„Wat heet beter" zet er een punt achter
Soldatenmis:
ballet op muziek
van Martinu
TERUGBLIK
TELEVISIE VANAVi
TELEVISIE WOENSD*
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
rivellais
verniei
~T""~
jeugdmagap
HILVERSUM 3 nf
NOS: 18.03 (S) De Avondsplts mrf
nale Hitparade. VARA: 19.02 (S) |ze
plus. 21.02 (S) Nashville. 22.02 (Sn
that jazz. 23.02 (S) Elpee tuin.
15.30 Operette. 15.58 Stiefmoed
serie-hoorspel. 17.00 (S) Een blofOO
lands. 17.24 Mededelingen. 1J)en
17.36 Dingen van de dag. j.
gmpsnÉ NCRV 7.00 Nws. 7.02 (l
•"jjH" vende woord. 7.10 (S) 8
JOL 8.30 (S) Musita sacra.
L—9.02 (S) Divertimento.
ir/Tcci» Onder de hoogtezon. I
Orkestpalel. 12.00 Nwsi
Tafelmuz. (Met om 12.02 Planowed
Romantiek. 12.35 (S) Intermezzi j
13.35 Platennws.) 13.55 (S) Zo|uis(
nen. 14.00 Nws. 14,02 (S) Meestert
de Kwartetliteratuur. 14.30 (S) Kej
met sopraan en orgel. 15.00 (S) In
zetting. 16.00 (S) Hel grote werk.l
Kunst- en vliegwerk.
t.b.V. land- en tuinbouw.' 12.30 Nws. 12.36
Dingen van de dag. 13.00 Nws. 13.11 Verle
den tijd. 13.30 Oude Schoolliedjes. 13.50
Kinderen een kwartje. 14.30 Leel-tij-genoeg.
ADVERTENTIE
RADIO/TELEVISIE LEIDSE COURANT DINSDAG 24 JUNI 1980
NEDERLAND 1
NOS
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.35 Paspoort voor
Joegoslaven
en Italianen
18.50 Emilie
18.55 Journaal
EO
18.59 Ronduit
19.30 De blauwstaart tonijn:
een bedreigde vis
20.20 Zomaar een vrouw....
20.35 The way of love
21.20 Tenslotte
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag vandaag
22.10 Holland Festival -
1980: Soldatenmis
22.45 Journaal
NEDERLAND2
NOS
18.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
18.55 Journaal
KRO
18.59 Cijfers en letters
19.25 De verlaten eilanden
KRO
20.27 DeSullivan9
21.15 Brandpunt
21.55 Wat heet beter
DUITSLAND 1
(Region, progr. NDR: 18.
der Macht, tv-serle. 1
18.45 Kleuterserie. 18.f
der Macht, tv-serle. H
magazine. 19.59 Progr.
18.00 Heinrich, der
tv-serie. 18.30 Licht
Heinrich. der gute Koei
19.15 Aktual. 19.45 lnf<
20.00 Journ. 20.15 Licht r
21.00 Aktueel magaz
Schauplatz New York, tv-
Aktual. 23.00 Amus.pn
Journ.
DUITSLAND 2
18.20 Tekenfilmserie, ijjj
19.30 Der Tod des alten Z
(Chad Hanna), speelfilm. OEN
tips. 21.00 Aktual. 21.20 fe var
gazine. 22.35 Showprionee
Journ. I" t
iren
DUITSLAND WDR 3 Heen
20.00 Journ. 20.15 Maecftvers
und Moneten, tv-serle. Jivisf
Peter Wlmsey - Aerger -HpII
Club. speelfilm. 21.45 AkfTfïjj
zine. 22.30 Das verraeterff.1^
verhaal. »te,
jpoet
BELGIE NED 1 8s v:
18.30 Kleuterprogr. 18.3Ste v
18.40 Kleuterprogr. 19.05 imcn
19.35 Meded. en Moroondi
Journ. 20.10 Licht muziekpp.pt,,
Docum. serie. 21.40 Klasr
23.00 Journ. kent
jaartj
BELGIE NED 2 pette
18.30-20.10 Zie Net 1. 20,Dijk
progr. 20.35 Paradijsvogelachti
21.10 Strand der verliefdehpt
place), speelfilm. Jen
BELGIE FRANS j^hè
18.15 Kinderprogr. IS.sLüp,-
progr. 19.00 Spelprogr. I9j.ttp
magazine. 19.29 Weertr
Journ. en lotto-uitslagen. ^er 6
dische adviezen. 20.00 eker
20.35 Histoire9 insolites.noö
21.30 Inform, serie. 22.25 yaar]
vert
jacht
NEDERLAND 1
NOS-NOT
10.00-10.30 Schooltelevisie
11.00-12.00 Schooltelevisie
NOS
13.00 Nieuws voor doven en
slechthorenden
AVRO
15.30 AVRO's Kinderfilm
festival
it de
DUITSLAND 1 ,ep 1
10.00 Journaal. 10.05 Aknen
10.25 Schweig Bub. 12.05 i„n
ten. 12.50 Persoverz. 13.0(1,"
16.10 Journaal. 16.15 Dli00"
17.00 Kinderprogr. 17.50 JAviel
DUITSLAND 2
16.15 Kinderprogr.
progr. 17.00 Journaal.
Partij. KRO: 19.00 Kerk In meer€nJ
(S) Holland Festival 1980 - Modaal
muziek. 21.15 Do avondbode,^ pn
22.20 Overweging. 22.30 Nws. 2T
In muziek. 23.30 (S) Muziek of di
Edisons voor
Jasperinaen
Boudewijn
AMSTERDAM Jasperina
de Jong en Boudewijn de
Groot zijn in de sector populai
re muziek van Nederlandse
herkomst onderscheiden met
de Edison 1980 voor hun res
pectievelijke platen „Thuis
best" en „Van een afstand".
Edisons waren er ook voor ge
Titulaer met „What's new" en
Margriet Eshuys met „On the
move again" in de sector bui
tenlands zangrepertoire en in
de sector instrumentaal voor
„Gevecht met de engel" van
Flairck terwijl Robert Long
met „Homo Sapiens" onder
scheiden werd in de sector ca
baret en theater. De Neder
landse popgroep Lancee krijgt
de prijs voor „models", len
Spargo maakte volgens de Edi-
son-jury de single van het jaar
met „You and me".
Diverse buitenlandse artiesten
krijgen een Edison voor hun
werk: Charles Aznavour voor
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Na drie jaar
met in totaal dertig uitzendin
gen over alternatieve genees
wijzen zet de redactie van het
KRO-programma „Wat heet
beter" er een punt achter. Na
zo'n lange periode van crea
tief zijn willen de makers
weer eens wat anders gaan
doen. Wil van Neerven, die dit
seizoen telkens naar aanlei
ding van het televisiepro
gramma een praatprogramma
voor de radio verzorgde,
meent dat het zo voldoende is
geweest. „Laat anderen het nu
maar voortzetten", zegt hij.
Maar „Wat heet beter" gaat niet als
een nachtkaars uit. Dat zou gezien de
enorme populariteit van het pro
gramma ook op geen enkele manier
te rechtvaardigen zijn. Het laatste,
extra lange, programma wordt vana
vond op het scherm gebracht om
21.50 uur uur via Ned. II.
Tijdens die uitzending (vanuit Dron-
ten) zal presentator Wil van Neerven
met het publiek, dat bestaat uit zeker
150 huisartsen, specialisten en alter
natieve genezers, discussiëren over
een in opdracht van de KRO uitge
voerde enquête. De enquête heeft een
.aantal verrassende uitkomsten opge
leverd en biedt derhalve ongetwijfeld
de nodige conflictstof. Het is overi
gens niet de bedoeling in deze laatste
uitzending om de immer sluimerende
tegenstelling tussen de alternatieve
genezer en de traditionele huisarts en
-specialist aan te scherpen. De ver
schillende groepen praten onderling
over de enquète-gegevens. Dat schept
de mogelijkheid om wat dieper op de
stof in te gaan. Het is dus niet zo dat
mensen die verschillende opvattin
gen huldigen elkaar in een arena
gaan bestrijden. Opmerkingen over
kwakzalverij en conservatisme blij
ven dan ook hopelijk achterwege.
Wel bestaat de mogelijkheid, zij het
in beperkte mate, tot het in parle
mentaire kringen zo befaamde en be-
Het team van „Wat heet beter", met van links naar rechts Wil Groot, Wil van Neerven, Trix Betlem en
Anke Serraris. Midden Kees Boomkens.
ruchte interrumperen.
Dieper op de stof ingaan is voor de
redactie van „Wat heet beter" het be
langrijkste. Daarvoor immers biedt
de enquête immers voldoende han
dreikingen. Ruim achttien procent
van alle Nederlanders heeft wel eens
een alternatieve genezer of alterna
tieve arts bezocht. Van hen vindt 78
procent de behandeling het geld
waard. Bijna zestig procent van de
Nederlanders is voorstander van het
opnemen van de alternatieve genees
wijzen in het ziekenfondspakket,
„ook als de ziekenfondspremie hoger
zou moeten worden".
Volgens de onderzoekers (het Neder
lands Instituut voor Preventieve Ge-
zondheidszorg-TNO) is vorig jaar in
Nederland voor zo'n 200 miljoen aan
alternatieve geneeswijzen besteed.
Dat is in vergelijking met de 26 mil
jard die vorig jaar uitgegevenis aan
de officiële geneeskunst nog een
schijntje.
Uit een vervolgonderzoekje blijkt dat
56 procent van de mensen die een al
ternatieve genezer heeft bezocht
vindt dat tijdens de behandeling hun
gezondheid behoorlijk is verbeterd,
22 procent bespeurde geen verande
ring en 22 procent sprak van een
lichte verbetering. De percentages
over degenen die onder behandeling
waren van een gediplomeerde specia
list doen daar trouwens niet veel
voor onder. Homeopathie (daarbij
wordt de ziekte bestreden met kleine
hoeveelheden van een stof waardoor
bij een gezonde de ziekte zou worden
veroorzaakt) komt uit de bus als de
meest gezochte alternatieve genees
wijze. Maar acupunctuur is nog steeds
de bekendste.
Al deze gegevens bevestigen in feite
de opmerking van programmamaker
Kees Boomkens, „dat de alternatieve
genezers er bepaald niet uitkomen als
randfiguren". Alternatieve genees
wijzen kunnen dan ook niet als rand
verschijnsel worden afgedaan. Dat
wordt nog eens extra onderstreept
door het verhaal over de wijze waar
op „Wat heet beter" is ontstaan. Vier
jaar geleden werd in Haarlem een
documentaire uitgezonden over acu
punctuur. Dat leverde direct niet
minder dan 8000 reacties op. De in
vloed van de media op de bekend
heid van en het bezoek aan alterna
tieve genezers is volgens Kees Boom
kens niet zo groot. Hun bekendheid
danken de alternatieve genezers
voornamelijk aan mond-op-mond re
clame.
Kijkcijfers
Aan de andere kant moet het effect
van de 30 „Wat heet beter" uitzen
dingen ook weer niet worden onder
schat. In het seizoen '77-'78 werden
120.000 toelichtingen op het program
ma aangevraagd. Vorig seizoen wer
den maar liefst 900.000 boekjes be
steld. En in het laatste seizoen zijn
(vermoedelijk door het wat abstracte
re onderwerp van de programma's)
nog eens 170.000 boekjes besteld.
En wat te denken van de kijkcijfers.
Drie jaar „Wat heet beter" leverde
een gemiddelde kijkdichtheid op van
1 migoen mensen. Het hoogste aantal
kijkers scoorde een van de eerste uit
zendingen: 2,5 miljoen. Ook de ge
middelde waardering mag er zijn: 7,2.
„Wat heet beter" is nooit een echt
kritisch programma geweest. Te twij
felachtige geneeswijzen en twijfel
achtige geneesheren kwamen niet
aan bod. Het bieef puur voorlichtend.
In zoverre vormt het op de uitzen
ding van vanavond geen uitzonde
ring. Maar om de amusementswaarde
wat te verhogen (hoewel, een scène
over stervensbegeleiding kun je nau
welijks zo noemen) is het programma
gelardeerd met liedjes over pillen en
poeiers en een parodie van Koot en
Bie.
..Hide-away", de popmusicus
Joe Jackson voor „I'm the
man", de jazzmuzikanten Dex
ter Gordon en Johnny Griffin
voor „Great encounters", de
country en western zanger
Lee Clayton voor „Naked
child", als zanger en tekst
schrijver is onderscheiden J.
D. Souther voor „You're only
lonely" en in de sector musical
en film gaat de prijs naar Ste-
vie Wonder voor „Journey
through the secret life of
plants". De buitenlandse single
van het jaar met een Edison is
..We don't talk anymore" van
Cliff Richard.
Bernard Haitink is onderschei
den met de klassieke Edison
1980 voor
..Symphonie nr. 7" van Bruck
ner, uitgevoerd door het con
certgebouworkest. In de sector
concerten gaat de onderschei
ding naar Itzhak Perlman
voor zijn uitvoering van de
vioolconcerten van Berg en
Strawinsky.
- Producer Klaas Posthuma
krijgt in de sector muziek uit
middeleeuwen en renaissance
de prijs voor „Pathodia sacra
et profana" van Huygens. In
de sector kamermuziek is het
Alban Berg Quartett onder
scheiden voor de uitvoering
van de strijkkwartetten van
Beethoven. The English con
cert onder leiding van Trevor
Pinnock krijgt de prijs in de
sector werken voor kameror
kest.
In de sector instrumentale solo
recitals gaat de prijs naar
Christian Zacharias voor „So
nates" van Scarlatti. De Edi
son voor de sector koormuziek
komt toe aan Christopher
Hogwood, dirigent van The
Academy of Ancient Music, bij
„Messiah" van handel. Pierre
Boulez krijgt de prijs als diri
gent van solisten en orchestre
de l'Opera de Paris voor
„Lulu" van Berg: Elisabeth
Söderstrom in de sector reci
tals voor zangstem(men)
In de sector eigentijdse muziek
gaat de prijs naar Gerd Al-
brecht, de dirigent van het
Bayerisches Staatsorchester bij
de uitvoering van „Lear" van
Aribert Reimann. In de sector
bijzondere uitgaven krijgt P.
Veenstra de Edison, wegens de
plaat „400 jaar Nederlandse
muziek" van diverse compo
nisten, door het Residentie-ór-
kest.
iyj^jjl leder heel uur nieuws. VOO 7.03
S|b (S) Ook goeie morgen. 9.03 (S)
Ti Muziek terwiil u werkt. 10.02 (S)
J L Kletskop VPRO 10.45 (S) Vil-
7irht la-VPr0 13 03 Welingelichte krin-
gen. 13.30 En klap op je kop. EO
.20 (S) Radio-kleuterkrant. 14.45 Rondui-
t-extra. 15.30 Van harl tot harl. 16.02 EO-
-Metterdaad. 16.15 Licht en uitzicht. 17.02
Tijdsein. NCRV 17.45 (S) Theaterorgelbe
speling.
Het zomeren blijft vooralsnog
hoofdzakelijk tot het televisie
scherm beperkt. Maar daar
was het dan ook gisteravond
duidelijk waarneembaar. Bij
de AVRO bestond het eigen
werk vooral uit een aflevering
Televizier Magazine, waarin
om te beginnen een vrijblij
vend item over autistische
kinderen. Verder werd H. J.
Neuman door Jan Scholtens
geinterviewd over de jongste
ontwikkelingen in Afghanis
tan en tenslotte was er een re
portage over „Ali"; een in
Duitsland ontworpen compu
ter, die in de toekomst wel
licht door autorijders kan wor
den gebruikt en die de be
stuurders tijdens de rit niet al
leen inlichtingen zal verschaf
fen over het weer en over bij
voorbeeld opdoemende file
vorming, maar die hem ook
automatisch de weg en zelfs de
omweg gaat wijzen. Waar
moet dat nog heen? Naar een
vervangende computer voor
een kapotte computer onge
twijfeld.
De VARA vertoonde een door
„Achter het nieuws" van de
BBC overgenomen documen
taire over Pakistan en de
atoombom. Een van die repor
tages die zich afspelen in sfe
ren van de heel hoge nauwe
lijks meer te achterhalen nu
cleaire politiek, die dan ook
bedriegelijk veel op science
fiction gaat lijken. Niettemin
werd er net gedaan alsof alles
heel wel verklaarbaar was. Zo.
zeer zelfs dat onze eigen Nj-
Veranderde samenstetlF
méér smaak, minder
kalorieén. Nu 10 kalori\
per glas tegen 100 in
een glas gewone f
cFrisop
z'n Zwitsers,
zonder
suiker
Sloweense Filharmonie uit
Brastislava.
Ned. I, 22.10 uur.
Ronduit
Fragmenten uit een nieuwe
Amerikaanse speelfilm over
het gehandicapte meisje Joni.
Zij probeert zich verdienstelijk
te maken voor mensen die
zoals zij gekluisterd zijn aan
een rolstoel.
Ned. 1,18.59 uur.
De tonijn: een
bedreigde vis
In deze documentaire wordt
aandacht besteed aan de gerin
ge overlevingskansen die de
tonijn heeft.
Ned. 1,19.30 uur.
Zomaar een
vrouw
Marieke Tichelman praat met
schrijfster Gien Karssen over
Priscilla, de vrouw die haar
huis openstelde voor de predi
king van het evangelie.
Ned. I, 20.20 uur.
The way
of love
Opnamen van een kerkdienst,
gehouden in The Antioch Mis
sionary Baptist Church in Chi
cago.
Ned. I, 20.35 uur.
Cijfers en
letters
Ouizprogramma, gepresen
teerd door Han van der Meer,
waarin kandidaten hun vin
dingrijkheid en accuratesse
met cijfers en letters kunnen
beproeven.
De verloren
eilanden
De negen jaar oude Aaron
Quinn loopt van huis weg. Zijn
moeder roept de hulp in van
Mark, Tony en David om hem
te zoeken, want Aaron loopt
groot gevaar.
Ned. II, 19.25 uur.
De Sullivans
Grace Sullivan is ontgoocheld
door de aankondiging van de
Tweede Wereldoorlog, maar
Terry en Tom raken erdoor
opgewonden.
Ned. II, 20.27 uur.
Wat heet beter
De laatste aflevering van „Wat
heet beter" is geheel gewijd
aan een onderzoek, waarin
werd nagegaan in hoeverre de
Nederlanders tevreden zijn
met hun huisartsen, specialis
ten of alternatieve genezers.
Ned. II, 21.50 uur.
Morgenmiddag
Van 15.30 tot 17.40 uur een
„Kinderfilmfestival" met
daarin: „De astronautjes", het
sprookje over Duimelot, de
grappige robothond Dynomutt,
de tweede aflevering uit de se
rie „De strijd der planeten" en
een film naar het beroemde
verhaal „De laatste der Mohi
kanen".
Han van der Meer, presentator van „Cijfers en letters".
derlandse Zwanenburg^
te pas kan komen. Maai
het mij vraagt wordt eet
ter geheim er niet vei
baarder op door er gL
over te doen. Ik wil mal:
gen: ik vertrouw dit sooN
slaggeving eigenlijk voos"
cent.
HERMAN HOFHlf
Onder de titel „Polni Mse"
(Soldatenmis) schreef de
Tsjechische componist Bo-
huslav Martinu in 1939 een
scherpe aanklacht tegen de
naderende wereldoorlog. Hij
nam hierbij als uitgangs
punt Bijbelteksten en vader
landslievende gedichten van
zijn landgenoot Jiri Mucha.
Martinu schreef de Solda
tenmis in Parijs, waar hij
sinds 1923 verbleef. In 1940
vluchtte hij naar de Verenig
de Staten en keerde na de
oorlog weer terug naar
Frankrijk, waar hij in 1959
overleed.
De artistieke leider van het
Nederlands Danstheater Jiri
Kylión, eveneens Tsjech, liet
zich door de „Soldatenmis" in
spireren tot de choreografie,
die op 13 juni jongstleden in
het kader van het Holland
In de derde aflevering van The Sullivans ziet Tom Sullivan (Steven Tandy)
nog niet de ernst In van de naderende oorlog.
Festival in Amsterdam in pre
mière ging. Met deze choreo
grafische vertolking voegt Ky-
lién weer een ballet toe aan de
reeks werken op muziek,
waarin de menselijke stem een
belangrijk aandeel heeft. Aan
deze uitvoering werkten mee:
het Nederlands Dans Theater,
het Utrechts Symfonie Orkest
onder leiding van David Por-
celijn, de bariton Bernard
Kruysen en het Koor van de
