Over harde Kirgiezen een
knaap die de handrem vervangt
en een moslim die aan één
vrouw meer dan genoeg heeft
Gen plezierige vakantie,
en prettige thuiskomst
PLEZIERIGE PRIJZEN BIJ PANDER.
Pander
Stadskabei werkt goed
2ÜÜTAD/REGIO
ÉisJKiSËI %Ê^mêÈIÊMM
^AT HET HUIS NIET „IN DE STEEK"
Schuttersveld blank
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 9 JULI 1980 PAGINA 5
fT" -
■-'/ 'k-*»;-*-* - ,r v
De beschilderde vrachtwagen aan het begin van een uiterst ongemakkelijk
reis. Je mag elkaar dan gerust „hals- en beenbreuk" wensen. Rechts, met wit
te tulband, een keurig heer, de chauffeur ofwel „motarwan"; links z'n hulp, de
„cleaner" die als handrem fungeert.
IN DE FILMREEKS OVER AFGHANISTAN IN VOLKENKUNDE"
De vertoning van een
filmreeks, in het voetspoor
van de tentoonstelling
„Bazaar, marktsteden in
Noord-Afghanistan" in het
Rijksmuseum voor
Volkenkunde aan de
Steenstraat, Leiden, wordt
donderdag voortgezet met
een rolprent over de
Kirgiezen van Afghanistan
(aanvang half twaalf, duur
50 minuten) en een over De
Beschilderde Vrachtwagen
(om half drie, duur
ongeveer een half uur).
Opschikken graag, want het
wordt druk.
Op de Afghaanse Pamir,
een geïsoleerd bergplateau
op 4500 meter hoogte, in de
uiterste noord-oosthoek van
Afghanistan, ingeklemd
tussen de Sowjet-Unie,
China en Pakistan, leeft een
groep van ongeveer
drieduizend Kirgiezen.
Althans, dat was de situatie
vöör de Russische inval in
het land. Het klimaat op dit
hooggelegen plateau is
uitzonderlijk streng; negen
maanden in het jaar ligt er
sneeuw en zelfs midden in
de zomer zijn temperaturen
van 5 tot 15 graden Celsius
onder nul in de ochtend
geen zeldzaamheid. Dan
kun je nog beter op IJsland
zitten, maar een mens heeft
vaak geen keus. De film
geeft een pakkend beeld
van de traditionele
levenswijze van de
Kirgiezen. Woeste
Kirgiezen, zeiden we
vroeger wel. Wat daarbij in
het oog springt zijn behalve
de keiharde strijd om het
bestaan in een erg vijandige
natuurlijke omgeving (en
daar moet je nou helemaal
om komen, met die rode
gevechtshelikopters boven
je hoofd) ook nog de grote
verschillen in veebezit, met
alles wat daar verder aan
vastzit Vanzelfsprekend
zijn het films in
„Volkenkunde" die aan de
politieke en actuele
werkelijkheid van vandaag
in Afghanistan voorbijgaan.
De gesprekken met de
Khan de traditionele
leider die de grootste
bezitter van vee is, en met
een van zijn knechten
geven van dat leven een
eigenlijk onverwacht
indringend en menselijk
beeld.
De Kirgiezen die
tegenwoordig permanent
In een ommuurde ruimte in oud-Kabul wordt een
aftandse vrachtwagen opnieuw beschilderd.
gehard maar kleumend, op
de Pamir wonen, plachten
vroeger alleen gedurende
de zomermaanden met hun
kuddes naar dit hoge
plateau te trekken om in
het najaar weer af te dalen
naar de warmere
weidegronden in nabije
delen van Rusland en
China. Dat kleine genoegen
is hen thans ontzegd. Sinds
de tweede wereldoorlog
namelijk hebben deze twee
landen hun grenzen
hermetisch gesloten en zijn
de Afghaanse Kirgiezen
gedwongen in dit gebied te
overwinteren. Ze zitten nu
het hele jaar door
„gevangen" op die barre
hoogvlakte, waar ze hun
„yurts" (ronde tenten met
koepeldaken) nog slechts
over een beperkt aantal
kilometers kunnen
verplaatsen. Als je nog niet
agressief was, word je het
dan wel, dunkt me.
Rahman Kul (Ragman
Koel, is de uitspraak) is de
„khan", de onbetwiste
leider van de groep. Hij
heeft, met z'n langgerekt
dun snorretje, een bijna
totale economische,
politieke en juridische
macht over zijn mensen.
Zelf ziet hij zich als een
soort well done patriarch
die waakt over de
Kirgiezencultuur en die
probeert de traditionele
waarden en normen binnen
zijn groep te handhaven;
taren geleden reeds tegen
iet communisme dat toen al
dreigend nabij was. Het
leven van zo'n twee miljoen
Kirgiezen in de Sowjet-
Unie en China is hierdoor
immers bereids drastisch
veranderd. Enfin, eens per
jaar, in het najaar, als de
dagen op het plateau gaan
korten, doet de machtige
khan zijn praktische
boekhouding. Hij telt dan al
zijn vee en dat is nogal
wat bij elkaar en hij
schenkt als goed moslim bij
die gelegenheid enkele
dieren aan de armen. Daar
komt hij ook rond voor uit.
Maar eveneens een
opiumschuiver, die hij in de
film vermanend toespreekt,
wordt niet overgeslagen.
En dan de dubbelgeharde
vrouwen van de Kirgiezen.
„Wij doen het meeste werk;
onze taken zijn zwaar. Het
enige wat de mannen doen
is het vee verzorgen en het
hooi verzamelen. En ohaën.
Voor de rest ho maar Iets
dergelijks ongeveer zegt
vrijwel geëmancipeerde
Orunbibi, de eerste vrouw
van de oudste zoon van de
khan. Zij geeft hiermee
weer een andere treffende
kijk op deze samenleving.
Ze vertelt ook over de
relaties tussen haar en de
twee andere vrouwen van
haar man, over de hoge
zuigelingensterfte (50 pet),
over de angst van de
vrouwen om bij de
bevalling te sterven
(hetgeen met 30 pet. van de
vrouwen gebeurt). De film
besluit met een buzkashi-
wedstrijd, een agressief
ruiterspel waarin veel
onderlinge rivaliteit kan
worden uitgevochten. En
het mag bekend zijn: de
Kirgiezen beschikken over
een bijzonder ontwikkelde
en woeste ruiterkunst.
Een heel andere film is die
over „de beschilderde
vrachtwagen". Daar hangt
veel van af, van zo'n
wagen. In Afghanistan zijn
namelijk geen spoorwegen.
Het meeste vervoer gaat
daarom met vrachtwagens.
Er wordt met deze
fantasierijk en kleurig
beschilderde wagens
letterlijk van alles door dit
ruige bergachtige land
vervoerd. In de achterbak
worden vaak enorme
ladingen gestouwd.
Passagiers die mee willen
rijden moeten bovenop de
enorme vracht een onzeker
plaatsje zoeken. Alles draait
om zo'n beschilderde
vrachtwagen in deze film,
op een tocht van de
hoofdstad Kabul naar de
vallei van Bamiyan.
De vrachtwagens van
Afghanistan werden voor
een deel uit Amerika en
Engeland geïmporteerd. We
hebben het nu over de
periode van vóór december
1979 uiteraard. Die wagens
bestonden bij aankomst in
Kabul slechts uit een
motorblok op een chassis.
Het eerste wat men er
daarna mee deed, was ze
versterken en „aangepast"
afbouwen. In elk geval
werd de handrem
verwijderd. Zonder meer.
Aangezien de vrachtwagens
in dit land doorgaans zwaar
overbeladen worden, kan
men er op de steile
bergwegen toch niet op
vertrouwen, zo meent men
aangaande de handrem,
waarvan de functie wordt
overgenomen door het
potige hulpje, „cleaner"
genaamd, van de chauffeur.
Een soort opruimer dus.
Deze knaap hangt als een
ware atleet achter aan de
vrachtwagen, met een grote
houten wig aan een steel
binnen handbereik. Deze
wig plaatst hij op het juiste
moment achter net
achterwiel om zo te
verhinderen dat de wagen
op de helling van de weg
terugrolt
Op het chassis wordt een
redelijk stevige laadbak
gebouwd en dan komt de
schilder eraan te pas. Die
zorgt voor de meest
opvallende „afghanisatie"
van de wagen: bij
beschildert" het geval met
felle kleuren en brengt
allerlei taferelen nauwgezet
aan. Favoriet zijn onder
andere religieuze
islamitische voorstellingen,
landschappen, treinen (die
ze niet kennen daar) en
vliegtuigen. En dan de
handtekening van de artiest
eronder. O ja, de „cleaner"
verdient 25 gulden per
maand en de chauffeur
de „motarwan" maar
liefst 70. Twee dagen rijden
over een afstand van 180
kilometer, en maar
„cleanen". Een fascinerende
reis in een beschilderde
vrachtwagen. Ook de
kennismaking met de
ongemakkelijk zittende
passagiers draagt daartoe
bij.
Eentje geeft zelfs een lesje
aan zijn mede
muzelmannen. Hij heeft zo
z'n eigen opvatting over
polygamie; veelwijverij
vindt in zijn ogén geen
genade, al hebben Allah en
de profeet er volgens de
goed moslimse trant nog zo
weinig op tegen. Zijn
afwijzende houding
verklaart hij als volgt: „Ik
heb één vrouw. Meer dan
genoeg, genoeg, genoeg. Eén
vrouw is genoeg, twee
vrouwen is niet goed. No
good. Een rijke man heeft
verscheidene vrouwen,
maar als je twee vrouwen
hebt, zijn er altijd een hoop
problemen omdat ze eeuwig
ruzie hebben...!" Een wijze
en praktische Afghaan op
een beschilderde
vrachtwagen. Maar laat
hem maar schuiven. Ook
dat is Afghaanse realiteit
Donderdagmiddag te zien in
„Volkenkunde". Vrijdag
kunt u naar de „Afghaanse
vrouwen" gaan en 's
middags komen weer
(binnen de filmcyclus) de
Nomaden van Badakhshan
om de hoek kijken,
foto: Jaarlijks verkoopt de
Kirgiezen-khan grote
aantallen schapen. Een
belangrijk deel van deze
dieren wordt te voet naar
de hoofdstad Kabul
gedreven en daar geslacht
Een opname van de
belangrijkste straat in het
oude deel van Kabul
get
ir w
nve1tEEK De politiekorpsen schen-
inde *n deze vakantiemaanden weer
jenl aandacht aan voorkoming van
van'ldrijven, met name aan inbraken.
er jaar weer blijken talloze gezin-
gr| te vertrekken naar hun vakantie-
;ht fi met de uitnodiging voor het inbre-
iriojfsgilde als het ware op de voordeur;
bezj&te melkman, ben tot 23 augustus
e Jvakantie in Mallorca, tot die tijd
4jerl geen bestellingen". Dergelijke
chap pen' zijn weer schering en
in deze tijd en dan maar denken
aan werkelijk 'alles' is gedacht, dat
een onbezorgde vakantie kan wor-
,rgJ genoten. De politie heeft een aan-
"dafHps opgesteld onder het ironische
gen|tto "Dat zal mij niet gebeuren, hier
irwiiiets te halen". Navolging van die
vingen is het overwegen zeker
indien er spullen in huis zijn die
rer zelf houdt.
Niet iedereen heeft een Vermeer of een
Rembrandt aan de muur hangen, toch is
het goede zaak om schilderijen, etsen en
dergelijke niet te etaleren. Het dievengil
de dat zich specialiseert in vakantiewerk
is niet het meest geslepen volk en onder
scheidt soms nauwelijks de 'Keuken is
Moeders trots-poster' van de Nachtwacht.
Volgens de politie blijkt in de praktijk dat
de meeste inbraken worden gepleegd door
de gelegenheidsdief, de amateur. Er moet
dus zo min mogelijk gelegenheid worden
geboden aan deze luitjes. Een woordvoer
der van de politie: "Sluit ramen en deuren
goed af en laat geen sleutel in het slot aan
de binnenzijde zitten. Denk ook aan het
tijdig vervangen van hang en sluitwerk.
Eveneens is het raadzaam om binnendeu
ren en kostbaar meubilair niet af te slui
ten. Er wordt daarmee extra schade voor
komen als het dan toch nog uitdraait op
een strooptocht door het huis". Overigens
is het behalve uit het oogpunt van moge
lijke brand, in verband met de kans op in
braak zeker aan te raden om geld en sie
raden niet in huis achter te laten.
Is er de mogelijkheid om iemand de
dagelijkse zaken in het huis te laten
verrichten, die de aanwezigheid van be
woners sterk laat vermoeden, is dat na
tuurlijk een zeer goede zaak.
Dagelijkse zaken zijn bijvoorbeeld het le
gen van de brievenbus, de verzorging van
de plantjes voor het raam en het 's avonds
laten branden van een schemerlampje
oftewel net alsof u thuis bent.
Voor verdere informatie over inbraak-
Sreventie ligt er een folder klaar op
et politiebureau. Hier kunnen ook in
lichtingen worden ingewonnen over
eventuele speciale surveillances of an
dere activiteiten van de politie tijdens
de vakantieperiode.
ADVERTENTIE
Wees er tijdig bij als u wilt profiteren van
de interessante aanbiedingen tegen zéér speciale prijzen.
DEN HAAG - AMSTERDAM - ROTTERDAM - EINDHOVEN - LEIDEN - GRONINGEN - ENSCHEDE
Leiden: Breestraat 146
Botermarkt 21-22
De zware regenval van gisteren heeft ervoor gezorgd dat de water een hoogte van 15 centimeter. Mensen van de afdellnq
rioleringen In Leiden de hoeveelheid regenwater niet meer rioleringen van Gemeentewerken waren gisteravond rond half
konden verwerken. Op verschillende plaatsen In de stad ont- negen nog ongeveer drie kwartier in touw om het water weq
stonden er flinke plassen. Vrij hoog kwam het water op het te pompen.
Schutterveld. Op dit. toch al laag gelegen terrein, bereikte het
LEIDEN In tegenstelling tot bij
voorbeeld Den Haag en Voorburg is de
binnenkomst van de kabeltelevisie in
de gemeente Leiden zonder, toch ge
bruikelijke, kinderziektes,
net op zich neemt, komt het wel eens voor
dat er een tijdelijke storing optreedt en
daarover placht de Leidenaar dan wel te
bellen, maar deze klachten komen dan
ook slechts binnen tijdens zo'n storing.
komen zijn minimaal.
ontvangst nemen, hoeven bij Stadskabei
niet overspannen naar huis. Eén keer
heeft de klachtentelefoon bij Stadskabei
niet stilgestaan. Dat was vlak voor de aan
vang van een belangrijke voetbalwedstrijd
op de tv.
De zender viel toen korte tijd uit
en dat was voor voetbalminnend Leiden
reden de hoorn te vatten. De storing was
echter weer snel verholpen zodat de wed
strijd toch nog te volgen was.
