weekpuzzel door dr. Pluizer
ha:iiiniH3i'ii
postzegels
SCHAKEN
Ijs
WETENSCHAPPEN
-DENKSPORTEN/HOBBY
oplossing vorige puzzel
NR. 31 CRYPTOGRAM
m
HhMB
|B
LEIDSE COURANT
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Vijftien gulden:
J. Rodenburg, Montgomerystraat 30, 2321 CC Leiden.
H.G. Diepenbach, van Leeuwenpsrk 3, 2351 CM Leiderdorp.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal:
1. In het hele opstel staat maar één
lidwoordl (7);
4. Ik vind dat Laos een militair ingrij
pen moet zien te voorkomen (7);
7. Hij wordt steeds brutaler tegenover
zijn geliefdel (5);
9. Dat die man 'n overwinning zal be
halen, gelooft geen van ons (7);
11. Zorgt voor vertraging bij een orkest
(5):
12. Soort mengsel van de romp? (5);
13. Met juistheid teruggevonden (7);
15. Een dergelijk kerkelijk voorschrift
heeft elke krant in vele soorten (7);
17. Grondstof voor een kleipan? (7);
19. Bent.u er tegen opgewassen als er
niet langer gevochten wordt? (7);
21. Hij lijkt wel stapel met zulk een
aanvoer! (5);
23. Geen wonder dat Je een berisping
kreeg: je danst als een wilde stierl
(7):
25. Een dier met het karakter van men
sen? (7);
26. Als u erachter komt zult u hierna
wel veel van uw moeheid kwijt zijn
(5):
27. Die dieren maken het geluid van
katten (7);
28. Voorloper van de brancard voor
een strijdpaard? (7);
Verticaal:
1. in die belt vindt u vast vis! (7);
2. Dat moet u mogelijk doen om van
die grillen af te komen! (5);
3. Dat dier is bepaald niet de mascot
te van een zeeman! (7);
4. Oefent hij zijn beroep in een hokje
uit? (7);
5. Een venijnig persoon haalt er vijftig
van de leer (5);
6. Die stad in Libië bekoort velen (7);
8. Dieren die rusteloos heen en weer
lopen vindt u niet louter in dieren
tuinen (7);
10. Twee vervoermiddelen in één (7);
14. Die geeft bij de berg pas warmte!
(7);
16. Aziaat met een hond (7);
17. Examen voor dikkerdjes? (7);
18. Als de bliksem voof voorraad zor
gen! (7);
19. Heeft Bernard soms een tekening
van zulk een vaartuig in vroegere
jaren? (7);
20. Ondergeschikte van Ariadne? (7);
22. Hiermede wordt vader mager (en
langerl) gemaakt (5);
24. Om moeder derhalve te plezieren
kocht hij een boek van die schrijver
(5).
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 31 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leldse Courant,
Postbus 11. 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
Slagzetten
Het is, ondanks de aandacht
die het positiespel krijgt en het
genoegen om vla een knap ge
speelde partij de winst op te
eisen, toch altijd de „liefste"
wens van een dammer om een
slagzet uit de stand te halen.
Het doet je altijd wat als je
denkt: óls mijn tegenstander
nu eens die zet doet, dan... Je
bent dan gespannen en hoopt
dat je tegenstander dat niet in
de gaten heeft. Sommigen zien
het wel en gaan met hun hand
naar de „verboden" schijf, om
vervolgens bijtijds hun „fout"
in te zien. Hoe dan ook, een
slagzet heeft een niet uit te cij
feren bekoring.
Vandaar dat het toch niet zo
merkwaardig is om van twee
lezers dezelfde slagzet toege^
stuurd te krijgen. De heren J.
van de Brink uit Heerlen en C.
van Norel uit Elburg maakten,
onafhankelijk van elkaar, mel
ding van de winst van een
huisdammer, de heer G. Reg-
terschot, tegen de sterke spe
ler H. Damman van het Oos-
i m m i
BI I I..
m m m m m
R I 1 I
awS
m M
i I L ...Mj
REGTERSCHOT
ten, Rotterdam, in de strijd om
het kampioenschap van Wa
penveld.
Damman beantwoordde wits
laatste zet 33291 (zie dia
gram) met 19—33? en verloor
toen kansloos door het niet al
te moeilijke, maar wel venijnige
38—33 23x34 33—28 22x33
25-L-201 15x24 27—22 17x28
44—39 33x44 50x6! Zwart ver
loor later ook nog de schijf op
28. Regterschot moet zich
WIERSMA
maar snel bij een damclub
melden.
Verloor In het eerste fragment
een clubdammer van een huis
dammer, zo gaat In het tweede
fragment de wereldkampioen
de boot in tegen een clubdam
mer. namelijk B. J. Stegink uit
het Gelderse Laren.
Dit overkwam Harm Wiersma
op de geslaagde recordpoging
om het wereldkampioenschap
simultaanspel te verbeteren.
Zoals bekend gebeurde dat op
zaterdag 31 mei in het Pony
park Slagharen.
Harms laatste zet (zie diagram)
was 42—38?, waarna Stegink
verrassend won: 35—40! 44x35
(gedwongen, (op 45x34 immers
23—28x49) 14—20 25x14 5—10
14x5 12—17 5x28 17—22 28x17
11x441
Enkele partijen in het Harwi-
toernooi, dat in december in
Brakel werd gewonnen door
DAVO, werden ook door slag-
zetten beslist. Luteyn (Vrien-
dendamkring)—R. Schippers
(Davo) duurde maar zeventien
zetten. Luteyn heeft wit
132—28 20—24 2.34—30 18—
23 3.30—25 23x32 4.37x28 13—
2? 5~1~~37 16~21 6.31—28
11—16 7.46—41 1822 8.38
32 7—11 9.40—34 8—13
1043—38 13—18 11.37—31
21—27 12.32x21 16x27 13.45—
40 1—7 14.34—30?? 14—201
15.25x23 18x29 16.30x19 0-14
17.33x24 14x45.
Zoals u ongetwijfeld bekend
zal zijn, worden er jaarlijks
door de International Bridge
Press Association vele prijzen
uitgereikt: de Man van het
Jaar, het best gespeelde Spel,
de Sportiefste Speler, het Best
geboden Spel en nog wat aar
digheden.
Wat betreft het best gespeelde
spel: in een van de bulletins
van de IBPA trekt Terence
Reese (wie anders?) nogal fel
van leer tegen de juryleden,
die deze prijzen toekennen.
Hij vindt, dat er spellen worden
bekroond die daar nauwelijks
voor in aanmerking komen,
terwijl er anderzijds spellen zijn
die, zijns insziens, juweeltjes
mogen worden genoemd, maar
die amper in de publiciteit ko
men.
Nu valt over smaak natuurlijk a
priori al niet te twisten, maar
een feit is wel, dat een zeer
goed spel vaak aan de aan-
Prijzen
HB74
VAVB752
o 942
geen
1086 95
10 N O 983
O HVB86 W 00 753
AB95 Z 4 H 10873
4 AV32
O H64
o A 10
4 V642
dacht van de juryleden ont
snapt, omdat het niet als can-
didaat voor die prijs wordt
aangemeld. Zelf kunnen ze niet
alle spellen aan alle tafels vol
gen, dus zijn ze aangewezen
op „spionnen" die het mate
riaal aandragen. Maar voor
hen geldt in wezen hetzelfde
en de speler, die met zijn eigen
spel op de proppen komt,
moet zo ver ik weet nog gebp-
ren worden, al was het maar
om de schijn van (m.i. mis
plaatste) ijdelheid te vermijden.
Hoe men over het toekennen
van dit soort prijzen ook moge
denken, in ieder geval komt er
daardoor toch nog wel eens
iets aardigs tevoorschijn en
ditmaal toon ik u het best ge
boden spel, waarin met slechts
24 klavervrouw telt eigenlijk
niet mee) hoge kaartpunten
een groot slem werd bereikt en
gemaakt: zie diagram.
In vijf biedrondjes werd het
contract door de heren Martel
en Stans bereikt: zie staat jes.
Vier klaveren is een „splinter"
bod; goede schoppensteun,
korte klaveren.
Het afspelen leverde niet al te
veel moeilijkheden op. West
kwam uit met ruitenheer, zuid
nam en troefde onmiddellijk
een klavertje af. Hierna schop
penheer en schoppen naar het
aas. Een tweede klaveren werd
met 'schoppenboer getroefd en
nu moest de leider naar de
hand om de laatste troef er uit
te halen.
Hartenheer bleek een bruikba
re entree, waarna troef werd
gespeeld en de hartens voor
de resterende slagen zorgden.
Zuid
West
Oost
Martel
Passell
Stansby
Kantar
1 klaveren
1 ruiten
1 harten
pas
<1 schoppen
pas
4 klaveren
pas
4 ruiten
4 harten
pas
5 harten
pas
5 SA
pas
6 schoppen
pas
7 schoppen
(einde).
Nederlandse vervoersserie
Op 26 augustus a.s. zal de PTT
een serie van drie bijzondere
postzegels in de verkoop bren
gen. Met deze serie zal aan
dacht worden gegeven aan het
weg- en railvervoer en de bin
nenscheepvaart. Een zegel in
de waarde van 50 cent heeft
als onderwerp het wegvervoer.
Op deze zegel ziet men een
aantal vrachtauto's bij een
overslagbedrijf. De zegel is uit
gevoerd in de kleuren bruin,
blauw, grijs-zwart en oranje.
Vervolgens een zegel in de
waarde van 60 cent. Deze
heeft als onderwerp het railver
voer en vertoont een twee-as-
sige silowagen van het type
Uces. Deze zegel werd gedrukt
In de kleuren bruin, blauw en
zwart. Tot slot in deze serie
een zegel van 80 cent met als
onderwerp de binnenscheep
vaart. Op deze zegel ziet men
een binnenvaartschip en de
kleuren zijn groen, blauw, grijs
en oranje. Met de uitgifte van
deze zegels wil de PTT de be
langrijke functie van het goe
derenvervoer onderstrepen.
Tevens wil men tot uitdrukking
laten komen dat Nederland in
het internationale transport
een grote rol speelt. Het ont
werp voor deze zegels werd
vervaardigd door Ben Bos uit
Vreeland.
Voor 9 juni j.l. had de PTT van
Liechtenstein naast een Olym
pische serie ook enkele andere
•zegels op het programma.
staan. Bij het terugtrekken van
de Olympische zegels besloot
men de andere geplande uit
giften uit te stellen naar 8 sep
tember. Reden dat er nu voor
deze datum maar liefst 10 bij
zondere zegels op de agenda
staan, omvattende drie series
van ieder drie zegels en een
losse zegel. De „9 juni-zegels"
zijn hier al eerder aan de orde
geweest, maar om volledig te
zijn willen wij deze hier nog
maals in het kort bespreken.
Op de eerste plaats is daar
een uit drie zegels bestaande
serie met als motief „Jachtwa
pens". Deze serie wordt geo
pend met een zegel in de
waarde van 80 rp. Op deze ze
gels staat een kruisboog afge
beeld van het model zoals de
vorst van Liechtenstein die in
zijn privè-verzameling bezit.
Onder dit wapen ziet men een
apparaat waarmee deze kruis
boog gespannen kan worden.
Vervolgens een zegel van 90
rp. met als afbeelding een zo
geheten bérenspies en een
jachtmes. De serie wordt afge
sloten met een zegel In de
waarde van Lfr. 1:10. Deze ze
gel toont een uit de 15e eeuw
stammend vuursteengeweer.
Onder dit wapen staat een ton
deldoos en kruithoorn afge
beeld als toebehoren voor di
wapen. Snelvuur was in die da
gen nog een onbekend gege
ven. Er moest eerst vuur gesla^
gen worden om de lont aan te
steken. Deze lont moest het
krult doen ontbranden nadat
een kogel en een prop in de
loop waren aangebracht. Het
ontwerp voor deze zegels
kwam van de hand van prof.
Adalbert Pilch uit Wenen en de
zegels werden gedrukt door de
Oostenrijkse Staatsdrukkerij te
Wenen.
In 1977 verscheen in Liechten
stein een serie met als thema
„Vrouwenklederdrachten". Op
8 september a.s. verschijnt een
bijzondere serie bestaande uit
drie zegels met als motief de
mannelijke klederdracht van
Liechtenstein. De serie wordt
geopend met een zegel van 40
rp. Afgebeeld zijn vier perso
nen die gekleed zijn in het kos
tuum dat gedragen wordt door
de volksdansgroep van Trie-
senberg.
De serie wordt afgesloten met
een zegel van 80 rp. die een
beeld geeft van de harmonie
„Konkordia" van het dorp
Mauren. Ook deze zegels wer
den ontworpen door prof.
Adalbert Pilch uit Wenen, maar
in dit geval gedrukt door Hélio
Courvoisier SA te La Chaux-
de-Fonds in Zwitserland.
Dit jaar is het 50 jaar geleden
dat de grondslag werd gelegd
voor het huidige postmuseum
te Vaduz in Liechtenstein.
Ter gelegenheid van het jubi
leum verschijnt één zegel in de
waarde van 80 rp. Deze zegel
draagt als afbeelding een re-
produktie "Van een zegel uit
1930 uit de toenmalige Kosel-
serie. Deze serie bestond uit
14 zegels In de waarde van 3
rp. tot 2 fr. De zegel werd ont
worpen door H.P. Gassner uit
Vaduz en gedrukt door Hélio
Courvoisier SA te La Chaux-
de-Fonds in Zwitserland.
De derde serie in deze reeks
heeft als onderwerp gebruiks
voorwerpen zoals die iri het
verleden in de Alpen gebruikt
werden. Achtereenvolgens ziet
men: „Melkemmer" (20 rp,),
„Alp-afdalingshart" (50 rp.) en
„boterkarn" 80 rp..
U hebt hier al gelezen, dat v.d.
Wiel een heel goede schaker
is. De partij die hij tegen Ribli
won getuigde daarvan, ook al
was het de tweede keer dat
hem die overval gelukte. Maar
als u nu denkt dat v.d. Wiel
omdat hij van Ribli won én
vanwege het feit dat Ribli later
in het toernooi van Karpov
won even sterk is als de
wereldkampioen, dan trekt u
een verkeerde gevolgtrekking.
U hebt die gedachte trouwens
niet gekoestert, want v.d. Wiel
is een aankomend grootmees
ter en Karpov is de wereld
kampioen en supergrootmees
ter. Dat hij dan eens een partij
verliest zij hem vergeven. Hij
wint wel elk toernooi waaraan
hij deelneemt tot nu toe. Maar
dat Karpov sterker Is dan v.d.
Wiel kunt u aflezen uit de vol
gende partij:
Wit: Karpov
Siciliaans
Zwart: v.d. Wiel
8e ronde IBM-toernooi
1. e4, c5, 2. Pf3, Pc6; 3. d4,
cd4: 4. Pd4: 5. Pc3, d6 Het is
net of Karpov wil aanduiden:
„Jij speelt een fraaie Siciliaan,
laat maar eens zien wat je kunt
met zwart in die verdediging.
6. Lg5, e6 7. Dd2, a6 8. 0-0-0,
Een oude, en geijkte gevaar
lijke variant! 8..., h6, 9. L'e3,
Ld7 10. f3, Dc7 11. g4. Pe5 12.
h4, b5 13. Tg1, h5. Moedig ge
speeld, maar te verplichtend
en zwak. Hetgeen Karpov aan
toont door in een daverende
koningsaanvaf met verrassend
torenoffer de partij te winnen.
14. g5, Pg8, 15. Le2, Tb8, 16.
f4, b5 17. Pb1, Pg4, 18. La6:
Even een pionnetje snoepen.
door
C. J. de Feijter
Van het IBM-toernooi
E
viIXr§H
1 ÖAfi
mjÊtjBA
jiH 0
W :'\m
18g6 19. Tf1, Pe3: 20. De3:
Pe7, 21. f5. gf5: 22. ef5: e5 23.
f6 ed4: 24. Td4, Le6 25. fe7:
Lg7 26. Te4, Da5 27. Te6: Da6:
(zie diagram nr. 1).
Het is duidelijk dat zwart totaal
verloren staat en glad over
speelt is. Met: 28. Df3,... was
de partij snel uit, ipaar Karpov
deed het veel mooier en dat
bracht nog enige sensatie te
weeg! 28. Tf7:!,Kf7: 29.
e8Dt.Te8: 30. g6f. Kg8 31.
Te8t.Lf8 32. De6f.... en zwart
gaf het op. En Karpov staat
weer bovenaan en v.d. Wiel
deelde de laatste plaats met
Larsen. Tot uw geruststelling
moge gezegd zijn dat Timman
slechts een tialf puntje achter
Karpov op de tweede plaats
stond na de achtste ronde.
In de rubriek van 21 juni gaf ik
u een driezet ter oplossing. Het
was nog al een moeilijke en
geen der oplossers zag blijk
baar kans de oplossing te vin
den. behalve dan B. v.d. Bergh
uit Heerde, die de opgave door
zijn Computer Chess Cham
pion Super Systeem III liet op
lossen. Dit is zo ongeveer de
beste C. voor het oplossen van
problemen. En dat hij ook niet
Diagram 2.
uit de weg gaat voor een drie-
zet bewijst het feit, dat deze
computer de oplossing vond in
2 uur en 43 minuten.
Driezet van Poetgatsjeva. (zie
diagram nr. 2.)
De sleutelzet is: 1. Ka4!,...
waarna 2. Ta5f en 3. Tb4:, mat
dreigt. 1..,Tb7 2. fe5:,Tb2 3.
Tc6;, mat. Indien 2..,Le5: 3.
De5: mat. Correspondentie: B.
v.d. B. Heerde. In de ene opga
ve staat op a4 een witte pion.
De opgave is met wit aan zet:
remise, maar ziet uw computer
de beste verdediging??
De pionlozen
Opgaven zonder pionnen op
het bord noemt men pionloze
studies dan wel pionloze pro
blemen. Gewild in dit genre
zijn die studies waarin de ene
partij twee lichte officieren
heeft en de andere een toren
met een lichte officier. Als er
geen „bijzonders" in de stel
ling aanwezig is, is zo'n mate
riaalsverhouding remise. Maar
kijk nu eens naar de onder
staande stelling:
Bondarénko en Kakovin.
2e prijs Sjachmaty 1954.
Diagram 3.
(Zie diagram nr. 3)
Wit: Kei, Pe6, Lf6.
Zwart: Kg6, Tb8. Pb7.
Als u er even een blik op wer j
dan zegt u stellig: „Dat w»
zwart", want de witte lop
staat in én zwart dreigt do
Te8 het paard te winnen do
penning.
En dan hebt u het mis, wa
wit aan zet houdt remise!
dat kan alleen door de begi
zetf 1. Lf6-e7!,... een ietwat p
radoxale zet, want na: 1. ...,T<
zijn beide witte stukken g
pend. Maar: 2. Pf4t,Kf5
Pd5,Ke5 4. Pb4l,Kd4 5. Kd2,
en de witte koning is uit
penning en de belde stukki
zijn te redden met remlf
Daarom is na: 1. Le7!,Kf7
zwart beter. Er moet dan v<
gen: 2. Pd4!.Te8 3. Pf5!,Kg6
Ph4t.Kh5 5. Pf5,Kg4
Pe3t,Kf3 7. Pd5!,Ke4 8.
en 9. Pe8:,... met remise.
Dit is een van de betere
dies met deze materiaah
houding. En er blijft nog
noeg voor de geïnteresseeri
lezer om zelf na te snuffel
over.
Manipulatie van de menselijke geest
De vraag of criminaliteit het
gevolg is van milieufactoren of
van bepaalde afwijkingen in de
hersenen, is niet nieuw, maar
het antwoord daarop is nog
steeds niet gegeven. Op zich
zelf genomen zou een onder
zoek in die richting wellicht
bouwstenen tot beantwoording
van die vraag kunnen aandra
gen, ware het niet, dat de con
sequenties op lange termijn
niet te overzien zijn. Want als
iemand ergens een steekje los
vindt, dan staan anderen te
popelen om dat steekje op de
juiste plaats te hechten en
voor men hét weet belandt
men in een situatie dat mani
puleren met menselijke herse
nen (psychochlrurgie) als een
aanvaardbare zaak beschouwd
wordt, zonder zich te realise
ren hoe onafzienbaar de gevol
gen zijn: argeloze burgers kun
nen op die manier zo herpro-
grammeerd worden, dat de ge
wenste gedachten worden op
geroepen, zoals een pianola
het deuntje speelt, waarvoor
het is geprogrammeerd is.
Dit moeilijke maar toch zo be
langrijke onderwerp hebben
Alan W.Scheflin en Edward
M.Opton jr. samengevat In een
boek, genaamd „De psycholo
gische revolutie" met als nade
re aanduiding „Massale mani
pulatie van de menselijke
geest maakt argeloze burgers
tot willoze slachtoffers". Daar
mee is de tendens van dit, bij
wijlen, huiveringwekkende
boek gekenschetst.
Bij het ontwikkelen en toepas
sen van ingrijpende therapieën
kunnen er altijd enige vragen
gesteld worden: „Waar eindigt
het serieuze onderzoek en
waar begint het experiment?"
Of: „Waar eindigt het genezen
en begint de manipulatie?". Dit
grensgebied is juist in de neu
rologie en in de psychochirur-
gie akelig vaag. Wanneer een
neuroloog uit puur nieuwsgie
righeid het boek geeft het
voorbeeld Mary Rafferty
aan een batterij verbonden
naalden steekt in de hersens
van een stervende jonge vrouw
wier ziekte (kanker) een groot
gat in haar schedeldak had
veroorzaakt, dan is hier sprake
van een lichtzinnig en menson
waardig experiment, dat met
onderzoek noch genezing Iets
te- maken heeft. Het resultaat:
haar gezichtsuitdrukking
vertoonde groot verdriet en ze
begon te huilen. Al heel gauw
strekte zij haar linkerhand voor
zich alsof zij een voorwerp
vastpakte; er traden klonlsche
krampen op in de arm; haar
blik werd star en haar pupillen
zetten zich uit; haar lippen wer
den blauw en ze had schuim
op haar mond....". Het komt er
op neer dat Mary Rafferty een
reeks heftige krampen kreeg,
in een coma raakte en na het
bijkomen klaagde over zwakte
en duizeligheid. Enige dagen
later stierf zij.
In de Jaren na de oorlog werd
in Amerika en trouwens ook el
ders de lobotomie beschouwd
als de panacee voor schizofre-
niteit. Lobotomie is een zeer
grove ingreep, waarbij bepaal
de delen van de voorhoofdlob-
ben van de hersenen, juist het
gebied waar de persoonlijkheid
zetelt, vernietigd worden. Men
kan dus rustig spreken van
een ruwe amputatie van de
persoonlijkheid. De lobotomie
heeft het voordeel, dat de be
handelde voor zijn omgeving
handelbaarder wordt, maar
zelf wordt hij er niet beter.
maar, op de langere termijn,
eerder slechter van. Saillant
detail: op de lichtelijk debiele
zuster van de gebroeders Ken
nedy. Rose, is de ingreep ook
toegepast en zoals in zovele
gevallen is het middel erger
dan de kwaal gebleken.
Kortom: de lobotomie is jn de
VS een rage geweest en op
pagina 54 en 55 van het boek
kan men een beschrijving le
zen van een demonstratie van
lobotomie aan de lopende
band, uitgevoerd door ene dr.
Freeman. Een beschrijving die
ronduit afgrijselijk genoemd
kan worden.
Een ander, te pas en te onpas
gebruikt middel bij psychische
en neurologische patiënten, is
de elektroshock. Een methode,
waarbij stroomstoten door de
hersenen gevoerd worden, die
heilzaam heten te werken, hoe
wel men bij geen benadering
weet of dat wel zo is en in hoe
verre dat zo is. Een nogal
sceptische Amerikaanse neu
roloog zei eens over de elek
troshock: „Als je hersenen
klutst krijg je als resultaat al
leen maar geklutste hersenen-
...".Tegen de veelvuldige tde-
passing van de elektroshock
(met chemische middelen zoals
insuline, kan men dezelfde ef
fecten bereiken) is, ook in Ne
derland, de laatste jaren, ten
rechte, bezwaren gemaakt,
juist vanwege de klakkeloze
toepassing en vanwege het
feit, dat de shock ook wel werd
toegediend als een soort straf
voor weerspannige patiënten.
Maar de meest gevaarlijke me
thode is de elektrische prikke
ling van bepaalde hersencen
tra, waarmee allerlei reacties.
opgeroepen kunnen worde
Met elektrische prikkeling!
kan men wellicht ingrijpen I
bepaalde ernstige hersenzie
ten, maar men kan ook h
menselijke gedrag manipul
ren. Prikkelingen met ing
bouwde apparatuur (al is m<
nog niet zo ver) kunnen wer
zaam zijn bij doofheid, blin
heid en verlammingen en dat
een groot goed. Maar ze ku
nen ook het toekomstige mei
selijke gedrag programmer!
en dat opent minder leuke pe
spectieven.
Men kan de hersenen vergel
ken met een goeddeels onb
kend gebied, met veel wit
plekken en schaarse, in kaa
gebrachte delen. Maar het
allerminst onwaarschijnlijk, d
in de toekomst steeds me<
witte plekken in kaart worde
gebracht en men kan zi<
voorstellen hoe in een politli
staat, waar de ethiek onderg
schikt wordt gemaakt aan
opvattingen van de heersen!
groepering, de „Big Brothei
zich gnuivend in de hande
wrijft bij de gedachte, dat h
nu of in de toekomst mogell
is, om met mechanische ml<
delen de onderdanen r.iet
leen in al hun gangen te vo
gen, maar ook te brengen t<
gedragspatronen, die voor
heersende groep profijte
zijn.
Tegen die ontwikkeling ws
schuwt het boek met de mee
te klem.
T. VAN GRINSVE
(Alan W. Scheflin en Edwa
M. Opton jr.: „De psychologl
sche revolutie". Uitg. H4
Spectrum. Prijs 27,50)
