Documenten Heilige Stoel gepubliceerd over
hulpverlening door PiusXII in wereldoorlog
Archeologen: „Uittocht uit Egypte"
niet door noordelijk deel van Sinaï
Verklaring
Vaticaan jj
over euthanasie:
Vuurstenen in Leids museum
BINNENLAND
Zwolle 750
jaar: hele
zomer feest
Zendtijd voor vakantiegangers bij Wereldomroep
Weekeinde-tips
Open dag Stoomtram
Hoorn-Medemblik
Een dagje Hoge
Zwerven met de huifkar
LEIDSE COURANT
Paus Pius XII en zijn medewerkers heb
ben in de oorlogsjaren 1944/45 vele men
sen, ongeacht hun godsdienst, ras en poli
tieke overtuiging uit de greep van de na
zi's proberen te redden en ook gered. Dat
blijkt uit het tiende deel van de „Acten en
documenten van de Heilige Stoel betref
fende de Tweede Wereldoorlog", dat dezer
dagen is gepubliceerd.
Onder de titel ,,De Heilige Stoel en de oor
logsslachtoffers, januari 1944-juli 1945" bevat
het deel ongeveer vijfhonderd geheel of uit
voerig geciteerde stukken uit het Vaticaanse
geheime archief over het charitatieve werk
van de Heilige Stoel in de laatste fase van de
tweede wereldoorlog.
De documenten zijn uitgegeven door drie
hoogleraren in de hedendaagse geschiedenis:
de Fransman Pierre Biet, de Italiaan Angelo
Martini en de Amerikaan Robert A. Graham,
alle drie jezuieten.
De stukken laten de steeds weer herhaalde
pogingen zien van Pius XII en zijn medewer
kers om in oorlog en vervolging mensenle
vens te redden en verwoestingen te verhin
deren. Vooral ook heeft de Heilige Stoel zich
ingezet voor het oprichten van een informa
tiedienst over krijgsgevangenen, weggevoer
den en vluchtelingen en voor het sturen van
hulpgoederen aan krijgsgevangenen en geïn
terneerden. Daarbij werd nauw samenge
werkt met de „Mission Catholique" in Zwit
serland en de charitatieve organisaties „Se-
cours Catholique" in Frankrijk en „National
Catholic Welfare Conference in de Verenig
de Staten.
Een reeks van documenten uit Slowakije,
Hongarije en Roemenië toont aan, dat de Hei
lige Stoel zich indertijd via zijn diplomatieke
vertegenwoordigers steeds weer inzette voor
de vervolgde joden en voor duizenden van
hen de weg kon effenen naar Palestina of
naar Amerika. De redacteuren doen uitko
men, dat er voor talrijke interventies geen
schriftelijke getuigenissen voorhanden zijn,
omdat Pius XII vooral in dringende geval
len veelvuldig van.de diensten van ver
trouwenspersonen gebruik maakte, zoals zijn
neef prins Carlo Pacelli en de generaal van
de salvatorianen, de Duitser Pankratius
Pfeiffer, die zijn wensen persoonlijk voorleg
den aan het Duitse „Oberkommando" in
Rome. Met hun interventie in opdracht van
de paus hebben zij de vrijlating van een groot
aantal mensen onder wie vele verzetsstrij
ders bewerkstelligd en hen daarmee het
leven gered.
Protest bij kardinaal over uitblijven van
dispensatie celibaat
De besturen en stafleden van het Diocesaan Pastoraal
Centrum in het bisdom Utrecht, van de pastorale werk
groep „Oost-Gelderland en van het pastoraal centrum
„De Zwanenhof" in Twente hebben er bij kardinaal Wil-
lebrands, als aartsbisschop van Utrecht en voorzitter
van de Nederlandse bisschoppenconferentie, over ge
klaagd, dat paus Johannes Paulus II de aanvragen voor
dispensatie inzake de celibaatsverplichting niet behan
delt
In een brief aan de kardinaal wijzen zij op de persoonlijke
problematiek, die door het uitblijven van een antwoord voor
de aanvragers ontstaat. Het gaat om duizenden aanvragen
uit de gehele wereld. De briefschrijvers constateren, dat het
beleid ten aanzien van de dispensatieregeling bij de amb
tsaanvaarding van paus Johannes Paulus II plotseling is
veranderd. Deze verandering ervaren zij als onrecht.
De laksheid van het Vaticaan veroorzaakt volgens de brief
schrijvers een ernstige stagnatie in de voortgang van het
pastorale werk. Veel pastoraal talent wordt teniet gedaan,
omdat mensen door het uitblijven van dispensatieverlening
belemmerd worden functies te aanvaarden. In de brief aan
de kardinaal wordt tegen de gang van zaken ernstig protest
aangetekend. De kardinaal wordt gevraagd alles in het
werk te stellen de dispensatie-aanvragen zo gauw mogelijk
behandeld te krijgen.
Bij hun „uittocht uit Egypte" kunnen
de Israëlieten zeker niet door het
noordelijk deel van de Sinaï getrok
ken zijn. Tot deze conclusie is profes
sor Eliezer Oren gekomen na een on
derzoek in dat gebied door archeolo
gen van de Israëlische Negev-univer-
siteit in Beersheba. Als Oren gelijk
heeft dan kan een van de drie moge
lijke routes, die de Israëlieten bij hun
tocht door de woestijn hebben ge
volgd, worden uitgeschakeld.
De archeologen zijn bij hun onderzoek
uitgegaan van de oudste „kaart" ter we
reld, in steen uitgehouwen in een tem
pelmuur in het Egyptische Xarnak, als
mede van de „oudste Baedecker", een
reisbeschrijving door het noordelijk deel
van de Sinaï uit de tijd van de farao
Ramses II. Met behulp van luchtfoto's en
minutieus onderzoek van elke afzonder
lijke zandheuvel hebben de archeologen
meer dan 1100 archeologische vindplaat
sen geregistreerd.
Daarbij zijn ook grote vestingen, zoals
die bij Charuvit, tien kilometer ten zui
den van de huidige grensplaats El Arish.
De vier meter dikke muren daarvan, op
getrokken uit leem, waren eens tien me
ter hoog. Nu hebben regen en wind en
het slijpende zand de hoogte terugge
bracht tot enkele centimeters.
Tenminste tien van dit soort vestingen
hebben langs de „weg van Horus", de
klassieke heirweg tussen Egypte en Pa
lestina gestaan, zoals ook op genoemde
tempelkaart staat aangegeven en nu
door de archeologen proefondervindelijk
kon worden aangetoond. Deze vestingen
hebben zo dicht bij elkaar gelegen, dat
nauwelijks een weggelopen slaaf, laat
staan een hele stam heeft kunnen passe
ren, volgens professor Oren.
Hij heeft ook nog een andere opmerkelij
ke vondst gedaan, namelijk een pul van
aardewerk, voorzien van de hiëroglyfen
van farao Sethi II, die leefde tussen 1214
en 1208 voor Christus, ongeveer in de
tijd, dat Mozes met de „kinderen Israels"
uit Egypte wegtrok. Sethi II is door de
wetenschappers altijd als een soort
„spookfarao" gezien, omdat er van hem
geen concrete aanwijzingen bestonden.
Professor Uren heeft nu niet alleen kun
nen aantonen, dat de farao echt bestaan
heeft, maar ook, dat diens rijk zich moet
hebben uitgestrekt tot aan de grenzen
van Palestina. Anders is de vondst van
de pul in een grenspost niet te verkla
ren. De vondst zou ook tot de conclusie
kunnen leiden, dat de Egyptenaren nog
altijd delen van Kanaën beheersten in
de tijd, dat het land door Josua werd in
genomen.
Het menselijk leven is vol
gens de katholieke leer on
aantastbaar tot het op na
tuurlijke wijze dood gaat.
Het leven is voor de chris
ten een geschenk van God
waarover niet naar wille
keur kan worden beschikt.
Daarom heeft niemand het
recht een mens „uit barm
hartigheid te doden tenein
de extreme pijnen defini
tief te beëindigen of om
kinderen met geboorteaf
wijkingen, ongeneeslijk
zieken of geestelijk ge
stoorden uit hun lijden te
helpen, dat misschien nog
ettelijke jaren duurt en
voor de familie en de maat
schappij een te zware last
kan zijn".
Deze officiële leer van de
katholieke kerk is terug te
vinden in een „verklaring
over de euthanasie", die de
congregatie voor de geloofs
leer gisteren heeft gepubli-
cerd. Zij is door paus Johan
nes Paulus II goedgekeurd en
dient als antwoord op vra
gen, gesteld door een aantal
bisschoppenconferenties.
Het document benadrukt, dat
juist in het uur van de dood
de waardigheid van de mens
en de christelijke betekenis
van het leven moeten wor
den gegarandeerd. Volgens
H 'jk
de congregatie voor de
loofsleer is het „recht o)JK
dood" niet het recht vaian
mens om zich door eigde P
andermans hand aan de fijk:
over te geven, maar nm
recht om overeenkomsti D<
menselijke of christelslid
waardigheid te kunnen <)jn
lapen". »f ei
Als de dood van een z<van
zieke door geen enkellen,
neesmiddel en door geerise
kele behandeling meer iftje
gen te houden, mag men* o
gens de katholieke leeitoch
zien van pogingen daaPr fc
Met toestemming van deïem
ke zelf mogen, zo meen
congregatie, nieuwe gefln IJ
middelen worden gebn vei
„als alle bekende midcter 1
geen succes hebben. Oohet i
die nieuwe middelen nogi fr<
goed zijn getest en „nietier c
gevaarlijk ziin". Door fionc
toestemming kan de ziekjj ni
mensheid een dienst bwooi
zen, aldus de verklaring.oor
ictie
VRIJDAG 27 JUNI 1980
In het Rijksmuseum van Geologie en
Mineralogie aan de Hooglandse Kerk-
gracht te Leiden kan men tot en met 28
september de tentoonstelling „Vuur
steen" bezichtigen.
In deze expositie wordt een overzicht ge
geven van de belangrijkste vindplaatsen
van vuursteen in Europa aan de hand
van materialen en foto's.
Vuursteen Is een harde steen die gevon
den wordt op veel plaatsen waar zich
kalk bevindt. In Nederland is vuursteen
bekend uit Zuid-Limburg, waar het In
knollen, platen en „buizen" de meest
fantastische onregelmatige vormen laat
zien. Zijn hardheid maakt het geschikt als
grondstof voor gereedschap dat door
prehistorische mensen honderden eeu
wen gpbruikt is. Voorbeeld van vuurste
nen werktuigen zijn op de tentoonstelling
te zien, waarbij vooral aandacht is be
steed aan materiaal uit de Nederlandse
vuursteenmijn bij Rijckholt (Zuid-Lim
burg). Deze oudste mijn in Nederland
werd ongeveer 5000 jaar geleden al ge
bruikt voor de ontginning van vuursteen
die door heel Noord- en West-Europa
verhandeld werd. Het gebruik van vuur
steen als bouwsteen is zeldzaam. Toch
zijn in Begië twee kasteeltjes te vinden
die uit dit gesteente zijn opgetrokken. De
tentoonstelling laat hiervan foto's zien.
Het museum is van maandag tot en met
vrijdag geopend van 10 tot 12 uur en van
14 tot 17 uur. Zaterdags is het gesloten
en op zondag is het museum geopend
tussen 14 en 17 uur. De toegang is gra
tis.
ZWOLLE De Hanzestad
Zwolle is dit jaar 750 gewor
den en viert daarom de hele
zomer feest. Een rijstebrij
berg van activiteiten met als
hoogtepunt een internationa
le Hanzebeurs in de IJsselhal
van 23 tot en met 27 augus
tus. Daar tonen Nederlandse,
Westduitse, Zweedse en
Noorse Hanzesteden wat ze
waard waren en nog zijn.
Na een Hanzevergadering of
„dagvaart" in de historische
Schepenzaal van de hoofd
stad van Overijssel op zater
dag 23 augustus, wordt een
Hanzedefilé gehouden waar
aan in een indrukwekkende
stoet alle vertegenwoordigde
Hanzesteden met veel vertoon
meedoen. En er is nog veel
meer te beleven in het fees
tende Zwolle. Om een paar
dingen te noemen: Een
avondvierdaagse van 23 tot
en met 27 juni; een Jongeren-
manifestatie met live popmu
ziek en avant-gardetheater in
part De Weezenlanden op 28
juni; een voetbalwedstrijd van
PEC-Zwolle tegen Arsenal op
9 augustus; een internationaal
folkloristisch festival van 21
tot en met 30 augustus; natio
nale dahliashow 1980 op 5. 6
en 7 september, enz. enz. enz.
Stadsrondritten
door Utrecht
De VVV Utrecht houdt van 3
juli tot en met 22 augustus
elke donderdag- en vrijdag
middag busrondritten door
de stad, onder leiding van
VVV-gidsen.
Er is een route van ongeveer
een uur samengesteld, die
leidt door diverse stadsdelen;
via de singels en de oude bin
nenstad gaat de rit naar de
hoogst gelegen bar in Neder
land (70 meter boven de
grond) waar een consumptie
wordt aangeboden.
Men vertrekt vanaf het Smak-
kelaarsveld om 14.30 uur.
Deelname kost volwassenen
vier gulden (inclusief con
sumptie) en kinderen mogen
mee voor een rijksdaalder.
Reserveren is dringend ge
wenst en dat kan telefonisch
via telefoonnummer 030-
314132. De kaarten zijn tot
een half uur voor vertrek af te
halen bij de WV, Vredenburg
90.
In juli en augustus kunnen vakantiegan
gers zendtijd krijgen bij Radio Neder
land Wereldomroep om tips aan ande
ren door te geven.
Deze unieke regeling is ondergebracht in
de „Wereldomroep retourlijn", waarvoor
dagelijks in de programma's, afhankelijk
van het aanbod aan ANWB-oproepbe-
richten, maximaal vijf minuten zendtijd
beschikbaar zal zijn.
Naar schatting van de Wereldomroep
zullen in die tijd ongeveer tien reacties
per dag worden opgenomen. Het is in de
eerste plaats de bedoeling dat vakantie
gangers in het buitenland naar aanleiding
van situaties die zij meemaken de tele
foon pakken en gedurende een minuut
een relaas op een dag en nacht aan
staande band bij de Wereldoi1^
spreken, maar wie dat te koste
en bovendien geen haast
boodschap, kan ook
thuiskomst (035-48588). Via
kunnen de luisteraars ook
spellen welke Nederlander
dag het hoogst in de dan te
van de Ronde van Frankrijk
Alles over cactussen dit weekeinde in de Jochum Hof in
Steijl.
Het dorpje Krommeniedijk bij Krommenie in Noord-Holland
viert zijn 700-jarig bestaan morgen onder meer met een op
tocht en demonstraties van oude handwerken, wagenspelen en
volksdansen.
In het Nooidlimburgse dorp Heijen (gem. Gennep) wordt van
vandaag tot en met 6 juli voor de negende keer een internatio
naal volksdansfeest gehouden. Vijf nationaliteiten werken mee
aan het programma, waartoe ondermeer een Vlaamse kermis
behoort (zondag), internationale volksdansuitvoecingen (5 en 6
juli, 14.30 uur) en een folkloristische optocht (6 juli, 13.30 uur).
Vandaag, morgen en zondag wordt in Hilvarenbeek voor de
tweede keer een Interland Totaal Theater Festival gehouden.
Ruim dertig gezelschappen uit Nederland en Vlaanderen doen
mee aan het gebeuren van toneel, muziek, dans en andere
theatervormen.
In Margraten (tussen Maastricht en Vaals) wordt zondag van
af 14.30 uur een boogschuttersfeest gehouden.
Hulst op Zeeuws-Vlaanderen viert zijn 800-jarig bestaan mor
gen ondermeer met ringrijden, demonstraties van oude hand
werken. een wagenspel en een taptoe.
De Jochum Hof in Steijl (bij Tegelen) wordt morgen en over
morgen een „cactussenweekend" gehouden met onder meer
een tentoonstelling in een tropische kas (beide dagen van 10
tot 15 uur).
Het stadsbeeld van Blokzijn (Noordwest-Overijssel) wordt
morgenmiddag verlevindigd met een optocht (14 uur) en volks
spelen (15.30 uur).
De modelbootvereniging Nautilus 75 houdt zondagochtend
vanaf 11 uur open wedstrijden op de vijver van het recreatie
park De Merwelanden in Dordrecht.
Assen staat bol van de festiviteiten die al dagen voor de
50ste jubileum TT beginnen. Hoogtepunt is vannacht de TT-
nacht met een groots opgezet feestprogramma waarna morgen
om 10.15 uur de eerste wedstrijd begint.
Aqua Hortus '80
LEIDEN De tentoonstelling Aqua Hortus '80. waarvan wij gis
teren meldden dat deze vanaf heden gehouden wordt in de
Oranjerie van de Hortus Botanicus in Leiden, wordt pas op 26
juli geopend. De tentoonstelling zal vanaf die datum te bezichti
gen zijn tot en met 10 augustus. Liefhebbers van aquaria zullen
hun bezoek dus nog een maand moeten uit stellen. De medede
ling van gisteren berusttg op een misverstand.
De Stoomfram Hoorn-Me
demblik houdt morgen en
overmorgen open huis. Het
belooft een groots stoomfes-
tijn te worden omdat alle vier
de locomotieven en de
stoomkraan onder stoom
zullen staan.
Op beide dagen wordt hetzelf
de programma uitgevoerd, dat
's morgens om 9.45 uur be
gint en rond 18.00 uur eindigt.
Er wordt voortdurend een
stoomtramdienst onderhou
den tussen Hoorn en Wog-
num, terwijl tweemaal per dag
wordt doorgereden naar het
eindpunt Medemblik. Verder
is de werkplaats van de
stoomtram in Hoorn voor be
zoekers toegankelijk. Kaarten
voor deze dagen zijn in Hoorn
verkrijgbaar bij de Stoomtram
Hoorn-Medemblik en kosten
tien gulden voor volwassenen
en vijf gulden voor kinderen
van 4 tot en met 9 jaar. Deze
kaarten zijn tevens program
ma en plaatsbewijs voor de
stoomtrams die die dag rij
den.
Elke dinsdag en donderdag vanaf 1 juli tot en met
kan men een dagje Hoge Veluwe meemaken. Dat
voor negen gulden per persoon (reductie voor
met vijftien jaar) een hele dag en een hele avond
Zo'n dagje Hoge Veluwe houdt in het maken van een
tje door het Nationale Park op de bekende witte
bezoek aan het museum Kröller Müller (vijf gulden
naast is het bezoekerscentrum „De Aanschouw"
en iedereen met een vleugje natuurgevoel zal dit
overslaan.
Daarna kunt u voor vier gulden p.p. een wildtocht
ken. Voor dit laatste is reservëren noodzakelijk.
Voor reservering en nadere inlichtingen kan men
VVV-kantoor in Otterlo: 08382-254 of de
08380-14444.
^rus en zomerbloemen
In het Singer Museum te Laren wordt van 3 tot en met5 k
lathyrus- en zomerbloemententoonstelling gehouden) i
toonstelling is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00*e
Singer Museum ligt aan de Oude Drift 1 in Laren enlk
foonnummer is 02153-15656.
Tentoonstelling over zeilvaart
Vooral de rust die ervan uitgaat, maakt een tocht pe...
zo aantrekkelijk. 161
In de regio Zuidwest-Veluwe kan men vanaf 1 juli op
lende manieren in diverse dorpen meedoen aan een
tocht. Zo'n tocht heeft een bijzondere bekoring, men iC
op een rustige manier en kan op plaatsen komen die m
re middelen van vervoer niet bereikbaar zijn. Maar b<
het de rust die van zo'n tocht uitgaat. mq
Vanaf 1 juli kan men elke dinsdag zo'n tocht maken vaüJ
nekom. Vertrek vanaf het VVV-kantoor aldaar of vanë
noramahoeve.
In Otterlo worden de huifkartochten altijd op woensdai
den. vertrek vanaf de manege De MosseL
In Lunteren wordt niet gereden op bepaalde dagen ma* c
spraak. en
De prijzen variëren van 3,75 tot 5,25 per rit. Voor Le.
van 2,75 tot 4,25 per rit. In alle gevallen is het
noodzakelijk om vooraf te reserveren bij het VVV-kant^
uiteraard is het aantal plaatsen in een huifkar zeer bep
telefoonnummers van de VVV's luiden als volgt: eid
Lunteren: 08388-2586; Bennekom: 08389-4741; Otterlo^er
254' ndl
lint
kou
AMSTERDAM In het kader van de maniféstatie
Amsterdam wordt in het Paleis op de Dam een
gehouden over de ontwikkeling van de Amsterdamse
Aan de hand van tekeningen, prenten en foto's wordt
zicht gegeven van de Amsterdamse zeilvaart tussen
1940. De tentoonstelling is tot 31 augustus elke
een tot vier uur 's middags te bezichtigen.
