Veilige gids in
luilekkerland voor bejaarden
Het duurste
poppenhuisa
ter wereld... b
KOKKERELLEN ALS DE JAREN GAAN TELLEN
Zoethoudertje voor in de auto
„Pasop
voor flessegas"
Nog nooit werd
moeder zo verwend
3INNENLAND
LEIDSÉ COURANT
DINSDAG 24 JUNI 1980 PAG)
Het stukje „speelgoed" bestaat uit een toetsenbord en bijbehorende boekjes met
elk 1001 vragen...
Veel mensen gaan deze zomer
met de auto de hort op, omdat
vliegvakanties toch wel een
dure grap worden. Voor lange
tochten zou het een idee zijn
de nieuwe Jumbo computer
„Electro" mee te nemen. De
komst van de micro elektro
nica met zijn chips heeft het
mogelijk gemaakt nu een ver
sie van Electro te ontwikke
len, waarbij het aantal vragen
in principe onbeperkt is. Het
stukje „speelgoed" bestaat uit
een toetsenbord en bijbeho
rende boekjes met elk 1001
vragen. Deze zijn ingedeeld in
categorieën: geschiedenis,
aardrijkskunde, techniek, ra
dio, teevee, film, sport, biolo
gie, boek en taal en nog tal
van wetenswaardigheden. Bij
elk boekje hoort een verwis
selbare programmastekker
die in het toetsenbord wordt
geplugd. Een spel dat met va
der en moeder samen kan
worden gespeeld, tenminste
als ze bij toerbeurt rijden...
Het is met het huidige ver
keer niet zo verstandig de
man (vrouw) aan het stuur
lastig te vallen met vragen
over ijskappen, een „wadi' of
wie Scarlet O'Hara was...? Hij
kan beter zien hoe zijn voor
ligger rijdt.
Tenslotte: het nieuwe spel is
gebaseerd op het multiple
choice systeem, waarmee kin
deren tegenwoordig erg ver
trouwd zijn. Achter de vraag
staat een keuze van 4 ant
woorden. De speler kiest nu
het naar zijn mening juiste
antwoord, drukt op het toet
senbord de corresponderende
letter A tot en met D in en
daarna de antwoordtoets.
Groen lampje en vrolijke zoe
mer zeggen of het juist is.
Sombere bromtoon en rood
licht duiden aan: fout! De
computer Electro werkt op 9
volts batterijtjes en kost
f 69,50. (Vanaf 9 jaar ge
schikt). Inlj 020 234482.
In de hoogte
Steeds meer mensen op steeds
minder ruimte betekent voor
velen een kleinere tuin of he
lemaal geen stukje grond
waar ze mee kunnen doen
wat ze willen. Hoewel de be
volkingsgroei de laatste jaren
niet meer zo uitbundig is als
enkele tientallen jaren gele
den. komen er nog steeds Ne
derlanders bij. Die hebben
ruimte nodig. Niet alleen om
te wonen maar ook om te
werken, om zich te verplaat
sen en om te recreëren.
Dat betekent dat er niet al
leen huizen gebouwd moeten
worden maar ook fabrieken
en kantoren. Er moeten we
gen worden aangelegd en
stukken natuur vrijgehouden
van bebouwing omdat een
mens niet leeft van werken
en wonen alleen maar ook
wel eens rustig wil vissen in
een watertje. Of wandelen in
een door de wind ruisend bos.
Op of aan het water, in het
bos, op de heide of aan het
strand ben je meestal niet al
leen en bovendien heb je je
daar te houden aan bepaalde
regels. Helemaal niet erg
maar een mens wil wel eens
zijn eigen baas zijn. En dat
kan eigenlijk toch alleen in je
eigen tuin.
Het nijpend ruimtetekort
waardoor niet meer voor ie
dereen een eigen tuin is weg
gelegd staat in schrille tegen
stelling met de groeiende be
hoefte af en toe eens je „eigen
baas" te zijn op een stukje
grond waar niemand anders
iets te vertellen heeft.
Oplossingen daarvoor worden
naarstig gezocht en ook ge
vonden. Al vanuit het grijze
verleden zijn in steden^ waar
veel mensen bij elkaar woon
den voorbeelden van daktui
nen en dergelijke bekend. De
hangende tuinen van Babyion
kent iedereen.
In onze tijd hebben we meer
mogelijkheden dan vroeger.
De constructie van de huizen
kan net zo stevig gemaakt
worden als we willen. Maar
dat gaat dan ten koste van
onze portemonnee. Het zoe
ken naar een gulden midden
weg levert echter ook fraaie
oplossingen voor dak- en ter-
rastuinen.
Menig balkon in een flat
wordt gesierd door uitbundige
bloembakken, (die, ook al is
dat geen voorschrift, nimmer
aan de buitenkant van het
balkon gehangen moeten
worden. Het gevaar voor be
neden lopende passanten is
niet denkbeeldig!). Vooral in
binnensteden waar de grond
bijna per vierkante centime
ter wordt betaald omdat ze zo
kostbaar is, tieren daktuinen
welig.
Voor het aanleggen van licht
gewicht daktuinen is er sinds
kort een nieuw systeem. Dat
is, met medewerking van het
ministerie van volkshuisves
ting, ontwikkeld nadat in een
nieuwbouw-project groen
voorziening op verschillende
hoogtes (op daken dus) nodig
bleek. Het ministerie wilde
het project wel de betiteling
„experimenteel"geven (waar
bij een extra subsidie hoort),
maar dan moest er een nieuw
systeem ontwikkeld worden.
Dat is gedaan door de Hydro-
Compagnie in Velp. Het sy
steem is zo eenvoudig als het
ei van Columbus: een draina-
gelaag bestaande uit een com
binatie van folie, drainagemat
en steen wol zorgt voor vol
doende vocht in de grond van
de daktuin zonder dat daar
voor zware constructies nodig
zijn. In het systeem is een be-
regeningssysteem verwerkt
en het overtollige vocht wordt
afgevoerd via de bestaande
afvoersystemen. Waarvoor we
regenpijpen kunnen lezen.
Het systeem is niet alleen te
gebruiken op daken van
nieuwbouwprojecten maar
kan ook bij renovatie van be
staande stadswijken een be
langrijke rol spelen om die
wijken weer levensvatbaar
heid te geven. Waarbij we na
tuurlijk wel moeten bedenken
dat een daktuin toch iets an
ders is dan een gewone tuin
en ook een aangepaste aan
kleding vraagt. Spoorbielzen
en dergelijk zwaar materiaal
kunnen we daarom maar be
ter vergeten.
Tiny Franci9
Tom Lucas
Deze miniatuur secretaire heeft zelfs een „geheifnde
laatje". t uit
oeko
itblij
tillurn 1
»enhui I
LjuweA
st« tof*
in 191
Het bekende amusementspark Legoland in Billun(
Zuid-Jutland beschikt over het mooiste poppei
ooit gemaakt En het kostbaarste! Dit pronkji
kan worden gerekend tot een van de interessantste
attracties ter wereld. „Tinania's Palace" werd in
door de directeur van Legoland, Arnold Boutrup, bi
de veiling van. Christie's in Londen aangekocht voo
het lieve sommetje van zeshonderdduizend gulden.
Alleen al het transport naar Denemarken was een pref Vi
bleem waarover menigeen zich het hoofd brak. Tenslotti
vond men een veilige manier om het in gedeelten naar Le
goland over te brengen, waar het in een streng beveiligd'
ruimte werd opgeslagen. Drie jaar lang hebben de bestK
ambachtslieden aan het poppenhuis gewerkt om het in opcha]
timale staat te brengen. Er kwamen vakmensen als parketothf
leggers, meubelmakers, goud- en zilversmeden en kunste z
schilders aan te pas om het zo mooi mogelijk voor het purlw
bliek te maken. Sinds 1 mei van dit jaar is het onderge bil
bracht in een nieuw speelgoed museum, waarmee Legolandvai
is uitgebreid, tezamen met 40 kleinere poppenhuizen eiljn i
4000 antieke poppen uit de periode 1580-1900. Ink,
„Titania's Palace" is het levenswerk van de Britse kunste- H
naar Sir Nevile Wilkinson, die er samen met een aantal ara W
tiesten vijftien jaar aan heeft gesleuteld. Het paleisje heeft
18 kamers en 3000 piepkleine, onvervangbare, uitersfijkï
waardevolle kleinodiën. Het biedt uren kijkgenot om alleyak.
op te merken. In de koningskamer bijvoorbeeld bevindgan
zich een koningstroon, waarvan de rugleuning bestaat uil m
een prachtige broche uit het juwelenkistje van keizerin Eu^gei
genie, gade van keizer Napoleon de Derde. De broche iiani
een klein wonder op zich. Ze stelt een pauw voor, didmt
pronkend de staartveren spreidt. De ogen van de vogel be
staan uit briljanten, diamanten, robijnen en saffieren. De
waarde van de broche wordt geschat op 25.000,-. Een"""
kostbaar stoeltje...
Men waant zich bij beschouwing van het poppenhuis in he(g^
land der dwergen. In de slaapkamer ligt een bijouteriekisti
je met de kleinste ring ter wereld. Hij is niet groter dan de
letter o van.een normale typemachine. Dit ringetje is noa*t(
voorzien van een miniatuur diamantje.
De boekenkast van het „paleis" heeft miniatuur glazen
deurtjes, die bestaan uit... 54 ruitjes. Achter deze ruitje&lJ
staan 91 miniboekjes, waarvan de tekst leesbaar is.
Wie deze zomer Legoland bezoekt, moet beslist even bij
„Titania's Palace" aanwippen.
De „pauwe"troon wordt schoongemaakt. In
midden is duidelijk de gespreide staart van de
gel zichtbaar.
Kranten en tijdschrif
ten staan bol van de
waarschuwingen dat
de jeugd niet te veel
zoetigheid tot zich
moet nemen. Maar ou
deren kunnen er ook
wat van. Dr. Bowles,
thans geneesheer-direc
teur van Verpleeghuis
„Sterrelanden" in
Dordrecht, heeft in
zijn voormalige Rot
terdamse huispraktijk
een vijfjarig onder
zoek ingesteld naar de
eetgewoonten van
thuiswonende bejaar
den. Het onderzoek
omvatte 299 personen,
zowel mannen als
vrouwen. Dr. Bowles,
die op dit onderzoek
promoveerde, kwam
tot de conclusie dat
veel ouderen vet en
suiker consumeren in
hoeveelheden, die ver
boven het Nederlandse
gemiddelde liggen.
Prof. Den Hartog, een
voedingsdeskundige, die
een studie maakte over
de ideale voeding voor
bejaarden, formuleert
het als volgt: „Een voe
dingspatroon dat in we
tenschappelijk opzicht
prima is, maar niet sma
kelijk, wil niemand aan
vaarden. Hieraan moet
speciaal voor bejaarden,
waar aangedrongen
wordt op beperking van
suiker en zout, grote
aandacht worden ge
schonken". Met deze uit
spraak onderstreepte de
hoogleraar nog eens hoe
belangrijk plezierig en
lekker eten ook voor ou
deren is...
Niet alleen het speur
werk van dr. Bowles,
maar ook andere onder
zoeken en publikaties
hebben de „Nederlandse
Federatie voor Bejaar
denbeleid" geïnspireerd
een brochure uit te ge
ven als handreiking aan
thuiswonende oudere
mensen. Barbara Hoo
gendoorn, diëtiste,
schreef daartoe „Kokke
rellen als de jaren gaan
tellen", (als tiende in de
seniorenreeks), dat een
veilige gids wil zijn in
luilekkerland voor be
jaarden.
Koolhydraten
Suikers uit bijvoorbeeld
groente, fruit en meel
lijken chemisch erg op
elkaar, reden waarom ze
tot dezelfde groep wor
den gerekend (koolhy
draten). Evenals vetten
fungeren zij als energie
bron. Koolhydraten be
horen derhalve tot een
uitgebalanceerd voe
dingspatroon. In de
vorm van brood, fruit,
aardappelen, peulvruch
ten of melk voorzien ze
het lichaam van essen
tiële voedingsstoffen als
o.a. vitamine BI en mi
neralen. De lang gesma
de aardappel, in vroeger
jaren een van de belang
rijkste energieleveraars,
bevat behalve koolhy
draten ook eiwit van
hoge kwaliteit, vitamine
C, vitamines van de uit
gebreide B-groep en ij-
zerzouten. De uitspraak
„de aardappel maakt
dik" is slechts een halve
waarheid. Men vergeet
er bij te vertellen, dat de
piepers, zeker vroeger,
rijkelijk met jus werden
overgoten.
Anders is het gesteld
met de koolhydraten,
die uit de suikerpot ko
men en die van twee
eetbare planten worden
gewonnen: het suiker
riet en de suikerbiet.
Oudere mensen hebben
minder energieleveren
de stoffen nodig omdat
zij nu eenmaal minder
energie verbruiken. De
behoefte aan essentiële
voedingsstoffen is echter
gelijk gebleven aan die
van voorgaande levens
fasen. Vandaar die kreet
om matigheid bij het ge
bruik van suiker.
Koolhydraten tekenen
namelijk al voor een zes
de van de calorieën-
waarde van de voeding.
Waarmee niet gezegd
wil zijn dat een beker
chocolademelk, een peer
of een biscuitje geen
reëel verlangen zou zijn.
Dat is wel iets anders
dan elke ochtend slag
roomtaart smikkelen bij
een mierzoet kopje kof
fie en 's middags appel
gebak bij de thee (met
suiker).
Vroeger, waren aardappels hoofdvoedsel. Nu
worden ze, na lang gesmaad te zijn, weer in
ere hersteld.
„Lege energie"
Het proces van het ou
der worden brengt on
herroepelijk met zich
mee dat de actieve hoe
veelheid cellen geleide
lijk aan kleiner wordt.
Dit verschilt natuurlijk
van persoon tot persoon.
Men spreekt wel van
een „kalenderleeftijd"
en een „fysiologische
leeftijd". Iemand van 65
kan nog met volop ener
gie (in bijvoorbeeld een
vrij beroep) zijn werk
doen, terwijl ziin buur
man die pas vijftig jaren
telt z'n benen al begint
te voelen of 's morgens
met een stijve rug op
staat. Dit kan natuurlijk
ook een psychische oor
zaak hebben. De een
heeft plezier in zijn le
ven en de ander niet of
minder. Uitgaande van
een gemiddelde evenwel
wordt bij het verrichten
van minder lichamelijke
arbeid (wat voor de mo
dale mens samenvalt
met ziin pensioengerech
tigde leeftijd), de portie
te verbruiken energie
teruggedraaid.
De voedingsmiddelen
boter, margarine, dieet-
margarine, vet spek,
vette jus, slagroom, ma
yonaise, koekjes, snoep,
limonade, chocolaadjes
en suiker zijn machtige
toeleveraars van zoge
naamde „lege energie".
Ze voorzien wél van
energie maar niet tege
lijk van nuttige nutriën
ten, zoals kalk, ijzerzou-
ten, eiwitten en vitami
nes. De rol van vetten is
twijfelachtig te noemen
zodra de jaren klimmen.
Daarom is ook de récla
me „goed voor hart en
bloedvaten" momenteel
zwaar omstreden en zal
hoogstwaarschijnlijk uit
de roulatie worden ge
nomen.
Koffiemelk, slasaus en
dieetmargarine maken
geheid dik. Aangezien
het lichaam ze niet ver
bruikt, slaat het deze zo
genaamde „vetdepots"
dan maar op in buik en
heupen. En daarop zit
niemand te wachten...
Behalve gewichtstoena
me wordt het gevaar
van artherosclerose en
het hartinfarct groter.
Vooral vetten afkomstig
van overmatig eten van
roomboter, slagroom,
kaas, worst en margari
ne van elk merk, zijn
hiervoor verantwoorde
lijk. Ook de stof afkom
stig uit eierdooiers
rijk aan cholesterol
staat in een kwaad dag
licht. De vervanging op
gevorderde leeftijd van
roomboter door het
kuipje dieetmargarine is
echter voor gezonde be
jaarden overbodig. De
conditie van de bloedva
ten is namelijk afhanke
lijk van wat er in het
verleden geconsumeerd
is...
Veel drinken
Na het 35e jaar verliest
het menselijk lichaam
gemakkelijk aan vocht.
Omdat het dorstgevoel
naar de waarneming
van huisartsen niet altijd
gesignaleerd wordt, is
net voor gezonde oude
ren raadzaam elke dag
één tot twee liter vocht
te drinken (melk, pap,
vruchtensap, thee, bouil
lon, magere soep, koffie,
mineraalwater of ge
woon water). De nieren
moeten goed doorge
spoeld worden. Ook de
huid blijft beter in con
ditie wanneer meer
vocht wordt toegevoerd.
Eiwitten
Op water na zijn eiwit
ten de voornaamste
bouwstenen uit het ge
zonde voedselpakket
Welke voedingsmidde
len en welke hoeveelhe
den bejaarden dagelijks
tot zich moeten nemen is
afhankelijk van de per
soonlijke smaak, het li
chaamsgewicht en de
gezondheidstoestand.
Globale aanbeveling:
twee drie bekers melk
of pap; één tot twee
plakken kaas en vijftig
gram mager vlees als ei
witleveraars. Kwark
kan een halve liter melk
vervangen. Ook noten
en yoghurt leveren ei
wit. Vlees kan worden
afgewisseld met schar-
relkip, sojabrokken,
tempeh (groene-reform-
winkels) of erwtensoep
met brood. Vis en ei zijn
gelijkwaardig aan vlees.
Vitaminen
Groente, fruit, brood,
zuivelprodukten en
vlees in matige hoeveel
heden bevatten bij el
kaar voldoende spoortjes
vitaminen, desnoods aan
te vullen met een eetle
pel rozebottelsiroop, ver
mengd met warm of
koud water. Het mine
raal natrium (keuken
zout), dat voor 40 pro
cent uit deze stof bestaat,
heeft een correlatie met
verhoogde bloeddruk.
Hoewel het niet precies
bekend is hoeveef natri
um de oudere mens no
dig heeft, zal komende
jaren een internationale
voorlichti ngscampagne
van start gaan met de
nadruk op een vermin
dering van het zoutver-
bruik: wanneer, hoeveel
en waarom? Voorlopig
echter is deze informatie
niet van toepassing op
mensen met een hoge
leeftijd, die geen aanleg
tot hypertensie hebben.
„Kokkerellen als de ja
ren gaan tellen", met
voorlichting, receptuur,
winkelen, voedingswa
ren, warme-maaltijd-uit-
zendingen particuliere
tehuizen, gesubsidieerde
warme maaltijden thuis
bezorgd, koken met kin
deren en andere onder
werpen: 5,- (inclusiei
verzendkosten), afhaal-
prijs 3,50. (Ned. Fede
ratie voor Bejaardenbe
leid), Eisenhowerlaan
114, 2517 KM Den Haag.
tel. 070 - 544902, giro
531100.
Een voor
kinderhandjes
beveiligde
medicijndoos
„Snoepen" van geneesmidde
len is de oorzaak van nage
noeg de helft van de vergifti
gingen bij kinderen. Vooral op
vakantie wil men nogal eens
nonchalant omspringen met
pillen en andere medicamen
ten door ze domweg in een of
ander tasje te stoppen. Er is nu
een mediciindoos in de handel
gebracht, die zowel voor thuis
als op reis volkomen veilig is
voor grijpgrage kinderhandjes.
De doos, „Medico-safe" ge
naamd, is door volwassen
makkelijk open te krijgen,
maar kinderen spelen het be
slist niet klaar. Je moet name
lijk op vier verschillende
plaatsen drukken, waarvoor je
twee vingers van elke hand
nodig hebt. Een „spanwijdte"
die door kleine kinderhanden
nooit te overbruggen is. Het
formaat is 29 x 21 x 8 centime
ter, genoeg voor de gebruike
lijke familie-apotheek. De doos
kost 29,95 en is verkrijgbaar
bij apotheker, drogist, waren
huizen en sport- en kam peer
zaken.
De kleine kinderhanden kunnen de afstand tussen de
vier (donkere) punten, waarop gelijktijdig moet worden
gedrukt, met geen mogelijkheid overbruggen...
De ministeries van binnenlandse en van sociale zaken hebben
samen een brochure uitgebracht, waarin een aantal tips is op
genomen voor het gebruik van flessegas. De brochure heet
„Pas op voor flessegas. Tips voor veilig gebruik". Hij is onder
andere verkrijgbaar bij de kantoren van de Dienst voor het
Stoomwezen, de arbeidsinspectie en de Inspectie van de Haven
arbeid. In het boeide wordt vooral veel verteld over bewaren
en vervoeren van flessegas. Voorts „tipt" men de lezer dat bu
taangas het beste binnenshuis gebruikt kan worden. Mensen
met boten doen er het beste aan om gebruik te maken van pro-
paangas. Met klem wordt aangeraden, om nooit LPG te doen
in een gasfles voor butaan. Zoiets geeft naar alle waarschijn
lijkheid een knal die de gebruiker nog lang in de oren blijft
suizen. Hoe dan ook een goed boekje om even door te snuffe
len, voordat men op vakantie gaat
Vader mag de laatste tijd dan wat krap bii kas zitten, hij heeft
moeder nog nooit zo in de watten gelegd als bij de afgelopen
moederdag. Het KNOV in Den Haag deed onlangs een onder
zoekje en berekende dat de moederdag-verkopen dit jaar alle
records hebben geslagen. Niets was te dol voor pa. Van par
fums tot wasmachines, van klokradio's tot vrouwenboeken. Ja
zeker, ook vrouwenboeken. Eindelijk raakt vader een beetje
geëmancipeerd. Als hij nu moederdag nog af zou schaffen was
de gelijkheid van man en vrouw compleet een feit Want zeg
nu zelf: vaderdag stelt al jaren niets meer voor.