„„Carter won
de stemmen
Kennedy stal
de harten"
Saoedi-Arabië probeert
Sadat terug te lokken
Arbeidsonrust in Polen zonder
precedent in Oostbloklanden
Arme lande1
zeer kritisch
tegen
kernverdra|]
Drie kwartier
lange ovatie
voor
Khomeiny
dreigt
Iraanse pers
Joodse
crèche
door
neonazi's
vernield
Bekende Argentijn
solidair met vermist
Thorn wil
met Muskie
overleg
Onderzoek mogelij
fraude Sa Carneiro f
Westduitse regering te J
strengere Rijn-wetten 2
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 13 AUGUSTUS 1980 PAGIIb
Democratische
conventie
Senator Edward Kennedy kon gisterenmiddag, toen hij bij de flat
van een kennis arriveerde, weer lachen. Ondanks zijn nederlaag
tegen president Carter heeft hij aan prestige gewonnen.
NEW YORK De tweede
dag van de Democratische
partijconventie in New
York is de dag geworden
van Edward Kennedy. Nog
geen 24 uur nadat hij zijn
nederlaag tegen president
Carter had toegegeven,
bracht Kennedy de partij-
conventie, die een aantal
van zijn wijzigingen in het
verkiezingsprogramma aan
vaardde, aan zijn voeten. In
een indrukwekkende toe
spraak, door velen de beste
uit zijn politieke loopbaan
genoemd, benadrukte Ken
nedy de oude liberale Demo
cratische idealen en haalde,
hij zeer fel uit naar de Repu
blikeinse partij.
De redevoe
ring van de senator uit Mas
sachusetts, een eerste ope
ning naar een herstel van de
Democratische eenheid,
werd beloond met een bijna
drie kwartier durende ova
tie, die nog voortduurde
toen Kennedy al lang uit de
conventiehal was vertrok
ken. „Carter won de stem
men, Kennedy stal de har
ten" was de veelgehoorde
mening.
In zijn betoog vermeed Ken
nedy zorgvuldig president
Carter zijn volledige steun te
geven. Hij pleitte voor sociale
en economische rechtvaardig
heid en richtte zich vooral te
gen het grote onrecht van de
werkloosheid.
Toen het applaus voor Ken
nedy was weggestorven, ging
de conventie in minder dan
anderhalve minuut bij accla
matie akkoord met een aantal
door hem voorgestelde wijzi
gingen in het economisch en
sociaal deel van het verkie
zingsprogramma. Een voorstel
'tot het instellen van loon-,
prijs-, winst-, rente- en huur-
controle werd verworpen, als
mede het plan voor een natio
naal ziekenfonds. De conven
tie ging, tot veler verrassing,
echter wel akkoord met Ken
nedy's werkgelegenheidsplan
van maar liefst 12 miljard dol
lar, dat voor ongeveer 800.000
nieuwe banen moet zorgen.
Carter-getrbuwen, onder wie
kabinetsleden, probeerden tot
het laatst toe de aanvaarding
van dit voorstel te voorkomen.
Vooral het noemen van een
bedrag werd door het Carter-
-kamp krachtig afgewezen.
Ook stemde een ruime meer
derheid van de afgevaardig
den ïn met de door Kennedy
ingediende wijzigingen van
het verkiezingsprogramma in
zake abortus en de gelijkheid
van mannen en vrouwen. Er
blijven overigens nog wel wat
strijdpunten tussen Kennedy
en Carter over. Zo is Kennedy
een tegenstander van de ver
der ontwikkeling en plaatsing
van nieuwe strategische MX-
(atoom)raketten. Ook is hij
wars van de dóór Carter op
gang gebrachte registratie van
•jonge Amerikanen met het oog
op een mogelijke herinvoering
van de dienstplicht.
Door de aanvaarding van
Kennedy's voorstellen is het
initiatief voor het herstel van
de eenheid in de Democrati
sche partij weer aan president
Carter toegespeeld. Het zal
vooral van zijn reactie afhan
gen, in hoeverre Edward Ken
nedy zich aan het eind van de
week in de Democratische
rijen, achter de president, zal
scharen.
(Van onze correspondent Hella
Piek)
WARSCHAU In het gehele
Oostblok is geen precedent te vin
den voor de arbeidsonrust, die nu
•in Polen de kop opgestoken heeft.
Directe aanleiding tot de stakings
golf was de verhoging van de vlee-
sprijzen per 1 juli. In totaal heb
ben de arbeiders reeds op meer
dan 150 plaatsen het werk neerge
legd. Het gaat overigens al lang
niet meer om de vleesprijzen. De
stakingsacties zijn meer en meer
gericht geraakt tegen wanbeheer,
algemene voedselschaarste, slechte
planning en organisatie.
Weliswaar hebben de autoriteiten de
stakende arbeiders geringe loonsver
hogingen gegund, maar deze inkom-
stenverebeteringen schieten hun doel
min of meer voorbij, omdat het te
kort aan goederen blijft en met het
geld niets gekocht kan worden.
In bijna alle gevallen zijn de officiële
vakbonden, in geval van staking,
vervangen door onofficiële stakings-
comité's. Maar tot op heden is er nog
geen poging ondernomen, om een
landelijke actie op touw te zetten en
er is ook nog niet geprobeerd om op
systematische wijze uiting te geven
aan de economische en politieke grie
ven.
De Poolse autoriteiten proberen zo
veel mogelijk een verzoenende hou
ding aan te nemen. Èr worden onder
handelingen aangegaan met de niet
officiële stakingscomité's en men gaat
niet zelden akkoord met bescheiden
slarisverhogingen. Maar het lijkt wel
of met iedere concessie, die de rege
ring doet, de problemen toenemen en
het gezag van de communistische
partij steeds openlijker wordt betwist.
Berichten over onenigheid binnen
het Politbureau, worden steeds hard
nekkiger. Premier Babiuch staat be
kend als een pragmatist en hij zou er
van overtuigd zijn, dat de problemen
niet kunnen worden opgelost zonder
de medewerking van de arbeiders.
Maar hij schijnt niet werkelijk geïn
teresseerd in het lot van de bevol
king. Binnen de liberale vleugel van
de partij bevinden zich ook mensen,
die oprecht menen dat er politieke
hervormingen moeten worden door
gevoerd. Zij willen met name dat de
huidige stakerscomité's worden ver
vangen door door een onafhankelijke
democratische gekozen vakbeweging.
Van schrijverszijde wordt zware kri
tiek geleverd op het censuursysteem:
velen, ook leden van de partij, willen
een vrijere samenleving dan in een
communistisch land voor mogelijk
wordt gehouden. Maar partijleider
Gierek staat eveneens- onder de druk
van haviken in de partij; doorgaans
wat oudere leiders, die menen, dat ie
dere concessie het gezag van de partij
aantast.
Iets dergelijks zou Gierek ook te ho
ren hebben gekregen van de Russi
sche partijleider Brezjnjev. Het
Kremlin is duidelijk verontrust door
de ontwikkelingen in Polen, maar
•voelt niets voor een militair ingrij
pen, omdat dat de woede van de hele
wereld zou betekenen en omdat het
vreest dat, ingeval van invasie, het
Poolse leger en de veiligheidsdien
sten zeer wel de kant van het verzet
zouden kunnen kiezen.
Het Westen, dat veel in Polen geïn
vesteerd heeft, volgt de ontwikkeling
met zowel belangstelling als zorg.
GENEVE, WASHINGTON „Het is onbegrijpelijk
zelfs, dat het tot nu toe onmogelijk is gebleken tot
stemming te komen over bescherming van landen
verplicht hebben geen kernwapens te verwerven te
te van landen die deze wapens wel hebben", aldus!
genwoordiger van Peru op de tweede toetsingscopLl
in Geneve. Het tien jaar geleden verdrag over nieti en
ding van kernwapens wordt daar getoetst In conJDPIT
ringen wordt gezegd dat steeds meer derde-wereld-balt
toe neigen honderdtien landen hebben het vertstei
tijds ondertekend het verdrag op te zeggen aliran
meer garanties komen aan landen die geen kernwtem
zitten. (Tb
Een lid van de negen man tellende Nederlandse delega^ch
een van de belangrijkste doelstellingen van de toetsi^
rentie het overeind houden van het tien jaar bestaandqjg
De oorspronkelijke opzet van de bijeenkomst in Gen^ v
groep van landen die het verdrag hebben ondertekei^
breiden. w
Voorlopig is daar weinig kans op omdat er grote ergern
over het doorgaan van kernproeven door de kernmogt~B
(de Sovjet-Unie, de VS en Engeland, alle drie onderr*1
van het verdrag).
De Derde wereld-landen hebben, ook kritiek op de (f 0
gendheden omdat zij de technologische mogelijkhede|was
vreedzaam gebruik van kernenergie blokkeren. In hel».w
is uitdrukkelijk gegarandeerd dat déze technologie o^,et
baar is. ,an
De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten hebben gisteif °J
vergadering gepleit voor een versterking van het streirec*'
voorkomen dat meer landen een arsenaal van kemwafn
men. Zij pleitten voor meer controle op de versprei!1 vt
kemsspijtstof door het Internatioaaal Atoomagentscha
IKV
Minister Van der Klaauw die vandaag de vergadering p
ve toespreekt, heeft geweigerd een verzoek van het In
lijk Vredesberaad (IKV) in te willigen dat behelst dat h
derlandse voorbehoud om voor 1981 48 nieuwe kruisra
Nederlands grondgebied te stationeren, aan de confei
toetsing voorlegt. Van der Klaauw vindt dat deze zaak
genootschappelijk overleg aan de orde moet worden get
heeft hij van het Nederlandse voorbehoud ten aan f
kernwapens, waartoe ook de kruisraketten behoren, mt
maakt.
In Moskou is bekend gemaakt dat Moskou „onverwijl
handelingen tussen oost en west wil over kernwapen
middellange afstand ofwel eurostrategische wapens, n
onder ook de reeds aanwezige „vooruitgeschoven Am
systemen" in West-Europa vallen. Het Kremlin had i
zoek van Schmidt in juni laten weten bereid te zijn ové
dellange afstand raketten te onderhandelen, iets dat I
vankelijk weigerde toen de NAVO in december beslol
tionering van middellange-afstandraketten over te gat]
In Moskou heeft men zich verder bijzonder kwat
over de jongste wijziging in Amerika s militaire sti
erop neerkomt dat men zich richt op militaire en polif
einden in plaats van vernietiging van burgerlijke obje
TEHERAN Ayatollah Kho
meiny, die heeft gezegd dat de
Iraanse media het politieke
conflict aanmoedigen, heeft
gisteren „richtlijnen" uitgege
ven, die klaarblijkelijk be
doeld zijn om strikter censuur
toe te passen op de pers.
Khomeiny had zijn klachten
over de media vorige week al
geuit, toen hij zei dat „zij druk
bezig waren tweedracht te
zaaien tussen president en par
lement". De Iraanse leiders,
voegde hij eraan toe, moeten
er een eind aan maken voor
dat de natie het zelf doet „zon
der consideratie voor wie
ook"
Ayatollah Khomeiny
(derde van rechts
achterin, In het wit
gekleed en zonder
tulband op het hoofd)
ontving gisteren de
ministers van de hui
dige Iraanse rege
ring. De ministers po
seerden met de aya
tollah voor het „fami
lie-portret".
SAO PAULO Een kinder
dagverblijf, geleid door de
joodse gemeenschap in de
Braziliaanse stad Sao Paulo,
is, door neonazi's geplunderd
en verwoest
Alle meubels en al het speel
goed van de 130 kinderen, die
van de crèche gebruik plach
ten te maken, zijn vernield.
Op de muren stonden haken
kruisen en obscene teksten ge
kalkt. Deze aanslag is de
nieuwste in de groeiende reeks
van gewelddaden van de zijde
van extreem-rechts.
Open brief aan regering:
BUENOS AIRES Honderdvijfenzeventig bekende
nen - politici, schrijvers, filmacteurs en journalisten -1
een advertentie in de kranten van Buenos Aires solic
tuigd met de gezinnen van vermisten. Ze deden dat,|
ze, om ethische redenen en redenen van rechtvaardij
verzoeken de Argentijnse regering „de lijst van vermi
bliceren en te zeggen, waar zij zich bevinden".
Onder de óndertekenaars van de betuiging van solid;
schrijver Jorge Luis Èorges en de trainer van het
voetbalteam, Menotti. Het aantal vermisten in Argenti
geschat op vijf zesduizend. JVolgens de regering zijn h
minder.
LUXEMBURG De
speciale afgezant van
de EG die de afgelo
pen weken een ron
dreis heeft gemaakt
door het Midden-Oos
ten, de Luxemburgse
minister Gaston
Thom, wil nog deze
maand een ontmoe
ting hebben met de
Amerikaanse minis
ter Muskie over de
impasse in het Egyp
tisch-Arabische vre^
desoverleg. Hij zei
ook dat het tijd
wordt dat Europa
zijn rol gaat spelen
in deze zaak nu de VS
door de komende ver
kiezingen zijn ver
lamd.
LISSABON De Portugese socialisten zullen van
parlement vragen een onderzoek in te stellen naar
ke financiële manipulaties van premier Sa Cai
heeft de leider van de Socialistische Partij (PS),
res, gisteren aangekondigd.
Soares baseert zijn verzoek op artikelen in de Portuj *p
waarin Carneiro ervan wordt beschuldigd „op fraudu
ze" onder een schuld van 35 miljoen Escudos (anderha
gulden) te zijn uitgekomen, die hij bij een genatioi
bank was aangegaan. In het communistische dagblad „S
wordt al over een „Watergate van Carneiro" gesproke
Carneiro, die alle beschuldigingen van de hand wijst,
hoofdredacteur van het blad voor de rechter gedaagd.
Het verzoek van de socialisten komt twee maanden vo
lementsverkiezingen en waarnemers verwachten, da
een van de belangrijkste thema's in de campagne van
tie zal zijn.
BEIROET Saoedi-Arabië zendt sig
nalen uit die wijzen op een bereidheid
om een oprecht berouwvolle president
Sadat te vergeven en weer te verwel
komen in het Arabisch kamp. De Saoe-
dische toenaderingspogingen komen op
een moment dat de verhouding tussen
het oerconservatieve Saoedi-Arabië en
het eens radicale Irak twee bijzon
der invloedrijke Arabische staten,
waarvan Irak zich altijd bijzonder fel
tegen Egypte en Israël heeft gekeerd
zo hecht wordt dat de Verenigde Sta
ten, grondlegger van de Camp David-
akkoorden, het zich niet kunnen ver
oorloven hier zonder meer aan voorbij
te gaan.
De duidelijkste aanwijzing is afkomstig
van de Saoedische minister van buiten
landse zaken. In een kranteinterview
zei hij: „We proberen Egypte terug te
krijgen in het Arabische kamp omdat
we net overlopen van Egypte als een
grote overwinning voor Israël beschou
wen". Het Saoedische initiatief kwam
na een verklaring van koning Hassan
van Marokko die Sadat beloofde voor
hem een goed woordje te doen bij de
Arabische landen als hij bereid was om
duidelijk stelling te nemen inzake Je-
ruzalem dat onlangs, tot grote woede
van de Arabische wereld, door de
Knesset is uitgeroepen tot eeuwige en
ondeelbare hoofdstad van Israël.
Het spreekt voor zich dat de verzoe
ning alleen kan plaats vinden als Sadat
openlijk toegeeft dat hij zich heeft ver
gist en fouten heeft begaan. Hoever Sa
dat in zijn schuldbelijdenis zou moeten
taan is niet helemaal duidelijk, maar
et staat vast dat Sadat wel degelijk
geriteresseerd is in de vredestak die de
conservatieve Arabische staten, met
goedkeuring van Irak, nu aanbieden.
Dat hij zich heeft teruggetrokken voor
„meditatie" op de berg Sinaï en heeft
geweigerd journalisten te woord te
staan, is wellicht tekenend voor de in
nerlijke strijd die hij voert.
Het lijkt niet waarschijnlijk dat hij aan
de wensen van de Saoedi's, hoe welwil
lend die ook zijn, kan voldoen zonder
de Israëliërs de kans te geven zijn
woorden uit te leggen als een verwer
ping van de Camp David-akkoorden.
Instinctief blijft Sadat de onderhande
lingen uitstellen in de hoop dat er meer
vooruitgang kan worden geboekt als Is
raël een nieuwe regering heeft.
Als de onbuigzame Likoed-partij na de
verkiezingen vervangen wordt door
een gezeggelijker Arbeiderspartij en als
Jimmy Carter wordt herkozen, zal de
Verenigde Staten, zo lijkt Sadat te ho
pen, weer een volwaardige rol kunnen
fian spelen, dat wil zeggen een pro-
gyptische rol. Ondertussen zijn de op
schorting van de autonomie-onderhan-
delingen, de verwerping van de nieuwe
status van Jeruzalem en de felle kritiek
op Menachem Begin in de Egyptische
pers wellicht weloverwogen pogingen
van Sadat om Saoedi-Arabië gunstig te
stemmen. Tot op heden lijkt de Egypti
sche president er echter niets voor te
voelen om Camp David zonder meer
aan de kant te schuiven, zoals zijn
voormalige minister van buitenlandse
zaken, Ismail Fahmi, onlangs heeft
geëist.
Saoedi-Arabië is uiterst belangrijk voor
de Amerikaanse Midden-Oosten strate
gie, maar Washington lijkt met karak
teristieke traagheid te reageren op wat
al die tijd duidelijk is geweest: namelijk
dat Irak meer dan welk land dan ook
bereid is om onder het mom van mili
tante niet-gebondenheid, Amerika en
het Westen van dienst te zijn. Tegelij
kertijd laten Saoedi-Arabië en Irak,
twee olierijke bondgenoten die in vele
opzichten eikaars tegenpool zijn, maar
die uit praktische overwegingen een
verstandshuwelijk hebben gesloten, er
geen twijfel over bestaan dat zij Ameri
ka en dus ook Sadat niet kunnen hel
pen als Amerika hen, en dan met name
Saoedi-Arabië, niet helpt.
De positie die Amerika bij de komende
bijeenkomst van de Veiligheidsraad
over Jeruzalem inneemt, zal een graad
meter zijn voor de Amerikaanse toe
komstplannen.
DAVID HIRST THE GUARDIAN
BONN De wetten tegen de
vervuiling van de Rijn hoeven
naar het oordeel van de West
duitse regering niet verscherpt
te worden. Staatssecretaris w
Georg Gallus verklaarde, dat de kwaliteit van het
„het wettelijk instrumental!- de rivier.
1
um, als het er op afesl
voldoende is". Hij 6 1
zijn opmerking in oht<
tiek van de inteiidc
achtiegroep „Red de <1
Chinese legertop tegen Denf1;
TAIPEH Hoge militairen in China zonden verze »jj
tegen vice-pcenüer Deng Xiaoping en openlijk bef hi.
Peking hebben negeerd, zo meldt het Britstalige, iflfce
verschijnende dagblad „China News".
Volgens het blad, dat citeert uit bronnen van de inlil
dienst op het Chinese vasteland, is de vroegere comma» t,
de gebieden Nanking en Kanton, Hsu-yu bezig te at n
krachten te bundelen. Daarbij zou hij worden geholpe^
huidige commandant van Nanking, Nieh Feng-sjih. i
een bevel uit Peking om naar de hoofdstad terug te ke jj
wind geslagen en beachérfning gekregen van van vi
stroepen van Nieh, die zelf een bevel zou hebben genejf h
twaalf hoge officieren te vervangen.
