eel plezier
boten op
elgische
Haas knel
„Van der Schaar ging zonder
meer over de schreef"
Kraker moet weg „met al de zijnen"
Suggestie
Van Doorn
onmogelijk
Voorlopige
lossing
kloze
rken
agenaars
1 België
prongelukt
lachtoffer
irgmoord:
S|- jarige
Geen automatische
promotie meer
in het leger
Vijf jaar geëist na fatale brand in Rotterdam
Woning
markt
trekt aan
weer
JNNENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1980 PAGINA 9
ANT Een groot aantal pleziervaartuigen, waaron-
honderd Nederlandse, zit als gevolg van de hevige re-
iVal van de afgelopen weken al tien dagen vast op de
as in de buurt van de Belgische plaats Dinant. Vol
ts een woordvoerder van de ANWB zijn de problemen
staan nadat het waterpeil in het riviertje de Lesse,
ten zuiden van Dinant in de Maas stroomt, door de1
i enval enorm was gestegen. Een drietal campings
gs de Lesse kwam zo onder water te staan dat vele ca*
1 ans werden weggespoeld. Brokstukken van die cara*
is hebben in de Maar vier stuwen flink beschadigd.
f de schade aan de stuwen is het onmogelijk geworden per
t de Maas af te zakken, omdat het waterpeil vlak voor de
ven te laag is geworden. Bovendien liggen de sluzien vol
kstukken van de stukgeslagen caravans,
i vertegenwoordiger van de ANWB is naar Dinant gereisd
te bekijken wat er voor de gedupeerde schippers en hun ge
ien kan worden gedaan. De ANWB heeft ondermeer kunnen
n £len, dat gezinnen die naar Nederland moeten terugkeren,
t boot onder de hoede van de achterblijvers kunnen achterla-
Eö i de Belgische autoriteiten heeft de ANWB geen duidelijk-
i kunnen krijgen op welke termijn de stuwen gerepareerd
en zijn. De ANWB zorgt ervoor dat de betrokken schippers
de hoogte blijven van de vorderirig van dit werk.
vilify
Enkele van de honderden scheepjes die al vele dagen op de Maas vastliggen. Hier
het haventje van Anseremme bij Dinant. waar de gestrande schippers en hun gezin
nen hun vakantie noodgedwongen voortzetten.
nGELO Er is een
rlopige oplossing gevon-
i voor het huisvestings-
bleera van de twee chris-
irkse gezinnen, die in
jelo sinds maandag in
kpen lucht bivakkeerden.
iuders hebben er in toege-
e- bd dat de kinderen nu toch
O- gastgezinnen worden on-
{ebracht. De vaders en
Iers zelf hebben de afgelo-
nacht in een koffiehuis
bracht Hun is te ver-
gegeven voor de komen-
ichten zelf onderdak te
De twee gezinnen
ten op een uitspraak over
asiel-aanvraag. Ze waren
ïdag door de gemeente op
it gezet omdat ze illegaal
in huis verbleven dat voor
•ning ongeschikt werd
kht.
HAAG Drie Neder-
jers zijn woensdagavond
een verkeersongeluk op
nelweg bij het Belgische
|ht om het leven gekomen,
uto waarin zij zaten, bots-
or onbekende oorzaak te-
*en lichtmast. De slachtof-
zijn Francisca Lawniczak
en Petronella Jonker (56)
Den Haag en Bernardus
lier (51) die in het Belgi-
Ukkel woonde. Ook een
.tie inzittende, een Belg,
p om het leven.
TERDAM Het slacht-
r van de Rotterdamse
m gmoord, die maandag
or d ontdekt, blijkt de 81-jari-
yeduwe M. van der Bend-
z te zijn. De politie heeft
identiteit pas gisteren
•er'egeven. De vrouw woon-
jer 1 jaren in het huis te wo-
waarin ze werd vermoord
ij had veel kennissen in de
t „Omaatje" van der
i ontving ook vee! bezoek,
.'hom zij werd gewurgd en
"de dader is, is nog volko-
onduidelijk. Vooralsnog
het of er niets gestolen is
d ok ontbreken sporen van
aak.
ADVERTENTIE
dninrell,
daar kikker
je van op!
attra
Nieuw:
Insektenihow
AenKikkersbow
Entree:
S.so
iBlItwassenaar/^few
ï.01751-19212 !<da9^
Samenwerking
met Duitsers
tegen
koppelbazen
DEN HAAG De Loontech-
nische Dienst van het ministe
rie van sociale zaken heeft
contact opgenomen met de
Duitse justitie om te bekijken
hoe koppelbazen gepakt kun
nen worden die in Nederland
mensen ronselen voor zwart
werk in Duitsland. Volgens
een woordvoerder van het mi
nisterie is al geruime tijd be
kend dat de koppelbazen in
Nederland mensen werven,
zowel Nederlanders als buiten
landers, die dan in kantoortjes
vlak over de grens aan werk
in Duitsland worden geholpen.
DEN HAAG Nederlandse beroepsmilitairen zul
len in de toekomst minder gemakkelijk bevorderd
worden. Bij promotie zal, in tegenstelling tot de
huidige situatie, bekwaamheid een belangrijker rol
spelen dan anciënniteit (ervaring).
Dit schrijven minister Scholten en staatssecretaris Van Lent in
een reactie op het rapport „Krijgsmacht in verandering", dat
een stuurgroep van beroepsmilitairen in 1977 aan de minister
heeft aangeboden. De suggestie van deze stuurgroep om voor be
paalde essentiële, onderdelen van het militaire apparaat speciaal
personeel aan te werven, nemen de bewindslieden niet over. Dit
zou volgens hen leiden tot een ongewenste scheiding tussen „ge
wone" en „elite-militairen". Anders dan de stuurgroep zien
Scholten en Van Lent geen reden om betogingen binnen de ka-'
zernes onder alle omstandigheden te verbieden. Buiten de ka
zernes mogen militairen in uniform demonstreren, aldus de be
windslieden, maar dat uniform moet dan wel overeenkomstig de
voorschriften worden gedragen.
SIGARETTENPEUKJE KOSTTE ELF MENSEN HET LEVEN
ROTTERDAM De Rotterdamse officier van
justitie mr. E. den Doelder heeft gisteren een ge
vangenisstraf van vijf jaar met aftrek geëist te
gen de voormalige meubelmaker Jan T. uit de
Maasstad. De rechtbank had hem eerder al schul
dig verklaard aan het veroorzaken van een
brand, begin dit jaar, in een woonhuis aan de
Rotterdamse Oleanderstraat. Nadat de verdachte
hier een brandend sigarettenpeukje naar binnen
had geworpen, kwamen elf mensen om het leven.
Het is ongebruikelijk dat de rechtbank eerst schuldig
verklaart en daarna pas de strafmaat bepaalt. De
verdachte wilde echter geen psychiatrisch onderzoek
voordat de rechtbank overtuigd was geraakt van zijn
schuld. De resultaten van dit onderzoek bleken giste
ren weinig licht te werpen op de motieven die Jan T.
tot de brandstichting hebben gebracht. Dat hij door
lustgevoelens werd gedreven toen hij zijn peukje bij
het woonhuis naar binnen wierp, sluiten de deskun
digen uit. Herhaling van zijn daad hoeft evenmin
worden gevreesd en het opleggen van tbr wordt dan
ook niet nodig gevonden. Niettemin achten de des
kundigen de verdachte op het moment van zijn daad
verminderd toerekeningsvatbaar. Zij omschrijven
Jan T. als een „emotioneel afgestompt mens". On
dermeer op grond hiervan bepleitte de verdediger
een straf gelijk aan het voorarrest zodat hij bij de uit
spraak onmiddellijk op vrije voeten zou komen. De
officier wees erop dat met een straf van vijf jaar in
ieder geval een stuk onrust in de buurt - „de wrok is
enorm" - kan worden weggenomen. Hij zei zich er
van bewust te zijn dat Jan T. zélf de straf als te hoog
zal bestempelen omdat hij gefixeerd is op zijn, be
trekkelijk onschuldige daad en geen oog heeft voor
de dramatische gevolgen daarvan.
NIEUWEGEIN Het
gaat weer beter op de
woningmarkt. De ver
koopcijfers over de
maand juni zijn hoopvol
en het lijkt dat de daling
in de verkoop van hui
zen die zich de laatste
twee jaar voordeed tot
staan is gekomen.
Dat is de mening van drs. Pee-
len, econoom van de Neder
landse Bond van Makelaars.
Volgens drs. Peelen is de her
nieuwde belangstelling voor
koopwoningen te danken aan
de prijzen, die na een een
hoogtepunt in 1978 tot een
meer realistisch niveau zijn
gedaald. Sinds 1978 zijn die
prijzen gemiddeld 17 procent
lager geworden. Er bestaat nu,
aldus de NBM-econoom, weer
een normale verhouding tus
sen de prijzen van nieuw
bouwwoningen en oude hui
zen.
Er zou op het ogenblik spe
ciaal belangstelling zijn voor
huizen met een prijs van
150.000 tot 200.000 gulden.
Volgens Peelen is dat een goe
de zaak, omdat de „starters",
de mensen die hun eerste ei
gen huis kopen, weer op de
markt verschijnen.
(vervolg van de voorpagina)
BREDA Alle partijen
in het conflict rond hart
chirurg dr. P. van der
Schaar hebben (op straf
fe van ontslag op staan
de voet) een spreekver
bod. Dit dateert al van
het vorige conflict rond
de vermaarde operateur.
Desondanks heeft een
„welingelichte anonieme
zegsman" naar buiten
gebracht dat er in De
Klokkenberg de laatste
tijd een slechte sfeer
heerste, waarin Van der
Schaar openlijke vijan
digheden en provocaties
te verwerken kreeg.
De bom barstte dinsdag in de
kamer van manager Van Dijk,
toen Van der Schaar als getui
ge'aanwezig wilde zijn bij be
sprekingen tussen Van Dijk en
verpleegkundigen. Dit omdat
eerder gebleken zou zijn dat
bepaalde toezeggingen door
Van Dijk niet zouden zijn na
gekomen. Volgens Greep is
Van der Schaar daarmee „vol
ledig over de schreef gegaan",
zoals hij gisteravond voor de
t.v. vertelde. Greep staat dan
ook zonder meer achter de be-
sliossing van het bestuur van
De Klokkenberg, Van der
Schaar voorlopg te schorsen.
Volgens de „welingelichte
anonieme zegsman" hebben de
tegenstanders van Van der
Schaar het niet kunnen ver
kroppen dat de hartchirurg na
het laatste conflict weer terug
keerde. De indruk is ontstaan,
zegt hij, dat Van der Schaar
geïsoleerd wordt van zijn te
genstanders en dat er bewust
een onwerkbare sfeer wordt
gecreëerd, zodat Van der
Schaar óf uit eigen beweging
opstapt, óf een fout begaat, zo
dat er aanleiding is hem te
ontslaan.
(Vervolg van voorpagina)
AMSTERDAM Mr. W.J. Borgerhoff Mulder, pre
sident van de rechtbank in Amsterdam, achtte het
voldoende aannnemelijk dat één van de gedagvaarde
krakers, Borst, aan de kraakactie op 2 april had deel
genomen en na die tijd ook in het pand verbleef.
In een eerder stadium van het kort geding had Bor
gerhoff Mulder de voorwaarde gesteld dat de eige
naar van de appartementen, de exploitatiemaat
schappij Huizenbouw Amstelveen b.v., moest bewij
zen dat één van de aanvankelijk dertien gedagvaar
de krakers aan de actie had deelgenomen en na die
tijd nog in het pand heeft gewoond. Op grond van
dat bewijs zou de president niet alleen de gedaagde
kunnen laten ontruimen, maar aan het vonnis de
zinsnede „met al het zijne en de zijnen", kunnen toe
voegen. Zo'n kraker wordt geacht toegang te hebben
verschaft aan zijn medebewoners.
In de bewuste vrachtwagen met gestolen bouwmate
rialen die woensdagmorgen in de Bijlmermeer werd
aangetroffen, vond de politie ook nog kraaiepoten
(die op de weg worden uitgestrooid om de banden
van achtervolgende auto's te vernielen), zo heeft een
woordvoerder van de Amsterdamse politie meege
deeld. In de loop van woensdag, nadat de politie be
slag had gelegd op de vrachtwagen, meldden zich bij
de politie twee jonge vrouwen van wie één een niet
kloppend verhaal ophing over de vrachtwagen. Na
derhand verklaarde zij de vrachtwagen namens en
op verzoek van de krakers de vrachtauto te hebben
gehuurd. De vrouwen, die tenslotte vertelden dat zij
de auto op de Prins Hendrikkade moesten afleveren
en de sleutels aan de krakers afgeven, worden nog
vastgehouden.
Vrij warm
DE BILT - Ons land bevindt
zich aan de rand van een ho-
gedrukgebied, waarvan het
centrum boven Oost-Europa
ligt. Dit brengt ons perioden
met zon waarbij de tempera
tuur in de middag een waarde
van ongeveer 25 graden be
reikt Via West-Frankrijk
trekken enkele onweersstorin
gen naar Engeland en de
Noordzee. Deze zullen groten
deels ten westen van ons blij
ven, maar een enkele regen-
of onweersbui blijft mogelijk.
Elders boven het vasteland
van Europa is het zonnig weer
met zomerse temperaturen.
Een uitzondering hierop
vormt een smalle strook die
met regen van Zuid-Noorwe-
gen over Oost-Denemarken en
Zuid-Zweden naar Polen
loopt, maar de intensiteit van
dit storingsgebied neemt wel
Vooruitzichten voor zondag:
Zonnige perioden en kans op
een regen of onweersbui. Vrij
warm.
Weersvooruitzichten in cijfers
voor zondag:
Aantal uren zon: 2 tot 9
Min. temp.: omstreeks 17 gra
den
Max. temp.: omstreeks 25 gra
den.
Kans op een droge periode
van minstens 12 uur: 80 pro
cent.
Kans op een geheel droog et
maal: 40 procent.
Weersvooruitzichten voor de
vakantielanden, meegedeeld
door het KNMI, geldig voor de
eerstvolgende 48 uur:
Skandinavië, Denemarken:
In het zuiden tijdelijk wat be
wolking met kans op een bui,
overigens zonnig. Aanhoudend
warm. Middagtemperatuur
meest tussen 23 en 30 graden.
Britse eilanden:
Bewolkt maar vooral in het
zuidoosten ook opklaringen.
Middagtemperatuur van 20
graden in het noorden en wes
ten tot 25 graden in de omge
ving van Londen.
Benelux, Noordwest-Duits-*
land, West-Frankrijk, Noord-
west-Spanje:
Opklaringen, afgewisseld door
bewolking met kans op on
weersbuien. Middagtempera-
turen meest 23-28 graden.
De rest van Spanje, Frankrijk
en Duitsland:
Warm en vrij zonnig tot zon
nig. Middagtemperatuur 27-33
graden. In Spanje plaatselijk
nog hoger.
Portugal:
Vrij zonnig tot zonnig, 25-30
graden.
Balearen, Corsica, Noord-Ita-
lië:
Enkele wolkenvelden maar
geen regen van betekenis. 27
tot 31 graden.
Sardinië, rest van Italië:
Zonnig en warm totzeer
'warm, 27 graden aan zee tot 35
graden plaatselijk in het bin
nenland.
Alpen:
Merendeels zonnig. In de da
len 25-30 graden. 0-gradenni-
veau op omstreeks 4000 meter
hoogte.
Joegoslavië, Griekenland:
Zonnig, in bergstreken spora
disch een bui, 28 tot 33 graden,
in Griekenland tot 36 graden.
Canarische Eilanden:
Vooral aan de zuidzijde zon
nig. Temperaturen van 22 gra
den aan de noordkust tot 28
graden in het zuiden van deze
eilanden.
WeeregestaldheW van gisteren
De Bilt
Eelde
Eindhoven
Luchth. R'dam
Vlisslngen
Bordeaux
Frankfort
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Luxemburg
Madrid
Mallorca
Münehen
LAATSTE
HAND
In Rijnsburg Is
vandaag nog hard
gewerkt aan de
opbouw van de
praalwagens die
morgenmiddag In,
het bloemencorso
zullen meerijden.
Een van de wa
gens die morgen
middag van Rijns
burg via Leiden
naar Noordwijk zal
rijden is getiteld
„Daar zaten zeven
kikkertjes". Van
avond en morgen
ochtend zijn de
praalwagens In
Rijnsburg te be
zichtigen, zondag
ochtend staan ze
nog in Noordwijk
te pronk.
PPR-VOORZITTER:
DEN HAAG De suggestie van oud-minister Van Doorn
om de PPR te laten opgaan in de PvdA kan onmogelijk
worden opgevolgd. Gelet op de laatste Nipo-enquètes zit de
PPR ,4n de lift". „Wij kunnen onze leden en kiezers niet ip.
de steek laten", zegt PPR-voorzitter H. Verbeek in een reac
tie op de suggestie die Van Doorn deze week in een vraagge
sprek met de Haagse Post deed.
Verbeek wijst er bovendien op dat er tussen zijn partij en de
PvdA op een aantal fundamentele zaken verschil van mening
bestaat Hij noemt ondermeer kernenergie, waarin de PPR (die
sluiting van de bestaande kerncentrales voorstaat) veel verder
gaat dan de PvdA. Volgens Verbeek is het bovendien van be
lang dat de PvdA een progressief-radicale partij aan haar lin
kerzijde weet. Ook acht hij het bestaan van een kleine partij in
het belang van de parlementaire democratie.
Verbeek noemde de zienswijze van Van Doorn niet nieuw. „De
suggestie dat de PPR zich zou moeten laten opheffen heeft hij
Beschuldigingen
tegen therapeut
niet bewezen
ARNHEM De beschuldigin-
gen tegen een Harderwijkse
psychotherapeut, als zou hij
patiënten sexueel hebben mis
bruikt, zijn gisteren door de
rechtbank in Arnhem niet be
wezen geacht. De beschuldi
gingen waren geuit door de ac
tiegroep „Vrouwen tegen
sexueel misbruik". Een brief
echter van de inspecteur voor
de geestelijke volksgezondheid
aan de huisartsen' in en om
Harderwijk, waarin zij voor de
therapeut worden gewaar
schuwd, hoeft niet te worden
herroepen. De inspecteur
heeft, aldus de rechtbank, ge
zien zijn verantwoordelijkheid
voor de volksgezondheid met
recht die brief geschreven.
Marine haalt zieke
vrouw van veerboot
DEN HAAG De Marine
heeft gisteren een zieke vrouw
van de Harwichboot Koningin-
Juliana gehaald en naar net
Rode-Kruisziekenhuis in Den
Haag gebracht. Met een heli
copter werd ze opgehaald en
naar D^n Haag gebracht
DOOR
ERICSOREL
Een kopje thee op het terras
Apropos, was U dat, die in het afgelopen weekend vóór ons
liep met een roodverbrande tors en een niet geheel propere
boerenzakdoek op het hoofd?
Of had u zich geschaard in het legioen der bleekgezichten,
die als smakeloze flenzen aan onze stranden zaten
vastgebakken? „Zeg Mientje, ik zou me zo zoetjesaan maar
eens omkeren. Want aan deze kant ben je al goed gaar".
Het kan natuurlijk ook heel best, dat u verkoeling zocht in
een naaldwoud en gelijk een platvoetindiaan door het
struikgewas sloop en stotterend „pardon" riep, als uw voet
voor de zoveelste keer was blijven haken achter het been
van een horizontaal gemonteerde burger op zijn peluwtje
van mollig mos?
Nou eerlijk zijn tegenover elkaar. D!r niet omheen gedraaid:
Is er iemand van u, die zondag in ons vaderland een tak
heeft kunnen vinden, waar toevallig geen vent onder lag?
Als dat zo is, houd die plek dan geheim en praat er met
niemand over. Want ze loeren er op hoor. Die
honderdduizenden die op zo'n schaarse warme dag door
de stad worden uitgezweten, zoeken zich een ongeluk naar
een vierkante meter, waarop ze eindelijk hun benen kunnen
strekken. En als ze die eindelijk gevonden hebben, moeten
ze na een half uur hun benen toch weer intrekken om de
voeten van een medemens in de gelegenheid te stellen
daar ook të parkeren.
Want zo werkt de legpuzzle van de overbevolking nu
eenmaal: met een beetje passen en meten kunnen we net
allemaal op onze dooie rug liggen. Maar dan moet er
daarna niemand meer opstaan om achter een vliegden van
zijn hoge nood een deugd te maken. Want nog afgezien van
het feit dat onder die vliegden ook iemand ligt, dwingt hij
daarmee zeker dertig mensen om zich te verheffen. Anders
kan ie er niet eens door.
Het wordt ons persoonlijk altijd droef te moede, wanneer
we zo'n afgestampt bos zien. We gruwen van zo'n woud vol
picknickende lieden, die elkaar met een serene glimlach de
lauwe limonade aanreiken, en als er dan ook nog een
verliefd stel tussen ligt, dat via handjeplak voeling met
elkaar houdt, is voor ons de maat vol. Op zulke dagen weet
je niet meer, of die mensen nou in dat bos thuis horen en
de bomen een dagje uit zijn. Of dat het net andersom is.
Er zijn trouwens ook vaderlanders, die de bossen nimmer
bereiken en reeds voortijdig neerzijgen in de bermen van
de snelwegen. Waarschijnlijk voelen ze er niks voor om
alsmaar „pardon" te blijven roepen bij het zoeken naar een
rustplaats.
Mensen, die op deze wijze in hun vrije tijd de kantjes er af
lopen, hebben doorgaans brood van thuis meegenomen en
een thermosfles met koffie. Ze kijken met een lodderoog
naar de langsrazende auto's en vragen zich ondertussen af,
in welke vetvrije zak de boterhammen met kaas zitten en in
welke de sneetjes met plokworst. Persoonlijk hebben ze
een duidelijke voorkeur voor boterhammen met plokworst,
want kaas kan niet tegen de warmte en transpireert bij
zulke hoge temperaturen altijd hevig aan zijn randjes. Voor
de rest kan kaas best lekker zijn, vinden ze.
Zondagmiddag zagen we tegen vijven een geboren
schlemiel met zijn muisgrijze gade en een onduidelijk kind
het terras van een deftige uitspanning op struikelen. Eerst
hadden ze geruime tijd vol achterdocht gekeken naar de
dames en heren, die reeds onder de parasols achter te gek
grote sorbets hun stotende welvaart demonstratief
uitwasemden. Maar toen er een tafeltje vrij kwam duwde de
man zijn gezinsleden resoluut in die richting.
Toen ze zaten peilde hij op luide, wrevelige toon de
verlangens van vrouw en broed. Beiden opteerden voor een
sorbet, maar instinctief voelde hij, dat bruin dat onmogelijk
kon trekken. En daarom riep hij tegen de gastarbeider op
provisiebasis, die wervelend langszij was gekomen: „Thee.
We willen alle drie thee".
Toen de bestelling op tafel stond zei de ober hebbberig:
„Kan ik misschien gelijk even met u afrekenen, want Ik ga
naar huis en d'r komt een ander in deze wijk". Dat was een
leugen, want hij werd pas om zeven uur afgelost. Maar een
snelle taxatie had hem geleerd, dat hij bij deze clientèle
geen enkel risico mocht nemen.
„Hoeveel krijgt u van me?" vroeg de man.
„Twaalf vijftig inclusief", zei de gastarbeider gnuivend.
Op dat moment hapte de man spontaan naar adem en even
leek het er op, alsof hij zou gaan braken. Maar gelukkig
dreef de bui over en kon hij de betaling zonder averij
verrichten.
Toen de ober was weggesloft kreunde de man: „Twaalf
vijftig, Sjaan. Hoorde ja dat? Voor drie koppies ordinaire
thee. De schoften. Daar koop je gemakkelijk vier pakkies
thee voor".
„Vier pakkies thee", herhaalde hij hoofdschuddend, „dat
zijn pakweg tachtig potten thee. Hoeveel koppies gaan er
uit zo'n pot Sjaan?"
Ze rekende even (net gesloten ogen en kwam uit op twaalf
kopjes.
„Negenhonderd zestig koppies heeft die knaap me door de
neus geboord", stelde hij vast; „Ze durven toch
tegenwoordig wel prijzen te vragen".
„Misschien zijn de koppies en de pot bij de prijs
inbegrepen", probeerde de vrouw nog; „Het zijn mooie
koppies. Die zouden goed van pas komen".
„Ja ja, jij denkt, dat die hufters zo gek zijn om de koppies
aan ons mee te geven. Dan heb je zeker niet op de ober
gelet. Nee, we zijn er behoorlijk ingestonken".
Walgend dronken ze de thee. De trage gebaren, waarmee
dat gebeurde deden vermoeden, dat ze reeds aan hun
960ste kop toe waren.