Veilige gids in luilekkerland voor bejaarden Het duurste poppenhuisa ter wereld... b KOKKERELLEN ALS DE JAREN GAAN TELLEN Zoethoudertje voor in de auto „Pasop voor flessegas" Nog nooit werd moeder zo verwend 3INNENLAND LEIDSÉ COURANT DINSDAG 24 JUNI 1980 PAG) Het stukje „speelgoed" bestaat uit een toetsenbord en bijbehorende boekjes met elk 1001 vragen... Veel mensen gaan deze zomer met de auto de hort op, omdat vliegvakanties toch wel een dure grap worden. Voor lange tochten zou het een idee zijn de nieuwe Jumbo computer „Electro" mee te nemen. De komst van de micro elektro nica met zijn chips heeft het mogelijk gemaakt nu een ver sie van Electro te ontwikke len, waarbij het aantal vragen in principe onbeperkt is. Het stukje „speelgoed" bestaat uit een toetsenbord en bijbeho rende boekjes met elk 1001 vragen. Deze zijn ingedeeld in categorieën: geschiedenis, aardrijkskunde, techniek, ra dio, teevee, film, sport, biolo gie, boek en taal en nog tal van wetenswaardigheden. Bij elk boekje hoort een verwis selbare programmastekker die in het toetsenbord wordt geplugd. Een spel dat met va der en moeder samen kan worden gespeeld, tenminste als ze bij toerbeurt rijden... Het is met het huidige ver keer niet zo verstandig de man (vrouw) aan het stuur lastig te vallen met vragen over ijskappen, een „wadi' of wie Scarlet O'Hara was...? Hij kan beter zien hoe zijn voor ligger rijdt. Tenslotte: het nieuwe spel is gebaseerd op het multiple choice systeem, waarmee kin deren tegenwoordig erg ver trouwd zijn. Achter de vraag staat een keuze van 4 ant woorden. De speler kiest nu het naar zijn mening juiste antwoord, drukt op het toet senbord de corresponderende letter A tot en met D in en daarna de antwoordtoets. Groen lampje en vrolijke zoe mer zeggen of het juist is. Sombere bromtoon en rood licht duiden aan: fout! De computer Electro werkt op 9 volts batterijtjes en kost f 69,50. (Vanaf 9 jaar ge schikt). Inlj 020 234482. In de hoogte Steeds meer mensen op steeds minder ruimte betekent voor velen een kleinere tuin of he lemaal geen stukje grond waar ze mee kunnen doen wat ze willen. Hoewel de be volkingsgroei de laatste jaren niet meer zo uitbundig is als enkele tientallen jaren gele den. komen er nog steeds Ne derlanders bij. Die hebben ruimte nodig. Niet alleen om te wonen maar ook om te werken, om zich te verplaat sen en om te recreëren. Dat betekent dat er niet al leen huizen gebouwd moeten worden maar ook fabrieken en kantoren. Er moeten we gen worden aangelegd en stukken natuur vrijgehouden van bebouwing omdat een mens niet leeft van werken en wonen alleen maar ook wel eens rustig wil vissen in een watertje. Of wandelen in een door de wind ruisend bos. Op of aan het water, in het bos, op de heide of aan het strand ben je meestal niet al leen en bovendien heb je je daar te houden aan bepaalde regels. Helemaal niet erg maar een mens wil wel eens zijn eigen baas zijn. En dat kan eigenlijk toch alleen in je eigen tuin. Het nijpend ruimtetekort waardoor niet meer voor ie dereen een eigen tuin is weg gelegd staat in schrille tegen stelling met de groeiende be hoefte af en toe eens je „eigen baas" te zijn op een stukje grond waar niemand anders iets te vertellen heeft. Oplossingen daarvoor worden naarstig gezocht en ook ge vonden. Al vanuit het grijze verleden zijn in steden^ waar veel mensen bij elkaar woon den voorbeelden van daktui nen en dergelijke bekend. De hangende tuinen van Babyion kent iedereen. In onze tijd hebben we meer mogelijkheden dan vroeger. De constructie van de huizen kan net zo stevig gemaakt worden als we willen. Maar dat gaat dan ten koste van onze portemonnee. Het zoe ken naar een gulden midden weg levert echter ook fraaie oplossingen voor dak- en ter- rastuinen. Menig balkon in een flat wordt gesierd door uitbundige bloembakken, (die, ook al is dat geen voorschrift, nimmer aan de buitenkant van het balkon gehangen moeten worden. Het gevaar voor be neden lopende passanten is niet denkbeeldig!). Vooral in binnensteden waar de grond bijna per vierkante centime ter wordt betaald omdat ze zo kostbaar is, tieren daktuinen welig. Voor het aanleggen van licht gewicht daktuinen is er sinds kort een nieuw systeem. Dat is, met medewerking van het ministerie van volkshuisves ting, ontwikkeld nadat in een nieuwbouw-project groen voorziening op verschillende hoogtes (op daken dus) nodig bleek. Het ministerie wilde het project wel de betiteling „experimenteel"geven (waar bij een extra subsidie hoort), maar dan moest er een nieuw systeem ontwikkeld worden. Dat is gedaan door de Hydro- Compagnie in Velp. Het sy steem is zo eenvoudig als het ei van Columbus: een draina- gelaag bestaande uit een com binatie van folie, drainagemat en steen wol zorgt voor vol doende vocht in de grond van de daktuin zonder dat daar voor zware constructies nodig zijn. In het systeem is een be- regeningssysteem verwerkt en het overtollige vocht wordt afgevoerd via de bestaande afvoersystemen. Waarvoor we regenpijpen kunnen lezen. Het systeem is niet alleen te gebruiken op daken van nieuwbouwprojecten maar kan ook bij renovatie van be staande stadswijken een be langrijke rol spelen om die wijken weer levensvatbaar heid te geven. Waarbij we na tuurlijk wel moeten bedenken dat een daktuin toch iets an ders is dan een gewone tuin en ook een aangepaste aan kleding vraagt. Spoorbielzen en dergelijk zwaar materiaal kunnen we daarom maar be ter vergeten. Tiny Franci9 Tom Lucas Deze miniatuur secretaire heeft zelfs een „geheifnde laatje". t uit oeko itblij tillurn 1 »enhui I LjuweA st« tof* in 191 Het bekende amusementspark Legoland in Billun( Zuid-Jutland beschikt over het mooiste poppei ooit gemaakt En het kostbaarste! Dit pronkji kan worden gerekend tot een van de interessantste attracties ter wereld. „Tinania's Palace" werd in door de directeur van Legoland, Arnold Boutrup, bi de veiling van. Christie's in Londen aangekocht voo het lieve sommetje van zeshonderdduizend gulden. Alleen al het transport naar Denemarken was een pref Vi bleem waarover menigeen zich het hoofd brak. Tenslotti vond men een veilige manier om het in gedeelten naar Le goland over te brengen, waar het in een streng beveiligd' ruimte werd opgeslagen. Drie jaar lang hebben de bestK ambachtslieden aan het poppenhuis gewerkt om het in opcha] timale staat te brengen. Er kwamen vakmensen als parketothf leggers, meubelmakers, goud- en zilversmeden en kunste z schilders aan te pas om het zo mooi mogelijk voor het purlw bliek te maken. Sinds 1 mei van dit jaar is het onderge bil bracht in een nieuw speelgoed museum, waarmee Legolandvai is uitgebreid, tezamen met 40 kleinere poppenhuizen eiljn i 4000 antieke poppen uit de periode 1580-1900. Ink, „Titania's Palace" is het levenswerk van de Britse kunste- H naar Sir Nevile Wilkinson, die er samen met een aantal ara W tiesten vijftien jaar aan heeft gesleuteld. Het paleisje heeft 18 kamers en 3000 piepkleine, onvervangbare, uitersfijkï waardevolle kleinodiën. Het biedt uren kijkgenot om alleyak. op te merken. In de koningskamer bijvoorbeeld bevindgan zich een koningstroon, waarvan de rugleuning bestaat uil m een prachtige broche uit het juwelenkistje van keizerin Eu^gei genie, gade van keizer Napoleon de Derde. De broche iiani een klein wonder op zich. Ze stelt een pauw voor, didmt pronkend de staartveren spreidt. De ogen van de vogel be staan uit briljanten, diamanten, robijnen en saffieren. De waarde van de broche wordt geschat op 25.000,-. Een""" kostbaar stoeltje... Men waant zich bij beschouwing van het poppenhuis in he(g^ land der dwergen. In de slaapkamer ligt een bijouteriekisti je met de kleinste ring ter wereld. Hij is niet groter dan de letter o van.een normale typemachine. Dit ringetje is noa*t( voorzien van een miniatuur diamantje. De boekenkast van het „paleis" heeft miniatuur glazen deurtjes, die bestaan uit... 54 ruitjes. Achter deze ruitje&lJ staan 91 miniboekjes, waarvan de tekst leesbaar is. Wie deze zomer Legoland bezoekt, moet beslist even bij „Titania's Palace" aanwippen. De „pauwe"troon wordt schoongemaakt. In midden is duidelijk de gespreide staart van de gel zichtbaar. Kranten en tijdschrif ten staan bol van de waarschuwingen dat de jeugd niet te veel zoetigheid tot zich moet nemen. Maar ou deren kunnen er ook wat van. Dr. Bowles, thans geneesheer-direc teur van Verpleeghuis „Sterrelanden" in Dordrecht, heeft in zijn voormalige Rot terdamse huispraktijk een vijfjarig onder zoek ingesteld naar de eetgewoonten van thuiswonende bejaar den. Het onderzoek omvatte 299 personen, zowel mannen als vrouwen. Dr. Bowles, die op dit onderzoek promoveerde, kwam tot de conclusie dat veel ouderen vet en suiker consumeren in hoeveelheden, die ver boven het Nederlandse gemiddelde liggen. Prof. Den Hartog, een voedingsdeskundige, die een studie maakte over de ideale voeding voor bejaarden, formuleert het als volgt: „Een voe dingspatroon dat in we tenschappelijk opzicht prima is, maar niet sma kelijk, wil niemand aan vaarden. Hieraan moet speciaal voor bejaarden, waar aangedrongen wordt op beperking van suiker en zout, grote aandacht worden ge schonken". Met deze uit spraak onderstreepte de hoogleraar nog eens hoe belangrijk plezierig en lekker eten ook voor ou deren is... Niet alleen het speur werk van dr. Bowles, maar ook andere onder zoeken en publikaties hebben de „Nederlandse Federatie voor Bejaar denbeleid" geïnspireerd een brochure uit te ge ven als handreiking aan thuiswonende oudere mensen. Barbara Hoo gendoorn, diëtiste, schreef daartoe „Kokke rellen als de jaren gaan tellen", (als tiende in de seniorenreeks), dat een veilige gids wil zijn in luilekkerland voor be jaarden. Koolhydraten Suikers uit bijvoorbeeld groente, fruit en meel lijken chemisch erg op elkaar, reden waarom ze tot dezelfde groep wor den gerekend (koolhy draten). Evenals vetten fungeren zij als energie bron. Koolhydraten be horen derhalve tot een uitgebalanceerd voe dingspatroon. In de vorm van brood, fruit, aardappelen, peulvruch ten of melk voorzien ze het lichaam van essen tiële voedingsstoffen als o.a. vitamine BI en mi neralen. De lang gesma de aardappel, in vroeger jaren een van de belang rijkste energieleveraars, bevat behalve koolhy draten ook eiwit van hoge kwaliteit, vitamine C, vitamines van de uit gebreide B-groep en ij- zerzouten. De uitspraak „de aardappel maakt dik" is slechts een halve waarheid. Men vergeet er bij te vertellen, dat de piepers, zeker vroeger, rijkelijk met jus werden overgoten. Anders is het gesteld met de koolhydraten, die uit de suikerpot ko men en die van twee eetbare planten worden gewonnen: het suiker riet en de suikerbiet. Oudere mensen hebben minder energieleveren de stoffen nodig omdat zij nu eenmaal minder energie verbruiken. De behoefte aan essentiële voedingsstoffen is echter gelijk gebleven aan die van voorgaande levens fasen. Vandaar die kreet om matigheid bij het ge bruik van suiker. Koolhydraten tekenen namelijk al voor een zes de van de calorieën- waarde van de voeding. Waarmee niet gezegd wil zijn dat een beker chocolademelk, een peer of een biscuitje geen reëel verlangen zou zijn. Dat is wel iets anders dan elke ochtend slag roomtaart smikkelen bij een mierzoet kopje kof fie en 's middags appel gebak bij de thee (met suiker). Vroeger, waren aardappels hoofdvoedsel. Nu worden ze, na lang gesmaad te zijn, weer in ere hersteld. „Lege energie" Het proces van het ou der worden brengt on herroepelijk met zich mee dat de actieve hoe veelheid cellen geleide lijk aan kleiner wordt. Dit verschilt natuurlijk van persoon tot persoon. Men spreekt wel van een „kalenderleeftijd" en een „fysiologische leeftijd". Iemand van 65 kan nog met volop ener gie (in bijvoorbeeld een vrij beroep) zijn werk doen, terwijl ziin buur man die pas vijftig jaren telt z'n benen al begint te voelen of 's morgens met een stijve rug op staat. Dit kan natuurlijk ook een psychische oor zaak hebben. De een heeft plezier in zijn le ven en de ander niet of minder. Uitgaande van een gemiddelde evenwel wordt bij het verrichten van minder lichamelijke arbeid (wat voor de mo dale mens samenvalt met ziin pensioengerech tigde leeftijd), de portie te verbruiken energie teruggedraaid. De voedingsmiddelen boter, margarine, dieet- margarine, vet spek, vette jus, slagroom, ma yonaise, koekjes, snoep, limonade, chocolaadjes en suiker zijn machtige toeleveraars van zoge naamde „lege energie". Ze voorzien wél van energie maar niet tege lijk van nuttige nutriën ten, zoals kalk, ijzerzou- ten, eiwitten en vitami nes. De rol van vetten is twijfelachtig te noemen zodra de jaren klimmen. Daarom is ook de récla me „goed voor hart en bloedvaten" momenteel zwaar omstreden en zal hoogstwaarschijnlijk uit de roulatie worden ge nomen. Koffiemelk, slasaus en dieetmargarine maken geheid dik. Aangezien het lichaam ze niet ver bruikt, slaat het deze zo genaamde „vetdepots" dan maar op in buik en heupen. En daarop zit niemand te wachten... Behalve gewichtstoena me wordt het gevaar van artherosclerose en het hartinfarct groter. Vooral vetten afkomstig van overmatig eten van roomboter, slagroom, kaas, worst en margari ne van elk merk, zijn hiervoor verantwoorde lijk. Ook de stof afkom stig uit eierdooiers rijk aan cholesterol staat in een kwaad dag licht. De vervanging op gevorderde leeftijd van roomboter door het kuipje dieetmargarine is echter voor gezonde be jaarden overbodig. De conditie van de bloedva ten is namelijk afhanke lijk van wat er in het verleden geconsumeerd is... Veel drinken Na het 35e jaar verliest het menselijk lichaam gemakkelijk aan vocht. Omdat het dorstgevoel naar de waarneming van huisartsen niet altijd gesignaleerd wordt, is net voor gezonde oude ren raadzaam elke dag één tot twee liter vocht te drinken (melk, pap, vruchtensap, thee, bouil lon, magere soep, koffie, mineraalwater of ge woon water). De nieren moeten goed doorge spoeld worden. Ook de huid blijft beter in con ditie wanneer meer vocht wordt toegevoerd. Eiwitten Op water na zijn eiwit ten de voornaamste bouwstenen uit het ge zonde voedselpakket Welke voedingsmidde len en welke hoeveelhe den bejaarden dagelijks tot zich moeten nemen is afhankelijk van de per soonlijke smaak, het li chaamsgewicht en de gezondheidstoestand. Globale aanbeveling: twee drie bekers melk of pap; één tot twee plakken kaas en vijftig gram mager vlees als ei witleveraars. Kwark kan een halve liter melk vervangen. Ook noten en yoghurt leveren ei wit. Vlees kan worden afgewisseld met schar- relkip, sojabrokken, tempeh (groene-reform- winkels) of erwtensoep met brood. Vis en ei zijn gelijkwaardig aan vlees. Vitaminen Groente, fruit, brood, zuivelprodukten en vlees in matige hoeveel heden bevatten bij el kaar voldoende spoortjes vitaminen, desnoods aan te vullen met een eetle pel rozebottelsiroop, ver mengd met warm of koud water. Het mine raal natrium (keuken zout), dat voor 40 pro cent uit deze stof bestaat, heeft een correlatie met verhoogde bloeddruk. Hoewel het niet precies bekend is hoeveef natri um de oudere mens no dig heeft, zal komende jaren een internationale voorlichti ngscampagne van start gaan met de nadruk op een vermin dering van het zoutver- bruik: wanneer, hoeveel en waarom? Voorlopig echter is deze informatie niet van toepassing op mensen met een hoge leeftijd, die geen aanleg tot hypertensie hebben. „Kokkerellen als de ja ren gaan tellen", met voorlichting, receptuur, winkelen, voedingswa ren, warme-maaltijd-uit- zendingen particuliere tehuizen, gesubsidieerde warme maaltijden thuis bezorgd, koken met kin deren en andere onder werpen: 5,- (inclusiei verzendkosten), afhaal- prijs 3,50. (Ned. Fede ratie voor Bejaardenbe leid), Eisenhowerlaan 114, 2517 KM Den Haag. tel. 070 - 544902, giro 531100. Een voor kinderhandjes beveiligde medicijndoos „Snoepen" van geneesmidde len is de oorzaak van nage noeg de helft van de vergifti gingen bij kinderen. Vooral op vakantie wil men nogal eens nonchalant omspringen met pillen en andere medicamen ten door ze domweg in een of ander tasje te stoppen. Er is nu een mediciindoos in de handel gebracht, die zowel voor thuis als op reis volkomen veilig is voor grijpgrage kinderhandjes. De doos, „Medico-safe" ge naamd, is door volwassen makkelijk open te krijgen, maar kinderen spelen het be slist niet klaar. Je moet name lijk op vier verschillende plaatsen drukken, waarvoor je twee vingers van elke hand nodig hebt. Een „spanwijdte" die door kleine kinderhanden nooit te overbruggen is. Het formaat is 29 x 21 x 8 centime ter, genoeg voor de gebruike lijke familie-apotheek. De doos kost 29,95 en is verkrijgbaar bij apotheker, drogist, waren huizen en sport- en kam peer zaken. De kleine kinderhanden kunnen de afstand tussen de vier (donkere) punten, waarop gelijktijdig moet worden gedrukt, met geen mogelijkheid overbruggen... De ministeries van binnenlandse en van sociale zaken hebben samen een brochure uitgebracht, waarin een aantal tips is op genomen voor het gebruik van flessegas. De brochure heet „Pas op voor flessegas. Tips voor veilig gebruik". Hij is onder andere verkrijgbaar bij de kantoren van de Dienst voor het Stoomwezen, de arbeidsinspectie en de Inspectie van de Haven arbeid. In het boeide wordt vooral veel verteld over bewaren en vervoeren van flessegas. Voorts „tipt" men de lezer dat bu taangas het beste binnenshuis gebruikt kan worden. Mensen met boten doen er het beste aan om gebruik te maken van pro- paangas. Met klem wordt aangeraden, om nooit LPG te doen in een gasfles voor butaan. Zoiets geeft naar alle waarschijn lijkheid een knal die de gebruiker nog lang in de oren blijft suizen. Hoe dan ook een goed boekje om even door te snuffe len, voordat men op vakantie gaat Vader mag de laatste tijd dan wat krap bii kas zitten, hij heeft moeder nog nooit zo in de watten gelegd als bij de afgelopen moederdag. Het KNOV in Den Haag deed onlangs een onder zoekje en berekende dat de moederdag-verkopen dit jaar alle records hebben geslagen. Niets was te dol voor pa. Van par fums tot wasmachines, van klokradio's tot vrouwenboeken. Ja zeker, ook vrouwenboeken. Eindelijk raakt vader een beetje geëmancipeerd. Als hij nu moederdag nog af zou schaffen was de gelijkheid van man en vrouw compleet een feit Want zeg nu zelf: vaderdag stelt al jaren niets meer voor.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 6