A.mateur-architect ontwerpt opzienbarend huizenplan Nederland is een slecht land voor uitvinders \.ndré Verlinden: „Een jarenlange roddel- ;ampagne heeft me grondig gesloopt Nederlands oudste Chinees ingenomen met nieuw kookboek OUDE TIMMERMAN" DAAN KAPER BRENGT BOUWMARKT IN REP EN ROER REIZEN ONDER BELGISCHE PARAPLU IR. HOROWITZ, VADER VAN DE PHILISHAVE: BINNENLAND LEIDSE COURANT MAANDAG 9 JUNI 1980 PAGINA 7 ECHT „We horen van een aan- groeperingen in ons land wel, dat slechte ontwikkelingen in de w vooral de schuld zijn van een lend regeringsbeleid. Zolang ons 'k in meerderheid het geld liever *t aan vakanties, autorijden andere consumptiegoederen dan ian wonen, heeft een regering wei- Ug speelruimte. Als een vakbewe- rtng het huurbeleid een rol laat spe len in de loonpolitiek, mag zij niet ^opperen als het dan een keer zuur pat opbreken. Daarom willen we dds niet bezighouden met de schuld vraag. Wij doen liever een beschei den poging om een bijdrage tot een oplossing te leveren. Daarom presen teren wij hierbij aan het Nederland- t volk een voorbeeld van goedkope roningen. Deze woningen zijn ont- rorpen door één van onze leden, )aan Kaper uit Amsterdam. man met enorme ervaring in alle acetten van het bouwgebeuren. Hij kans gezien om een model te ont- ïerwoningen, en een voor inval angepaste woning, die aan alle voor- :hriften en wenken voldoen. Het zijn per ruime woningen die, zo men dat ril, ook van buiten er fraai uitzien. Als een aantal blokken of buurtjes jan deze woningen wil bouwen, kan VAKMAN zoveel variaties maken dat elke heid van het tachtigjarig bestaan van die bond op 5 juni, deze woorden uit sprak. Goedkoper bouwen? Hoe dan? Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening jhr drs P.A.C. Beelaerts van Blokland, als eregast in .de zaal, reageerde onmiddellijk: „Als mij een concreet plan voorgelegd zou worden-voor een project van deze wo ningen, ben ik graag bereid mijn amb tenaren daaraan met voorrang te laten meewerken, voor wat betreft de afhan deling van de subsidie-aanvrage. Ik zou willen opmerken dat hier een loffelijk initatief genomen is, dat verdient ook in andere kringen te worden opgepakt. Dit ontwerp is toch wel een uitdaging aan onze architecten, ook zelf nog meer dan voorheen met voorstellen te ko men voor de bouw van een kwalitatief goede woning tegen betaalbare kosten." Daan Kaper, 66, is geen architect. Hij is een inmiddels gepensioneerd bouwvak ker, die de praktijk van het bouwen van haver tot gort kent. Begonnen als timmerman in de bouw, nadat er door de crisisjaren een streep door zijn HBS- opleiding was gehaald, werd hij uit voerder, hoofduitvoerder, calculator en tarief-calculator, en haalde ondertussen ook nog even het aannemersdiploma en deed de avond-HTS. er zijn fantasie in kan botvie- zonder allerlei duurmakende frat- >n. Er kan worden gekozen voor plat- daken, gewone schuine kappen of »lfs gebroken kappen. Desondanks is e prijs voor begrippen van vandaag rg laat, gemiddeld komen de huren an deze woningen te liggen tussen de en 350 gulden, afhankelijk van de Irondprijs." TÏRBAZING Ien golf van verbazing ging door de aal van het Jaarbeurscongrescentrum a Utrecht, toen de voorzitter van de lout- en Bouwbond CNV, D. van Com- ^née tijdens het congres ter gelegen- Zelf noemt hij zich het liefst: „een oude timmerman", die wel 500 bazen gehad heeft in zijn leven. De praktijk heeft hem geleerd dat bouwen heus wel an ders kan, beter en toch goedkoper. Het heeft hem zijn hele leven achtervolgd. Al in 1956 kwam hij met ontwerpen voor goedkope huizen. Toen kreeg hij niet de medewerking die hij nu krijgt. Kin zijn kleine, oude woning in het Amsterdamse tuindorp Oostzaan ver telt hij erover: „De tijd was toen eigen lijk precies hetzelfde als nu. Met dezelf de problemen. Er werden alleen maar huizen gebouwd voor de middengroe pen, waar het meest aan werd ver diend. De huizen kostten toen zo'n 15.000 tot 18.000 gulden. Nu kosten ze 300.000 gulden en net als toen zijn ze niet te betalen. Een mannetje en een vrouwtje, als die samen hard werken en niet eens tweemaal modaal verdie nen, kunnen toch geen huis van 3 ton kopen? Ik heb toen contact met een aannemer gezocht in Heerhugowaard. Hij wilde ze wel bouwen, maar toen puntje bij paaltje kwam, verdiende ik er niets aan. Ik had alles klaar, alle tekeningen, ik had zelfs maquettes gemaakt. Die heb ik toen zo in elkaar geslagen. PROBLEEM Nu staan we voor hetzelfde. De huur prijzen zijn niet meer te betalen. Wat hebben we geprobeerd te bereiken sa men met de Hout- en Bouwbond met dit ontwerp voor deze goedkope hui zen? Al die mensen, die eigenlijk in veel te grote woningen wonen, en die het zat zijn om al die kamertjes schoon te maken, de kans te geven te verhui zen naar goedkopere, kleinere huizen. Daarom heb ik ook twee- en drieka merwoningen ontworpen in twee woonlagen, de onderste met een tuin, de bovenste met een balcon van 5 me ter. En dat is dan voor de mensen die te lui zijn om een tuintje te onderhouden. Wat het geheim is van mijn woningen, waarom ik wel goedkoop kan bouwen en een ander niet? Daar stonden ze op het ministerie ook verstomd van. Ik kan mijn geheim nog niet kwijt. De mensen zullen het wel zien, als die wo ningen gebouwd worden. Maar één ding kan ik wel zeggen: het is voor een heel groot deel een straffe organisatie, manuren besparen, en daarnaast een uitgekiende constructie. Ik gebruik de beste materialen. Ik gebruik dezelfde materialen als de anderen. Waarom die anderen dan niet goedkoper kunnen bouwen? Dat zit in kleinigheden. Kijk, ik zal een voorbeeld geven. Een aanne mer bestelt bij een keukenfabrikant 1000 keukens. Bij een aantal onderbre ken de achterkanten van de keuken kastjes. Er wordt getelefoneerd, en na vele dagen komt er een grote 18-tonner voorrijden met een heel klein pakje, waarin die achterkanten zouden moe ten zitten. En dat zijn nog de verkeerde die er in zitten. Wat is het gevolg? ue loodgieter kan niet verder, want de timmerman kan de kastjes niet zetten. Hoeveel uren kost dat niet extra. Naar i mijn idee en volgens mijn schema kan iedereen geld verdienen, prettig wer ken en op tijd afleveren. Ik ben te lang zelf tarief-calculator geweest om niet te weten, waar juist de kneepjes van het goedkoop bouwen zitten. De anderen bouwen met allerlei hoekjes en gaatjes, die moet je eruit laten, dat kost alleen maar geld. Het is bij elkaar een com plex van zaken, die op een gegeven moment in de juiste volgorde op de juiste plaats moeten worden gezet. En dat gebeurt in mijn ontwerp. Het gaat om de manier waarop de de boel orga niseert. Vanaf het tekenbord tot het moment dat de sleutel in de handen van de bewoners wordt gedrukt." WACHTRKAMER Daan Kaper's telefoon staat geen ogen blik stil. Hij wordt gebeld door grote fi nanciers, door gemeentebesturen, door woningcooperaties. Hij noteert voorlo pig alleen de namen van de gegadigden maar, en stuurt ze door naar de Hout en Bouwbond van het CNV. „Ik zet ze in de wachtkamer", zegt hij. Het idee goedkoper te bouwen lokt iedereen. Ie dereen? Zullen er niet velen met minis ter Beelaerts zeggen: ik heb grote waar dering voor het ontwerp. Goedkoper bouwen zoals dit ontwerp mogelijk maakt zou echter wel consequenties hebben voor de werkgelegenheid. Ten zij, en dit is een niet onbelangrijke uit weg, de totale produktie navenant toe neemt. Het grootste deel van de bouw kosten bestaat uit loonkosten. Dit geldt ook voor de woningwetbouw, waar reeds een hoge mate van efficiency is bereikt. Nieuwe bouwwijzen die goed koper zijn, kunnen haast niet anders inhouden dan dat er op de factor arbeid wordt bespaard. Hier stuiten we op een dilemma, dat we ook elders tegenko men: een beter produkt door een nieu we produktiewijze betekent vaak ver lies aan werkgelegenheid." GERARD CRONE OTTERDAM Na 26 jaar knokt te hebben voor zijn abitieuze idealen heeft An- Verlinden tenslotte toch aeten capituleren. Chris tel Reizen B.V., waarvan de oprichter en de motor verbluffend hoog toe- atal is, zal voortaan onder jen naam, maar wel onder waterdichte financiële raplu van Sun Internatio- 1 in België opereren op de markt in Neder- een leuke beslissing", geeft 40-jarige Verlinden onmid- toe, „maar het was voor j de enige manier om voor istoffel in deze tijd van al lele malaise een gezonde komst te garanderen. De stroom geruch- en infame roddels, die mij en mijn organisatie al de ronde doen in de Ne- reiswereld hebben besluit aanzienlijk ver- ist. Dat begon al in 1969, n ik de volgens velen euve- noed had om mijn complete reisprogramma te publiceren in Studio, het programmablad van de KRO. Voor mij was het een kwestie van koel calcule ren geweest, maar de buiten wacht huilde meteen, dat ik met deze stunt mijn nek zou breken. Het jaar daarop heb ik mijn programma laten mee draaien in de AVRO-Bode Te- Ie vizier, die twee keer zoveel lezers had als Studio. En ook die stap resulteerde gelijk in een storm van verdachtmakin gen. Toen ik het jaar daarop volgens de ijzeren wet van „driemaal is scheepsrecht" mijn reizenpakket liet inslui ten bij drie damesbladen met een gezamenlijke oplaag van 1.6 miljoen, had ik volgens ve len mijn eigen doodvonnis ge tekend. Maar in plaats daar van bleven de boekingen bij Christoffel toenemen en zag ik kans om met ruim 150.000 rei zigers een van de drie grote touroperators van ons land te worden". Dat nam echter niet weg, dat het noodlot de vaak controver siële en uitdagende André André Verlinden Verlinden bleef achtervolgen. Zij opzienbarende introductie van de variabele vliegvakan ties in 1979, die de reiziger in staat stellen om zelf de duur van zijn vakantie te bepalen, had niet het overdonderend succes, dat hij ervan verwacht had. Weliswaar koos dertig procent van de mensen, die sindsdien een reis bij Christof fel boekte, voor deze mogelijk heid, maar ondanks dat liep dat totale aantal boekingen te rug met 22 procent. „Dat is weliswaar de algemene trend in de reiswereld", meent Ver- linden, „maar ik kon en wilde het risico niet nemen, dat Christoffel door een kapsei zende reisindustrie zou wor den meegesleurd naar de on dergang. Toen Sun Internatio nal na vele besprekingen dan ook bereid bleek om, met be houd van onze eigen identiteit en activiteiten als touroperator met Christoffel in zee te gaan, heb ik het voor mij toch wel dramatische besluit onmiddel lijk genomen en ,ja" gezegd". Volgens Verlinden zal de nieuwe organisatievorm, waarin Sun International 85 procent van het geplaatste aandelenkapitaal van 3,5 mil joen gulden voor zijn rekening neemt (Verlinden neemt de resterende 15 procent voor zijn rekening) geen nadelige gevol gen heben voor de 125 mede werkers van Christoffel Rei zen in Rotterdam. De leiding van de nieuwe onderneming in Nederland zal blijven berus ten bij de heren André Verlin den, drs.G.A.M.Brouwers en drs.L.P.M.van der Schoor. Het samenwerkingsverband met Sun International, die per jaar 450.000 passagiers ver voert en een omzet heeft van j 410 miljoen gulden, heeft geen betrekking op de luchtvaart maatschappij Rotterdam Air Lines, die Verlinden al jaren tevergeefs van de grond pro beert te krijgen en ook niet op Jetstar-Bass, die na een zorge lijke aanloopperiode nu rede- (Van een onzer verslaggevers) Uitvinden is voor inspiratie en voor 99 pro- it transpiratie. De grote uitvinder ison schijnt het te hebben gezegd wie van de gewone stervelingen i al moeite heeft om een spijker in peperkoek te slaan, zal aan zijn orden twijfelen. Tenslotte vond de fonograaf en de gloeilamp uit n kleine tweehonderd van die al- ar transpirerende mensen waren za- iagmorgen bijeen in Rotterdam op congres: „Uitvinders aan het ord". Ze kwamen aan het woord. Al- serst officieel: De man die de Philis- uitvond, prof. ir. A. Horowitz, die uitvinders wel-en-wee belichtte, is een uitvinder en wat bezielt n, vroeg hij zich af. „Hij is een gren- >ze optimist, ziet nauwelijks moei- heden en verwacht spoedig rijk te Ien worden. De nuchtere werkelijk- d is geheel anders, geslaagde uitvin- s zijn uiterst zeldzaam. De typische irinder heeft iets van een speler die geluk gelooft. Maar voor slagen is er nodig dan geloof, geluk en uit- Wil de uitvinder slagen en geld verdienen dan moet een ondernemer zijn. Anders is kans zeer groot, dat anderen de ichten plukken van zijn pioniers- rk". tf. Horowitz kwam tot de conclusie, Nederland een slecht maatschappe- lijk klimaat voor uitvinders heeft. „De uitvinder geniet weinig vertrouwen en financiële steun is meestal moeilijk te krijgen. In de V.S. van Amerika is het uitvihdersklimaat bepaald gunstiger. Dit land is dan ook ontwikkeld en groot geworden door pioniers, door mensen die gewend zijn risico te ne men. Er zijn veel mensen in Amerika te vinden die op een uitvinder willen gokken en ook banken die willen mee financieren. Het aantal mislukkingen is natuurlijk groot, maar de Amerikaanse bankier is veel meer dan zijn Europese collega, geneigd te geloven dat iemand van zijn tegenslagen leert. Als je in Amerika een keer failliet gaat dan zeg gen ze dat je er van geleerd hebt. In Nederland is het zo, dat ze zeggen dat je dan niet meer met geld kunt om gaan, dus krijg je ook geen geld meer te leen". Toch zijn ze er en ze blijven er. Want echte uitvinders laten zich niet door te genslagen uit het veld slaan. Een uit vinder mag dan een fantast lijken die hersenschimmen najaagt, en een con gres als dit een soort alternatief „festi val of fools", zonder uitvinders zouden we onze cultuur niet hebben en daarom waren in Rotterdam de arts, de cuisi nier, de archivaris, de kunstenaar, de winkelier, de student, die allen als deelnemer-uitvinder stonden genoteerd bij elkaar om liefst een oplossing te zoe ken voor al die problemen, waarmee de uitvinders vandaag de dag worstelen. Een loffelijk intitatief maar misschien was programmamaker Gied Jaspers de enige die tijdens al dat gepraat over de moeilijkheden de spijker op zijn kop sloeg, toen hij zei: „De industrie, het bedrijfsleven, het kapitaal had in de zaal moeten zitten" Overigens vrouwen zaten ook niet in de zaal. Prof. Horowitz: „De echte uit vinder is altijd een man en nooit een vrouw. Zelfs de meest overtuigde femi niste zal moeten toegeven dat dit niets te maken heeft met de zogenaamde mannenmaatschappij. Het uitvinden is een uiting van de creativiteit. En deze is nu eenmaal voor mannen en vrou wen verschillend gericht. Bovendien is de man veel meer geneigd grotere risi co's te nemen. Misschien is de vrouw in dit opzicht verstandiger dan de man". GERARD CRONE Jarenlang was de Rotterdamse eetgelegenheid van de heer Cheung (links op de foto) het enige Chinese restaurant in ons land. In de jaren dertig verhuisde hij naar de Laan van Meerdervoort in Den Haag. Dochter Winny Cheung en haar man Jan Pieters zetten het bedrijf in 1959 voort aan het Gevers Deijnootplein in Scheveningen. Tot tevredenheid van de Leidse sinoloog prof. Zürcher (rechts). DEN HAAG Als aanko mend klokkenmaker in het dorp Sam Tjang verdiende Cheung Kwok Shu precies 1 tai yuen per maand. Zeg maar 8,28 liter rijst. Slecht betaald kon je dat niet noe men, in het China van 1908. Maar pezen was het wel. Zeven dagen per week; twee snipperdagen per jaar. En het ondernemings klimaat nodigde ook niet direct uit om de handel in eigen beheer te gaan ver vaardigen. De ene boere nopstand was nog niet neergeslagen of de andere stak alweer de kop op. Het Hemelse Mandaat aan de keizers kon elk ogenblik worden ingetrokken. Toen zelfs zijn eigen moeder hem aanspoorde zijn jonge leven elders gestalte te ge ven, durfde Cheung de stap te wagen. Hij emigreerde. In eerste instantie naar Groot-Brittannië en van- daaruit naar Rotterdam waar hij in 1920 aan de De- listraat 24 restaurant Tjong Seng Low opende. Hoe gaat dat als je jong bent. Cheung raakte onder de in druk van de onversneden Hollandse charmes van Sjaantje Wesie, die hem daar na ook nog een jongen en drie meisjes schonk. Dochter Winny trouwde op haar beurt met Jan Pieters en dit tweetal opende weer een Chinese eetgelegenheid in Scheveningen. Zodoende had de klokken maker zijn inmiddels 90-jari- ge lijf afgelopen zaterdag in een fauteuil van restaurant het Verre Oosten genesteld om een kookboek in ont vangst te nemen van de hand van zijn schoonzoon Jan. Jans vriend prof. E. Zürcher, sinoloog te Leiden, bege- leiddde de ceremonie met een toespraakje. In zijn beste Kantonees beklemtoonde de hoogleraar het bijzondere ka rakter van het werkje, dat meer behelst dan de opsom ming van een reeks recepten. De auteur doet niet alleen de bereiding van sneeuwwitte kippepoten, zandpaardjes en gestoomd lang leven-brood uit de doeken; hij serveert de lezer tevens een flink portie informatie over de cultuur die deze heerlijkheden heeft voortgebracht. Tussendoor verhaalt Jan Pieters van al lerhande curieuze voorvallen die hij en zijn lieftallige Winny meemaakten in de ruim 20 jaar dat hun restau rant nu bestaat. Anecdotes waarin Danny Kaye en Petu- la Clark even geestig ten to nele worden gevoerd als Frieda Boccara en Demis Roussos. Toon Hermans net zo goed als koningin Beatrix en prins Claus. SNOEPEN Trouwens, het hof was op de bijeenkomst van zaterdag ook weer vertegenwoordigd. De grootmeester van Hare Majesteit, Zijn Excellentie mr. C.J. van Schelle, snoepte even smakelijk van de pau tjei als zijn buurvrouw Hare Execellentie mevrouw Ding Xuisong, ambassadeur de Volksrepubliek China. De heer Cheung zelf consu meerde thee, zij het met mate. De oudste in ons land wonende Chinees wijkt ook op hoogtijdagen niet van het smalle pad naar de vrijheid, dat immers „onthouding" heet Schoonzoon Jan door ziet die wijsheid inmiddels evenzeer, maar kan, net als wijlen Ho Tsji Minh, niet van de Camel afblijven. „Ik weet dat ik er mijn vrij heid mee inperk", erkent Jan, die - voor een Nederlan- CHEUNG KWOK SHU (90) „DE TIJDEN ZOUDEN KUNNEN ZIJN WAT ZE GEWEEST ZIJN" der - ook een opmerkelijke kwiebus is. „De niet-roker is vrij om desgewenst wèl te ro ken, terwijl de roker niet de vrijheid bezit om niet te ro ken. Een levenswijsheid, zon der meer. Maar ik vind het zo immens lekker dat ik het me niet wil ontzeggen. Ro ken schenkt mij een even grote voldoening als muziek maken Naast zijn restaurant is het de muziek die de nu 52-jarige Jan Pieters in brede kring vermaardheid heeft bezorgd. Als werknemer van de Vere nigde Staten reisde hij jaren lang de wereld af om trompet en piano te spelen voor her en der oorlogvoerende on derdanen van deze natie. Tussen 1950 en 1960 trad hij in ons land met een eigen or kest op, waarvan ook Pia Beek deel uitmaakte. De ont moeting met Winny Cheung (ook alweer 52 jaar) beteken de min of meer de afsluiting van een carrière als uitvoe rend musicus. En de inlei ding tot een periode van za kendoen, waaraan hij nog een bedrijf met 120 man per soneel overhield, dat ie in 1975 toch maar weer ver kocht. BESTAAN „Big business?", relativeert hij nu, op zijn riante terras uitblazend van de verwelko ming van alle vips, „ach, zoiets gebeurt en passant. Kwestie van schimmelvor ming. Wat je met inzet doet, dijt altijd vanzelf uit. Een veel belangrijker gevolg van mijn ontmoeting met Winny was de kennismaking met haar schoonvader en met het Oosterse denken. Daardoor is bij mij een gordijn wegge trokken dat mijn zicht op de essentie van dit bestaan ver borgen hield. Westerlingen komen doorgaans pas op hun sterfbed toe aan een bezin ning op „het grote waarom De Oosterling beseft dat het tegen die tijd echt te laat is. Een besef dat op een traditie van 5000jaar berust en waar in wegen zijn gevonden om met het mysterie te kunnen leven. Wie dat inziet gaat zelf ook proberen zich die onver woestbare levensstijl eigen te maken. Eerst en vooral ben ik in de leer gegaan bij mijn schoonvader, maar ook van de colleges van mijn vriend Eric Zürcher heb ik heel veel opgestoken. Winnie en ik zit ten nu trouwens al geruime tijd beiden bij hem in de col legebanken. Nou, en wat je zelf hebt verworven wil je natuurlijk graag weer op jouw beurt uitdragen. In '78 en '79 heb ik voor de radio een lezingen-cyclus verzorgd over toegepaste psychologie vanuit de Oosterse filosofie. Het verhalen- en recepten- boekje wat hu is verschenen, mag je als een tweede vrucht beschouwen Schoon vader Cheung Kwok Shu, zijn stramme maar nog immer sterke botten koeste rend in het Scheveningse zonnetje, bladert het boekje inmiddels nog eens welwil lend door. De tijden zijn wèl veranderd, meneer Cheung? „Ach meneer, laat ik u zeg gen wat de beroemde letter kundige Lu Hsün aan het be gin van deze eeuw op een soortgelijke spirituele vraag heeft geantwoord. „Zeker", zei Lu Hsün. „De tijden zijn niet meer wat ze geweest zijn, en weet u waarom? Precies, omdat teveel mensen hebben verzucht: „De tijden zijn niet meer wat ze geweest zijn WIM SCHEER Het Verre Oosten. Auteur Jan Pieters. Uitgeverij Tie- bosch. Prijs 19,50. Van links naar rechts auteur Jan Pieters, hare excellentie mevrouw Ding Xuisong (ambassadeur der Volksrepubliek China) en de heer Cheung Kwok Shu voor het Scheveningse bruqqehoofd van het verre oosten. a

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1980 | | pagina 7