licante (nog)
iet onder
idruk van
omaanslagen
Verkiezingskoorts vertroebelt
verhouding Washington-Bonn
kANKRXJK BESCHIKT OVER NEUTRONENBOM
Giscard
tegen plan
Carter voor
Afghanistan
oordzeerapport steunt actie van strijders tegen milieuvervuiling
'ENLAND
LEIDSE COURANT - -"VT'
vrijdag 27 juni 1980 pagina 11
:VEN ZIJN AL GENOMEN, OVER TWEE JAAR DEFINITIEF BESLUIT OVER AANMAAK
President Giscard
•Ag heeft gisteren op een
iferentie verklaard dat
jjk een of meer neutron-
n tot ontploffing gebracht
heeft en dat binnen twee tot drie
jaren de beslissing genomen zal
worden dit kernwapen in serie te
bouwen.
Het is voor het eerst dat een land
bekend maakt met neutronbommen
geëxperimenteerd te hebben en de
bedoeling koestert dit controversiële
wapen in serie te bouwen. In 1976,
zo verklaarde de president, was be
sloten om een onderzoek naar de
neutronenbom in te stellen en zon
der dit nadrukkelijk te verklaren
gaf de president te verstaan dat dit
onderzoek ertoe heeft geleid dat in
het Franse kernproefcentrum in het
zuidelijke deel van de Stille Oceaan
neutronbommen met succes getest
zijn. De Franse president waar
schuwde eveneens dat elke kernac
tie jegens Frans grondgebied tot een
onmiddellijke kernrepliek zal lei
den en dat Frankrijk rechtstreeks
bekommerd is over de veiligheid
van zijn Europese buurlanden. Het
terugtrekken van een eerste Sovjet-
-contingent uit Afghanistan zag hij
als een gevolg van zijn recente be
sprekingen met Brezjnjev in War
schau. Het terugtrekken moet vol
gens hem gezien worden als een er
kenning van Moskou dat er een ein
de gemaakt moet worden aan de
verslechtering in de internationale
situatie als gevolg van de interven
tie in Afghanistan (zie ook elders op
deze pagina).
jjrtfr
not
oek
ttlezl
'6 IQ
12
15
25!
3e n
toen
29
lB®nze speciale verslagge
ver
f André Horlings)
rlCJQNTE „Er wordt
35 £ezaai(b Het is alle-
Vg overdreven". Aldus
van een woord-
jq gen die militaire tak
Baskische afschei-
eweging ETA afgelo-
f n ioensdag pleegde aan
•ita Blanca en de drei-
ten dat er nog meer
a £en zuMen volgen. Zij
- voorlopig gelijk
sen. De aanslagen, één
cante en drie in het
CS avea, stelden in feite
fjartl voor- Met name in
'bleef de schade zeer
Op Vit en er geen persoon-
ntalf561,
|g er zijn wel een paar te-
jes over geweest, van
iegangers die wilden
of het nu verstandiger
IWgens anders heen te
aloiaJdus de ANWB, „maar
e 'ste informatie werd ge-
u i over het weer, dat in
25,öb rden van Spanje tot
niet was om over naar
schrijven."
Wie aan de Costa Blanca rond
kijkt merkt wel, dat de politie
eigenlijk op alles is voorbereid.
Er zijn opvallend veel agenten
op straat, met even opvallende
vuurwapens en in het holst
van de nacht overtreft hun
aantal ruimschoots dat van de
toeristen.
Volgens de Nederlandse con
sul in Alicante, Manuel Igna-
cio Campos del Fresno, heeft
de ETA woensdag uit het oog
punt van de publiciteit een
van de bommen in hotel „Me-
lia" in Alicante laten ontplof
fen. „Het was de naamdag van
de heilige Johannes de Doper,
naar wie een voorstadje van
Alicante is genoemd. Traditio
neel barst de stad dan van de
festiviteiten, waar duizenden
mensen op af komen. Alicante
was overvol en de ETA daar
door verzekerd van een maxi
male publiciteit. De ETA was
duidelijk uit op paniek onder
de vakantiegangers". Bij het
Nederlandse consulaat heeft
men echter weinig paniek on
der de toersiten gemerkt. Er
kwam geen enkel telefoontje;
er was geen onrust te bespeu
ren. Illustratief in dit verband
is wellicht de reactie van een
van die Nederlandse vakantie-
gangersde, Henk de Vries uit
Assen: „Ik hoorde het toeval
lig 's avonds in een bar. Maar
volgens mij kom je hier eerder
onder een auto. Ik laat mijn
vakantiepret niet bederven
door een dreigement".
Het is overigens niet druk aan
de Spaanse oostkust. „Het toe
risme is door de aanslagen van
vorig jaar (toen zeven mensen
om het leven kwamen red.)
ingestort", vertelt een taxi
chauffeur. „Tóen stond ik nog
geen vijf minuten stil; nu moet
ik vaak een half uur op klan
ten wachten". Hij schat dat de
Costa Blanca op het ogenblik
slechts de helft van het aantal
vakantiegangers herbergt van
vorig jaar. „En die zijn ook
nog een stuk zuiniger", is zijn
ervaring.
Maar als de ETTA, door de
Spanjaarden steevast met „ter-
roristos" aangeduid, ook de
komende weken met de aan
slagen doorgaat, zal het toeris
tenaantal de komende maan
den en zeer zeker in 1981 nóg
minder zijn. De Britse reisor
ganisatie Cosmos bijvoorbeeld
heeft haar boekingen voor de
komende weken al geannu
leerd.
Abe Lenstra
(Vervolg van de voor
pagina)
Abe Lenstra, de 59-ja-
rige Fries die 44 keer
in het Nederlandse elf
tal voetbalde, heeft tij
dens zijn ontspannen
de vakantie in Califor-
nië onder andere zijn
vriend en oud-teamge
noot van Heerenveen
Paul Bruinsma opge
zocht, die hij in geen
twintig jaar had gezien
en die zoals hij ook ge
dwongen is zich voort
te bewegen in een rol
stoel. Als oud-voetbal
lers ging hun aandacht
in Ghost Town Knotts
Berry Farm vooral uit
naar benen (foto bo
ven). In dit openlucht
museum van het wilde
westen demonstreerde
de sheriff van Ghost
Town „üs Abe" onder
meer hoe met een
couwboypistool om te
gaan (foto onder).
„Geen overgangs- maar
een definitieve regeling
PARIJS/MOSKOU/ANKARA De Fran
se president, Giscard d'Estaing, heeft zich
gisteren op een persconferentie nadrukke
lijk gedistancieerd van de eerder deze week
door president Carter voorgestelde „over
gangsregeling" voor de kwestie-Afghanis-
tan. Een dergelijke oplossing zou volgens
Giscard betekenen dat de Russische troepen
in Afghanistan blijven en de gevechten
doorgaan. Hij wil juist vasthouden aan defi
nitieve oplossing, waarbij alle troepen zou
den verdwijnen.
Op een vraag of de Frans-Amerikaanse betrek
kingen op de westerse top van het afgelopen
weekeinde in Venetië zijn verbeterd, ontweek
de Franse president een antwoord. Hij ver
klaarde alleen dat er „openhartig was gespro
ken". Verder noemde hij de door de overige
bondgenoten als „onvoldoende" gekwalificeer
de terugtrekking van een Russische divisie uit
Afghanistan „een stap in de goede richting".
Giscard kondigde aan het slot van zijn perscon
ferentie nog aan dat hij in september weer naar
Warschau zal gaan om zijn „nuttige dialoog"
met de Sovjet-Unie gaande te houden.
Gisteren heeft ook het Russische persbureau
Tass zich tegen het voorstel van president Car
ter voor Afghanistan gekeerd. In een opmerke
lijk vijandig klinkend commentaar werd Carter
beschuldigd van „opzettelijke leugens". De har
de kritiek van Tass wordt algemeen beschouwd
als een poging om alle hoop dat het Kremlin
ontvankelijk zou zijn voor de voorstellen van
de Amerikaanse president teniet te doen.
De kwestie-Afghanistan is ook het hoofdthema
geweest van het NAVO-overleg van de afgelo
pen dagen in de Turkse hoofdstad Ankara. In
het slotcommuniqué hebben de deelnemers
nogmaals de totale terugtrekking van de Sov
jet-Unie uit Afghanistan geëist. Secretaris-ge
neraal Luns noemde de vergadering „succes
vol". Alleen over het Midden-Oosten had men
geen overeenstemming kunnen bereiken omdat
de Amerikaanse minister Muskie zich tegen het
noemen van het zelfbeschikkingsrecht voor de
Palestijnen in de door Israël bezette gebieden
had gekeerd.
'P Vl
3 VO
onze correspondent Ami van Vree)
Het rapport, dat de deskundi-
ver de toestand van de Noordzee-
n uitgebracht, heeft de bedoeling,
Chart onder de riem van degenen
en, die zich teweer stellen tegen
trdere vervuiling van de Noordzee
en die zich met name de laatste tijd bij
zonder actief hebben getoond, onder an
dere door het blokkeren van schepen met
giftig afval.
Woensdag kondigde kottervissers in Ham
burg aan dat zij half juli het uitvaren van
schepen, die per jaar 340.000 kubieke meter
afval van zuiveringsinstallaties in de Noord
zee dumpen, zullen blokkeren. Zij zijn er,
volgens de vissers, mede voor verantwoor
delijk dat dertig procent van de gevangen
vis wegens allerlei ziektes niet meer bruik
baar is. Deze week werd tevens bekend dat
niet alleen het chemische concern Bayer
duizenden tonnen zogenaamde „dunzuren"
met toestemming in de Noordzee dumpt,
maar dat de firma's Kronos-Titan en Pig-
mentchemie onder andere via Nederland
veelvouden hiervan in de open zee storten.
De Bondsregering heeft zich bij monde van
minister Baum van Binnenlandse Zaken in
grote lijnen achter de aanbevelingen van
het rapport van deskundigen gesteld. Behal
ve internationale besprekingen kondigde
deze aan dat de dumping van 235.000 ton ij
zersulfaat en andere vaste stoffen afkomstig
uit de produktie van titaandioxide geleide
lijk zal worden verminderd.
de goede (d'66):
„Europarlement
is veel te duur"
LUXEMBURG Arie de
Goede, Europees parlemen
tariër voor D'66, heeft tij
dens de gisteren gehouden
vergadering van het Euro
pees Parlement (EP) be
zwaar aangetekend tegen de
kosten van het parlement.
„Hoewel het Europarlement
twee maal zo groot is als ons
nationale parlement in Ne
derland, is het tien maal zo
duur", aldus de Goede. De
gisteren gepresenteerde be
groting van het EP voor vol
gend jaar beloopt 540 mil
joen gulden, een stijging ten
opzichte van 1980 met ruim
12 procent.
De D'66-parlementariër be
pleitte op de eerste plaats een
vaste vergaderplaats voor het
parlement. Momenteel reist
men nog tussen Luxemburg en
Straatsburg heen en weer.
Verder stelde De goede de
personeelsuitbreiding, bijna
1.000 man in twee jaar, en de
hoge kosten van de verschil
lende fracties aan de kaak. Zo
hebben de fractievoorzitters
voorgesteld de kredieten voor
die fracties met 29 procent te
verhogen.
Het Europees Parlement boog
zich gisteren ook nog over de
nieuwe Europese begroting.
Zoals bekend werd de eerste
begroting verleden jaar ver
worpen. Hoewel men momen
teel nog niet geheel tevreden
is, zijn de Europarlementariërs
bereid tot een compromis te
komen. Verder uitstel van de
aanvaarding van de begroting
zou de EG in grote problemen
brengen.
Massale
kindermoord
bij grens van
El Salvador
SAN SALVADOR Woord
voerders van het revolutio
naire democratische front in
El Salvador hebben beves
tigd, dat in El Salvador 75
kinderen door Salvadoriaan-
se legereenheden zijn ver
moord, toen zij de grens met
Honduras probeerden te
overschrijden. De kinderen,
wier ouders al eerder de
dood hadden gevonden, va
rieerden van de leeftijd zes
tot twaalf jaar.
Dit is de derde massamoord,
waarvan, in luttele dagen tijds,
het Salvadoriaanse leger is be
schuldigd. Twee eerdere be
schuldigingen van het doden
van zeker 600 en nog eens
3000 mensen door het leger
zijn officieel tegengesproken
door het Salvadoriaanse minis
terie van defensie.
Volgens de woordvoerder
werden de kinderen door sol
daten vermoord bij de grensri
vier Rio Sumpul, toen zij de
grens met Honduras wilden
oversteken. Het Hondurese le
ger is hier in zoverre mede
plichtig aan, dat zij de kinde
ren heeft belet, de grens over
te steken.
ran
n EINIG
\nt[
vee£SULTATEN
ÏRWACHT
JSKOU-REIS
^HMIDT
id-Hi
'n,h(\ndag en dins-
?rkee| bezoekt de
ttduitse Bonds-
je Her Helmut
JO*kfnidt de Sov-
ndajfe/<ters in het
nd> 4nlin. Hij is de
Mo westerse
iet otringsleider die
ilcgcfs de inval in
a 45 tan is tan naar
kou reist. Con-
hu bite resultaten
dagi de beeprekin-
Lmak worden nau-
iks verwacht;
voof?' Baat het
de verstopte
orekskanalen
'visifc/i Oost *n
nnelf van onge-
bez\ Migheden te
'eren en de we-
'ijdse stand-
ü- ten open en
ers >t op tafel te
ten. Schmidt
irgeif zonder echt
Ier 1 'daat van zijn
lelijke bond-
oten, maar tij-
3 hun topcon-
ntie van begin
e week in Ve-
|f'Kf hebben zij
wel hun steun
even. Onze
'espondent in
n, Ami van
beschrijft
te ashtergron-
van de racen-
rritaties tussen
Miington en
BONN Aan de vooravond van zijnf veelbesproken be
zoek aan Moskou heeft Bondskanselier Helmut Schmidt
op de economische wereldtop van vorig weekeinde dan
toch de steun gekregen van zijn westerse partners. Maar
of dit bij allen zo van harte is gegaan blijft de vraag. De
vriendelijke atmosfeer van de Venetiaanse lagune's
hielp de kloof die de Atlantische Oceaan steeds meer
gaat vormen tussen Amerika en zijn westelijke bondge
noten voorlopig te overbruggen. In ieder geval is naar
buiten de indruk gewekt dat het tussen president Carter
en Bondskanselier Schmidt weer alles pais en vree is.
In werkelijkheid ligt aan de recente conflicten tussen
Bonn en Rome, door de media opgeklopt en door diplo
matieke kortsluitingen verscherpt, een fundamenteel ver
schil van benadering ten grondslag. Dit is niet iets van
vandaag of gisteren en kan evenmin bij een kopje thee
kan worden opgelost.
Vervreemding
Ondanks alle niet te onderschatten overeenstemming in
principiële zaken is er tussen de beide bondgenoten een
zekere vervreemding ontstaan, die de laatste maanden tot
uiting kwam in boze brieven, bitse reacties, harde inter
views en tal van pogingen om deze misverstanden weer
ongedaan te maken.
Het was vooral de Russische inval in Afghanistan en de
reacties daarop die de verschillen duidelijk aan het licht
brachten. Carter, bijgestaan door zijn veiligheidsadviseur
Brzezinski, volgde de harde lijn. De Sovjet-Unie moest
„bestraft" worden. Een oproep om de Olympische Spelen
in Moskou te boycotten ging over de wereld en ook eco
nomisch moest het Kremlin worden geïsoleerd. Intussen
zag men in Bonn met angst in het hart toe hoe de Ameri
kaanse olifant door de porceleinkast van de ontspanning
banjerde. Tien jaar détente hebben de Duitse politici na
melijk geleerd dat met krachtpatserij in Moskou weinig
valt te bereiken en alleen moeizame, taaie maar onophou
delijke gesprekken tot enig resultaat kunne leiden. Het
grootste gevaar voor de verhouding tussen Oost en West
Schmidt heeft het onophoudelijk betoogd is immers
dat die gesprekken ophouden en men niet meer weet wat
er aan de andere kant kanten gaande is, met alle gevaren
voor een onherstelbare kortsluiting vandien.
Centraal in dit alles staat de bewapeningskwestie in het
„Bravo" lijkt de Russische president en partijleider
Brezjnjev te zeggen tegen de Westduitse Bondskanse
lier Schmidt. Of hij tijdens en na de komende top-ont-
moeting in Moskou even enthousiast zal zijn is echter
nog de vraag.
algemeen, de modernisering van de NAVO-kernwapens
waartoe in december werd besloten in het bijzonder. Wel
iswaar staat Bonn nog altijd volledig achter dat moderni-
seringsbesluit, maar tegelijkertijd houdt het onvoorwaar
delijk vast aan het supplement van dit besluit, namelijk
om direct met de Sovjet-Unie over een vermindering van
de bewapening te gaan onderhandelen. Over deze zaak
zijn de grootste onenigheden ontstaan. Een (opzettelijk?)
onjuist geïnterpreteerde uitlating van de Bondskanselier
over de mogelijkheden voor een soort pas-op-de-plaats
wat betreft de plaatsing van nieuwe raketten in de ko
mende drie jaar, leidde in Washington tot de verdenking
dat West-Duitsland op eigen houtje het NAVO-besluit
wilde ondermijnen. Men was er bang voor dat Schmidt
zich in Moskou voor het Russische karretje zou laten
spannen. In Bonn daarentégen groeide de vrees dat de
„haviken" in het Pentagon alleen nog maar aan de bewa-
penings-paragraaf dachten en het daarmee verbonden
ontwapeningsgesprek het liefst wilden vergeten. In West
duitse ogen een levensgevaarlijke ontwikkeling, temeer
omdat het voor het behoud van de vrede uitermate be
langrijke Salt-II verdrag tussen Rusland en de Verenigde
Staten nog altijd niet is geratificeerd door de Amerikaan
se Senaat.
Bedreigd bestaan
Bij dit alles moet worden bedacht dat de positie van de
Bondsrepubliek een geheel anders is als die van de Vere
nigde Staten. West-Duitsland is een deel van een land dat
in tweeën gedeeld is en dat door zijn ligging aan het Ijze
ren Gordijn als eerste door oorlogshandelingen in zijn be
staan zou worden bedreigd. Hetzelfde geldt trouwens
voor het andere Duitsland, de DDR, dat tot het War-
schaupakt behoort en waarmee Bonn in de loop van de
afgelopen tien jaar een moeizame verbetering van de be
trekkingen heeft bereikt. Verbeteringen, die niemand
meer ongedaan zou willen maken. Economisch gezien is
de Bondsrepubliek bovendien een land dat sterk afhan
kelijk is van buitenlandse grondstoffen en daarom bij een
stabiele situatie in de wereld gebaat is. Dit alles geldt veel
minder voor de Verenigde Staten: een land dat het zon
der de rest van de wereld zou kunnen stellen, dat nooit
op eigen bodem een oorlog met een buitenlandse mogend
heid heeft moeten voeren en een land dat zich traditio
neel opwerpt als de verdediger van het vrije Westen.
Daarnaast worden de recente irritaties tussen Amerika en
de Bondsrepubliek natuurlijk ook in hoge mate beïnvloed
door het feit dat de in beide landen de komende herfst
verkiezingen worden gehouden.
Helmut Schmidt toont'zich voortdurend de staatsman die
behoedzaam laveert tussen de beide grootmachten, Ame
rika en de Sovjet-Unie, en die de beide staten weer tot
normale contacten wil terugvoeren. Het is een rol die
hem bijzonder goed afgaat en die door de bevolking (lees
de kiezers) ook nadrukkelijk wordt gehonoreerd, zoals
opinieonderzoeken bewijzen. De Westduitse oppositie on
der leiding van Franz Josef Strauss al sinds Adenauer
voor honderd procent op de Amerikaanse koers weet
hier weinig anders tegénover te stellen dan verdachtma
kingen. Schmidt zou onder druk van de „Moskou-frac
tie", zoals de linkervleugel van de SPD door Strauss
wordt genoemd, bezig zijn de Bondsrepubliek los te we
ken uit het Atlantisch bondgenootschap en aankoersen op
een neutralistische politiek. De CDU spreekt in dit ver
band over „een knieval voor Moskou", en van „een Fin-
landisering van de Bondsrepubliek, geïnspireerd door het
trio Willy Brandt, de vroegere Bondskanselier; Egon
Bahr, de vroegere staatssecretaris voor Oost-West-betrek-
kingen en Herbert Wehner, de SPD-fractievoorzitter in
de Bondsdag." Zij worden gezien als de archtitecten van
de „Ostpolitik" waarmee Willy Brandt in het begin van
de jaren zeventig furore maakte. Dergelijke uitlatingen
en opinies, die met name door de „Frankfurter Allgemei-
ne Zeitung" en door de Springer-bladen worden onder
steund, vinden ook in delen van de Amerikaanse pers
gretig aftrek. In de Verenigde Staten i§ vooral sinds de
gijzeling in Iran het nationalisme en patriotisme toegeno
men. In een dergelijke sfeer past het gevoel door ontrou
we partners in Europa allen te zijn gelaten.
Krachtige leider
Met het oog op de komende Amerikaanse presidentsver
kiezingen kan president Carter zich moeilijk aan deze
stemming onttrekken. Hij moet zich daarom ook (weer)
voordoen als de resolute, krachtige leider die in de we
reld orde op zaken stelt. En daarmee belandt men in een
vicieuse cirkel: de Duitse houding „oppositie" zeggen
anderen stimuleert het Witte Huis om een houding aan
te nemen die op geen enkele manier overeenstemt met
wat Bondskanselier Schmidt voor ogen staat, waardoor
het conflict weer scherper wordt en de Amerikaanse pre
sident voor een nog hardere opstelling zal kiezen enz.
enz.
Tegen deze achtergrond is het daarom niet te verwachten
dat de gespannen verhoudingen in de wereld tot rust zul
len komen voordat de kiezers in de Bondsrepubliek en in
de Verenigde Staten naar de stembus zijn geweest. Te ho
pen is alleen dat men daar ook in het Kremlin begrip
voor heeft.
