GOED PITTIG.
NIET ZO SCHERP
in Soweto
Carter wil Hoessein bij
vredesoverleg betrekken
BRANDARIS.0MDAT-IE
GOED ZWAAR IS.
Libische bannelingen
bundelen krachten
ardinaal
gnedoli
|Jj verleden
'olen vragen om
leer vrijheden
jitaking in Sovjet-Unie
Moord op
priester in
El Salvador
3INA UITENLAND LEIDSE COURANTMAANDAG 16 JUNI 1980 PAGINA 7
I nCAANSTAD De
jident van het Vaticaan-
ecretariaat voor de niet*
stenen, kardinaal Sergio
ledoli, is gisterochtend
rijn geboorteplaats Iteg-
overleden. Hij is zeven*
jaar geworden.
ledoli heeft de kerk op de
st uiteenlopende posten
end, in het bijzonder in di-
jatieke dienst. In 1973
i hij tot kardinaal be-
nd en tevens tot hoofd van
secretariaat voor de niet-
stenen. Van 1955 tot 1960
«jggj hij hulpbisschop van de
«ggj ibisschop van Milaan, kar-
eSwS^l Montini, de latere paus
us VI, van wie hij een
bonlijke vriend was en
wie hij jarenlang als mo
te opvolger werd gezien.
arine Israël
Iderschept
Jdestijnen
AVIV Een Israëlisch
sevaartuig heeft vanmor-
vroeg, enkele kilometers
jde Israëlische kust, een
;rboot met drie Palestijn-
lerrillastrijders onder
en tot zinken gebracht,
-j. ie Palestijnen zijn hierbij
_Y iod. een Israëlische ma-
Dl6| raakte gewond.
elcei
)or
lamitische
nden: overleg
t Kaboel
>tee< 0
id"
wag<$AMABAD De Af-
gdiei anse regering is uitgeno*
waarra voor een door de Isla
mitische Conferentie georga-
i^".®4erde vergadering over
Afghaanse crisis. Dit
't de Pakistaanse minis-
ran Buitenlandse Zaken
Shahi gisteren ver-
li zei op een persconferen-
it de vergadering na 19
__al worden gehouden in
ève, ook wanneer het be-
4d in Kaboel weigert een
e n^tegenwoordiger te sturen.
Afghaanse opstandelingen
P^en worden gevraagd een
nsch ,rdvoerder de vergadering
iten bijwonen, aldus de mi-
ende commissie die vorige
and werd benoemd door de
listers van Buitenlandese
van de Islamitische
ferentie vorige maand in
nabad.
Afghanistan zijn opnieuw
leden van de regering van
rmalige president Hafi-
lah Amin terechtgesteld. Ze
rden beschuldigd het verzet
te moedigen, moord en
inbreuk op de islam.
WASHINGTON, JERUZALEM Pre
sident Carter zal proberen koning
Hoessein van Jordanië die morgen een
bezoek brengt aan de Verenigde Staten
proberen over te halen mee te doen aan
het overleg over de politieke toekomst
van de Palestijnen. „Ik zal mijn groot
ste overredingskracht aanwenden om
hem aan te sporen een alomvattende
vrede constructief tegemoet te treden
en hem ervan te overtuigen dat de
beste manier om dit te bereiken in
overeenstemming is
van Camp David."
Het overleg tussen Israël, Egypte en de
VS over Palestijns zelfbestuur wordt
op 2 en 3 juli hervat.
De Amerikaanse president blijft bij zijn
weigering met de de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie te onderhandelen zoals
de EG-verklaring wil die vrijdag in Vene
tië werd aangenomen.
De Israëlische premier Begin leverde gis
teren scherpe kritiek op de EG-verklaring
over het Midden-Oosten, die hij vergeleek
met het akkoord van München uit 1938
(toen de geallieerden Hitier zijn gang lie
ten gaan in Tsjechoslowakije, red.). „Iede
re vrije Europeaan van goede wil moet
begrijpen, dat hij voor de tweede keer een
Münchense capitulatie voor dictatoriale
capitulatie ondersteunt als hij dat docu
ment verdedigt", die vooral gebelgd was
over het feit dat de Europese top de PLO
als partner bij onderhandelingen in het
Midden-Oosten wil betrekken.
Ook de PLO leverde in een officiël com
muniqué felle kritiek. „De verklaring is
een product van Amerikaanse chantage
en staat vol tegenstrijdigheden". Verder
neemt men het de Europeanen kwalijk
dat de PLO niet als enige vertegenwoor
diger van het Palestijnse volk wordt er
kend.
De New York Times was ongemeen
scherp over de verklaring. De Ameri
kaanse krant schrijft: „De verklaring is
niet fatsoenlijk, ziet duidelijke waarheden
over het hoofd, geeft geen beloften van
samengaan en is alleen maar een gemelij
ke kreet dat Europa ook grote mogend
heid wil spelen. Er wordt gepleit voor een
„brede oplossing" wat hun code is voor
het laken van de Camp David-akkoor-
den." De EG had het beter geformuleerd,
als zij had verklaard: Wij hebben de olie
uit en handel met de Arabische landen zr
hard nodig dat we niet langer kunne
wachten op Amerika, Israël en Egypte.
Wij hopen dat wij de Palestijnen op de
een of andere manier tot aanvaarding van
Israël kunnen brengen door hun een staat
op de gehele westelijke Jordaanoever en
in Gaza te geven.". De krant schreef dat
de westelijke Jordaanoever noch door Eu
ropa noch door Amerika afgestaan kan
worden niet voor alle olie en niet voor
alle handel met de Arabische landen. „Be
zet door Israël in een door de Arabieren
ontketende oorlog, wordt hij met recht op
geëist door beiden".
„OM GADAFFI AF TE ZETTEN'
LONDEN/TRIPOLI Libi
sche bannelingen in de hele
wereld willen samenwerken
in een poging de Libische
leider, kolonel Gadaffi, af te
zetten. Dit heeft het Britse
zondagsblad The Observer
gisteren gemeld.' Het blad
zegt zijn informatie te heb
ben gekregen van in Londen
wonende Libische dissiden
ten.
Volgens The Observer is er
een beweging opgericht, de
„Libische Nationale Democra
tische Beweging", bestaande
uit ongeveer 300 Libische za
kenlieden, advocaten en stu
denten uit Groot-Brittannië,
de Verenigde Staten en West-
Duitsland, die zich ten doel
heeftgesteld Gadaffi ten val te
brengen.
Eerder dit weekend, afgelopen
zaterdag, was de Britse ambas
sade in de Libische hoofdstad
Tripoli het doelwit van een
woedende menigte. Er werden
brandbommen naar het ge
bouw geworpen, maar er zijn
geen slachtoffers gevallen en
de schade was gering. De aan
val op de ambassade wordt ge
zien als een reactie op de uit
wijzing door Groot-Brittannië,
van de Libiër Musa Kusa. Hij
was het hoofd van de Libische
diplomatieke missie in Lon
den. Zij uitwijzing geschiedde
op grond van de instemming
die hij had getoond met de
moordaanslagen op in Londen
wonende Libiërs. Musa Kusa
was niet erg onder de indruk
van zijn uitwijzing en zwoer,
dat de naar schatting 100 Libi
sche vluchtelingen in Groot-
Brittannië zullen worden ge
dood. Tevens waarschuwde hij
de Britse regering ervoor, dat
kolonel Gadaffi mogelijk de
IRA zal gaan voorzien van
geld en wapens.
Einde aan gijzeling in Milaan
MILAAN De gemaskerde bandieten die vrijdagavond oor
spronkelijk 36 mensen in gijzeling hadden in een bankgebouw
in het centrum van Milaan, hebben zich zaterdagochtend aan de
politie overgegeven, na vrijlating van de overgebleven 21 gijze-
Bruiloft bij
Kennedy's
Ondanks alle drukte
die de strijd om de
Democratische kan
didatuur voor de
presidentsverkiezin
gen met zich mee
brengt, zag senator
Edward Kenndy af
gelopen zaterdag
kans om aanwezig
te zijn op de bruiloft
van zijn nichtje
Courtney Kennedy.
Zij is een van de
dochters van de in
1968 vermoorde
Robert Kennedy.
[ARSCHAU De vertegenwoordiger van het Amerikaan-
[tersbureau Associated Press (AP) in de Poolse hoofd-
1 Warschau heeft een rapport in handen gekregen, waar-
Imeer dan honderd Poolse intellectuelen, onder wie leden
|n de Communistische Partij, zich hebben uitgesproken
or meer vrijheden en hervormingen binnen de Poolse re-
ring en de partij.
t rapport is opgesteld door vier journalisten, die met kunste-
ars, schrijvers en andere intellectuelen hebben gesproken
er hoe de situatie in Polen kan worden verbeterd. Algemeen
eek men voorstander van een democratisering van het huidige
»lse systeem. Verder wil men een verdergaande scheiding
ssen partij en regering. Daarnaast pleiten de intellectuelen
ilijl or afschaffing van de discriminatie van de katholieke kerk en
i al findiging van de censuur.
tien
n* ASHINGTON Duizenden
r if nssische arbeiders in de au-
bij" mobielindustrie hebben vo-
maand wilde stakingen
rei :houden uit protest tegen de
tthte voedselvoorziening.
Washington Post meldde
ien it afgelopen zaterdag.
1 een artikel uit Moskou
leidde het blad van onofficië-
zijde te hebben vernomen,
er mogelijk meer dan
•ui' ttO.OOO arbeiders betrokken
zijn geweest bij de ongeëve
naarde stakingen bij de auto
mobielfabriek Togliatti en de
auto- en vrachtautofabriek in
Gorki, twee steden in midden-
Rusland.
De protesten eindigden nadat
de autoriteiten hadden gezorgd
voor vers voedsel en andere
benodigdheden voor de indu
striecomplexen, aldus de Was
hington Post.
Unhang Anderson groeit
ejft IÉW YORK Volgens een opiniepeiling van het Ameri-
aanse weekblad Newsweek is er een gestage groei van de
anhang van John Anderson, de onafhankelijke Ameri-
?anse presidentskandidaat.
M het laatste onderzoek van het weekblad blijkt, dat Anderson
Me verkiezingen kan rekenen op bijna 20 procent van de
tanmen, terwijl Carter 36 procent en Reagan 40 procent van de
tezers achter zich weet. Andere onderzoeken hebben er de
Ktste weken al op gewezen, dat de aanhang van Anderson tot
'im boven de 20 procent kan toenemen.
Spanje wil in
'81 in NAVO
MADRID Spanje zal, on
der bepaalde voorwaarden,
in 1981 het lidmaatschap
aanvragen van de NAVO.
De Spaanse minister van
buitenlandse zaken, Oreja,
heeft dit gisteren in Madrid
verklaard. Volgend jaar zal
ook het verdrag tussen
Spanje en de Verenigde Sta
ten over de Amerikaanse ba
ses in Spanje worden ver
nieuwd.
Tot de voorwaarden die Span
je aan de toetreding tot de
NAVO wil stellen, hoort de
garantie dat er vooruitgang zal
worden geboekt in de bespre
kingen over het Spaanse lid
maatschap van de EG én in de
onderhandelingen met Groot-
Brittannië over de Spaanse
souvereiniteit over Gibralter.
Op 25 juni, wanneer president
Carter een bezoek brengt aan
Spanje, zal het lidmaatschap
van de NAVO worden bespro
ken.
SAN SALVADOR Onbe
kenden hebben zaterdag een
Italiaanse priester doodgescho
ten, terwijl hij de mis opdroeg
in een kerk in San Juan No-
nualco, op 40 km van San Sal
vador, de hoofdstad van de
Middenamerikaanse republiek
El Salvador. De 70-jarige Cos-
me Spezzoto, die al 27 jaar als
franciscaan in El Salvador
werkte, was de zevende pries
ter die sinds 1977 het leven
liet. Eind maart schoten gewa
pende mannen aartsbisschop
Oscar Romero dood.
ADVERTENTIE
Donkere tabakken. Uitgekiende samenstelling. Mooi lang
gesneden. Praktisch zonder gruis. Prettig van geur en pittig
van smaak zonder scherp te zijn Zouden er daarom elke
week een paar zwareshag-rokers opBrandaris overstappen?
Tegenstanders
van het apar
theidsregiem in
Zuid-Afrika hiel
den gisteren een
demonstratie voor
de Zuidafrikaan8e
ambassade in Den
Haag. Er werd bo
vendien een ge
denkteken onthuld
ter nagedachtenis
aan de slachtof
fers wen Soweto.
In de 7uidafrikaan-
«e "oorstad zelf
werd gisteren door
de politie op hard
handige wijze een
eind gemaakt aan
een vreedzame
gebedsbijeen
komst van 300 stu
denten, omdat ze
in strijd was met
het verbod op sa
menscholingen.
Bij demonstraties
van zwarten in een
voorstad van
Kaapstad werd
een politieman ge
dood.
JOHANNESBURG Van
daag precies vier jaar geleden
braken in de zwarte Zuidafri-
kaanse voorstad van Johan
nesburg, Soweto ernstige on
lusten uit, die oversloegen
naar andere zwarte voorste
den en uiteindelijk aan 600
mensen het leven kostten. De
opstand werd neergeslagen,
maar het verzet tégen de
apartheidspolitiek nam toe
zonder dat dit heeft geleid tot
verandering van het regerings
beleid. Vier jaar later heeft de
boosheid van de zwarte bevol
king opnieuw een hoogtepunt
bereikt.
Het is de vraag of de bewoners van de over
bevolkte zwarte voorstad van Johannesburg
tevreden zijn met de regeringsbelofte dat
spoedig een elektriciteitsnet wordt aangelegd
en zij de kans krijgen zelf hun vertegenwoor
digers voor de gemeenteraad te kiezen. Het is
ook de vraag of de mensen, die dertig jaar
niets anders gehoord hebben dan dat ze tijde
lijke bewoners waren van de stad nu genoe
gen nemen met het besluit van de regering
dat ze voor 99 jaar hun land in pacht kunnen
krijgen.
De blanke bevolking en de Zuidafrikaanse
regeringsfunctionarissen mogen dan hopen
dat de moeizaam met de bevolking van So
weto overeengekomen concessies van de af
gelopen vier jaar voldoende zijn, onder de
Afrikanen overheerst een andere mening.
Volgens hen is Soweto solidair met de rest
van het land. Soweto houdt zich rustig, niet
zozeer uit een gebrek aan sympathie met de
boycots en stakingen elders in het land alswel
omdat de politiecontrole is verscherpt en de
bevolking van Soweto wil wachten tot er een
oplossing is gevonden voor de grote menings
verschillen die de voorstad nu nog verdeeld
houden.
Dat het grootste deel van de kranten lezende
bevolking van Soweto achter het Afrikaans
nationalisme staat, is nauwelijks aan twijfel
onderhevig. Een ieder die hier na vijf jaar te
rugkeert, staat te kijken van de toon die de
zwarte pers aanslaat. De verkiezingsoverwin
ning van Robert Mugabe in Zimbabwe is nog
steeds een dagelijks terugkerend item. Op de
binnenpagina staat een brief afgedrukt waar
in uitvoerig wordt ingegaan op een nieuwe
fase van de campagne om de voormalige lei
der van het Afrikaans Nationaal Congres,
Nelson Mandela, die inmiddels 16 jaar gevan
gen zit, vrij te krijgen. „Mandela kan vrede
brengen in dit land", aldus de briefschrijver.
Zwelakhe Sisulu schrijft dagelijks een co
lumn in The Sunday Post. Toen hij 11 jaar
oud was, werd zijn vader, Walter Sisulu, sa
men met Mandela gevangen gezet op Robbe
neiland. Zwelakhe Sisulu die, afgezien van
een kort bezoek begin dit jaar, 16 jaar lang
geen contact heeft gehad met zijn vader,
heeft alle reden om militant te zijn. Maar hij
zegt dat zijn kwaadheid niet uitzonderlijk is.
„Andere slachtoffers van het systeem zijn mi
litanter, maar ze hebben niet zo'n beroemde
naam. De onlusten van 1976 betekenden een
keerpunt vanwege de wreedheid waaraan de
zwarte gemeenschap werd blootgesteld."
Tolerant
Vergeleken met Rhodesië onder Ian Smith,
waar het bij de wet verboden was om namen
van nationalistische leiders af te drukken en
waar het Afrikaanse nationalisme werd ge
weerd uit de pers, is Zuid-Afrika ongelooflijk
tolerant. Volgens Sisulu betekent dit niet dat
er in Zuid-Afrika een liberaler beleid wordt
gevoerd. „Onder Ian Smith was er geen blan
ke oppositie. Wij hebben die nog wel en hier
is de oppositie goed vertegenwoordigd bij de
pers, hoewel ik denk dat ook hier de polarisa
tie grotere vormen gaat aannemen".
Begin deze maand heeft de Zuidafrikaanse
regering laten weten dat de nieuwe politie
wet verbiedt om zonder toestemming namen
van gevangenen in de kranten af te drukken.
De onafhankelijkheid van Zimbabwe wordt
doorlopend als reden aangevoerd voor de
nieuwe golf van onrust. „De mensen kijken
naar Zimbabwe en zien dat er met geweld
iets bereikt kan worden", aldus Sisulu. „Na
de rellen van 1976 hing er een wanhoopstem-
ming in Soweto, maar na de verkiezingsover
winning van Mugabe heeft optimisme de
overhand", zegt Fanyana Mazibuko, secreta
ris van het actiecomité van onderwijzers uit
Soweto.
en nieuwe manier
Oude
Volgens Mazibuko is Soweto verdeeld tussen
wat hij noemt de „oude en de nieuwe ma
nier". De nieuwe manier wordt bepleit door
een betrekkelijk klein groepje mensen die
grote invloed hebben, vooral nu hun opvat
tingen aan geloofwaardigheid hebben gewon
nen na de guerrilla-oorlog in Zimbabwe. Zij
waarschuwen de studenten zich niet meer
ongewapend op straat te begeven zoals in 1976
en verschaffen hun „wapens" om tegen de
politie te gebruiken. Dit is de reden dat het
tot nu toe zo betrekkelijk rustig is gebleven
in Soweto, hoewel de situatie in de rest van
het land uiterst explosief is, omdat men daar
nog op de ouderwetse manier heeft geprotes
teerd met als gevolg dat verschillende de
monstranten door de politie zijn neergescho
ten.
Maar ook in Soweto zijn nog velen voorstan-
dér van vreedzame demonstraties en boycots.
Zij menen dat de politie niet meer zo vlug het
wapen trekt als in het verleden. Dit zijn de
twee verschillende stromingen in Soweto en
niemand kan voorspellen hoe Soweto zal rea
geren als ook hier de emmer overloopt.
Politiek bewust
Er zit een nieuwe politiek bewuste generatie
tieners op school. Van de scholieren die be
trokken waren bij de onlusten in 1976 zijn
tientallen vermoord; honderden zijn naar het
buitenland gevlucht om door de bevrijdings
bewegingen aldaar te worden opgeleid. Velen
die zich na afloop van de onderwijzersstaking
weer lieten inschrijven, werd de toegang tot
de scholen ontzegd.
„Het wordt steeds moeilijker om de discipline
op school te handhaven. De onderwijzers boe
zemen nauwelijks ontzag meer in", aldus Ma
zibuko.
Mazibuko zegt dat hij probeert de toenemen
de hang naar geweld onder de scholieren te
beknotten. Hij is ervan overtuigd dat de vrij
lating van Afrikaanse leiders zoals Mandeïa
■en een bereidheid van de regering om met
hen op basis van gelijkheid te onderhandelen
tijdens de komende grondwettelijke hervor
mingen „onmiddellijk stoom van de ketel zou
halen". De blanken hebben andere opvattin
gen over verandering dan de zwarten. De
verwachtingen van de zwarten zijn hoog ge
spannen en de blanken moeten aan hun wen
sen tegemoet komen. „Maar ik denk niet dat
de voorstanders van geweld reeds het stadi
um hebben bereikt dat ze niet meer terug
kunnen. Ook in Zimbabwe waar de strijd al
veel grotere vormen had aangenomen dan
hier, bleek het mogelijk dat de zwarte leiders
samen met de blanken om de tafel gingen zit
ten. Dat moet hier toch ook mogelijk zijn".
Het alternatief, zo voorspelt hij, luidt het be
gin van het einde in. „Naarmate de mensen
politiek bewuster worden, volgen de uitbar
stingen elkaar steeds sneller op. De voorstan
ders van een gewapende strijd zullen de ko
mende achttien maanden nagaan welke mo
gelijkheden hun ter beschikking staan. Vol
gens mij zullen ze steeds meer guerrilla's het
land binnen smokkelen, die zullen proberen
een stadsguerrilla te ontketenen. Hun doel zal
niet zijn om mensen te doden, maar om hen
te dwingen te praten. Volgens Mazibuku kan
hier niets goeds uit voortkomen; het leidt er
alleen maar toe dat er over enkele jaren echt
veel doden gaan vallen.
Zwelakhe Sisulu is niet bereid over de toe
komst te speculeren. Het heden baart hem al
genoeg zorgen. „Al die kinderen in Soweto
weten hoe ze een Molotov-cocktail moeten
maken. Nu reeds zijn ze semi-guerrilla's".
JONATHAN STEELE/ THE GUARDIAN
