stoelen of banken, dat hij slecht met geld
om kan gaan.
Er zijn perioden, waarin Bloem veel meqr over
geldzaken schrijft aan Van Eyck dan over andere,
laat staan literaire problemen. Zo vraagt hij op een
bepaald moment zijn bemiddeling om een boek dat
in ziin bezit is voor ƒ5,50 te verkopen, onderp
melding dat de kwaliteit van het exemplaar gap1
Als Bloem op vakantie is in Engeland deelt nifs
Eyck de prijzen mee om aan te tonen, dat he^ 1
betaalbaar is 2,50 voor vol pension). jj*
Tussendoor wisselen ze gedichten uit en gevcPe
kaar adviezen. Althans, Bloem stuurt teksten"®
vragen erover naar Van Eyck. Uit de uitstekf05
aantekeningen, die de samenstellers (G.J. Doifn
A.L. Sotemann en H.T.M. van Vliet) er in
vloed bij geven, blijkt dat hij zich daar wel wafai
gelegen liet liggen.
Anecdotisch, maar evenzeer opmerkelijk, zijv'
meningen die Bloem ten beste geeft over dif.n
andere collega's in de literaire wereld. Over (ir
shoff heeft hij zijn wantrouwens, blijkens zijn Vte
aan Van Eyck: nt
„Kun jij Jan er niet toe brengen, wat of lievè~~
zegd veel minder te schrijven. Hij vergooit ziel
lemaal. Die nacht dat ik bij hem was, heeft hij-m
streeks 4 uur 4 sonnetten achter mekaar ges< J
ven met tusschenpoozen van enkele minuteii
Het wordt waarliik pathologisch! En hij gaat er
naar de bliksem
Dat is uit 1910. De dichter P.C. Boutens hoorT"
niet bij de vrienden van Bloem:
„Heb ik je verteld dat ik Boutens twee maaP
ontmoetHij was voor ziin doen nogal te hail(
maar 't is toch een kwal'. w
In
Later spreekt hij dan toch weer waardering
voor publikaties van Boutens. Over de btjj'
„Verzen" van A. Roland Holst deelt hij mee da)0
hem „ontzettend" meevalt.
Wat het duidelijkst overblijft na lezing van p
brieven van Bloem, een dichter die een aantal"!
vergetelijke verzen van grootse visie en eleme)
gevoel schreef, is zijn proces om zich los te m^a
van zijn burgerlijkheid, zijn provincialisme. r
Steeds weer de aankondiging dat hij op bdrl
komt, maar dat men er niet teveel op moet in
nen, omdat hij nog meer te doen heeft Dan P1
de epistels over het feit dat hii geen gratis exefll?
ren van boeken krijgt, terwijl hij mede-uitgevfli
Of cynische opmerkingen als deze: fe
30
„De vreugde over het ontvangen van schriflX
van iou is zóó groot, dat ik daar volgaarne et
straf porto voor over heb". b
•r<
Dit als eerste zin van een brief. Daarna gaat hijoc
spottend over zichzelf verder en geeft er besPp
aardige draai aan, maar het verwijt is gemaakji'
Wat zijn literaire vrienden? Er blijft duidelijk)^
grote afstand tussen Van Eyck en Bloem. Hun"
vé-leven komt sporadisch ter sprake, wel wil,
over Yeats of Stefan George of wie al niet wattt*
gedachten gewisseld, men stelt eikaars meninfh
prijs, maar men bekleedt de af standspositie,ei
brief die Bloem schrijft aan Nelly, vlak na v
overlijden van Van Eyck:
„Beste Nelly, Met ontroering vernam ik het ov
den van Piet. Wij waren sinds de oorlog wel mss
meer van elkaar vervreemd, waartoe zijn ztri
wellicht ook heeft bijgedragen, maar nu dacle
alleen aan de jaren van ons debuut en wat ik_
hem te danken heb. Voor jou moet zijn verscht
iets verschrikkelijks ziin. Ik weet, hoezeer jelu
elkaar waart verknocht En dan: een toestand
voortdurend hulp behoeven, als waarin Piet
zijn attaque verkeerde, haalt zo'n band nog n&
aan. Sta mij toe te trachten te zeggen, hoezeer
begrijp. Wil je ook je zoons uit mijn naam cony,.
ren en geloof mij - als steeds je Jacques".
Een concoleance, waaruit blijkt dat een liteP;
vriendschap nog lang geen levensvriendschap J
JAN VERSTAï^j
Brieven van J.C. Bloem aan P.N. van Eycl^
rie „Achter het Boek, uitgave Nederlands
terkundig Museum. Twee delen. Je
Als je bij een ongeluk onmiddellijk
weet watje moet doen. kan dat het verschil
betekenen tussen leven en dood.
De dingen die je weten moet, zijn met een
heel klein beetje aandacht ontzettend
simpel te onthouden. We hebben ze voor u
ln een klein boekje overzichtelijk
bij elkaar gezet Dat boekje krijgt
u door even een kaartje
te sturen aan ..Het Oranje Kruis".
Statenlaan 81.2582 GE Den Haag.^
Rijkserkende diploma's
Twee-jarige avondopleiding te:
LEIDEN
Praktijk op eigen mini-computer.
Een fascinerend beroep met uitstekende
toekomstmogelijkheden.
Vereiste vooropleiding:
MAVO-4, HAVO, VWO. MBO, HBO
Voor uitgebreide kosteloze informatie,
coupon ongefrankeerd insturen naar
I.S.C.P.
antw.nr. 21.6160 VK Beek, Llmb.
Tel.: (ook na 18.00 u.) 04402-2277
Naam: Opl.:
Adres: Tel
Postkode: Woonpl.. LD
Vraag vrijblijvend advies bij het bolwerk voor
uw bolwerk, waar uw leraar in levenden lijve
voor u staat:
ONOERWIJS-INSTITUUT
o.l.v. M. v.d. Horst
Herengracht 4 LEIDEN
(vlakbij de pas gerestaureerde Herenbrug)
Tel. 071-13.06.60
Officiële - door het I.M.O. erkende
Middenstandsopleiding.
VANAVOND
tussen 7 en 9 uur
speciele
inlichtingenavond
Mondelinge cursuseen (heus, daar gaat niets
boven) voor Alg. Ontwikkeling - Middenstand
- Boekhouden MBA - SPD A,A.-e»amen -
Cursus Verkoopkunde Associatie-diploma
Bedrijfseconomie Nederlands - Engels
Frans - Duits Spaans (conversatie ook over-
dagl en correspondentie) Beroeps*
goederenvervoer Steno.
stel dat er geen krant was
oorraadlijsL^-*^
Massief vurehout. ontwikkeld voor professioneel gebruik,
geschikt voor kantoor, huis, magazijn.
Een degelijk en stabiel systeem, waarin vrijwel elke
opstelling mogelijk is door het grote aantal hoogte-,
lengte- en dieptematen waarin de staanders en
legborden leverbaar zijn.
Daarin passen de veie accessoires.
ladeblokken, platenrekkeh, orderkasten,
tafels, deuren, rekken, noem maar op.
Alles is uit voorraad te leveren,
wilt u de volledige informatie,
kijk dan in onze toonzalen of
schrijf of bel even om een
gratis brochure en
voorraadlijst.
Haaghulshof Lalden Herenstraat 39.071 -121141 open ma./ t/m vr 8 30 -12.30.13.30 -18 u., do 19 - 21 u.
Haaghullhof Den Haag Gedempte Burgwal 10c, 070 - 639914 open: dl t/m vr 9 00 -17.30 u.. do. 18 30 - 21 u.. ra. 9.00 -17.00 u.
Haaghuishof Amsterdam Overloorh 250.020 -124253 open:'ma 13 -18 u dl t/m vr. 10 -13.14 -18. do. 19 - 21 u.
