De shorts van
=/era Lynn
Braziliaanse bisschoppen nemen krachtig
stelling ten gunste van migranten
Tips voor het
weekeinde
Uniek mosterd
museum in hanzestad
Doesburg
Korte metten
iGINw
INNENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 11 JULI 1980 PAGINA 9
1731
goo gidsen als „Where to Go"
®25e hand dreigt de bezoeker
15.onden het slachtoffer te
Jen van zijn onderne-
Tjjslust. Het assortiment
160 bezienswaardigheden is
108®nate overstelpend, dat pa-
195 reacties kunnen optreden.
wie eenmaal gemangeld,
59 iet beroofd is op de eerste
23ienmarkt uit het boekje,
,^t in de eerste van tachtig
22^evolen pubs al een ge-
'^1 van machteloosheid in
opkomen.
s te veel, dat niet overge-
4i en mag worden. Maar nie-
100 d lokt een vreemdeling
2§^r de shorts van Vera Lynn.
30okentoonstelling „Britain at
waarop dit kledingstuk
76^ien is, wordt overscha
kel door wereldexposities
51idie van de Vikings en de
276|npische Spelen uit de
leid, in het British Mu-
62 n.
,14gtain at Bay" is een verhaal
43oeeld, woord en geluid van
t11 jen in de Tweede Wereld
en (og. Misschien gaan de En-
208 en er van uit, dat deze
toonstelling een privé-aan-
69»genheid is en willen zij
48 sen uit de bezette gebie-
116 die genoeg met zichzelf
218(tellen hadden, er niet mee
no] g vallen, in de toeristische
or wordt er althans weinig
75fitbaarheid aan gegeven,
«leze zaaltjes van het im-
43;ise Imperial War Museum
os. Ier, leert de bezoeker van
47 continent méér van de ei-
3e Ibewoners, dan op Picca-
12T| Circus of in de ontelbare
101 s die Dickens als eregast
99 [nen. De stem van Vera
135 gaat er door merg en
been, voor Nederlanders die
zich herinneren hoe zij de
moed er in hield.
En haar shorts hangen er
echt, in een vitrine, zoals el
ders in dit museum de unifor
men van generaals en veld
maarschalken. Londen laat
zien hoe het op de been bleef,
toen er bij ons suikerbieten
werden gegeten en naar de
Engelse zender werd geluis
terd. Het geneert zich niet
voor de affiches van toen,
waarop elke buurman werd af
geschilderd als een potentiële
spion. „Even the walls
zelfs de muren hebben oren,
is er één van. „The British Si
lent Column" komt nu over als
een schertsorganisatie die ie
dereen het slot op de mond
wilde leggen.
Zelfs de onverstoorbare Brit
ten raakten bijna in paniek en
arresteerden in ijltempo
30.000 vreemdelingen, toen
dagelijks de invasie werd ver
wacht. Nederlanders, meer
dan ooit geoccupeerd met de
oorlogsjaren 1940-45, richtten
de blik meestal naar het oos
ten, waar zich de ergste gru
welen voltrokken hebben. Het
moet hen bekend zijn, dat de
luchtaanvallen op Londen
60.000 slachtoffers hebben
geëist. In „Britain at Bay"
kunnen zij deze theoretische
kennis toetsen aan de werke
lijkheid.
De V-I's en V-H's, wie herin
nert zich niet de adembene
mende spanning als hun ge
ronk wegstierf en de bom elk
ogenblik kon barsten? De
Londenaren weten er alles
van. Een aantal van respectie
velijk 2400 en 1115 kwamen
neer op hun stad. Maar de ze
nuwslopende Blitzkrieg ten
spijt herwonnen de inwoners
snel hun normale bedaardheid
en gevoel voor humor.
Daarvan getuigt de expositie
in ruime mate. De wijze waar
op een volk met zoveel gevoel
voor standing werd opgeroe
pen om varkens en konijnen
te gaan houden („Keep a
Pig", „Start a Pig Club") en
aan elk plekje grond gewas
sen te ontworstelen („Dig for
Victory") is er een onnavolg
baar voorbeeld van. Een
stroom van affiches en officië
le mededelingen schetst situa
ties, die het midden hielden
tussen een tragedie en een
blijspel. Het kleine schuilkel-
dertje voor de hond, de foto
van een man, slapend in zijn
Morrisson-shelter, een soort
kooi met afdekplaat tegen in
stortingsgevaar! Een echtpaar
dat die shelter gebruikt als
tennistafel.
Ook in hun weerbaarheid aan
het thuisfront bleven de Brit
ten zichzelf. „Daar komen de
schutters". Deze televisieserie
gaf misschien toch een minder
absurd beeld van de situatie,
dan veel Nederlanders ge
dacht hebben. Soms zien zij in
Londen, op een rommelig ter
rein, nog een soort hondehok
staan, met een dak van golf
platen: Een laatste restant van
de twee miljoen Anderson-
schuilkeldertjes, die toen, ter
ingraving in de tuin, zijn gedi
stribueerd. wie minder dan
325 pond verdiende kreeg het
zespersoonshutje gratis.
Op de expositie getuigen deze
sheltertjes nu van een aan
doenlijke en kleinschalige
Het Imperial War Museum
weerbaarheid, in een stad die
met bomtapijten werd belegd.
Het leven verplaatste zich
's nachts naar de gewelven
van de ondergrondse en reus
achtige schuilkelders met kan
tines en recreatiezalen. Maar
het ging dóór. Hoe Londen
het overleefde toont „Britain
at Bay" In alle facetten, van
mode (oorlogskledlng), kunst
en distributie tot de onver
saagde Wrens-dames. „We
meet again", zingt Vera Lynn,
soms onderbroken door het
loeien van de vlammen en ex
plosies van de film „Britain at
War".
De kleine en bescheiden,
maar typische Engelse exposi
tie - en dat niet alleen qua
onderwerp - wordt gehouden
in de reusachtige Imperial War
Museum, Lambeth Road, tot
april 1981. Wie ook de perma
nente expositie van de twee
wereldoorlogen wil bezichti
gen, kan wel een dag in het
gebouw doorbrengen.
L.J.LEEUWIS
Je weet maar nooit of er nog eens een eind komt aan die voort
durende nattigheid en vandaar dan ook weer wat tips voor een
uitje in het komende weekeinde:
Meer dan tachtig handwerkslieden laten demonstraties van
hun kunnen zien tijdens het oude-ambachtenfestival op zater
dag en zondag in Meijel (gelegen in de driehoek Eindhoven-
Venlo-Réermond). De demonstraties vinden beide dagen plaats
tussen een en acht uur, samen met kruisboogschieten, vendel-
zwaaien, steltlopen, wagenspelen, volksdansen en volksmuziek.
Friesland is tot en met 25 juli weer In de ban van het „skuts-
jesilen". Het evenement begint zaterdagmiddag om twee uur op
het Pikmeer bij Grouw.
Er zijn in Zeeland dit weekeinde verschillende wedstrijden
handboogschieten. Zaterdag treden de keizers en koningen van
Zuid-Beveland tegen elkaar in het strijdperk in Wolphaartsdijk.
Verder begint dan 's middags om 2.30 uur een wedstrijd hand
boogschieten in Terneuzen (Zeeuws-Vlaanderen). En zondag
middag wordt vanaf 2.30 uur „Blokvogelschieting" gehouden in
Axel, ook in Zeeuws-Vlaanderen.
Acht gemeenten nemen deel aan de zeskamp die voor zater
dagmiddag is georganiseerd op het terrein van „Rekradelta" in
Bruinisse (Duiveland). De zeskamp begint om twee uur.
Voor de zevende keer wordt zondag tussen Tilburg en Baar-
le-Nassau een race gehouden tussen een stoomtrein èn een an
tieke automobiel. Beide voertuigen vertrekken 's middags om
1.30 uur bij het station Tilburg-West.
Zes kerken in het centrum van Amsterdam zijn de zaterdagen
12 en 19 juli tussen tien en vijf uur ter bezichtiging opengesteld.
Het zijn de Nieuwe Kerk, de Oude Kerk, en de Engelkerk, de
Begijnhofkapel, Ons Lieve Heer op Solder en de Papegaai.
Enkele tientallen poppen in historische costuums worden tot
en met 31 juli dagelijks van 10 tot 5 uur getoond in het Lim
burgse kasteel Hoensbroek. Een aantal van deze poppen is ge
plaatst op aardewerk fietsjes en de tentoonstelling heet dan
ook „Poppen op de fiets".
Bijna alle bedrijven, Instellingen en vereningingen in Vlissin-
gen die te maken hebben met de zee, nemen deel aan de „Ma
ritiem Expo" die van vrijdag tot en met 1 augustus wordt ge
houden in het Maritiem Instituut. Openingsuren: op weekdagen
van 14 tot 17 uur (alleen vrijdag aanstaande van 15 tot 17 uur).
Een collectie cartoons uit de periode 1850-1950 toont tot en
met 28 september in museum Boerhaave in Leiden hoe men
vroeger de spot dreef met het werk van de dokter. De tentoon
stelling heet „Ik lach me ziek" en is door de weeks van 10 tot
17 uur en zondags van 13 tot 17 uur geopend.
#elen
Eliet
«irkeer
k en leerzaam is het
ii2jeerspark in Assen,
j^jeren kunnen daar
99?n op een minla-
loitoegennet in het
Hvan het Asserbos.
yerkeer is er onver-
nagebootst, com-
t met verkeersa-
en. stoplichten en
r. ides.
zich in zijn trapau-
r.' iet keurig aan de
zfeersregels houdt,
Rekenen op een fik-
3.4oete. Er rijden ook
j^wagens, autobus-
en treintjes in dit
Voor nadere in-
x> atie en een folder
3' dit verkeerspark
inen bellen: 05920-
w!: 0.
In het hanzestadje Doesburg („toegangspoort tot de Achter
hoek" noemt het zichzelf) staat een uniek mosterdmuseum. Dat
is het wel een beetje aan zichzelf verplicht gezien de bijnaam
die de Doesburgers hebben: „morsterdpotten".
De Doesborghse Mosterdfabriek Is niet groot en men kan er
kijken hoe de eeuwenoude „boerenmosterd" wordt gemaakt.
Ook wordt verteld hoe men thuis mosterd maakte en in de tien
tallen fabriekjes die Nederland kende. Het fabriekje annex mu
seum is tot november van maandag tot en met zaterdag te be
zichtigen tussen 11.00 en 16.00 uur. Groepen worden verzocht
eerst een afspraak te maken (Boekholtstraat 2, Doesburg, tele
foon 08334-2230). Aansluitend aan het museum is een gildehof
ingericht; een gezellig plein in oude stijl met terrasjes, waar
men onder meer kan vinden: boerenkaasmakerij, kruidenwin
kel. Peruaanse volkskunst, poppenmaken. koperslaan, bijen
tentoonstelling, sierstenenslijpen, weven, spinnen, batikken,
kantklossen en pottenbakken. En verder is er in een stadje dat
al sinds de Middeleeuwen bestaat, genoeg moois te zien aan
oude gebouwen. Of, als men dat wil, kan men vanuit Doesburg
gaan varen over de IJssel of Oude IJssel.
Reserveren
Gemak dient de mens, du3
ook de toerist. Wie waar ook
ter wereld een kamer wil re
serveren, kan zich wenden tot
bureaus van hotelketens die
deze overnachtingsmogelijk
heden exploiteren.
Holiday Inn is zo'n keten. Dag
en nacht bereikbaar, zou ja
denken. Maar nee, in de
avonduren is het bureau niet
bezet en kan er dus niet gere
serveerd worden.
Novotel is een andere keten.
Daar wordt op het bureau een
bandje gedraaid waar een juf
frouw met de bekende nasale
stem meedeelt: „U kunt bij
ons hotels reserveren over de
hele wereld, plus die van Mer-
cure in Frankrijk en Ambassa
dor in Engeland". Maar dan
wel van 10 tot 12 en van 14
tot 17 uur.
Want buiten die uren is het
bureau dicht. Gemak dient de
mens, maar niet de toerist.
9i| an de vooravond van zijn
so irugkeer naar Rome heeft
o6; aus Johannes Paulus II
07! is teren in Fortaleza kennis
unnen nemen van een do-
ee! ument van de Braziliaanse
JJ- isschoppen, waarin de re
dering onder meer wordt
«Jeschuldigd van discrimi-
atie inzake rassen en stan-
en. Het is hun krachtigste
erklaring tot nu toe tij-
ens het bezoek van de
J^us.
congres, waarin het grote pro
bleem van de binnenlandse
migratie in Brazilië aan de
orde komt, gaan de bisschop
pen na wat kan worden ge
daan voor de tientallen mil
joenen mensen, die constant
op weg zijn naar plaatsen
waar zij hopen werk en een
beter leven te kunnen vinden.
De bisschoppen wijzen in dit
verband op de zware belastin
gen op landbouwprodukten,
in plaats van steun aan de
boeren, op het gebrek aan
goede scholen in het binnen
land, op de discriminatie van
rassen en standen, zoals de
minachting voor de negerbe
volking. Voorts op de toene
mende vakkundig georgani
seerde prostitutie die voorna
melijk op de migranten is ge
richt en cynisch wordt beti
teld als „de enige bewust ge
organiseerde dienst ten bate
van de migranten".
Ook noemen de bisschoppen
de „luxe, pronkzucht en het
nationale triomfalisme" van
de kant van de regerende
klasse, hetgeen wordt ge
noemd een „misdrijf, terwijl
duizenden Brazilianen honger
lijden". Aangedrongen wordt
op een eenvoudiger beleid,
dat dichter bij het volk staat.
De kerk dient meer centra te
stichten om migranten op te
vangen, te begeleiden en te
helpen tegen de „uitbuiting"
door grote ondernemingen of
grondbezitters, aldus het do
cument, dat het probleem van
de migranten de verantwoor
delijkheid noemt van het land
als geheel, van elke Braziliaan
en vooral van de welvaren
den onder hen.
De massale migratie, waaro
ver de bisschoppen spreken, is
'in Brazilië een verschijnsel,
dat al een halve eeuw oud is,
maar dat de laatste jaren sterk
is toegenomen. De trekken-
den zijn mensen die geen
grond hebben of kleine
grondbezitters, die het niet
kunnen rooien. Volgens offi-'
ciële statistieken uit 1976 heb
ben 37 miljoen Brazilianen
(een op de drie) hun eigen
streek vaarwel gezegd. Meer
dan de helft bezit geen cent,
bijna driekwart heeft geen
werk, meer dan de helft is ge
heel en dertig procent gedeel
telijk analfabeet. Het grootste
deel beschikt niet over identi
teitspapieren.
Een deel der migranten trekt
naar de grote steden in de
geïndustrialiseerde gebieden,
een ander deel naar de grote
plantages. In beide gevallen
gaan zij vaak een kommervol
bestaan tegemoet, omdat er
niet genoeg werk is. In de fa-
vela's (krottenwijken) zijn
meestal zelfs niet de meest
elementaire voorzieningen
aanwezig.
De kerk probeert het pro
bleem van de migratie te hel
pen oplossen. Zij wijst op de
structurele oorzaak ervan. De
verhuizing is immers niet het
probleem van de migrant zelf,
maar van de situatie, die hem
ertoe dwingt. Aan migranten
worden de meest wezenlijke
levensvoorwaarden onthou
den of ontnomen. De kerk
meent, dat hun probleem de
meeste aandacht moet krijgen
en wil ook hulp voor de klei
ne landbouwers. Zij veroor
deelt tevens de bouw van mo
derne steden, omdat daardoor
het platteland wordt verwaar
loosd. De kerk doet veel aan
pastoraal werk onder migran
ten en helpt bij de vorming
van mensen die leiding kun
nen geven.
11/ ie Wereldraad van Kerken
1ju de Lutherse Wereldbond
i aan meer samenwerken,
>5jUdus is meegedeeld in
ugsburg waar het bestuur
i' an de LWB, de overkoepe
organisatie van de
fond zeventig miljoen lu-
-Aeranen, vergadert. De lu-
ïeranen verwachten van
e grotere samenwerking
ren betere coördinatie bij de
4 leologische arbeid en de
4 «oordeling van principiële
n actuele problemen. Ook
e dialoog met de rooms-
s atholieke kerk zal worden
oortgezet. De Amerikaan-
e theoloog, prof. George
•Wndbeck, voorzitter van de
gemeenschappelijke r. k.-lu-
therse commissie, zei, dat
de r. k. kerk nog nooit zo
open voor de dialoog had
gestaan.
De algemene synode van de
anglicaanse kerk heeft beslo
ten de bijdrage aan de We
reldraad van Kerken, die nu
ruim honderdduizend gulden
bedraagt, voor 1981 te ver
dubbelen. De verhoging is een
eerste stap in de richting van
de vier ton, die is geadviseerd
als een bijdrage, die meer in
overeenstemming is met stan
ding en ledental van de angli
caanse kerk.
Paus Johannes Paulus II
aal deelnemen aan de twee
de zitting van de Raad van
Europa in 1981 in Straats
burg. Dat heeft de voorzit
ter van de algemene verga
dering van de raad, H. J. de
Koster, meegedeeld in Ma
drid bij een werkvergade
ring van de raad.
Het eerste nieuwe kerkge
bouw van na de Russische re
volutie van 1917 is in Moskou
geopend en ingewijd. Het gaat
hier om de kapel in het olym
pisch dorp, die is onderge
bracht in het culturele cen
trum. Aan de inwijdings
plechtigheid namen deel
priesters van de russisch-ort-
nodoxe en van de rooms-kat-
holieke kerk, alsmede baptis
ten en lutheranen. In het
olympische dorp wordt nog
gewerkt aan een boeddhis
tische tempel en een synago
ge.
Aan de wereldvrouwencon
ferentie van de Verenigde
Naties deze maand in Ko
penhagen zal het Vaticaan
deelnemen met een zes le
den tellende delegatie, bij
wie drie vrouwen. Leider
van de afvaardiging is de
Westduitse bisschop Paul
Cordes, vice-voorzitter van
de Vaticaanse raad voor de
leken.
Ongeveer twintigduizend
baptisten uit negentig landen
nemen momenteel in het Ca
nadese Toronto deel aan het
veertiende wereldcongres, dat
als thema heeft: „Wij viéren
Christus' aanwezigheid door
de geest". Het congres her
denkt het vijfenzeventigjarig
bestaan van de baptistenwe
reldbond, die in 1905 in Lon
den werd opgericht. Nu zijn
115 nationale bonden met on
geveer dertig miljoen gelovi
gen lid van de wereldbond,
ongeveer tachtig procent van
alle baptisten. Op het congres
moet een opvolger worden ge
kozen voor de huidige secre
taris-generaal, de Amerikaan
Bob Denny. De Westduitse
predikant Gerhard Claas uit
Hamburg wordt als opvolger
genoemd.
Rotislav Galetsky (32),
woordvoerder van de kerk
van zevendedags-adventis-
ten in de Sovjet-Unie, die al
vijf jaar op de opsporings
lijst van de politie stond, is
aangehouden op een station
in Leningrad. De zevende
dag-adventisten vormen een
van de grootste protestantse
groeperingen in de Sovjet-
Unie. Zij weigeren zich te
laten registreren, omdat „ze
willen ontkomen aan de
controle van de atheïstische
staat". De adventisten heb
ben een heel netwerk opge
zet van ondergrondse druk
kerijen en brengen talrijke
godsdienstige werken en
brochures in omloop. In de
afgelopen twee jaar zijn
meer dan dertig leden van
de geloofsgemeenschap tot
vrijheidsstraffen veroor
deeld.
Vrouwen
taboe bij
bezoek van
Indiase
geestelijk
leider
Het bezoek, dat de geestelij
ke leider van 35 miljoen In
diase Hindoes, swami Shree
Pramukh, aan de aartsbi-
schop van Canterbury
brengt, heeft voor de angli
canen een ongemakkelijk
kantje. De swami heeft na
melijk het verzoek gedaan
om alle vrouwelijke perso
nen buiten zijn gezichtsveld
te houden tijdens zijn ont
moeting met de aartsbis
schop of bij andere gelegen
heden gedurende zijn ron
dreis van veertig dagen door
Groot-Brittannië.
Wegens hun celibaatsverplich
ting moeten de swami en de
hem vergezellende monniken
enige tijd vasten wanneer zij
met een vrouw in contact ko
men, ook al is dit slechts visu
eel en op een afstand. In de
ambtsvertrekken van de aarts
bisschop werden passende
voorzieningen getroffen. Zelfs
de persoonlijke secretaresse
van de aartsbisschop mocht
niet bij de ontmoeting aanwe
zig zijn.
Eerder moesten vrouwen tij
dens een welkomstbijeenkomst
voor de swami in de Royal Al-
bert Hall op het balkon plaats
nemen om te voorkomen, dat
hij hen zou zien. Het verzoek
is door een aantal verslaggeef
sters, die geregeld over reli
gieuze zaken berichten met
woede en ongeloof ontvangen.
