ewapenings-bedragen stijgen;
ntwikkelingsgeld vermindert
Russen geven
moeilijkheden in
Afghanistan toe
Surinaamse
Dremier:
egering
regeert
Oud-minister Clark in slag met Carter
XARMEREND RAPPORT VAN SIPRI
Nieuwe
aanslagen
op Libiërs
in Italië
Protest Egypte
tegen plan
nieuwe Joodse
nederzettingen
Frankfort loost giftig
afval in de Rijn
EG: aardgastarief voor
glastuinbouw tegen regels
Reagen belooft af
te treden bij seniliteit
Nieuw aanhoudingsbevel
tegen Donat-Cattin jr.
i
Vakanties in
Tsjech oslo wakij
fors duurder
NA ..VERBODEN" BEZOEK AAN IRAN
BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 12 JUNI 1980 PAGINA 11
jlEN HAAG De wereld heeft in 1979 bij-
ft 950 miljard gulden aan wapens uitgege-
i en de begrotingscijfers duiden op een
melde stijging in de naaste toekomst. De
ilitiek van de Verenigde Naties om van de
ren zeventig een decennium van ontwape-
l te maken en de vrijgekomen gelden te
den aan ontwikkelingshulp, is totaal
slukt.
Ie stijging van de militaire uitgaven heeft zich
presaersneld voortgezet en de besnoeiingen op de
kab ntwikkelingshulp zijn zonder meer onheilspel-
de gi end. De wapenhandel met de Derde Wereld is
afgelopen tien jaar explosief toegenomen.
iik< J
ïdevoi lil alles stelt het Internationaal Instituut voor
rech fredesonderzoek in Stockholm (SIPRI) in zijn
larboek over de militaire uitgaven in de we-
militaire uitgaven van de twee grootste
;htsblokken, NAVO en Warschaupact, zul-
in de toekomst een forse stijging ondergaan.
Europese NAVO-landen zullen op hun be-
rotingen voor 1980 drie pet meer voor hun de-
•nsie uittrekken. Oorsprpnkelijk zouden zij
wee un defensiebegrotingen met twee pet verho-
kafaj
efini
Wed
van ^ARAMARIBO De regering regeert en beleidsdaden
lden- wan uitsluitend van de regering uit. Regeren geschiedt ech-
rs Jtrwel in nauwe samenwerking met de Nationale Militaire
1 in piad (NMR). Daarover zijn de Surinaamse regering en de
en het volledig met elkaar eens.
\et Vaijjnjjggft premier Chin A Sen gisteren in een rede tot het Suri-
Huimse volk gezegd.
lEijdeed dit volgens hem naar aanleiding van de voortdurende
discussie over de verhouding tussen de regering en de NMR en
de plaats die de NMR binnen het Surinaamse staatsbestel moet
'wemen.
loven de regering bestaat geen enkele andere macht dan de
>ndwet", aldus de premier. In gesprekken tussen de regering
de NMR is overeengekomen dat één van de hoofdtaken van
raad zal zijn het regeringsbeleid te ondersteunen en te be-
ichtigen.
e NMR heeft in de hoedanigheid van hoedster van de Suri-
j «amse revolutie een controlerende taak, die ip overleg met mij
g.Jal worden uitgevoerd", aldus de Surinaamse premier, die be-
'joot met te zeggen dat de NMR volledig achter het regeringsbe-
staat, zoals dat is uitgelegd in de regeringsverklaring.
gen. In de VS is deze stijging hoger: van twee
naar vier pet en in de Sovjet-Unie wordt dit,
tenzij dit land zich houdt aan de nog niet gera
tificeerde afspraken van van SALT-2, 4,5 pet.
SIPRI meent veel steun te kunnen vinden voor
de stelling, dat militaire uitgaven ten koste
gaan van de investeringen. Daarom gaan ver
snelde militaire uitgaven gepaard aan een lage
re economische groei op langere termijn. Het
beslag op de schaarse middelen is te groot en
het is niet eenvoudig om te bezuinigen op on
derwijs, gezondheidszorg en de particuliere in
komens. De investeringen in de overige secto
ren worden zodoende aangetast.
De wapenhandel in de wereld heeft zich in de
jaren zeventig enorm uitgebreid. In geld uitge
drukt is de wapenhandel een van de snelst
groeiende sectoren van de wereldeconomie. De
spreiding van conventionele wapenen was in
de afgelopen tien jaar vier maal zo groot als die
in de jaren zestig. De Verenigde Staten, Europa
en de Sovjet-Unie zijn de zwaarst bewapende
gebieden in de wereld. Tweederde van de han
del in zware wapens gaat van deze gebieden
naar landen van de Derde Wereld. Deze landen
blijken, volgens SIPRI vooral behoefte te heb
ben aan wapensystemen, die gemakkelijk ge
bruikt kunnen worden tegen opstandelingen.
SIPRI zegt, dat de ontwikkeling van de arme
landen sterk wordt vertraagd door de grote be
dragen die aan wapens worden uitgegeven. Om
een verandering in de huidige internationale
economische orde tot stand te brengen een
grote wens van de ontwikkelingslanden is
ook ontwapening nodig.
De Verenigde Staten zijn met een aandeel van
43 pet de grootste exporteur van zware wapens,
naar de Derde Wereld. De Sovjet-Unie neemt
27 pet voor haar rekening. Frankrijks aandeel
is flink toegenomen, als gevolg van een zeer ag-
gressief verkoopbeleid en neemt de derde
plaats in met tien pet. Italië steeg met een ge
lijksoortige aanpak naar de vierde plaats.
Nederland neemt op de lijst van exporteurs van
zware wapenen naar de Derde Wereld de ne
gende plaats in. Deze hoge plaats is te wijten
aan de export van de Fokker F-27 en de Fok
ker F-28. De Nederlandse overheid vindt, dat.
dit niet de uitvoer van dodelijke wapens be
treft, maar SIPRI is van mening dat deze ex
port toch bijdraagt tot de wereldomvattende
militarisering. Overigens wordt opgemerkt, dat
Nederland en Groot-Brittannië de twee enige
landen zijn waar kritische geluiden worden ge
hoord over de wapenexport, maar geconsta
teerd wordt ook, dat economische redenen het
beleid bepalen. Het Nederlandse ministerie van
defensie heeft nu ook een klein verkoopbureau.
De grootste wapenexporteurs van de landen
van de Derde Wereld zijn Israël en Brazilië, ge
volgd door Zuid-Afrika, Iran en Jordanië.
Volgens Sipri ligt de oplossing hoe de versprei
ding van kernwapens tegen te gaan, niet op
technisch maar op politiek vlak. Een aantal
landen heeft het non-proliferatieverdrag niet
getekend. Voorts is het niet mogelijk om te ver
hinderen dat bepaalde landen aan brandstof
komen voor de aanmaak van kernwapens.
Het Nederlandse Instituut voor Vredesvraag
stukken heeft van het SIPRI-jaarboek een ver
korte Nederlandse versie gemaakt met als titel
„Wapenfeiten 1980".
Hetl
hei
eei
IOOSENDAAL De op
brengst van het vorig jaar in
Roosendaal gehouden Uni-
tef-kindergala is verdwenen.
Afspraak was dat de recette
'in het gala, waarin de
3 roc e jnerikaanse komiek
lanny Kaye de hoofdgast
vis, in zijn geheel naar Uni-
ef zou gaan, maar deze VN-
nisatie heeft niets ont-
pbrengst
\]nicef-gala
verdwenen
Ie betrokkenen zeggen niet te
'eten waar het geld het
aat om 37.500 gulden is
ebleven. De meesten nemen
dat de inmiddels failliet
9H egane organisator van het
Mi tenement de centen heeft la-
n verdwijnen. Deze organi-
itor, die inmiddels in België
'oont, ontkent dit echter. Uit
en inmiddels op gang gezet
nderzoek blijkt dat de organi-
'tie van het Unicef-gala ad
eren linistratief zeer slecht gere-
ver- old was. Zo is er bijvoorbeeld
der- !en contract te vinden tussen
niet 'nicef en de organisator,
hter
Tindemans
;een kandidaat
RUSSEL Leo Tindemans.
s 'oorzitter van de Belgische
>liik ontkend dat hij
andidaat zou zijn voor het
rzitterschap van de EG-
imissie. Zijn partij heeft
iem gevraagd haar leider te
•lijven.
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll lllll lllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII
Britse
troepen
naar
Hebriden
LONDEN De
Britse regering
heeft gistermiddag
in het Lagerhuis be
kendgemaakt dat
een compagnie ma
riniers naar de
hoofdstad Vila van
de Nieuwe Hebri
den, een eilanden
groep in de Stille
Oceaan, zal worden
gezonden.
Frankrijk, dat samen
met Engeland de ver
antwoordelijkheid
draagt voor dit enige
condominium (een
gebied waarover een
gemeenschappelijke
soevereiniteit wórdt
uitgeoefend) ter we
reld, heeft al een con
tingent politie van
Noumea in Nieuw
Caledonië naar Vila
gestuurd.
Op de de eilanden
dreigt een burgeroor
log
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllflllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
MOSKOU, WASHINGTON „De Sovjetlei
ders beginnen nu tegenover hun eigen land
toe te geven dat de Russische interventie op
veel verzet stuit". Dit zei de Amerikaanse
woordvoerder Hodding Carter gisteren. Hij
verwees naar een uitzending van de Russi
sche televisie, eerder deze week, waarin mel
ding werd gemaakt van stakingsoproepen
tegen het bewind van president Babrak Kar-
mal. Weliswaar wijten de Russische berich
ten de moeilijkheden aan provocateurs,
maar tegelijkertijd maken ze duidelijk dat
er moeilijkheden zijn, aldus de woordvoer
der.
Afghaanse steden Herat en Kandahar. Troepenver-
plaatsingen van het Rode leger zijn kennelijk noodza
kelijk geworden om het verzet de kop in te drukken.
Hodding Carter achtte het mogelijk dat de Sovjet-Unie
troepenversterkingen naar Afghanistan heeft gestuurd,
maar de Amerikaanse schatting van dè sterkte van het
Rode Leger in Afghanistan blijft onveranderd op 85.000
man. Officiële kringen in Washington vermoeden dat
het Kremlin een krachtdadiger optreden tegen de Af
ghaanse guerrillastrijders misschien uitstelt tot na de
Olympische Spelen.
Berichten van westerse diplomaten in Afghanistan ma
ken melding van een stroom grote transportvliegtuigen,
die dagelijks meer dan tien landingen op het vliegveld
van Kaboel uitvoeren. Het materieel wordt onder meer
gebruikt om de hoofdstad Kaboel te verdedigen tegen
de aanvallen van de Afghaanse verzetsstrijders. Ook
melden de diplomaten dat de bevolking in Kaboel fel
blijft protesteren tegen de Russen in de stad. Er worden
in de stad zitdemonstraties gehouden. Ook verzet men
zich tegen de ronselcampagnes. Jongeren onder de 21
die weigeren dienst te nemen worden voor de krijgs
daad gedaagd.
Afgezien van de stijgende impopulariteit van de Russi
sche troepen en de steeds effectievere taktieken van de
opstandelingen heeft het regiem van Babrak Karmal
tevens te maken met een groeiende en bloedige twees
palt binnen zijn eigen Khalq (volks-) partij. Twee par
tijleden van de zogenaamde Khalqi-vleugel binnen de
partij werden dezer dagen om het.leven gebracht omdat
zij zich tegen Karmal hadden verzet. Waarnemers
merkten op dat belangrijke leiders van de Khalqi-vleu
gel buiten Kaboel verbleven toen begin deze week de
executies van aanhangers en verwanten van Amin be
kend werden gemaakt.
ROME Enkele uren na het verlopen
van het ultimatum van de Libische
leider Gadaffi tot terugkeer van in
het buitenland verblijvende Libiërs
naar hun vaderland, zijn in Italië
twee aanslagen op Libiërs gepleegd.
Hierbij raakte in Rome een man ge
wond en kwam in Milaan een Libiër
om het leven.
In een interview met het Italiaanse blad „Pano
rama", had Gadaffi onlangs gedreigd alle Li
biërs die niet naar hun land terug willen keren
te zullen laten elimineren.
Zogenaamde „Revolutionaire comités" hadden
al eerder de jacht geopend op in het buitenland
verblijvende landgenoten. In Rome, Bonn, Lon
den, Athene 'en Beiroet zijn de afgelopen we
ken negen Libiërs om het leven gekomen. In
de meeste gevallen ging het om zakenlieden.
In Libië zelf worden negen Belgen en tvyee
Fransen vastgehouden, nadat* de bedrijven
waarvoor zijn werkten failliet waren gegaan.
De bedrijven waren betrokken bij wegenaanleg
en zouden nog een belastingschuld hebben.
Vanuit Brussel is inmiddels geld naar Tripoli
overgemaakt, zodat men spoedig de vrijlating
van het elftal verwacht.
Ringoen Barbara
Voormalige Beattle Ringo Starr (rechts) en actrice Barbara Bach
hebben, naar verluidt, trouwplannen. Ringo is 39 en Barbara 33
jaar. Zij konden geen van beiden voor commentaar bereikt wor
den.
CAIRO Egypte heeft de Israëlische premier Be
gin gisteren veroordeeld voor diens verklaring, dat
er in de bezette gebieden neg een tiental nederzet
tingen zal worden gebouwd. Deze kwestie zou vol
gens een verklaring in Cairo moeten worden toege
voegd aan de agenda voor de onderhandelingen
over Palestijns zelfbestuur, die binnenkort in Was
hington zullen worden hervat
De Egyptische regering beschuldigde premier Begin ervan ob
stakels te plaatsen op de weg naar een rechtvaardige en allesom
vattende vrede voor het Midden-Oosten. Ook in dè Verenigde
Staten is tegen de plannen van de Israëlische regering geprotes
teerd.
FRANKFORT Volgens het Westduitse blad Frankfurter
Rundschau wordt door de stad Frankfort al jaren dagelijks meer
dan 7000 kubieke meter giftig chemisch riollafval in de rivier de
Main gestort. Deze rivier mondt uit in de Rijn. De lozingen, die
door het gemeentebestuur als „ongevaarlijk" worden omschre
ven zijn het gevolg van het feit dat de zuiveringsinstallaties van
de stad verouderd zijn. Volgens het blad zal pas in de loop van
volgend jaar een installatie gebouwd worden die het giftige af
val uit de rivier zal houden. Het gemeentebestuur heeft in af
wachting daarvan tussen maatregelen voorgesteld die door mi
lieudeskundigen als volstrekt onvoldoende worden gekarakteri
seerd.
BRUSSEL De met het oog op de verhoogde olieprijzen
speciale tarieven die in Nederland worden berekend voor de
levering van aardgas aan de glastuinbouw geeft de kwekers
in dat land voordelen die in strijd zijn met de regels van de
gemeenschappelijke markt in Europa.
Dit is de conclusie van een gisteren in Brussel vrijgegeven rap
port van de EG-commissie, het dagelijks bestuur van de EG. De
commissie heeft het rapport samengesteld op verzoek van de
EG-ministerraad. Het behandelt de concurrentie-ongelijkheid
die wordt veroorzaakt door verschillen in de prijs van energie
voor de glastuinbouw in de negen lidstaten.
NEW YORK Ronald Reagan heeft meegedeeld dat hij
als hij tot president van de V.S. gekozen wordt, hij zich re
gelmatig medisch zal laten onderzoeken en zal aftreden als
er ernstige aanwijzingen voor seniliteit aanwezig blijken te
zijn. Dit heeft de New York Times gisteren gemeld.
„Als ik president zou zijn en enigerlei het gevoel zou hebben dat
mijn vermogens vóór het aanbreken van een tweede termijn
verminderd zijn, zou ik heengaan", aldus de 69-jarige Reagan,
die zeker kan zijn van de Republikeinse kandidatuur voor de
presidentsverkiezingen. Hij zei nog net zo alert te zijn als twintig
jaar geleden. Hij is niet vergeetachtig, hij heeft geen last van
„depressieve" periodes en heeft zich „nog nooit zo goed gevoeld
ROME In Turijn is een nieuw aanhoudingsbevel uitge
vaardigd tegen Marco Donat-Cattin, de zoon van Carlo Do
nat-Cattin die inmiddels ontslag heeft genomen als onder
secretaris-generaal van de Italiaanse christen-democrati
sche partij. Dit is gisteren in justitiële kringen vernomen.
De rechter van instructie zou tot de overtuiging zijn gekomen,
dat de 27-jarige Marco heeft deelgenomen aan de moord op de
Milanese rechter Emilio Alessandrini, die op 29 januari 1979
werd vermoord toen hij op weg was naar zijn bureau. Het nieu-<
we aanhoudingsbevel tegen Marco Donat-Cattin is Uitgevaar
digd, terwijl in het parlement handtekeningen worden verza
meld tegen de christen-democratische premier Francesco Cossi-
ga. Deze wordt ervan verdacht Carlo Donat-Cattin te hebben
gewaarschuwd dat zijn zoon werd gezocht.
'«•jfENEN De
choslowaakse
•riteiten heb-
gisteren be-
J endgemaakt, dat
aar ij de Amerikaan-
:oos e dollar als om-
orst «keningsmunt
oor verplichte
de [etalingen in har-
e, valuta door
uitenlanders
'oor de Westduit-
6 mark hebben
^rvangen.
oorheen moesten
'fö ^ten die Tsje-
■yj noslowakije be-
ochten voor elke
iun 'ag dat zij in het
[nd wilden ver-
f'jven 10 dollar
f»19,30 gulden) of
ood
tol ie
hetzelfde bedrag in
een andere wester
se munteenheid
omwisselen. Oos
tenrijkse reisorga
nisaties zijn er door
de Oostenrijkse
ambassade in
Praag van verwit
tigd dat buiten
landse toeristen
met ingang van 11
juni per dag een
bedrag van 25
mark (27,44 gul
den) moeten uitge
ven. Voor kinde
ren tot zes jaar is
deze bepaling niet
van toepassing, ter
wijl kinderen van
zeven tot en met 14
jaar „half geld" be
talen.
PARIJS De vroegere Amerikaanse
minister van justitie, Ramsey Clark,
heeft president Carter er woensdag
van beschuldigd te pogen een soort
„Big-Brother" regering te creëren,
door zijn voorkeur te geven aan ge
rechtelijke vervolging van Amerika
nen die zijn verbod op reizen naar
Iran negeren. „Carter schijnt met gro
te stappen naar 1984 te wUlen", aldus
Clark, die daarmee verwees naar het
klassieke werk „1984" van George Or
well, waarin deze een beschrijving
geeft van een systeem, waarin de
overheid doordringt in elk facet van
het leven.
Clark en negen andere Amerikanen, die onder
zijn leiding vorige week als delegatie naar Iran
gingen, lopen elk de kans veroordeeld te wor
den tot een gevangenisstraf van tien jaar en
een boete van 50.000 dollar wegens het negeren
van het reisverbod dat Carter uitvaardigde
vlak voor de mislukte poging tot ontzetting van
de Amerikaanse gijzelaars in Iran. Carter gaf
deze week te kennen geneigd te zijn Clark te
laten vervolgen omdat hij naar Teheran was
gereisd. Daar woonde hij een door de Iraanse
regering georganiseerde conferentie bij over de
steun van Washington aan de verdreven Pahle-
vi-dynastie. Na zijn aankomst in Parijs, zondag,
verklaarde Clark dat de Verenigde Staten offi
cieel hun verontschuldigingen aan Iran zouden
moeten aanbieden vanwege de steun die zij in
het verleden aan de sjah gaven als middel om
de vrijlating van de 53 gijzelaars te bewerkstel
ligen.
D} ex-minister, die een der eersten was die het
nieuwe Iraanse bewind na de val van de sjah
steun toezegde, zei dat het reisverbod van Car
ter naar zijn oordeel verkeerd is. „Amerikanen
verwachten vrijheid", zo zei Clark. „Welke
vrije mensen zullen een regering steunen, die
ze laat weten dat je niet vrij kunt spreken, an
deren niet kunt ontmoeten, je niet kunt rei
zen".
Clark was minister van justitie van 1967 tot
1969 onder president Johnson. Hij is voorne
mens zaterdag naar de Verenigde Staten terug
te keren en verbleef gisteren nog voor een par
ticulier bezoek aan Parijs.