Amsterdam
inde ban
-? van
bollende
i zeilen
MEER DAN
MILJOEN
TOESCHOUWERS
VERWACHT
fieidaeSoiwa/nt
en met dins-
de hoofdstad in
bollende zeilen houdt
zwart van belangstellen-
het do voorliggende da
rt zijn op het strand van
aan Zee? Daar vindt, 6
de finish plaats
16
Mioven allee uit ronden het
am [eiland over bakboord en ko-
zo dicht mogelijk onder de
te top der duinen. Bij redelijk
Ir weer zal het spektakel
zichtbaar zijn, voorspellen
banisatoren.
ilste tijdstip voorspellen kun-
echter niet. Zeilschepen zijn
iders dan de veerboot Hoek
lolland-Harwich; er valt geen
>p gelijk te zetten. Bij wind uit
iord-oosten zullen de eerste
m reeds maandag 4 augustus
met de vuurtoren van Noord-
an Zee over de finish scheren.
ussentijds moet afbreken om
in Amsterdam te kunnen arri-
Vroeg uit de veren dan en op
lustus om 8.00 uur in IJmui-
want daar wordt de Armada
ioorder- en Zuldersiuis ge-
Of, tussen 10.00 en 12.00
lassaal naar het Noordzeeka-
waar de in kiellinie varende
immers en de rest van het
lun weg naar Amsterdam ver-
i, geëscorteerd door oud-Ne-
idse ronde- en platbodem-
en. zeil- en motorjachten en
ischepen. Goede raad: pro-
üet naar het Stenen Hoofd te
de in het IJ uitstekende pier
t Westerdok die het schitte-
te vergezicht zal bieden, want
areloge is geheel gereserveerd
lehandicapten. Amsterdam op
rmpathiekst.
anstaande evenement is een
b van Sail Amsterdam 700 dat
ir geleden werd gehouden ter
van het zevende eeuwfeest
e hoofdstad. Die maritieme
w trok 700.000 toeschouwera
Ie aandacht van de hele we-,
Aaar ditmaal zal het allemaal
reel grootscheepser zijn. In
getallen: 1.000 zeilschepen,
id door 10.000 schepelingen,
laai de sterkte van 1975.
g landen nemen deel met een
van 200 vaartuigen uit de A-
klasse. Het aantal B-klassers
vijfmaal zo groot als de vorl-
er. Daarbij komen dan nog
landse rond- en platbodems
voormalige vissersschepen
oude zeilende bedrijfsvaartui-
200) en scherpe zeegaande
Jachten (55). Nooit heeft het oog
aan de boorden van het IJ zo kun
nen feesten.
Glorie en romantiek
En het feestelijkst van alles zullen
weer de Tall ships of windjammers
zijn, de grote, vierkant getuigde
zeilschepen, enkele duizenden ton
nen groot, met een zeiloppervlak
van ongeveer 5.000 vierkante me
ter, die de glorie en romantiek van
een voorbije tijd levend houden. Al
lereerst de „Krusenstem" die in
1926 te Bremershaven onder de
naam „Padua" van stapel liep en in
1933 met 67 dagen een rectord ves-.
tigde tussen Hamburg en Port Lin
coln in Zuid Australië. Na de oorlog
voerden de Russen de reus als buit
op de verslagen Duitsers mee en
herdoopten hem met de naam van
hun ontdekkingsreiziger die begin
vorige eeuw de eerste Russische
reis rond de wereld maakte. Deze
viermastbark, met ïljn lengte van
115 meter, heeft een bemanning
van 236 koppen.
Maar ook de 107 meter lange vier
mastbark „Sea Cloud" mag er zijn.
Vijftig jaar geleden vormde hij het
huwelijksgeschenk ter waarde van
een miljoen dollar (reken eens uit in
guldens van nu).waarmee de Ameri
kaanse beursmagnaat Edward Hut
ton zijn bruid verblijdde. „Hussar"
was toen de naam. De bark wissel
de verschillende keren van eigenaar
en raakte vergeten totdat hij werd
herontdekt door kapitein Pasch-
burg, die hem met behulp van en
kele reders uit Hamburg als luxe
passagierschip weer in de vaart
bracht. Hij voert de vlag van Ber
muda. Dan het gelijkwaardige
pronkstuk'uit Italië, de „Amerigo
Vespucci", een vertrouwde gast op
het IJ. Dit 101 meter lange drie-
mast-volschip ziet er uit als een ty
pisch groot fregat uit de negentien
de eeuw, maar werd de waarheid
gebiedt het te zeggen pas in
1930 gebouwd voor de Academica
Navale in Uvorno. Het historisch ui
terlijk is vooral verkregen door twee
lichtgekleurde poortbanden in de
zijden toe te passen en door de rij
ke versiering aan voor- en achter
steven. Zeer opvallend is het boeg
beeld van de beroemde ontdek
kingsreiziger wiens naam hij in ere
houdL
Oorlogsbuit
Nog zo'n windjammer is de drie
mastbark „Sagres", In 1937 onteer
de naam „Albert Leo Schlageter"
te Hamburg voltooid. Deze werd
door de Amerikanen als oorlogsbuit
uit Duitsland meegenomen en ver
volgens aan Brazilië overgedaan
dat hem op zijn beurt In 1961 aan
de marine van Portugal afstond. Op
alle ra-zeilen staat het „Lusiaden-
kruis" afgebeeld, naar het beroem
de epos „De Lusiaden" van Ca-
möèe dat de heldendaden van de
zeevaarders bezingt die de stamva
ders van het Portugese volk waren.
Dan het driemast-volschip „Dar Po-
morza", In 1909 gebouwd onder de
naam „Prinzess Eitel Friedrich", na
de eerste wereldoorlog opgeëist
door Frankrijk, maar vervolgens
met behulp van een inzameling on
der de bevolking opgekocht door
Polen. En als indrukwekkende hek-
kesluiter de driemastbark „Gorch
Fock" waarvoor de kiel werd ge
legd na de scheepsramp met de
"Pamir" in 1957. De publieke opi
nie keerde zich toen fel tegen het
bouwen van zee-zeilschepen, maar
ondanks alle tegenwerking liep de
bark toch van stapel om de trots
van de Duitse marine te worden.
Tijdens Sail Amsterdam 80 staan
de hoofdstedelijke wateren bol van
manifestaties. Een greep: de finish
van dé Hanzestederace Lelystadha
ven-Amsterdam, een pieremacho-
cheloptocht van buitenissige vaar
tuigen, een gigantische demonstra
tie van windsurfers, een botterde-
monstratle, een roeiersaluut van
100 wherries met 500 roeiers en na
tuurlijk de verschillende zeilexercl-
ties. Hoogtepunt echter zal het
spiegelgevecht of yraterspel zijn dat
zaterdagavond om tien uur in de IJ-
haven begint te woeden: een nage
bootste zeeslag met ongeveer 150
schepen en verschillende „bran
ders". De organisatoren gewagen
nu al van „een ongekend schouw
spel waarbij vuurwerk en walbatte-
rijen voor de nodige effecten zullen
zorgen". i
Spiegelgevecht
Zo'n waterspel of spiegelgevecht
behoort tot de oude nautische tra
dities van Amsterdam. Het gebruik
stamt uit de vijftiende eeuw, maar
was gereserveerd voor zeer specia
le gelegenheden, bijvoorbeeld het
bezoek van vorstelijke personen.
Hoe ging het toen en hoe gaat het
tijdens Sail Amsterdam? Twee vlo
ten meten in een schijngevecht el-
kaars krachten door het uitvoeren
van manoeuvres, enterpogingen en
het opbrengen van vijandelijke
schepen, een en ander gepaard
met het afgeven van kanon- en
musketsalvoTs. Er waren oudtijds
grote jachten bij betrokken, soms
uitgerust met enkele compagnieën
Amsterdamse schutters om het ka
nongebulder met musketschoten en
gebrul tijdens het enteren kracht bij
te zetten. Het bier dat tijdens de
spiegelgevechten geconsumeerd
werd, gaf aan het geheel een realis
tisch tintje doordat menige aange
schoten enteraar met onvaste pas
het vijandelijke schip probeerde te
beklimmen en overboord sloeg.
Het belangrijkste waterspel in de
Amsterdamse historie Is ongetwij
feld dat van 1 september 1697 ge
weest dat ter ere van de Russische
Czaar Peter de Grote door de
hoofdstedelijke magistratuur werd
aangericht. Abraham Storck heeft
het vereeuwigd op een imposant
schilderij, te bezichtigen In het Na
tionaal Scheepvaart Museum in
Amsterdam. Ga daar, ter vergelij
king met de imitatie anno 1980,
eens kijken.
Admiraalzeilen
Zondag 10 augustus klokke twee
uur brengt nog zo'n hoogtepunt:
het admiraalzeilen. De ronde- en
platbodemvloot zal dan met meer
dan 250 schepen op het IJ zijn be
hendigheid in het manoeuvreren to
nen en een saluut brengen aan
„admiraal" prinses Margriet die
zich aan boord bevindt van de gaf
feltopzeilschoener „De Eendracht".
Dit gebruik gaat zelfs terug tot de
twaalfde eeuw toen Nederlandse
schippers op eigen initiatief „In ad
miraalschap" gingen varen tenein
de gezamenlijk de aanvallen van
zeerovers en oorlogvoerende staten
te kunnen afslaan. Met de opkomst
van de grotere, beter bewapende
Indiëvaarders raakten de konvooien
meer en meer in onbruik. Het admi
raalzeilen bleef echter voortbestaan
als een volksvermaak dat jaarlijks
tijdens een juli-weekend op het Am
sterdamse IJ en de Amstel werd
gehouden een aangenaam
schouwspel van sierlijke jachten
met vliegende vlaggen en wimpels
die onder leiding van een gekozen
admiraal hun soms Ingewikkelde
manoeuvres uitvoerden. Sail Am-'
sterdam 80 geeft die nautische tra
ditie een nieuwe prikkel.
Andere attracties
Nog wat aanvullende informatie.
Alle dagen zal er kermis en vuur
werk zijn. Tussen de Suriname- en
Levantkade valt een nautische ten
toonstelling te bezichtigen. Ook de
meeste grote schepen kunnen wor
den bezichtigd, veelal van 13.00 tot
17.00 uur; dit zal aan de valrepen
kenbaar worden gemaakt. Vanaf de
voorzijde van het Centraal Station
vertrekken dagelijks speciale rond
vaarten. De Nederlandse Vereni
ging van Zeeschilders exposeert in
de ronde Lutherse Kerk. Het Rijks
museum toont „zeilschepen In de
Nederlandse grafiek".
In het Technisch Museum aan de
Rozengracht de tentoonstelling „De
Techniek van het Zeilen". Op de
museumwerf 't Kromhout aan de
Hoogte Kadljk een modellenten-
toonstelling. Amsterdam zal, belo
ven de organisatoren, een week
lang het wereldcentrum zijn van de
grote internationale zeezeilvaart
een belangrijke ervaring waarop zal
worden voortgebouwd om jonge
mensen aan te moedigen zich in de
zeezeilvaart te bekwamen.
)E NIET NAAR SAIL
Bezitters van een eigen jacht ot
ander vaartuig vinden wellicht
de gedachte verleidelijk Sail
Amsterdam 80 vanat het water
te gaan bekijken. Ze dienen er
dan rekening mee te houden dat
de IJ-haven op zaterdag 9 au
gustus en zondag 10 augustus
voor alle niet deelnemende
schepen zal zijn algestoten. Be
zoekende schepen worden be
slist niet toegelaten. Dit geldt
tevens voor de tijden waarop in
het IJ nautische manilestatiee
worden gehouden. Gedurende
de overige Sail-dagen, wanneer
er geen tijdelijke stremmingen
zijn afgekondigd, kan de U-ha
ven worden bevaren mits het in
komende scheepsverkeer de
zuidoever neemt en dan via de
noordoever de IJ-haven verlaat.
Afmeren, stilliggen of voor anker
gaan is daarbij niet toegestaan.
Gedurende het weekend van 9
en 10 augustus is de IJ-haven
niet bereikbaar voor automobi
listen. Tijdens de overige dagen
kan overdag niet op het IJ-ei-
land (Javakade/Sumatrakade)
worden geparkeerd. De verbin-
dingsdam is daartoe voor gemo
toriseerd verkeer afgesloten. Be
zoekers van buiten Amsterdam
wordt aangeraden zoveel moge
lijk met de trein te komen (de
NS heeft reductiebonnen). Het
Centraal Station is slechts 10
minuten gaans van het Sail-ge-
beuren gelegen en voorts ver
trekken daar de speciale rond
vaartboten. Wie toch met de
auto komt, doet er verstandig
aan zijn wagen elders in de stad
achter te laten en per tram of
bus naar het Centraal Station te
gaan dan wel op de stations Slo-
terdijk, Amstel, Muiderpoort of
Bijlmermeer de trein naar het
CS te nemen.
De verschillende vuurwerken
zijn zowel vanaf de noord- ais
de zuidoevers van het IJ goed
zichtbaar. Het spiegelgevecht op
zaterdag 9 augustus valt het
best te zien vanaf de kop van
het IJ-eiland en de Passengers
Terminal Amsterdam. De schoe
ner „De Eendracht" waarop
prinses Margriet zondag 10 au
gustus tijdens het admiraalzei
len het saluut zal afnemen, ligt
voor anker ter hoogte van de De
Ruyterkade (oost). Dinsdag 12
augustus om 9.00 uur vertrekt de
vloot uit de IJ-haven via het
Noordzeekanaal naar IJmuldon,
uitgeleide gedaan door een ar
mada van kleinere vaartuigen.
Het schutten vindt plaats rond
het middaguur
