Huiveringwekkend
gegil
aan de
waterkant
Zwitserland
gaat
schuil achter
facade
van kaas
chocolade
en
koekoeks
klokken
genaam
ifinitief te concluderen
vis pijngevoel heeft,
braakliggend terrein dus
nader onderzocht moe-
irden. Prof. dr. F. J. Ver
hoogleraar aan de rijks-
iiteit van Utrecht, is be-
geweest met een
voor een onderzoek naar
jingen van de vis. Dit on-
Iiek moet min of meer in
[aantonen wat relatief on-
•naam is voor vissen,
mderzoek naar pijnerva-
bij vissen zegt hij: „Zo'n
:oek is te vergelijken met
onderzoek naar het be-
i van Onze Lieve Heer! Er
i alras verondersteld dat
fngen van mensen ana-
izijn met die van dieren,
i inziens is dat weten-
opelijk moeilijk vast te
n. Daar komt nog bij, dat
°®bij de mens, ondanks veel
)rökch en psychologisch on-
"Jjek. ons inzicht in de aard
'oteroorzaking van pijn nog
'vo onvolledig is".
zegt dat men-
het geluid dat vissen
brengen niet kunnen ho-
,Dat mensen het een ple-
e tijdpassering vinden om
le waterkant een haak in
ia\er te laten bengelen
naast hen de eerder ge-
"jLfen vissen langzaam liggen
te gaan, is eigenlijk al-
7 omdat vissen niet zo kun-
^ichreeuwen of janken dat
„ipt kunnen horen".
is de hoogleraar zijn er
-nwijzingen dat de vis het
gjigen worden als onaange-
ervaart. Als voorbeeld
t hij dat afhankelijk van
issoort en van het aas
mee gevist wordt, een vis
a eenmaal te zijn gevan-
is teruggezet zich een
de maal moeilijker laat
herhalen van bepaalde
l|j elingen is één van de wei
AAG Medio 1978 riep
'jerlandse Vereniging tot
jrming van Dieren de
'""•oep „Dierenbescher-
Sportvisserij" in het
erop toe te zien dat
nodig beschadigen van
zoveel mogelijk wordt
^Mmen. De werkgroep
^it nu door de uitgave
oorlichtingsfolders met
grondinformatie. De
Ie vraag daarin luidt:
jijnlijk is het voor een vis
jen te worden aan een
Maar om die vraag te
i beantwoorden dient
onderzoek te worden
it naar pijnervaringen bij
Eerst dan kan een juis-
ining worden gevormd
it de waarde van sport-
als vorm van openlucht-
tie.
j wordt uitgegaan van de
5 de Dierenbescherming
i bepaalde misdragingen
b mens ten aanzien van
strafbaar worden ge-
Eèn daarvan is het zon-
lodzaak veroorzaken van
'if-kif letsel. De Dierenbe-
IL/hing vraagt zich af. of
in ook niet zou moeten
voor de snoek, karper,
aal etc. De voorzitter
e werkgroep, de Hage-
b. van Haarlem: „Het uit-
van visvergunningen en
|vorderen van de hengel-
als openluchtrecreatie
i y$e overhe'd« zonder dui-
I gedragsregels en ethi-
P I doorlichting, betekent dat
icrheid medeverantwoor-
•\s voor het beschadigen
6 levende natuur."
Aan de waterkant... Troebel water, een dobber gaat onder,
de strijd begint... Verbeten trekken op het gezicht en
koortsachtig trekken aan de hengel. Ophalen en weer
neer. De tweekamp lijkt beslecht, een enkele ruk nog, en
dan weerklinkt het huiveringwekkend gegil van de opge
haalde vis. De plaats waar de scherpe haak door zijn bek
is gegaan, is door het tegenspartelen van de vis tot een
gescheurde, bloederige wond geworden. Een fragment
visserslatijn? Vissen schreeuwen immers niet! Hoe dan
ook, de Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Die
ren stelt dat het beschadigen van dieren voor menselijk
plezier de keerzijde van de hengelsport is.
BERN Jaloerse buitenlanders hebben
zich een beeld van Zwitserland gevormd,
dat lang niet altijd aan de werkelijkheid
beantwoordt. In Zwitserland is de situatie
niet zo rooskleurig als men vaak denkt.
Achter de fagade van kaas, chocola en
koekoeksklokken gaat een complex ge
heel van regionale, godsdienstige en cultu
rele verschillen schuil, waarin Zwitserland
zich onderscheidt van de haar omringende
landen. Er zijn sinds enige tijd tekenen die
wijzen op een groeiend ongenoegen onder
de bevolking. De onlusten van een paar
weken geleden, toen jongeren en politie
tijdens een „Kunstoproer" gedurende
twee dagen en nachten verbitterde ge
vechten leverden, zijn hiervan wellicht het
duidelijkste bewijs.
De neutraliteit en de compromissen die
bepalend zijn voor het beeld van Zwitser
land in het buitenland, worden in eigen
land onzichtbaar maar zorgvuldig voorbe
reid. De vraag is echter of de prijs die de
Zwitsers voor hun politieke en sociale sta
biliteit moeten betalen niet te hoog is.
Hoe lang blijven de Zwitsers nog zwijgend
instemmen?
Zwitserse bewindslieden vragen zich met
zorg af of het veel geprezen maar om
slachtige democratische systeem dat Zwit
serland hanteert, niet inboet aan populari
teit en belangstelling, vooral bij de jonge
ren. Zoals het systeem op dit moment
functioneert zijn de resultaten weinig be
moedigend. Soms is de opkomst bij de
verkiezingen zo laag, dat de uitslag niet
representatief is voor de wil van het volk.
Een andere keer is de uitslag zo verwar
rend, dat de regering niet meer slagvaar
dig kan optreden.
Doodgelopen
De Zwitsers president Georges-André
Chevallaz geeft toe dat „de directe demo
cratie in zekere zin is doodgelopen". Maar
^och heeft hij liever dat 30 procent van de
mensen vrijwillig gaat stemmen dan dat
90 procent onder dwang naar de stembus
trekt.
Kenmerkend voor de Zwitserse directe de
mocratie is het referendum. De Zwitserse
bevolking trekt vier of vijf keer per jaar
naar de stembus om haar mening uit te
spreken over federale of landelijke aange
legenheden. Het onderwerp van een refe
rendum kan variëren van de prijzen van
het openbaar vervoer tot de positie van de
gastarbeiders. In de afgelopen jaren heb
ben de Zwitsers onder meer een rege
ringsvoorstel inzake de invoering van BTW
verworpen en zich negatief uitgelaten over
de invoering van de zomertijd, hoewel in
alle grote Europese landen in april de klok
verzet wordt.
Hoewel de wens tot een centraal beleid de
laatste jaren is toegenomen en steeds
meer jongeren uit de onderbevolkte berg
streken naar de grote steden trekken, is
de rol van gemeenten en kantons nog
steeds van groot belang. In maart ver
wierp de bevolking van Hagendorf, een
gemeente in het noord-oostelijk gelegen
kanton Solothurn, een voorstel van de
door de staat gesteunde maatschappij Na-
gra om aldaar nucleair afval op te slaan.
Hagendorf telt slechts 2.500 inwoners,
maar de beslissing kan van beslissend be
lang zijn voor de toekomst van kernener
gie in geheel Zwitserland. Een nationaal
referendum heeft uitgewezen dat er tot
1983 geen nieuwe kerncentrales gebouwd
mogen worden, tenzij er voor die tijd ge
schikte afvalplaatsen gevonden worden.
De kans is groot dat vele andere gemeen
ten het voorbeeld van Hagendorf volgen.
Toch is Zwitserland voor 80 procent van
zijn energietoevoer afhankelijk van het
buitenland; de overige 20 procent is af
komstig van de waterkrachtcentrales. De
campagne in Hagendorf ging gepaard met
een bomaanslag op de plaatselijke burge
meester, Herbert von Arx, en had een na
tionale actie tegen kernenergie tot gevolg,
waar volgens regeringsfunctionarissen ook
Duitse en Franse actiegroepen de hand in
hebben gehad.
Verder woedt in de Jura, Zwitserlands
nieuwste kanton, een taalstrijd. Een strijd,
waaraan een land met Frans, Duits. Ita
liaans en Raeto-Romaans als officiële ta
len eigenlijk niet kan ontkomen. Ook spe
len in de Jura godsdienstige verschillen
een rol. De onenigheid in de Jura heeft in
maart van dit jaar al tot onlusten geleid,
waarna de voorzitter van een van de af
scheidingsbewegingen de politie van Bern
ervan heeft beschuldigd partij te hebben
gekozen in het conflict. Voor Zwitserland
een weinig voorkomende zaak, want de
politie staat zelden bloot aan kritiek. De
Zwitsers hebben een diepgeworteld besef
van allerlei wetten, zowel geschreven als
ongeschreven en elke Zwitser wordt wel
zijn eigen politieman genoemd. Een goede
burger rapporteert verkeersovertredingen
aan de politie en klaagt schriftelijk als een
van de flatbewoners zich schuldig maakt
aan geluidsoverlast of teveel gebruik
maakt van de gezamenlijke wasmachines.
Onderling oneens
Een veel gehoorde vraag is hoe Zwitser
land het al zo lang met het huidige politie
ke systeem heeft kunnen uithouden. Het
enige antwoord is. hoe vreemd het ook
klinkt, dat de Zwitsers het onderling zo
slecht met elkaar kunnen vinden en daar
om moeilijk kunnen instemmen met door
anderen voorgestelde veranderingen.
Slechts een enkeling waagt het om kritiek
op het systeem uit te oefenen. Zoals de
socialistische professor Jean Ziegler, die
een handjevol bankiers en multinationals,
die alleen uit zouden zijn op winstbejag,
ervan heeft beschuldigd de macht in han
den te hebben. Zij zouden volgens Ziegler
veel meer macht hebben dan de federale
autoriteiten. In hoeverre dit waar is, is niet
makkelijk te controleren. Duidelijk is wel,
dat ofschoon buitenlanders vaak menen
dat Zwitserland een land zonder politieke
of sociale moeilijkheden is, deze waas van
clichés het land vaak mooier maakt dan
het in werkelijkheid is.
COPYRIGHT THE GUARDIAN
„Dat mensen het een
plezierige tijdpassering
vinden om aan de
waterkant een haak in het
water te laten bengelen
terwijl naast hen de
eerder gevangen vissen
langzaam dood liggen te
gaan, is eigenlijk alleen
omdat vissen niet zo
kunnen schreeuwen of
janken dat wij het kunnen
horen."
nige criteria ip de natuurweten
schap die doet veronderstellen
dat een dier iets prettig vindt
of niet. Bij het genoemd voor
beeld heeft de vis de haak als
onaangenaam ervaren en pro
beert daarom de haak te ont
wijken. Men kan zelfs stellen,
dat als gevolg van dit leerver
mogen van de vis het ook in
het belang van de visser Is, het
vissen zo aangenaam mogelijk
te doen voor de vis. Dan wordt
de kans immers vergroot dat
de vis zich een volgende maal
weer laat verschalken", aldus
de hoogleraar, die het betreurt
niet wat meer tijd te hebben
voor de beoefening van de
hengelsport. De hengelliefheb-
bende wetenschapper hoopt
met zijn op stapel staand on
derzoek 'een bijdrage te kun
nen leveren aan de discussie
wat wel en niet te tolereren is
bij het sportvissen.
Grote boosdoener
Hoe zou de sportvisser zelf te
gen het pijnprobleem van vis
sen aankijken? Per slot van re
kening is hij volgens de Die
renbescherming de grote
boosdoener. Deze vraag, voor
gelegd aan enkele ervaren
hengelfanaten langs het IJssel-
meer, levert het volgende com
mentaar: „Moet je je eens
voorstellen zo'n haak door je
mond. Tuurlijk zullen die bees
ten wat voelen. Wij proberen
het in ieder geval zoveel moge
lijk te voorkomen; dus geen ij
zeren leefr.etten om maar wat
te noemen, want daar bescha
dig je het dier mee. Het moet
wel een sport blijven. Het stei
geren ligt je na als je die knul
letjes bezig ziet met van die
grote haken, dat is nergens
voor nodig. Het is een goede
zaak dat de vereniging zich be
zighoudt met het behoud van
een gezonde visstand."
Met die vereniging wordt ge
doeld op de Nederlandse Ver
eniging van Sportvissersfede
raties (NWS). De NWS is de
overkoepelende organisatie
van 20 landelijke hengelsport
federaties, bestaande uit ruim
900 hengelsportverenigingen.
Van de twee miljoen henge
laars die Nederland telt zijn er
ruim 500.000 aangesloten bij
de hengelsportverenigingen.
Deze verenigingen zijn tevens
de beheerders van het viswa
ter, totaal 300.000 ha, en dra
gen daarmee alle verantwoor
delijkheid voor de visstand in
dat water. Door de toenemen
de recreatieve betekenis van
de hengelsport ziet de NWS
als belangrijke taak de water
vervuiling te bestrijden. Ook
de bescherming van bepaalde
vissoorten en de verbetering
van
hun leefmilieu krijgen de hoog
ste prioriteit. Een samenwer
king tussen de werkgroep van
de Dierenbescherming en de
NWS ligt daarom voor de
hand. „Een noodzaak", formu
leert de werkgroep bondig.
Van Haarlem van de werk
groep hierover: „De NWS
heeft primair ten doel de
sportvisserij te bevorderen en
de sportvissers in de gelegen
heid te stellen hun sport opti
maal te kunnen beoefenen. Wij
zetten ons in voor het belang
van de vis als individu. Voor de
NWS is het niet zo leuk dat wij
hun op de vingers hebben ge
tikt onder het motto „Waar zijn
jullie mee bezig?"
Dierenmishandeling
De NWS ziet dit anders en
met name de achtergrondin
formatie van de werkgroep bij
de opening van het visseizoen
vorig jaar, is de vereniging in
het verkeerde keelgat gescho
ten. NWS-woordvoerster An
nie Schoen hierover: „De
sportvisserij werd compleet uit
zijn verband gerukt. Het kwam
erop neer, dat de werkgroep
vond dat de sportvisserij hele
maal moest verdwijnen, omdat
vissen pure dierenmishande
ling zou zijn."
Dit leidde tot een breuk in de
samenwerking. In mei dit jaar
echter is er een geslaagde po
ging ondernomen de banden
te herstellen.
Hoe kijkt de NWS aan tegen
de mogelijkheid van pijngevoel
bij vissen? Een vlot pratende
woordvoerster Schoen zegt er
het volgende over: „Wij zijn blij
met eventuele onderzoeken in
die richting, dat is alleen maar
goed voor het verantwoord be
zig zijn tijdens het vissen. Wij
geloven echter niet in pijnerva
ringen van de vis in dezelfde
vórmen als die voorkomen bij
de mens. Dieren worden vaak
menselijke gevoelens toege
dicht, maar het is nog maar
helemaal de vraag of de dieren
ook zo'n belevingswereld heb
ben."
Wat dat betreft zit mevr.
Schoen dus op dezelfde lijn als
prof. Verheijen. Weifelend ver
kondigt zij verder dat schrik
reacties wel te zien zijn bij vis
sen als ze gevangen worden,
maar in hoeverre dat weer te
maken heeft met pijn of met
het gegeven dat een vis uit zijn
natuurlijk element wordt ge
haald blijft volgens haar gis
sen. De NWS stelt het belang
van de mens boven het dier.
„Twee miljoen actieve henge
laars is niet niets", luidt het
droge commentaar.
Er wordt een visje uitgegooid
naar wat de NWS zou doen
als onomstotelijk blijkt dat vis
sen bij vangst verschrikkelijke
pijnen lijden. De
woordvoerster antwoordt: „We
zouden ons er dan op moeten
bezinnen welke koers er geva
ren moet worden, met in het
achterhoofd „is dit nog wel
verantwoord". Misschien zou
den sommige hengeltechnie-
ken verboden moeten wor
den."
Onbeantwoorde vraag
Vooralsnog lijkt het een on
denkbare zaak dat de sportvis
serij gedeeltelijk of geheel zou
verdwijnen. De Dierenbescher
ming lijkt zich bij dit gegeven
neergelegd te hebben. Het sa
menwerkingsverband met de
NWS zal er in de toekomst op
gericht zijn, de sportvisser op
timaal te informeren over de
gedragsregels tijdens het vis
sen en een discussie uit te lok
ken onder de sportvissers wat
wel en niet door de beugel
kan. De NWS neemt dan de
voorlichting over de verschil
lende vistechnieken voor haar
rekening. Voor de Dierenbe
scherming zou het een ideale
ontwikkeling zijn als bij de vis-
kaarten van 1981 een folder
met gedragsregels wordt bij
gevoegd. „Dat zou zeker een
hoopvolle ontwikkeling zijn.
Verder zouden eigenlijk alle
hengelaars verplicht aangeslo
ten moeten zijn bij een hengel
sportvereniging. Dat zou de
NWS geld in het laatje bren
gen voor betere voorzieningen
ten aanzien van de visstand en
de achtergrondinformatie nog
vruchtbaarder maken", meent
de werkgroep.
Feit blijft dat op de vraag „in
hoeverre heeft een vis pijnge-
voelens" op dit moment geen
passend antwoord te geven is
en volgens prof. Verheijen zal
dit antwoord ook nog wel lang
op zich laten wachten. Een po
sitieve ontwikkeling rond deze
probleemstelling is, dat door
de stroom van informatie de
sportvissers meer zullen stil
staan bij hun doen en laten. Zij
wijzen de jeugdige, niet-aange-
sloten hengelaars aan als de
grote boosdoeners van het on
nodig letsel toebrengen aan
vissen. Voorlichting op scholen
ligt in de lijn die de Dierenbe
scherming wil volgen om de
resterende haken en ogen aan
de huidige vissituatie weg te
nemen.
Wellicht zou het pijngevoel bij
vissen het thema kunnen zijn
voor een thriller in navolging
van Alfred Hitchcock's „Birds.
(Een film over de opstand van
vogels tegen de mensen.). De
Dierenbescherming zou hem
dan kunnen gebruiken als
voorlichtingsfilm. Zó bloederig
en schokkend - de scène
waarin twee snoekbaarzen
vechten om de ingewanden
van een achteloze visser is niet
ondenkbaar - dat een B-film
als „Jaws" verbleekt,
nietszeggendheid.
Tussen twee haakjes, nu we
het er toch over hebben ge
had, wat valt er te zeggen over
pijnervaringen bij wormen en
maden?
LEO BLOEMHAND
Het „Kunstoproer" onlangs in Zürich was een van de duidelijkste bewijzen van
een groeiend ongenoegen onder de Zwitsers met het huidige politieke systeem.
Beschadigen
van
dieren
voor
menselijk
plezier
keerzijde
van
hengelsport
