Communiqué over aftreden Arrupe wijst op ernstige
verschillen van inzicht tussen jezuieten en Vaticaan
Dolfirama in angstige
spanning om dolfijnenjong
B
TiDS voor het weekeinde
ALS HIJ HET REDT, WORDT HET EEN ZELDZAAMHEID
Waarheen
Sail '80
tijdens
Korte metten
kerk
wereld
BINNENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1980 PAGINA
j
In angstige spanning telt het
personeel van Dolfirama in
Zandvoorl de dagen af, zo nu
en dan voorzichtig een verte
derde blik werpend op het
zeldzame gebeuren in het
grote bassin, waarin een dol
fijnen-wijfje zwemt, geflan
keerd door haar nauwelijks
00 cm lang, zwart glanzend
en fraai gestroomlijnd jong.
Vele vakantievierders of dag
jesmensen moesten de afgelo
pen dagen teleurgesteld
rechtsomkeer maken. De deu
ren van Zandvoorts attractie
gingen vorige week dinsdag
dicht, nadat zich een heuglijke
gebeurtenis had aangekon
digd. Voor publiek was in de
nood-kraamkamer voorlopig
geen plaats. De meesten had
den daar begrip voor. sommi
gen niet en een enkeling ont
laadde zijn agressie over de
vergeefse reis zelfs op het
hoofd van een van de vrouwe
lijke personeelsleden.
Afgelopen zondag diende zich
een tweede dolfijnenjong aan,
maar dinsdag reeds werd een
domper op de vreugde gezet,
toen de oudste boreling de
geest gaf. Vandaar de span
ning thans.
Trainer John Slootmaker, licn-
telijk verkleumd van de kou
even uit het water gekomen,
waarin hij druk doende is een
officiële kraamkamer in te
richten, opdat de gewone
shows weer kunnen doorgaan
(men hoopt vandaag weer te
beginnen), windt er geen
doekjes om: „Ik heb er een
zwaar hoofd in. Het is een
zeldzaamheid als een jong in
gevangenschap in leven blijft.
Ook in de natuurlijke omge
ving is het sterftecijfer onder
dolfijnen-jongen erg hoog".
Lief en leed
Slootmaker weet waar hij over
praat. Reeds 21 jaar deelt hij
als trainer (o.a. in Frankrijk en
Amerika) lief en leed met dol
fijnen. Twaalf jaar geleden
stond hij aan de wieg van Dol
firama in Zandvoort. Vorig
jaar fungeerde hij als „vroed
vrouw" bij de geboorte van
Zandvoorts eerste eigen
kweek, maar reeds na 12 da
gen werd hij hard met zijn
neus op de bekende feiten ge
drukt. Dinsdag jl. wederom.
Een hard gelag na zoveel in
tensieve zorg, dag en nacht
wakend over het jonge leven,
soms afgelost door o.a. zijn
echtgenote (tevens trainster)
en door de niet minder meele-
longontsteking. Antibiotica
bieden om verschillende rede
nen (nog) geen uitkomst. Het
water ont-chloren levert weer
infectiegevaar op voor de
moeder en de andere oudere
dieren. En aangezien dolfijnen
tegenwoordig beschermd zijn
en niet meer mogen worden
gevangen, zijn de Dolfinaria-
directies extra zuinig op het
oude bestand.
Hachelijke zaak
Dolfirama startte twaalf jaar
geleden met zeven dolfijnen
(daarvan is er pas een dood
gegaan) en heeft nog een ver
gunning voor de aanschaf van
twee „vangsten". Uitbreiding
of vervanging is daarna
slechts mogelijk via eigen
kweek. Een hachelijke zaak.
Het meeleven met het jonge
wezentje in het bassin is dus
begrijpelijk. Ogenschijnlijk
glijdt het vol levenslust door
het water, dicht naast zijn
moeder, die het (de sonar
werkt nog niet) angstvallig be
schermt tegen onplezierige
confrontaties met de bassin-
rand.
Over ongeveer anderhalve
week is de kritieke periode
achter de rug. Dolfirama zal,
als alles goed gaat, dan een
zeldzame attractie rijker zijn,
al zal het zeker nog wel een
jaar duren voordat het dolfij
nenjong in het eigenlijke
stuntwerk zal worden opgeno
men.
Onhandelbaar
Tot die tijd blijft het voor een
trainer een onhandelbaar we
zentje, omdat het, zolang het
bij zijn moeder drinkt, zijn
neus ophaalt voor de toege
worpen visjes waarvoor zijn
oudere soortgenoten de
meest 'sensationele capriolen
uithalen.
Trainer John Slootmaker van het Dolfirama had de afgelopen dagen weinig tijd voor
dit soort kunststukjes, daar hij zijn volle aandacht moest (en nog moet) besteden
aan de boreling.
vende mevr. J. van Tilburg,
die bovendien overdag voor
jeugdige vakantiegangertjes
gemakkelijk de juiste toon
weet te vinden om ze snel
over de teleurstelling van de
vergeefse reis heen te helpen.
De oorzaak van de tragiek
Trainer Slootmaker, getekend
met een wond aan de arm en
enkele diep-paars aanlopende
tenen, een „presentje" van
het dolfijnen-wijfje toen hij
dinsdag het dode jong uit het
bassin haalde, zoekt het in
een complex van factoren. Bij
de geboorte blijkt een dolfij
nenjong wat (chloor)water in
de longen te krijgen, waar
door infecties ontstaan. Daar
tegen heeft hij nog geen na
tuurlijk afweermechanisme
ontwikkeld. De meeste ster
ven dan ook vrij spoedig aan
Als het dolfijnenjong het redt
zal het over anderhalve week
wel regelmatig aan moeders
zijde voor het toegestroomde
publiek een paar rondjes
draaien.
„En geloof maar dat ik dan
van verwaandheid naast mijn
schoenen loop", zegt een
doodvermoeide trainer Sloot
maker.
Hij is al weer, op blote voeten,
op weg naar de kraamkamer.
HAN HEEZIUS
Het prachtige Giethoorn bestaat 750 jaar en dat viert men dit weekeinde
meer met een historische varende optocht.
Het Groningse grensdorp
Bourtange bestaat 400 jaar
en viert dat zaterdagochtend
met een historische optocht.
De Haagse Houtrusthallen
zijn zaterdag en zondag het
terrein van de Open Haagse
Kampioenschappen „Jeu de
Boule". De wedstrijden nemen
beide dagen om 11.00 uur een
aanvang
De beste schutters van
vier gilden doen mee aan het
plaatselijk kampioenschap
kruisboogschieten op de wip
op zondagmiddag vanaf
15.00 uur in de Schuttershof
in Oirschot (N.Br.).
Limburg beleeft zondag
verschillende bondsschutters-
feesten. Men kan kiezen uit
Helden (Noord-Limburg), Heel
en Panheel en Weert (Midden-
Limburg) en Mheer (Zuid-Lim
burg).
Het WV-kantoor in Zand
voort is zaterdagavond om
19.30 uur het vertrekpunt van
een ballonoptocht. Zondag
middag om 14.00 uur begint
op de Grote Krocht in Zand
voort een standwerkerscon
cours om het kampioen
schap van Noord-Holland.
Simon C. Jansen vertolkt
zaterdagmiddag vanaf 15.00
uur werk van Handel, Bach, en
Guilmant op het orgel van de
kathedrale basiliek St. Bavo in
Haarlem. De toegang is gratis.
Een historische zeskamp
is zaterdag (15.00 uur) het
hoogtepunt van de „roofrid
derfeesten" die zich ook
zondag voltrekken in Affer-
den (gem. Bergen, Noord-
Limburg).
Als onderdeel van de fees
telijkheden rond het 750-jarig
bestaan van Giethoorn wordt
daar zaterdag tussen 8.30 en
In Amsterdam is vandaag Sail
'80 pas goed van start ge
gaan. Tot en met dinsdag is er
nog van alles te zien in en om
de hoofdstad. Het programma
ziet er voor de komende da
gen in grote lijnen als volgt
uit:
Morgen: 10.00 uur - vertrek
van zestig oud-Nederlandse
platbodems voor wedstrijden
op het IJsselmeer; 13.00 uur -
optocht van 2000 beman
ningsleden van de deelnemen
de boten aan de Kaap-Skagen
Amsterdam-race; 22.15 uur
- vuurwerk.
Zaterdag: 11.00 uur - visde-
monstraties op het IJ en in de
IJhaven; 13.00 uur - honderd
wherries met 500 roeiers
brengen in de IJhaven een sa
luut aan Sail '80 en zeilexerci-
ties van diverse grote
pen; 14.00 uur - zeilpara ter,
van bedrijfsvaartuigen;
uur - concert van de
nierskapel bij de Passeng(fd/
Terminal Amsterdam; 22,55.
uur - nagebootste zeeslag *ht
de IJhaven; 23.00 uur -
werk.
Zondag: 13.00 uur - tocht
roeiverenigingen langs
meerde schepen en
tie door enkele grote schepi cint
14.00 uur - admiraalzeilen ƒ3
het IJ; 20.00 uur -
van Scheldeloodsenkt
IJhaven; 22.15 - vuurwerk.
Maandag maken de
mende schepen zich kh Jast
voor vertrek en dinsdag te1 °P
slotte vertrekken de boten der
een parade naar de haven v|ega
IJmuiden.
14.00 uur een varende histori
sche optocht gehouden.
De Haagse brandweer
geeft zaterdagmiddag van
14.00 tot 16.00 uur demon
straties op het parkeerterrein
aan de M. Vrijenhoeklaan in
Kijkduin. Zondagmiddag van
14.00 tot 16.00 zijn er model
vliegtuigdemonstraties op de
speelweide in het Haagse
Zuiderpark.
Op het Agathaplein in Delft
vindt zaterdag van 9.30 uur
tot 17.00 uur een oosterse
markt plaats. De bezoekers
kunnen kijken en luisteren,
naar volksdansen, muziek en
modeshows.
Zondagochtend om 11.30
uur beginnen bij het Zuider-
bad in Noordwijk open bran-
dingsurfkampioenschappen.
Openingsuren:
14.00 tot 17.00 uur;
dagen (behalve 's
dags) van 10.00 tot 17,
Nog een jubileum
vierd op Texel. Hier
het luchtvaartterrein Texel
kwart eeuw en vandaar
zaterdag een vliegshow
gehouden. Tussen 10.00
13.00 uur kunnen de deelzin
mende vliegtuigen op
grond worden bezichtflu-
waarna om twee uur de slff °i
in de lucht begint. jntig
Uit de overvolle
nen van de NOS is
tv-requisieten
verhuisd naar
waar ze tot en met 24
tus in museum Flehil
den geëxposeerd om
naam
„De eerwaarde pater Arru
pe, algemeen overste van de
Sociëteit van Jezus, heeft de
eerste stappen gezet voor
een zich terugtrekken uit
zijn ambt op grond van zijn
leeftijd (73). Zijne Heilig
heid Johannes Paulus II
heeft hem echter in het be
lang van de Kerk en de So
ciëteit gevraagd, de reeds
gezette stappen te onderbre
ken".
Dit merkwaardige communi
qué, dat daags na de feestdag
van St.-Ignatius in de Borgo
Santé Spirito te Rome werd
verstrekt en waarin wordt ge
zinspeeld op een op handen
zijnd aftreden van de gene-
raal-overste der jezuieten, pa
ter Piedro Arrupe sj, lijkt, zo
schrijft onze correspondent in
Rome, een bevestiging van de
al lang lopende geruchten, dat
er ernstige verschillen van in
zicht bestaan tussen een deel
van deze orde en het Vati
caan.
Ook binnen de jezuietenorde
bestaan deze verschillen. De
onwankelbare rots van tradi
tionalisten, die zich in Arru-
pe's land van herkomst, Span
je, bevindt, beschuldigt hem
van niets meer of minder dan
van verraad aan de Ignatiaan-
se constitutie. Deze groep
heeft bij paus Paulus VI al
eens aangedrongen op ontslag
van pater Aruppe, de in 1965
voor het leven gekozen gene-
raal-overste. Paus Paulus VI
weigerde hem te ontslaan,
maar de traditionalisten zul
len misschien meer gehoor
vinden bij de Poolse paus Jo
hannes Paulus II. Willen de
jezuieten thans met hun op
merkelijke communiqué de
discussie stimuleren binnen
en buiten hun orde?
Het communiqué werd uitge
geven op het moment, dat als
gevolg van de algemene va
kantie-uittocht in Italië ook
het Vaticaanse apparaat zo
goed als lamgelegd is. Daar
door is het nog moeilijker dan
het onder normale omstandig
heden al is, een gezaghebben
de toelichting te verkrijgen op
de wat vreemde tekst van het
communiqué. Het zou immers
meer voor de hand hebben
gelegen als er een communi
qué was uitgegeven, nadat ge-
neraal-overste Arrupe defini-'
tief zijn ontslag had gevraagd
en de paus daarin zou hebben
bewilligd. Nu worden niet al
leen speculaties opgeroepen,
maar worden er ook allerlei
stromingen binnen en buiten
de jezuietenorde in beweging
gezet. Dit laatste zou volgens
sommige Vaticaanse kringen
wel eens de bedoeling kunnen
zijn.
In de 450-jarige geschiedenis
van de jezuietenorde is het
nog nooit voorgekomen, dat
een van de 78 opvolgers van
St.-Ignatius steevast voor
het leven benoemd zich
voortijdig terugtrok. Dat nu
wordt gesuggereerd dat „de
zwarte paus" pater Arrupe er
over denkt dit precedent te
scheppen, is op zichzelf al
zeer opmerkelijk. De 73-jarige
oud-journalist uit Bilbao ver
toont geen tekenen van ver
moeidheid. Hij is kerngezond,
blaakt van ijver en maakt
werkdagen van vijftien uur.
Het valt moeilijk aan te ne
men, dat de gedachte om zich
terug te trekken is ingegeven
door een minder goede ge
zondheid of een door zijn leef
tijd verminderde werklust.
Vier maanden van het jaar
besteedt generaal-overste Ar
rupe aan visitatiereizen over
de hele wereld. Zijn program
ma is dan niet minder zwaar
beladen dan dat van de rei
zende paus, maar zijn consti
tutie is er tenminste even
goed tegen bestand.
Pater Pedro Arrupe werd op
14 november 1907 geboren in
Bilbao. Evenals de stichter
der jezuieten, St.-Ignatius van
Loyola, is hij een Bask met
het daarbij behorende koppi
ge en trotse karakter. In 1927
trad hij toe tot de machtigste
en grootste kloosterorde van
de kerk. Als alle jezuieten
moest hij in 1932 in de dagen
van de Spaanse republiek
Spanje verlaten. Hij zette zijn
studies voort in Nederland en
België.
In 1938, twee jaar na zijn
priesterwijding, vertrok hij
als missionaris naar Japan.
Hij woonde in een klooster in
de buurt van Tokio. Toen Ja
pan aan de tweede wereldoor
log ging deelnemen, werd hij
een maand in de gevangenis
gezet, maar vrijgelaten toen
bleek, dat hij afkomstig was
uit het „bevriende" Spanje.
Op 6 augustus 1945 was hij
toevallig in de buurt van Hi
roshima toen de eerste atoom
bom ontplofte. Hij richtte het
noviciaat van de jezuieten on
middellijk in tot noodzieken
huis. Over zijn wederwaardig
heden in die dagen schreef hij
een boek: „Ik zag de atoom
bom".
Op 22 mei 1965 werd pater
Arrupe gekozen tot generaal-
-overste van de jezuieten.
Deze benoeming gold voor het
leven. Dat was niet het geval
met zijn uitverkiezing tot pre
sident van de unie van alle
orden en congregaties over de
hele wereld. Als zodanig is hij
vijftien jaar lang telkens her
kozen, hetgeen zijn grote au
toriteit ook buiten zijn orde
nog eens bevestigt.
Pater Arrupe behoorde tij
dens de laatste zitting van het
tweede Vaticaanse concilie tot
degenen die zich een warm
voorstander betoonden van
vernieuwingen binnen de
kerk. Hij is voorstander van
de dialoog met andere cultu
ren en wereldbeschouwingen,
inclusief het marxisme. Van
Arrupe wordt gezegd, dat hij
openstaat voor modernise-
ringstendenzen en voor de be
vrijdingstheologie uit Latijn
se Amerika. Zet dit al kwaad
bloed bij de traditionalisten
binnen zijn eigen orde en de
Alle religieuzen, die direct na de
staatsgreep door de militaire junta in
de Boliviaanse hoofdstad La Paz wer
den gearresteerd, zijn weer vrij gela
ten. De bisschoppen van Bolivia en de
apostolisch nuntius hadden zich de af
gelopen dagen krachtig voor hun vrij
lating ingespannen. Het gaat in totaal
om tien priesters en twee zusters.
Over het lot van de duizenden andere
gearresteerden is nog niets bekend.
De vrijlating wordt in Bolivia gezien
als een gebaar van de militaire junta
om een rechtstreeks conflict met de
kerkelijke leiding te vermijden.
Het Vaticaan heeft nu bevestigd, dat
paus Johannes Paulus II van 15 tot en
met 19 november de Duitse Bondsrepu
bliek zal bezoeken. Woordvoerder Pier-
franco Pastore zei, dat de paus bezoeken
zal brengen aan Keulen, Bonn, Osna-
brück, Mainz, Fulda, München en Altöt-
ting, een bedevaartsoord nabij de Oos
tenrijkse grens. Op 15 november is het
zevenhonderd jaar geleden, dat de Duit
se theoloog Albert de Grote overleed.
De religieuzen, die doceren aan de
school van de Salesianen in Teheran,
mogen de school heropenen, zodra zij
hebben bewezen, dat ze geen contac
ten onderhouden met Israëlische orga
nisaties. Dat is aartsbischop Hilarion
Capucci, apostolisch visitator voor de
Melchieten in Europa, door regerings
vertegenwoordigers in Teheran te ver
staan gegeven. Hij is momenteel in
Iran om president Bani Sadr en Kho-
meiny boodschappen van de paus
over te brengen. De school van de Sa
lesianen werd onlangs gesloten we
gens „Israëlische sympathieën".
Vaticaanse curie, nog kwalij
ker wordt het hem genomen,
dat hij zich steeds mild heeft
opgesteld tegenover ordege
noten die in een identiteitscri
sis geraakten.
Op het moment, dat Johannes
Paulus II botweg weigerde
om nog langer aanvragen te
behandelen van priesters, die
vroegen om terugbrenging in
de lekenstand, nam pater Ar
rupe ten aanzien van de je
zuieten nog altijd een coulante
houding in acht. Daardoor
werden de rijen weliswaar
uitgedund tot 27.000 jezuieten,
verdeeld over tachtig provin
cies, maar de laatste tijd
neemt in Amerika en in India
het aantal roepingen weer toe.
Bij verschillende gelegenhe
den heeft paus Johannes Pau
lus II zijn zorg uitgesproken
over de moderniseringsten-
denzen binnen verschillende
orden en congregaties. Hij
geeft de jezuieten mede de
„schuld" van wat hij ziet als
het in verwarring brengen
van het Volk Gods. De Poolse
paus houdt niet van mensen
en organisaties die nieuwe
ideeën uitwerken en experi
menten aangaan, maar ziet
liever dat wordt vastgehou
den aan gevestigde tradities,
aan een ongedaan maken van
de „ontsporingen" van de
laatste twintig jaar.
Het is duidelijk dat het Vati
caan zal aansturen op een ge-
neraal-overste van de jezuie
ten die bij deze lijn past. De
procedure is dat eerst de vier
naaste medewerkers van pa
ter Arrupe de hoofden bij el
kaar steken. Vervolgens wor
den de tachtig provinciale
oversten in het overleg be
trokken. De voordracht voor
een nieuwe generaal-overste ,"VJ
moet tenslotte worden gerati-
ficeerd door de congregatie e«
voor de geestelijkheid.
In een goedkeuring door de
paus is in de in 1965 opnieuw
vastgestelde reglementen niet
voorzien. Dat is ook niet no
dig, aangezien de jezuieten ge
hoorzaamheid aan de
bij bisschopsbenoemingen het
geval is. Hij kan dus zijn keu-.,
ze bepalen op een andere n
kandidaat dan die hem wordt
voorgesteld. Dat neemt niet
weg dat de komende tijd zo
wel binnens- als buitenska-
opvolging van generaal-over
ste Pedro Arrupe.
i»g
*d
iar t
«ans*
